5®
JZE
W I
’Er is een wereld
voor me opengegaan’
Afscheid van Jan
Ex-analfabeten over leren lezen en schrijven op latere leeftijd
>k
COLOFON
Onderzoek zorgbehoeften
Signalen
De Koraal zoekt leden
De Salon
Rijvaardigheidstest
Trefpunt 't Sant
Nederlandse taal
Wel/niet kunnen lezen in de bibliotheek
r
I
w
C.V\0>C> I
TUS 2004-PAGINA
DONDERDAG 19 AUGUSTUS 2004 - PAGINA 11
DE TILBURGSE KOERIER
heek
Frans Feijen en Mien van de Pol, Ambassadeurs Alfabetisering van het ROC Midden-Brabant.
FOTO'S: PETER LIGTENBERG
de consulent het advies naar de Open
FOTO: KIEK VAN LOON
Jan van Groos
Redactie Seniorenwijzer
later blijkt dat hij dyslectisch is,
I was dat begrip niet bekend: d
iCHE EN
iLE HULP
we deden. Toen heb ik mijn chef in vertrou
wen genomen en die heeft het verhaal voor
mij geschreven."
Ook Mien krijgt niet meteen, maar pas na de
geboorte van haar zoon, problemen met
haar analfabetisme. Als ze hem moet voorle
zen, verzint ze zelf altijd een verhaaltje. Ze
valt door de mand wanneer haar zoon zelf
kan lezen. "Toen zei hij: 'Mam, dat staat er
helemaal niet!' Op dat moment kon ik wel
door de grond zakken."
De Senioren*
twee weken 'n
hobby van mij geworden."
Mien vult nu zelf al haar formulieren in en
1
I
I
I
I
I
I
I
I
rwijzer verschijnt eenmaal in de
in De Tilburgse Koerier.
Het Brabants Ondersteuningsinstituut Zorg (BOZ) voert samen met
de Universiteit van Tilburg, het Regionaal Patiënten Consumenten
platform en de Vrouwenraad Tilburg een onderzoek uit naar de
zorgbehoefte van diverse groepen vrouwen en mannen in de regio
Midden-Brabant die thuis' zorg nodig hebben.
Voor dit onderzoek worden mannen en vrouwen van alle leeftijden
gezocht, die kampen met een ziekte of handicap en hun wensen
voor hulp met de onderzoekers willen delen. Het onderzoek bestaat
uit het invullen van een vragenlijst en het bijwonen van een bijeen
komst in september. Informatie en/of opgave: BOZ, tel. 5352625.
De krant lezen, het invullen van een for
mulier, het schrijven van een briefje, het
maken van een boodschappenlijstje, een
verhaaltje voorlezen aan je kleinkind.
Voor veel mensen heel gewoon, maar
lang niet voor iedereen. Nederland telt
namelijk ongeveer anderhalf miljoen
functioneel analfabeten: mensen die niet
of onvoldoende kunnen lezen, schrijven
of rekenen om zich zelfstandig te kunnen
redden. Vertaald naar de Tilburgse regio
betekent dit dat hier ongeveer tiendui
zend mensen dit probleem hebben. Naar
schatting is ongeveer de helft van hen
boven de 50 jaar. Dat het nooit te laat is
om te leren lezen en schrijven, blijkt uit
de ervaringen van Mien van de Pol (54) en
Frans Feijen (65). Zij proberen nu als
ambassadeurs lotgenoten te motiveren
ook naar school te gaan.
IET
atie over en
ntraal nummer)
12.00-12.30 en
Het is snel gegaan. Al een paar maanden
ging het zichtbaar niet goed, steeds
slechter eigenlijk. "Maar", zei Jan van
Groos, onze leading man tijdens redactie
vergaderingen en als levensgenieter, met
de hem typerende ironische grijns, "ik heb
een bloedhekel aan mensen die je aankij
ken alsof je al doodgaat." Hij had wel enig
vertrouwen in de medische stand en die
had na uitgebreid onderzoek gezegd dat
ze geen kanker hadden gevonden.
Nieuwe onderzoeken volgden. Jan
merkte echter aan zijn toenemende ver
moeidheid en veranderde smaakvermo
gen dat er iets serieus fout zat. Begin juli
volgde de diagnose non-Hodgkin. Toch
kanker dus, een agressieve vorm. Ruim
vier weken later overleed hij.
Ook als je hoofdtaak schrijven is, kan het
moeilijk zijn de juiste woorden te vinden.
