WIJZE
'Alle wensen zijn bespreekbaar,
behalve actieve euthanasie'
LJsJ
Sprankelend cursusseizoen Terra Nova
De Sporen, eerste hospice in Tilburg, biedt stervenden zorg in laatste fase
POST SCRIPTUM
COLOFON
1
1
I
I
I
I
I
I
sssua
MS
Levenslust putten uit het verleden
Het Laar zoekt vrijwilligers
Wensen van oudere mensen gezocht
Bingo
Trefpunt 't Sant
Volksdansinstuif in De Baselaer
Bridgedrive in De Heyhoef
Sterven in de bibliotheek
>03 - PAGINA
DE TILBURGSE KOERIER
•DONDERDAG 3 JULI 2003 - PAG IN A 1 5
EN
■aal nummer)
00-12.30 en
FOTO: PETER LIGTENBERG
lezingencyclus
7 dagen per week,
tram ‘t Sant)
107
Nu stelt de Heuvel in de huidige staat niet veel
2.00-13.00 uur en
HE EN
HULP
Zorg op vraag
Zoals overal in de Nederlandse zorg, wor
den vooraf de noden en behoeften van de
HET WOORD
IS AAN...
EU
IEDERS
i Anti
13 5038 BA
l in
jur.
ie. advies en onder-
di 13.00-17.00 uur.
e-mail: ikg@rpcp-
l.IJKE
SN
5 alle afspraken.
twijzer verschijnt eenmaal in
ken in De Tilburgse Koerier.
p/a Vincentiusstraat 102,
g, Of Postbus 3078, 5003
We kennen allemaal het knopen-aftelspellet- voor als plein; er kan niets verder aan worden
je ja-nee, ja-nee. In Tilburg is 'koningin van de verpest. Maar er zou wel een gezellig en
stedenbouw' Riek Bakker langs geweest en sfeervol plein van kunnen worden gemaakt,
die heeft knopen geteld met de woorden als het dicht blijft voor auto's en er bij de nieu-
open-dicht,open-dicht. Bij de laatste knoop we inrichting geen rekening wordt gehouden
In deze rubriek kan iedereen van 55 jaar en ouder zijn
of haar mening geven over allerlei zaken. Schrijf uw
verhaal op in ongeveer tweehonderd woorden en stuur
dat naar de redactie van de Seniorenwijzer, p/a
Tilburgse Koerier, Postbus 10001, 5000 JA Tilburg,
onder vermelding van 'Het woord is aan...' Inzenden
betekent niet dat uw brief automatisch geplaatst wordt.
N BUDGET
tie over en onder-
st™"-:
mail: w.vandenheu-
Het hospice is gevestigd in het klooster
complex Regina Pacis, dichtbij het voorma
lige Piusoord (nu een lokatie van Amarant)
aan de Bredaseweg. In de gemeenschap
pelijke ruimte op de begane grond heerst
een huiselijke sfeer. Op de vensterbank
geuren verse snijbloemen. De banken en
gordijnen zijn in terracottakleuren, er staat
een hoge vitrinekast met tv en oranje
accessoires. "We willen een huiselijke sfeer
scheppen", zegt Vernooy. Aan de muur
hangt een foto van voetsporen in een
woestijn. Bij het bedenken van een naam
voor het hospice kwamen de medewerkers
op een dubbele betekenis voor mensen
aan het eind van hun leven: "Je sporen ver
diend hebben en je sporen nalaten."
Op nogal wat plaatsen in Nederland zijn ze de laatste jaren verschenen, maar nu heeft
Tilburg ook een hospice. De Sporen, het eerste van Midden-Brabant, heeft op 16 juni
zijn eerste gast ontvangen. Het hospice heeft plaats om zes ernstig zieke mensen in
hun laatste levensfase begeleiding te bieden. "We proberen het hier voor onze gasten
en hun familie zo aangenaam mogelijk te maken", zegt coördinatrice Greet Vernooy.
