WIJZE
'Eigen stoeltjes
mee naar
de nachtmis'
Koosje Koosje
COLOFON
Herinneringen aan oude gebruiken
rond kerst en de dagen eromheen
Afsprakenbureau ouderenadviseurs
RI0 wordt CIZ
Kerst in de bibliotheek
Ziektekostenverzekering lage inkomens
:=UM
ing en informatie bij
Deeltaxi tijdens de feestdagen
Prettige feestdagen!
Ontspanning
Voorverkoop concert Seniorenorkest
Inschrijving cursussen Seniorenacademie
s?
u
1
DONDERDAG 23 DECEMBER 2004 - PAGINA 29
MBER 2004 - PAGINA 2®
DE TILBURGSE KOERIER
i eek
D.S.-B.
se Koerier.
Meestal kregen ze geen geld. Daarvoor hadden ze nog een slotcouplet.
Bron: Katholiek Tilburg in beeld van Ronald Peeters en Ed Schilders.
IISCHE EN
ALE HULP
Redactie: André Coenen, Riek Flip-
Hovers, Petra
Jansen, Karei Luiijf (eindredacteur),
Loes Mertens -Vermeer, Denise van
de Pas, Debby Struijk-Buitelaar, Mat
de Vries.
p/a
Til-
die liederen ten gehore brachten bij de
kerststal. "Het was heel sprookjesachtig,
Onnozele
doosje'.
Op Onnozele Kinderen (28 december) trokken de kinderen vroeger met dit lied
langs de deuren.
ANCE
>0055
5438216
Met ingang van januari is het afsprakenbureau van de oudere
nadviseurs van de Twern een uur korter bereikbaar. Het nummer
5350505 van de ouderenadviseurs is voortaan op werkdagen van
9.00 tot 12.00 uur bereikbaar.
Redactieadres: Seniorenwijzer,
Vincentiusstraat 102, 5038 SR
burg, of Postbus 3078, 5003 DB Til-
Hoewel ze inder-
prettig kerststallen kijken in
ch ver- in de omgeving. Later
stal op c
Besterd
Er werd ooi'
"En Maria had een tafelkleed en theedoek gebeurde, welk eten
>elfde afbeelding die ook op het etiket om. Jammer
tradities toen
De vrouwen
Koosje Koosje, zo is mijn naam
Ik ben vooralle ding bekwaam.
Ik heb m'n ouders vroeg verloren
En als ik sterf dan ben ik dood.
Dan lig ik in mijn kistje bloot.
Dan komen de vogeltjes bij me zingen.
Dan zal ik uit m'n kistje springen.
En als ik spring, dan spring ik snel,
Naar de hemel of naar de hel.
Olie, olie van de druiven,
Laat de droefheid maar verstuiven.
Laat de droefheid maar vergaan.
Zet het flesje maar aan je lippen,
En laat het stilletjes naar binnen wippen.
Oh, dat voel ik aan mijn hartje,
Juffrouw geef me toch een kwartje.
Ik heb gezongen en niks gehad
Snij mar een stuk van het vèrekesgat.
Snij mar diep, snij mar diep.
Snij mar in oewe vinger diep.
Een foto uit 1929: verkleed als volwassenen trokken kinderen op
Kinderen (28 december) langs de deuren met het liedje 'Koosje K<
FOTO: COLLECTIE REGIONAAL ARCHIEF TILBURG
MEPOSTEN
bouw in uw woon-
elmatig bloedafname
iere informatie vraag
Per 1 januari houden de Regionale Indicatie Organen (RIO's) op
te bestaan. Wie hulp of zorg in het kader van de Algemene Wet
Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) nodig heeft, moet voortaan voor
een indicatie contact opnemen met het regionale kantoor van het
landelijk opererende Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Voor Til
burg en omgeving werkt het CIZ met dezelfde adresgegevens als
het RIO: Ringbaan Oost 102, 5013 CD Tilburg of Postbus 9082,
5000 HB Tilburg; tel. 5952020.
Het CIZ gaat, net als het RIO, voor de gemeente Tilburg de indi
catie voor de Wet Voorzieningen Gehandicapten doen.
INISCHE
T TILBURG
bereikbaar voor een
767 (5 cent p. min)
BLAUWE MAAN
iffer seksueel misbruik
0.00 uur
0 uur
Traditioneel geldt december als dé feestmaand, vol gezelligheid
en vreugde: het aloude Sint Nicolaas wordt gevolgd door de vrede
van Kerstmis en de knusse huiselijkheid van oud en nieuw. Dit
alles natuurlijk begeleid door passend gezang, oplichtende versie
ringen en overvloedige spijs en drank. Ook de bibliotheek kan aan
de sfeer bijdragen.