In dit geval mede, omdat er zoveel bij
ons opwellen. Jan was op vele fronten
actief in de samenleving: onder meer de
gereformeerd vrijgemaakte kerk, het Til-
Signalen die er op kunnen wijzen dat iemand analfabeet is:
Het veel gebruiken van dezelfde smoezen om niet te hoeven schrijven.
Bijvoorbeeld: "Ik ben mijn bril vergeten." Of: "Ik schrijf erg onleesbaar."
Afspraken worden niet opgeschreven.
Voortdurend om uitleg vragen, ook over dingen die eenvoudig op te ?oeken of te
lezen zijn.
Men stelt woordblind (dyslectisch) te zijn of een woordblind kind te hebben.
burgse onderwijs, het vrijwilligers- en wel
zijnswerk hier, ouderenbond ANBO en de
plaatselijke belangenbehartiging voor
ouderen hebben daar de vruchten van
geplukt. En wij als redactie van de Senio
renwijzer dus, ruim vijftien jaar.
Dat de redactie een hecht, gezellig en pro
ductief team is, is in belangrijke mate aan
Jan te danken: zijn belangstelling voor
mensen, zijn vermogen uit de losse pols te
leiden, zijn kennis van zaken en zijn grote
netwerk. We hebben genoten van zijn
spitsvondigheid en relativerende humor,
niet alleen tijdens vergaderingen en inci
denteel gezamenlijk cafébezoek, maar
ook op deze pagina in zijn superkorte
beschouwingen als Drop Oud in Post
Scriptum. In die opmerkingen en minico
lumns toonde hij zijn karakter: een eerlijk,
sociaal bewogen en menslievende per
soon, kritisch tegenover alles wat op auto
riteit lijkt, knap eigenwijs soms. Maar -
indien nodig - kon Jan ook gebruik maken
van zijn diplomatieke gaven. Of juist pla
gen, grenzen van anderen verkennen, niet
Afgelopen seizoen heeft het 120-jarige Tilburgs Seniorenkoor De
Koraal zich met veel enthousiasme gestort op de beroemde musi
cal My Fair Lady. Het gezellige koor zingt een gevarieerd repertoi
re van zowel geestelijke als profane liederen. De 45 leden zijn voor
het merendeel dames. De wekelijkse repetitie is op donderdag van
13.50 tot 16.15 uur in het wijkcentrum Kievitslaer (Reinevaarstraat
55). Het nieuwe seizoen begint op 2 september. Wie (weer) wil zin
gen, maar eerst op een repetitie wil beluisteren, kan contact opne
men met Dinie Flameling, tel. 4670396.
De Salon voor homo/lesbische 50-plussers is voor de zomervak
antie in een ongedwongen sfeer van start gegaan. Dat is ook het
doel: een plek voor regelmatig contact, waaruit andere activiteiten
kunnen voortvloeien, zoals samen wandelen, fietsen, biljarten of
naar de film.
Nieuwe bezoekers zijn van harte welkom. De Salon heeft een bij
eenkomst per maand: afwisselend op donderdag van 20.00 tot
23.00 uur in Buurthuis In de Boomtak (Boomstraat 81) en op zon
dag van 16.00 tot 19.00 uur in D'n Frater (Gasthuisring 61-63). De
volgende Salonbijeenkomsten zijn op zondag 22 augustus, don
derdag 23 september, zondag 24 oktober, donderdag 25 november
en zondag 19 december.
Ook worden een paar keer per jaar themabijeenkomsten gehou
den. Op donderdag 23 september worden de onderwerpen bespro
ken. Meer informatie/Nieuwsbrief: tel 5435793 (Gerrie), 4561686
(Cobie) of 5332104 (Ton).
Op maandag 25 oktober organiseert het Tilburgs Overleg Gehan
dicaptenorganisaties (TOG) weer een rijvaardigheidstest voor
oudere automobilisten. Bij deze Broemtest (gemaakt door 3VO,
ANWB en Bovag) maken de deelnemers samen met een rij-instruc-
teur een rit in hun eigen auto. Andere onderdelen zijn een oog- en
gehoortest en een theorieles. De vrijblijvende test heeft geen gevol
gen voor het rijbewijs. Het is een goede manier je rijgedrag te laten
beoordelen en je kennis op te frissen over nieuwe verkeersregels
en -borden. De test voor 50-plussers wordt gehouden in en bij wijk
centrum De Heyhoef in de Reeshof (Kerkenbosplaats 1). Geïnte
resseerden moeten zich voor 9 oktober aanmelden bij het TOG: tel.