Dat betekent onder meer pijnbestrijding, maar geen medische maatregelen om het
leven te verlengen.
"Overheid laat miljoenen liggen in
Brussel", las ik pas geleden.
Zaterdag luidde een krantenkop:
"Provincie verliest 4 miljoen op de
beurs". Wat een zegen voor de ver
antwoordelijke ambtenaren dat er
nog belastingbetalers zijn!
Drop Oud
Gevarieerd aanbod
In het komende seizoen staan de populairste
cursussen natuurlijk weer op het programma,
zoals Word, internet en e-mail. Op het creatie
ve vlak kunt u kiezen uit onder meer kalligrafie,
fotografie, schilderen, tekenen en boekbinden.
Creativiteit komt ook om de hoek kijken bij de
cursussen over binnenhuis- en tuinarchitectuur.
Bent u een liefhebber van muziek, dan zult u
zeker genieten van de cursus Opera beluiste
ren. De Studiekring voor senioren biedt gele
genheid om van gedachten te wisselen over het
wereldgebeuren.
Wie gezond wil blijven door beweging vindt bij
Terra Nova uiteenlopende cursussen als volks
dansen, seniorengym, yoga en tai chi chuan
(ontspannen door vloeiend te bewegen). Voor
mensen met een hartaandoening en/of cara en
qua kennis.
natuurlijk ook ontmoeting met anderen en
van buiten verblijven. Vernooy denkt dat de
zes bedden niet voldoende zullen zijn, als
er meer bekendheid komt. Uitbreiding door
nieuwe hospices staat volgend jaar op het
programma voor Waalwijk, Dongen en
mogelijk Moergestel. Die hebben gezamen
lijk twintig bedden voor mensen die er hun
laatste levensfase willen doorbrengen.
Vernooy beschrijft het hospice als een huis
voor terminale en palliatieve zorg. "Die is
niet gericht op genezing. We verrichten
geen handelingen om iemands leven te
verlengen, zoals in een ziekenhuis. Wel
doen we aan pijnbestrijding en zorgen we
dat de mensen het niet benauwd krijgen.
Het doel is mensen prettig te laten sterven."
Familie en vrienden kunnen de hele dag op
bezoek komen. In de laatste fase kunnen
ze bij de stervende waken. Voor naasten
die ver weg wonen, zijn er logeerbedden.
Indien nodig bieden de medewerkers van
De Sporen ook nazorg, zoals hulp bij rouw
verwerking.
Onvoorspelbaar
De Sporen is er voor terminale patiënten
vanaf zestien jaar. De coördinatrice: "Een
hospice is er niet alleen voor mensen die niet
meer uit bed kunnen. Vandaag komt onze
tweede gast: die kan zelfstandig in een rol
stoel een wandeling hier in de tuin maken.
Het is nooit van tevoren te voorspellen hoe
lang iemand nog precies te leven heeft. Een
verblijf hier kan in principe drie maanden
duren en verlengd worden met dezelfde peri
ode. Daarmee hebben we natuurlijk nog geen
ervaring, maar het komt wel eens voor, heb ik
van collega's bij andere hospices gehoord.
Het kan zijn dat iemand opknapt van de zorg
die er verleend wordt. Dan is het ook niet pret
tig voor die cliënt om nog langer in een hospi
ce te blijven."
Vernooy was voorheen werkzaam in de inten
sive care afdeling van het St. Elisabeth
Ziekenhuis. "Daar probeer je mensen te gene
zen, maar de dood is me natuurlijk niet onbe
kend. Bij de intensive care zag ik veel mensen
sterven, ook kinderen. Hoe het hier precies zal
zijn, weet ik niet. Maar we proberen in elk
geval de laatste fase van mensen voor hen en
hun familie zo aangenaam mogelijk maken."