Zo is er de cd Kerstmis in Brabantte leen met kerstliedjes als: Stel-
leke (Peter Aarts), Van d'n Os en d'n Ezel (Wout van Venrooij),
Kerstk'nijn (Wil Jonkers) en Kerstmis in Brabant (Huub van Eijn-
thoven).
TSEN
09 (centraal nummer)
izo.: 12.00-12.30 en
De aanvullende ziektekostenverzekering die de gemeente Tilburg
goedkoop wil aanbieden aan mensen met lage inkomens is ver
traagd. De gemeente onderhandelt nog met zorgverzekeraars.
Het streven is de extra verzekering in te laten gaan per 1 juni.
De collectieve ziektekostenverzekering is bedoeld voor mensen
die een uitkering hebben van Sociale Zaken en anderen die een
inkomen hebben tot 110 procent van het sociaal minimum. De
aanvraagprocedure is nog niet uitgewerkt.
Als er meer duidelijkheid is, zal de Seniorenwijzer daarvan zo snel
mogelijk melding doen.
latiecentrumoncolo-
Deeltaxi Midden-Brabant heeft rond Kerstmis en oud en nieuw
aangepaste rijtijden. In verband met de drukte is het verstandig rit
ten tijdig te reserveren (tel. 5499999).
Op kerstavond (24 december) rijdt de Deeltaxi tot 2.00 uur 's
nachts. Op eerste en tweede kerstdag is er deeltaxivervoer tussen
6.00 uur 's ochtends en 2.00 uur 's nachts. Op oudejaarsavond rij
den er geen Deeltaxi's tussen 22.00 en 0.30 uur. De deeltaxicen-
trale bij PZN is gedurende deze uren ook niet bereikbaar. Van 0.30
uur tot 2.00 uur zijn de Deeltaxi's weer op de weg. Op Nieuw
jaarsdag rijden de taxi's van 06.00 uur tot 02.00 uur.
De donkere dagen voor Kerst. Drie vrouwen van de redactie van de Seniorenwijzer
halen samen herinneringen op aan gewone en minder gewone gebruiken tijdens
Kerstmis en de voorafgaande en volgende dagen. Loes (74), Riek (78) en Gerry (65)
raken niet uitgepraat over onderwerpen als de nachtmis, Onnozele Kinderen en het
Koosje Koosje-zingen. Ze komen tot de slotsom dat de traditie rond Kerstmis zo
gek nog niet was.
i ADVIESLIJN
oten over psychi-
,l0p/m)
CONSULENT
>urg
en informatie bij
>f dementie
Deze pagina verschijnt in het nieuwe jaar in de oneven weken, dus
kunt u de volgende Seniorenwijzer lezen in week 1op donderdag
6 januari.
De redactie wenst alle lezers en relaties prettige feestdagen en
een gelukkig, gezond en actief 2005!
KBO-afdeling Wandelbos organiseert op 3 januari een bingom-
iddag met leuke prijsjes. Een gratis kopje koffie of thee staat vanaf
14.00 uur klaar in wijkcentrum het Kievitslaer, Reinevaarstraat 55.
Trefpunt 't Sant (Beneluxlaan 74) houdt op woensdag 5 januari
een nieuwjaarsreceptie. Aanvang 10.00 uur.
dagen:
r en 17.00-18.00 uur
NSCHOT
Lange Stight
Het Regionaal Senioren Orkest Midden-Brabant houdt op dinsdag
12 en woensdag 13 april om 14.00 uur weer muzikale ouderen
middagen in Concertzaal Tilburg. Wie bij deze muzikale happe
ning aanwezig wil zijn, doet er goed aan snel kaarten te bestellen.
Dat kan door het aantal kaarten x 7,50 over te maken op reke
ningnummer 1712.56.263 van RSO Midden-Brabant te Hilvaren-
beek; niet vergeten te vermelden op welke datum u wilt komen.
Wie meerdere plaatsen via één bankrekening bestelt, zit naast
elkaar. Bestellen is tot 1 februari mogelijk, maar de kaarten kun
nen ook eerder op zijn.
De kaartjes worden toegekend op volgorde van bestelling beta
ling) en in maart verstuurd. Rolstoelplaatsen reserveren bij het
secretariaat, tel. 5052671dit aantal plaatsen is beperkt.