4686165. Kosten: 9 euro, over te schrijven op giro 4880784 tn.v.
TOG, onder vermelding van 'Broemtest'.
Ouderentrefpunt 't Sant (Beneluxlaan 74) maakt op woensdag 25
augustus van zijn eerste bingo in het nieuwe seizoen iets bijzon
ders met mooiere prijzen. Kosten: 3,50 euro voor een kaart van tien
ronden. Aanvang 10.00 uur, zaal open 9.30 uur.
Op dinsdagen en donderdagen kunt u er kaarten maken m.b.v.
embossing. Aanvang 9.45 uur, zaal open 9.30 uur.
Op maandagen en vrijdagen kunnen de liefhebbers biljarten/kaar-
ten, etc. Voor het kaarten moet 1 euro betaald worden, maar u kunt
dan wel een leuk prijsje winnen.
Een groepje vrijwilligers in de Reeshof dat anderstaligen helpt met
de Nederlandse taal zoekt versterking, liefst van senioren uit dat
stadsdeel. Bij de wekelijkse activiteit 'Beter spreken, lezen en
schrijven' in wijkcentrum Heyhoef wordt de Nederlandse taal op
een speelse manier overgebracht aan mensen die van oorsprong
een ander nationaliteit hebben of hebben gehad. De meeste van
hen hebben de inburgeringfase doorlopen of een cursus Neder
lands gevolgd.
De groep zoekt vrijwilligers die een warm hart hebben voor de
Nederlandse taal en voor anderstalige mensen en bereid zijn min
stens één ochtend per week hiervoor te willen vrijmaken.
Daarnaast worden vrijwilligers gezocht die in de kinderruimte willen
oppassen op de kinderen van de deelnemers (merendeels vrou
wen). De meeste van deze jonge kinderen praten in hun eigen taal,
maar lichaamstaal is universeel.
De activiteiten starten in oktober. Info: Ise Fliers, wijkcentrum Heyhoef,
Kerkenbosplaats 15043 RX Tilburg; tel. 5728383 5728390.
Hoewel analfabetisme een verschijnsel is van alle (school)tijden,
wisselt de aandacht ervoor sterk. Rond 1990, het Internationaal
Jaar van de Alfabetisering, is er heel wat over geschreven. Daarna
lijkt het jaren stil te zijn geweest. Sinds in 2002 de campagne 'Alfa
betisering' is gestart is er opnieuw aandacht voor mensen die niet
of nauwelijks hebben leren lezen. Ook door de oprichting van de
Stichting Lezen en Schrijven onder voorzitterschap van prinsen
Laurentien groeit de belangstelling. In de OBT; bibliotheek voor
Midden-Brabant zijn dan ook vooral boeken uit die eerste tijd te vin
den. Voor recente informatie is er de Krantenbank en internet.
De situatie in begin jaren negentig wordt beschreven in Functione
le ongeletterdheid in Nederland van Cees Doets. Het is een onder
zoek naar de aard en omvang van het analfabetisme onder de vol
wassen bevolking in Nederland, zowel van allochtonen als autoch
tonen. Ook Sorry, ik ben mijn bril vergetenvan Jolanda Keessom
en Marianne Swankhuisen over analfabetisme in Nederland ver
scheen in 1990.
In de familieromans Nacht in de lente en Gebroken onschuld van
Leida Verhagen ondervindt een jongeman veel hinder van zijn anal
fabetisme. Ook later veroorzaakt het veel misverstanden in zijn
huwelijk. Niemand mocht het weten is de levensbeschrijving van
een laaggeletterde Vlaamse textielarbeidster die na haar pensioen
door taallessen zelfvertrouwen krijgt. Adres onbekend gaat over
een postbode die een brief toch weet te bezorgen al staat er geen
adres op. Het is een Makkelijk Lezen boek voor volwassenen die
bezig zijn met een cursus Nederlands. Vooral in de hoofdbiblio
theek zijn meer van deze boeken.
De Krantenbank biedt toegang tot zes landelijke kranten. U vindt de
Krantenbank bij de "gratis internetselectie" alleen op de pc's in de
bibliotheek. Door op het woord 'analfabetisme' te zoeken, krijgt u
recente artikelen over dit onderwerp te zien. Op (betaald) internet
kunt u kijken op www.alfabetisering.nl
Lezen over niet kunnen lezen? Het kan in de bibliotheek. Leren
lezen? Het kan met een boek uit de bibliotheek
AMEPOSTEN
jebouw in uw woon-
jgelmatig bloedafname
ladere informatie vraag
VOOR
[ERAPIE
jr traumaverwerking,
familietherapie tel.