HQ
patiënt vastgesteld. De huisarts of de behan
delend specialist bepaalt als eerst de ernst van
de situatie van de zieke; het Regionaal
Indicatie Orgaan (RIO) beslist of opname in
het hospice mag. Daarbij wordt rekening
gehouden met de thuissituatie van de patiënt,
of er familie is en wat mantelzorgers aankun
nen. De zorg van een hospice wordt bekostigd
uit AWBZ (Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten); de patiënt moet wel een inko
mensafhankelijke eigen bijdrage betalen. De
gemiddelde levensverwachting van hospice-
cliënten is ongeveer drie maanden.
Pijnbestrijding
Aan de opening van De Sporen gingen vijf
jaar voorbereidingen vooraf. Het is tot stand
gekomen door samenwerking van de stich
ting woonzorgcentrum Johannes Zwijsen,
Zorgcentrum Tilburg-Zuid en de stichting
hospice Midden-Brabant. Sinds begin juni
zijn twaalf medewerkers en coördinatrice
Vernooy in functie. Het hospice is bedoeld
voor mensen uit de regio, maar als er
elders in een andere soortgelijke voorzie
ning geen plaats is, mogen er ook gasten
IRABANT
TEN
ZERKT
■.»ia
nbeek. Tel. 013-
216
OS-D1ENST
41544
E MAAN,
eksueel misbruik
20.00 uur
S-l 9.00 uur
^ns^vT
TEN
w woonplaats vindt
plaats. Voor nadere
:n huisarts.
iOTHERAPIE
werking, relatie en
SNORM
>2 DA Tilburg;
l;www.rpcp.org/mb
bij de eigen huis-
00 uur.
n 17.00 uur ‘s mid-
•rgens, op zat., zon.
dag en nacht:
sL Lage Wits iebaan
de Huisartsenpost
de huisartsenpost
spoedeisende
doende nacht- of
’eschreven, geen
Tijdens een intakegesprek bespreekt Vernooy
samen met de cliënt diens wensen. 'We geven
alleen zorg op vraag. Als iemand bijvoorbeeld
niet wil eten, stellen we voor iets anders voor
hem klaar te maken. Maar we dwingen niet te
eten. Alle wensen van de cliënt zijn bespreek
baar, maar actieve euthanasie is hier niet moge
lijk. En een hospice moet een meerwaarde
hebben voor mensen. Het kan niet zo zijn dat
iemand die nog een paar dagen te leven heeft
naar ons moet komen, om in het ziekenhuis een
bed vrij te maken", verduidelijkt ze.
De gasten kunnen hun woon-Zslaapkamers
met eigen spullen 'aankleden'. In elke kamer is
er een open keuken met koelkastje. Een huis
dier meenemen kan, mits anderen er geen last
van hebben en de zorg voor het huisdier gere
geld is.
Bij De Sporen zijn er nu nog geen vrijwilligers
betrokken, zoals bij andere hospices. "De
meeste van hen draaien op vrijwilligers en
betrekken de lichamelijke verzorging van de
thuiszorg of vergelijkbare instanties. Hier heb
ben we alle zorg in huis; die hoeven we niet
van buiten af in te huren. Dag en nacht is een
verpleegkundige aanwezig. Maar we willen
ook graag vrijwilligers die een kopje koffie met
de cliënt drinken, praten of een wandelingetje
maken", zegt Vernooy.
e-mail
in zorgcentrum Het Laar in Tilburg-Zuid en in orie van de psycho-analyse en een lezingen- www.volksuniversiteit.nl.
De gemeenschappelijke ruimte van hospice De Sporen heeft, net als de kamers
voor de gasten, een huiselijke sfeer.
an 2a: ma. t/m vr.
^A:7dgn
elstr.67: ma t/m vr.
.enborch, Papenstr.
.00 uur
svragen
n in de leeftijd van
rarXM
fikbaar, 7 dagen per
iswinkel)
Noord
tcentrum)
Wetenschappers hebben ontdekt dat het ophalen van herinneringen
voor ouderen vaak een positieve uitwerking heeft. De cursus Op zoek
naar zin van de afdeling preventie van Geestelijke Gezondheidszorg
(GGZ) Midden-Brabant maakt hiervan gebruik en biedt 55-plussers de
mogelijkheid een verkenningstocht te maken naar verhalen uit hun
eigen leven.