Seniorenacademie Brabant heeft de inschrijftermijn verlengd voor
een aantal cursussen die komend voorjaar in Tilburg worden
gegeven. Inschrijven is tot 15 januari mogelijk voor Christelijke
levensbeschouwing (is Nederland een christelijke samenleving?),
Opstand der burgers (over de Pim Fortuynrevolte), Beschouwin
gen over het sociale leven (cultuursociologie), Etty Hillesum (over
haar in Auschwitz geschreven teksten), De bijbel in de Duitstalige
literatuur van de 20e eeuw, Ontwikkelingspsychologie (de mens
van baby tot ouderdom), Vrouwelijke denkers door de eeuwen
heen (in relatie tot de positie van vrouwen in de samenleving, van
de 14e eeuw tot nu). Meer informatie: www.hovobrabant.nl Een
uitgebreide brochure aanvragen kan vrijblijvend via tel. 076-
5210771.
Ezel
Riek vervolgt haar verhaal over kerst
avond. "Na de maaltijd zaten we 's avonds
zedig bij elkaar en werd het toneelstukje
..lct Jozef en Maria opgevoerd. Papa
De dames moeten er
hartelijk om lachen. Loes en Gerry herken-
nen de ervaring van Riek. Loes: "Bij ons
thuis was ons pa ook de ezel." Gerry: "Dat
J deed 'ie dan op handen en knieën." Riek:
Tegenwoordig is er nog maar weinig over- t
gebleven van die bijzondere dagen rond Over lekkernijen
kerst. De dagen ervoor worden gevuld met wat er bij haar thuis werd voorgeschoteld.
iestdagen wen- gebreid ontbeten. Bij ons stond er onder
meer worstebrood, krentenbrood en bal-
kenbrij op tafel. Je mocht daarna niet meer
naar bed, en 's middags moesten we weer
naar het Lof." Ze legt uit dat tijdens die
dienst zonder consecratie en communie
het allerheiligste werd tentoongesteld in
een monstrans. "Tijdens deze dienst werd
er vooral veel gezongen. In ieder geval
werd altijd het Tantum ergo gezongen."
~erry vertelt verder over de dagindeling op
eerste kerstdag. "Je ging dan vaak naar
in versChj||ende kerken
mgeving. Later kwam de grote kerst-
de Heuvel, levensgroot. Ook bij de
i en op Korvel had je van die stallen.
)k altijd veel bij gezongen."
Knikengeltje
Loes schiet iets te binnen over het kniken
geltje. "Wanneer we kerststallen gingen kij
ken, namen we ook losse centen meé. Het
had knikengeltje knikte als dank nadat je een
cent in het gleufje van het collectebusje
had gedaan. Daar heeft de Efteling vast het
'Papier hier' van Holle Bolle Gijs van afge
keken", lacht ze.
Gerry herinnert zich de bijzondere etalages
rondom Kerstmis. "Aabe had een etalage
op de Heuvel met herten en een arrenslee. "En Maria had een tafelkleed en theedoek gebeurde, welk eten er gekookt werd. Heel
Dezelfde afbeelding die ook op het etiket om. Jammer genoeg vervaagden dat soort vroeger was het zo dat de kinderen langs
van de wollen dekens te zien was. Het leek tradities toen de kinderen groter werden." de deur gingen in kleren van hun vader en
net of het in die etalage echt sneeuwde." De vrouwen zijn goed op dreef met het moeder en Koosje, Koosje zongen: Juf,
Loes heeft goede herinneringen aan koren ophalen van herinneringen aan de decem- geef me toch een kwartjeGerry prn-
begrijpen jullie wel", zegt Riek vrolijk.
Over gesproken. Gerry vertelt
-^uis Werd voorgeschoteld,
het schrijven van voorgedrukte kaarten "Na de mis ging je naar huis en werd er uit-
waarop we elkaar prettige fe«
sen. Verder doen we inkopen voor het
kerstdiner en veel mensen gaan ook op
pad voor presentjes voor onder de kerst
boom. Vaak zijn het zelfs dure cadeaus
waar die van verjaardagen niet aan kunnen
tippen. Ook zijn er massa's kerst-ontvluch-
ters die een reisje naar warmere of koude
re oorden boeken en zo onder familiever-
plichtingen uitkomen.