L PATIËNTEN
sTEN PLATFORM
IABANT
tan 2b Tilburg.
TECENTRUM
IE TsZ-BVI
luning en informatie bij
55921
irmatiecentrumoncolo-
ONISCHE
JT TILBURG
ig bereikbaar voor een
0767 (5 cent p. min)
I BLAUWE MAAN
Koffer seksueel misbruik
-20.00 uur
.00 uur
om hen boos te maken, maar om een
gesprek op gang te krijgen, de ander
zover te krijgen dat die zich uitte.
Een goed mens - met wat onhebbelij-
kheidjes, gelukkig - is heengegaan. Wij
zijn dankbaar dat we jaren met hem heb
ben kunnen samenwerken, bij tijd en wijle
samen goed gegeten en gedronken heb
ben, vaak samen gelachen hebben en het
nodige van hem hebben opgestoken.
'SEN EN
KEN
kan men bij de eigen
van 8.00-17.00 uur.
rijdag van 17.00 uur 's
.00 uur ’s-morgens, op
istdagen de gehele dag
artsenpost,
12a Tilburg
itheek zit naast de
en is alleen geopend
open is. Alleen voor
recepten die door de
lacht- of weekendarts
chreven. Geen herha-
>otheek
Heijn)
Quirijnstok
d)
/hoef
10 uur
•issen
Open School
Toch duurt het dan nog heel wat jaren voor-
Frans Feijen heeft op school erg veel moeite dat Mien besluit te stap te zetten om terug te ook het schrijven van brieven is geen enkel
i~-gaan naar school. Als ze na haar scheiding probleem meer. Ze is zelfs gedichten gaan
een uitkering aanvraagt en moeite heeft met schrijven en onlangs is er een bundel van
het invullen van de formulieren, krijgt ze van haar verschenen: Van uit mijn hart. "Ook is
het erg fijn als je tegen je kleinkind kunt zeg
gen: 'Kom maar eens bij oma zitten, dan
met het leren lezen en schrijven. Pas jaren
loter hliila Hot hit Hwoloofiooh io maa|- fcen
was dat begrip niet bekend: de meester
besluit hem tijdens de taallessen achter in de
klas maar iets anders te laten doen. "Leren School te gaan.
lezen en schrijven was er vanaf dat moment Voor Frans was een aflevering van De 5 uur |ees jou een verhaaltje voor'", zegt Mien.
I voor mij niet meer bij. Op mijn zeventiende -■■■■> -<
ben ik als timmerman aan de slag gegaan en
later ben ik bij Nederlands grootste kruide-
i nier gaan werken", zegt hij.
itdagen:
iren 17.00-18.00 uur
NSCHOT
Lange Slight
TSEN
dernr.
909 (cent
Veel oudere analfabeten hebben weinig of
gebrekkig onderwijs gehad. Vaak heeft de
Tweede Wereldoorlog een breuk veroor
zaakt in hun schoolloopbaan. Anderen heb
ben door persoonlijke omstandigheden wei
nig scholing gehad. Zowel Mien van de Pol
als Frans Feijen kon niet goed meekomen op
j de lagere school. Allebei hebben ze Buiten
gewoon Lager Onderwijs (BLO) gevolgd,
maar er naar eigen zeggen weinig geleerd.
Je leerde er wel wat lezen en schrijven, maar
j het was veel belangrijker dat je leerde hoe je
het huishouden moest doen", vertelt Mien
van de Pol. "Op mijn veertiende ben ik al in
een fabriek gaan werken en ik ben jong
getrouwd."
I Redactie:
Hulya Qigdem. Chantal van Dijk. Riek Fhpse-Tie-
mens, Gerry Hovers, Wilma Hurkens, Karel Luiijf
I (eindredacteur), Loes Mertens-Vermeer, Barth
Noordzij, Debby Stmyk, Mat de Vries
I Redactieadres:
Seniorenwijzer, p/a Vincentiusstraat 102,
I 5038 SR Tilburg, of Postbus 3078, 5003 DB
Tilburg; tel. 5839999.
I Kopij kan opgestuurd worden naar het redac-
tie-adres of naar De Tilburgse Koerier, Post-
I bus 1OOO1, 5000 JA Tilburg;
I tel. 5368805.
Deadline: donderdag 12.00 uur voor
de verschijningsdatum.