De cursus bestaat uit twaalf bijeenkomsten, steeds over een thema,
bijvoorbeeld vriendschappen, normen en waarden, deJagere school
tijd, huizen waar je gewoond hebt. De deelnemers speuren naar
jeugdherinneringen en vertellen elkaar daarover. Er worden kleine
stukjes uit het eigen levensverhaal geschreven en deze worden aan
elkaar voorgelezen. Ook andere creatieve technieken worden
gebruikt.
Het is in deze cursus niet de bedoeling alle hoogte- en dieptepunten
uit het leven uitentreuren te bespreken, maar herinneringen kunnen
helpen het eigen levensverhaal in beeld te krijgen, waardevolle zaken
te herkennen en daarmee het leven nu weer richting te geven. In de
cursus wordt vooral geprobeerd te kijken naar het positieve: het doel
is levenslust te putten uit het verleden.
De cursus van twaalf bijeenkomsten wordt gegeven door psychologe
Marlène Raaijmakers en creatief therapeute Anita de Gouw. Kosten:
25 euro, inclusief materialen, koffie en thee. Er kunnen maximaal
twaalf cursisten deelnemen. Start in het najaar. Vrijblijvende informa
tie: tel. 5808480.
Servicecentrum Het Laar heeft verschillende woon-/zorglocaties onder
één dak. Daar krijgen de cliënten ondersteuning in de vorm van bege
leiding, verzorging en/of verpleging. Naast professionele zorg werken
er ook vrijwilligers in Het Laar, met name bij zaken die veel tijd vragen.
Het Laar is dringend op zoek naar mensen die één of meerdere dag
delen per week willen meehelpen in het Bruin Café, in het restaurant,
op de dagverzorging, bij het wandelen, als persoonlijk bezoeker, bij
tuinwerkzaamheden en als assistent bij activiteiten.
Tijden en dagen zijn uiteraard bespreekbaar.Natuurlijk kan er gespro
ken worden over uw mogelijkheden en wensen. Het Laar biedt een
vrijwilligersovereenkomst, een ongevallen- en WA-verzekering, bege
leiding op de werkvloer en individuele gesprekken, een kerstpakket en
één keer per jaar een etentje met alle vrijwilligers. Ook zijn er leerza
me en gezellige vrijwilligersbijeenkomsten.
Interesse? Neem contact op met Margo Korthals (coördinator vrijwilli
gerswerk), Servicecentrum Het Laar, Gen. Winkelmanstraat 175,
5025XG Tilburg; tel. 4657700.
Tot 1 augustus kunnen wensen van oudere mensen door henzelf of
anderen worden aangemeld bij het Nationaal Comité Dag van de
Ouderen. Op 1 oktober, de Dag van de Ouderen, worden overal in het
land zoveel mogelijk kleinschalige, eenmalige, bijzondere wensen van
en voor ouderen vervuld. De wensen worden vervuld met financiële
ondersteuning van het Nationaal Fonds Ouderenhulp, dat zijn inkom
sten verkrijgt uit de verkoop van Zomerzegels.
Centraal staan wensen van individuele ouderen, waarvan de realisa
tie betekenis heeft voor een grotere groep. Dit jaar is er speciale aan
dacht voor wensen die de ontmoeting tussen jong en oud bevorderen.
Wensen kunt u sturen naar: Wens voor Ouderen, Postbus 1999,6801
BZ Arnhem.
Maandag 7 juli organiseert KBO Wandelbos een bingomiddag
wijkcentrum 't Kievitslaer (Reinevaarstraat 55). Aanvang 14.00 ui
Ook niet-leden zijn welkom.