Nee, dan was het vroeger wel anders, vin- Ger
den Loes, Riek en Gerry.
tijd als kinderen heus niet alles even f
hebben gevonden, worden ze nu toet. »o.-
vuld van een melancholisch gevoel wan
neer ze aan die tijden terugdenken. Alleen
al het ophalen van die oude herinneringen
ervaren ze als bijzonder plezierig.
Nuchter
Loes: "Vroeger was de nachtmis om 4.00
uur 's morgens, op eerste kerstdag eigen
lijk. Als je de Eerste Communie
gedaan, mocht je als kind mee naar de
kerk. Dan gingen we op kerstavond eerst
'even' naar bed; vervolgens werd je om
2.00 uur wakker gemaakt en ging je in bad.
Tegenwoordig ga je om 24.00 uur naar de
nachtmis."
Er is heel veel veranderd ten opzichte van
die tijd. Gerry: "Vroeger mocht je na 24.00
uur niet meer eten of drinken als je in de
nachtmis van 4.00 uur ter communie ging.
Later zijn die 'nuchterregels' veranderd." Ze
vervolgt met een uiteenzetting over de ver
schillende missen in de kerstnacht. "Er
waren drie missen achter elkaar. De eerste
was met drie heren: de pastoor en twee
kapelaans. De tweede en derde mis waren
stiller en gingen ook sneller; daarin werden
ook Nederlandse kerstliederen gezongen.
We moesten naar alle drie. De eerste duur
de zeker een uur, de andere twee maar
een half uur. Het was altijd heel erg druk.
De mensen moesten zelfs hun eigen stoel
tjes meenemen, omdat er anders geen
plaats was. Om 6.00 uur ging de kerk uit."
Duitse moeder
Riek: "Ik ben in de Achterhoek opgegroeid.
Al was ik Nederlands Hervormd, ik had wel
katholieke vriendinnetjes met wie ik naar
de kerk mocht. Dan moesten we achterin
staan. Het was in de oorlog en die vrien
dinnen hadden een Duitse moeder. Na de
mis mochten we met hen mee naar hun
huis. Daar stonden in die tijden van
schaarste allerlei lekkernijen op tafel. Daar
om gingen we graag naar de mis, dat
De Seniorenwijzer verschijnt een-
I maal in de twee weken in De Tilburg- I
se Koerier.
Redactie: André Coenen, Riek Flip- dags“naar de jeugdkerkï Óp de zondags-
se-Tiemens, Gerry Hovers Petra hadden we ingestudeerd. We
I Jansen Karei Luujf (eindredacteur), chocolademelk en een krentenbol
1 1 en na afloop een sinaasappel om mee naar
de Pas, Debby Struijk-Buitelaar, Mat hujs te nemen Thuis hadden we Qok een
de Vnes. lekkere maaltijd: konijn, peertjes, rollade uit
I I de oven, appels. Maar het eten stond bij
Redactieadres: Seniorenwiper p/a ons niet zoals bij jullie-, zegt ze,
\Vincentiu^raat 1^ 5038 SR Til- Q ^nkijkend.
burg, of Postbus 3078, 5003 DB Til-
burg; tel. 5839999.
kan gestuurd worden naar het
ictieadres of naar De Tilburgse
I geze
1 met
moest de ezel zijn."
TSEN EN
SKEN
vrijdag van 17.00 uur's.
3.00 uur s-morgens, op
mestdagen de gehele dag
SC
otheek zit naast de
t en is alleen geopend
open is. Alleen voor
recepten die door de
nacht- of weekendarts
chreven. Geen herha-
traumaverwerking.
amilietherapie tel.
wEmw
IzbTUburg.
Kopij kan gestuurd worden naar het
redac
- Koerier, Postbus 10001, 5000 JA Til-
I burg; tel. 5368805; e-mail redac-
tie@tilburgsekoerier.nl o.v.v. Senio-
I renwijzer.
Deadline: donderdag 12.00 uur voor
I de verschijningsdatum.
Driekoningenzingen is in de meeste streken van Nederland al lang
uitgestorven. In Tilburg ziet men op 6 januari groepjes uitgedost in
oude tafelkleden, met een lampion in de hand langs de deuren
gaan. Hoe dit gebruik kon overleven en wat de functie is in onze
tijd, wordt door Paul Spapens en Piet Horsten beschreven in Drie
koningenzingen: een lange en levende traditie. Ook wordt stilge
staan bij de geschiedenis van de Drie Wijzen: Caspar, Balthasar
en Melchior.
Wilt u eens weten hoe er vroeger kerstmis gevierd werd? Ben
Janssen bundelde gebruiken, rijmpjes, liedjes en verhalen in
Kerstmis in Brabant.