TIE- ADVIESLUN
lotgenoten over psychi-
72(0,10p/m)
NTIECONSULENT
60 Tilburg
teuning en informatie bij
gheid of dementie
49466
MBULANCE
ler: 5420055
135209/5438216
ambassadeurs proberen door het vertellen
van hun eigen ervaringen ook lotgenoten te
motiveren weer terug naar school te gaan om
beter te leren lezen, schrijven en rekenen.
De Open School, onderdeel van ROC
Midden-Brabant, verzorgt cursussen
voor volwassenen die willen leren lezen,
schrijven en rekenen. Meer informatie
over cursussen en ambassadeurs: Joke
van Loon, ROC, Apenijnenweg 4; tel.
5380999; e-mail jvloon@rocmb.nl.
Algemene informatie: www.alfabetise-
ring.nl, www.lezenenschrijven.nl en het
landelijk informatienummer 0800-
0234444.
ATIE- EN
ENBUREAU
HEIDSZORG
te informatie, advies en
bij vragen en klachten
.00-13.00 uur.
37070 (0,10 per min.)
ikg-noord-brabant.nl
;k geestelijke
HEIDSZORG
te informatie over de
;ezondheidszorg Tel.:
91;
jsk@ggzmb.nl
JNTPERSOON-
ENBUDGF”
ke informati
’bijPGB
liënten: ma-wo-do van
uur, tel.: (013) 594 21
l.vandenassum@rpcp-
erpleging en verzorging:
.00 uur, tel.: (013) 594
idenheuvel@rpcp-mb.nl
EID MILIEU
997
VOOR MOEDERS
(gratis)
MINEERD?
kom langs het Anti
Bureau tel. 5438917
aat 3 5038 BA Tilburg
FFERHULP
N WEST-BRABANT
burg Spoorlaan 21d
5498470
1ST DIABETEN
tg tel.033-4630566
i-DE ZORGVERLENER
I s-ooxt.ias SXJIIS-”
lulpmiddelen. Slibbroek
teek 013-5056009.
IUISZORG
lag bereikbaar, 7 dagen
efoon 0900-8806.
r opvoedingsvragen
met kinderen in de leef-
14 jaar, de mogelijkheid
te maken voor dit spree-
n 0900-8806. 24 uur per
at, 7 dagen per week.
IENADVISEUR
ragen. Telefonisch spree-
in vr.: 9.00- 12.00 uur,
)5.
TIEPUNTEN OVER
lORG EN WELZIJN
inkel Oud-Noord
256 (in wijkcentrum)
inkel West
74 (wijkcentrum 't Sant)
inkel Zuid
aat 4, tel. 5350272
inkel Oud-Zuid
jmansstraat 13
show met Cathérine Keijl de aanleiding. "In
dat programma waren analfabeten aan het Ambassadeurs
woord en kwam er regelmatig een telefoon- Frans Feijen en Mien van de Pol zijn twee
nummer in beeld dat gebeld kon worden van de zeven ambassadeurs die door het
voor hulp. Dat heb ik toen gedaan, want ook ROC Midden-Brabant zijn opgeleid om voor-
Smoesjes mijn vrouw stimuleerde mij om beter te leren lichting te geven over analfabetisme. De
I Op zijn werk en daarbuiten heeft Frans altijd lezen en schrijven." Aanvankelijk ziet hij er
verborgen weten te houden dat hij niet goed wel tegen op, omdat hij denkt als 58-jarige
kon lezen en schrijven. Net zoals de meeste tussen veel jongeren te moeten zitten, maar
analfabeten bedacht hij uit schaamte allerlei hij is opgelucht als blijkt dat er voornamelijk
smoesjes om maar niet te hoeven schrijven i»
of lezen. Zoals: "Ik ben mijn bril vergeten", "Ik
schrijf niet zo mooi" of "Ik vul dat formulier
thuis wel in."
"Mijn vrouw regelde thuis alles", vertelt
Frans. "Ik kwam eigenlijk pas voor het eerst Frans. "De lerares ontdekte al gauw dat ik
in de problemen toen we op het werk een
verhaal moesten schrijven over het werk dat het maken van woordzoekers is zelfs een
ouderen in de groep zitten.
Spijt dat ze weer naar school zijn gegaan
hebben ze allebei zeker niet. "Met het volgen
van een cursus Nederlands is er een wereld
voor mij opengaan", aldus een enthousiaste
ir "Dp IprnrpR r
dyslexie heb, maar het lezen van boeken en
)l*l
tC