Elke eerste en derde woensdag en elke tweede vrijdag van de
maand organiseert ouderenvereniging Reeshof 50+ een bingo in wijk
centrum Heyhoef. De eerstvolgende bingo's zijn op vrijdag 11 juli
(20.00 uur) en woensdag 16 juli (14.00 uur).De stadsbussen 47 en
48 stoppen voor de deur.
Ouderentrefpunt 't Sant (Beneluxlaan 74) organiseert voor de vakan
tie nog één bingo: op woensdag 9 juli. De prijzen hebben al wat met
de vakantie te maken. Kosten: 3,50 euro voor een kaart van tien ron
den. Aanvang 10.00 uur; zaal open om 9.30 uur.
Deze eerste twee juli-weken kunt op dinsdag en donderdag een bloe-
menstandaard maken. U betaalt slechts de materiaalkosten. Aanvang
10.00 uur.
Op maandag en vrijdag kunt u er kaarten onder het genot van een
kopje koffie. De prijs voor het kaarten: 1 euro. Biljarten kan verder elke
ochtend, behalve op 9 juli.
Het trefpunt is gesloten van 14 juli t/m 15 augustus.
Voor de laatste keer dit seizoen is er op zondag 6 juli een volksdans
instuif in De Baselaer (Hoefstraat 175). Danslustige senrioren kunnen
dan van 11.00 tot 13.00 uur een muzikale wereldreis maken.
was het open. Na jarenlange strijd tussen met de kermis. Met andere woorden: kiezen
voor- en tegenstanders van een open Heuvel voor een mooi plein gedurende het hele jaar
moet deze dus weer open voor auto's. Zelfs in plaats van voor tien dagen kermis.
politieke partijen die altijd voor dicht waren, Bovendien is het volgens mij ook goed voor
zijn nu voor open. Zo betrouwbaar is politiek, de middenstand dat mensen met de auto
naar de stad komen en niet dóór de stad.
Een oudere binnenstadsbewoner
4674590
125529
elt
1132
5432867-5420274
e tel. 4554132
ein
27, tel. 4630056
of
>3477
400 - 4554131
’.5700117
Irum Oisterwijk
It, tel. 5283535.
E
De Seniorenv
de twee weken
Redactie:
I Hulya Qigdem, Riek Flipse-Tiemens, Jan van
- Groos (voorzitter), Gerry Hovers, Wilma
Hurkens, Karel Luiijf (eindredacteur). Loes
Mertens -VermeerBarth Noordzij. Mat de Vries
In de cursusgids van
Terra Nova worden de
voor 55-plussers
geschikte cursussen
aangeduid met een uil
tje, het symbool van
(levens)wijsheid.
Een oude, verwaarloosde hobby oppakken hun partners is er cyclus over de islam, naar aanleiding van de
of iets totaal nieuws beginnen waarmee je sinds jaar en dag de wereldgebeurtenissen van de laatste jaren.
jezelf laat verrassen en 'bij de tijd' blijft: het badminton conditie- Dit zijn slechts enkele van de vele mogelijkhe-
kan allemaal bij volksuniversiteit Terra club (BCC Terra den bij Terra Nova. De gratis gids kunt u afha-
Nova. In de nieuwe cursusgids kunt u idee- Nova). len bij de cursusbalie of telefonisch of via e-
ën opdoen voor een zinvolle en boeiende Gloednieuw zijn de mail aanvragen. Er liggen ook exemplaren in
vrijetijdsbesteding. In het programma voor cursussen waarbij u de bibliotheken, wijkcentra en in het informa-
het seizoen 2003-2004 zijn veel cursussen zich kunt verdiepen in de cursusgids van tiecentrum van de gemeente Tilburg. Hebt u
opgenomen die geschikt zijn voor 55-plus- in de rijke historie Terra Nova worden de vragen over een bepaalde cursus, neem dan
sers. van onze omgeving: voor 55-plussers gerust contact op met Aleydis Overmeer.