Nu zal het wel gauw gaan sneeuwen: de 100 witste kerstgedich
ten is een bloemlezing van Nederlandstalige kerstgedichten van
o.a Nel Benschop, Anton van Duinkerken, Pierre Kemp, en Huub
Oosterhuis.
Dat er ook een duisterder kant zit aan de midwinterperiode, blijkt
uit Zij lagen bij nacht in het veld; winterharde verhalen. Naast tra
ditionele verhalen van o.a. Charles Dickens en Robert Louis Ste
venson, bevat deze bundel moderne winterverhalen van Neder
landse schrijvers als Ronald Giphart, Atte Jongstra, en Arthur
Japin. Deze staaltjes van genadeloos winterfeestproza laten zich
goed lezen bij een leeg gebleven schoen en een te vroeg uitge
vallen kerstboom.
Zand
Ouur
Quirijnstok
“hïï
geef me toch een kwartjeGerry pro
beert zich de tekst te herinneren, maar het
lukt niet zo goed. Volgens haar werd het
Koosje, Koosje-zingen niet overal gedaan
en was het volgens menigeen zelfs een
beetje ordinair. "Dat liet je als fatsoenlijk
mens je kinderen toch niet meer doen."
Loes herinnert zich nog Ongelovige Tho
mas op 21 december. "Als papa dan bijna
thuiskwam, deden de kinderen de achter
deur op slot. Dan riepen we: 'Wat belooft u,
wat belooft u?' Dan moest ons vader bij
voorbeeld een centje beloven. Daarna pas
bermaand. Gerry vertelt over andere deden we open. Op school ging dat ook
feesten die werden gevierd. "Op 28 decem- zo. Dan moest de juf iets beloven, bijvoor-
dat zingen. Het was mooi om naar te luiste- ber had je Onnozele Kinderen, oorspronke- beeld een verhaal vertellen in plaats van
ren en het brak meteen de dag. Om 17.00 lijk om de kindermoord in Bethlehem te her- rekensommen maken. Dat deed ze en dan
uur ging je weer naar huis en 's avonds had denken. De jongste van het gezin was die mocht ze pas van ons de klas binnenko-
je dan het echte kerstdiner. De tafel was dag de baas en mocht zeggen wat er men."
mooi gedekt en het licht werd gedempt. Na
het eten gingen we vroeg naar bed, want
we hadden natuurlijk veel slaap na bijna
een hele nacht te hebben overgeslagen."
Riek hoort de verhalen aandachtig aan en
steekt vervolgens zelf van wal. "Bij ons
thuis begon Kerstmis al op kerstavond.
Dan pas haalden we de kerstboom naar
binnen en gingen we die versieren en
kaarsjes erin doen. Voor de zekerheid
stond er een emmer water met spons klaar,
in geval van brand. Ook werden op kerst
avond walnoten en hazelnoten gekraakt.
En we hadden limonade met likkoekjes."
"Op eerste kerstdag hadden we 's morgens
een gewoon ontbijt en gingen we 's mid-
IE- EN
1BUREAU
ÏIDSZORG
nformatie. advies en
j vragen en klachten
-13.00 uur.
170 (0,10 per min.)
noord-brabant.nl
GEESTELIJKE
JDSZORG
informatie over de
mdheidszorg Tel.:
Sggzmb.nl
r PERSOON-
BUDGET
informatie over en
iPGB
ten: ma-wo-do van
tel.: (013) 594 21
indenassum@rpcp-
ïging en verzorging:
uur: tel.: (013) 594
heuvel@rpcp-mb.nl
MILIEU
OR MOEDERS
is)
EERD?
m langs het Anti
'eau tel. 5438917
5038 BA Tilburg
KHULP
V'EST-BRABANT
Spoorlaan 21 d
470
ÏIABETEN
.033-4630566
ZORGVERLENER
X)833fax. 5801577
ORGWERKT
liddelen. Slibbroek
>13-5056009.
IORG
ereikbaar, 7 dagen
10900-8806.
xdingsvragen
ónderen in de ieef-
ir, de mogelijkheid
iken voor dit spree-
0-8806. 24 uur per
lagen per week.
.DVISEUR
Telefonisch spree-
9.00- 12.00 uur,
UNTEN OVER
EN WELZIJN
3ud-Noord
in wijkcentrum)
Vest
ijkcentrum ’t Sant)
Suid
tel. 5350272
)ud-Zuid
straat 13
-