Aspecten van de geschl^,e cursussen Bovendien houdt Terra Nova op zaterdag 6
Onder leiding van enthousiaste docenten kunt Midden-Brabantse tje het symbooi van september open huis. Iedereen is dan van
u bij Terra Nova verborgen talenten ontdekken, geschiedenis en levenswijsheid. 12.00 tot 16.00 uur welkom om kennis te
vaardigheden ontwikkelen of een inhaalslag Kastelen in Brabant. maken met het cursusaanbod van het nieuwe
maken qua kennis. Daarnaast bieden cursus- De lezingencyclus seizoen. Men kan zich die middag ook
sen natuurlijk ook ontmoeting met anderen en Tilburg Topics gaat over interessante cultuur- inschrijven voor een cursus.
gezelligheid. historische aspecten van de stad. Ook nieuw Terra Nova, Nieuwlandstraat 44; tel.
Er zijn speciale seniorencursussen op locatie, zijn Chinese taal en cultuur, astrologie, de the- 5426269; e-mail vu-tilb1@csnet.nl;
serviceflat De Duijnsberg in Tilburg-West.
Gemakkelijk voor mensen die daar of in de
omgeving wonen.
I Redactieadres
I Seniorenwijzer, p
5038 SR Tilburg,
I DB Tilburg; tel. 5839999.
I Kopij kan opgestuurd worden naar het
redactie-adres of naar De Tilburgse Koerier,
I Postbus 10001, 5000 JA Tilburg;
I tel. 5368805.
I Deadline: donderdag 12.00 uur voor
j de verschijningsdatum.
Op zaterdag 23 augustus wordt vanaf 9.45 uur de vijfde
Winkelcentrum Heyhoef Bridgedrive georganiseerd door Bridgeclub
52. In de middagpauze krijgen de deelnemers een lunch. Kosten 28
euro per paar. Inschrijven is mogelijk tot 29 juli bij mw. C. Henzen, tel:
5713990.
Nee, de bibliotheek is geen alternatief voor thuis sterven of in een zie
kenhuis of hospice. Maar er zijn wel veel boeken over de dood en
alles er omheen. Een deel gaat over de periode na een sterfgeval, een
ander deel over de periode ervoor. Naast boeken over rouw en rouw
verwerking vindt u in de Openbare Bibliotheek Tilburg informatie over
palliatieve zorg (uitleg zie hoofdartikel) en stervensbegeleiding.
Laat niemand in eenzaamheid sterven is een handleiding voor het
opzetten van een hospice en het werk van de vrijwilligers. Vanwege de
praktijkvoorbeelden is het ook interessant voor mensen die meer wil
len weten over het hospice.
Het boek Een goede plek om te sterven van Rob Bruntink gaat over
palliatieve zorg in Nederland. Het is bedoeld als wegwijzer voor medi
sche en paramedische stervensbegeleiding. Hoe de pastorale zorg
eruit kan zien vertelt Marinus van den Berg in Zingeving in de pallia
tieve zorg.
In Deze aarde verlaten vertelt schrijfster Cri Stellweg over het levens
einde van haar broer bij haar in huis. Meer ervaringsverhalen over de
begeleiding van ongeneeslijk zieke patiënten in hun laatste levensfa
se zijn te lezen in De intieme dood van Marie de Hennezel.
Elisabeth Kübler-Ross is een erkend expert op het gebied van de
dood. In Woorden die sterken en troosten geeft zij adviezen voor het
omgaan met de dood.
Meer weten? Informatie over rouw, rouwverwerking en stervensbege
leiding is in vrijwel elke bibliotheekvestiging te vinden. Boeken over
hospices en palliatieve zorg zijn alleen op het Koningsplein te leen.
Overigens wordt de Centrale op dit moment opnieuw ingericht. Tijdens
de herinrichting kunt u er wel terecht om boeken te lenen. Maar het
kan zijn dat delen van collectie tijdelijk niet beschikbaar zijn.
