s
I
s
I
5'
p-3
J
x 1
Ml
SRi
IfOj
Sï
HIE^
i
li
2
w
1
hi
-200/
yxr ar™“
11
IU
r
l M
aS
L - J
'I
t V
1.1
I
i
TT
ft I
fa
<t« l
Sb3
T
7
Tilt?urgse
I
s
iji!
jr 1
k CT
A
1
ii
p
Wik!'
7 3- s
1 Vfl|
I
’’l
i
3
t
-
®l<
A
~t;
pV!j
VJ
1
3
5
D
Wat verder weg ligt in het verleden, lijkt minder erg. Wat je zelf hebt meegemaakt, blijft het beste bijGrote gebeurtenissen elders in de wereld tijdens ons leven
blijven wel in ons hoofd hangen, maar de herinneringen eraan worden allengs vager, zodat oorzaken en gevolgen aan duidelijkheid verliezen.
Wat we van de geschiedenis weten, is voor de meeste mensen helemaal een soort gatenkaas,
met meestal meer gaten dan kaas. We herinneren ons uit boeken of lessen heus nog wel wat
feiten en ontwikkelingen, maar niet de langdurige grote lijnen en onderlinge verbindingen.
De gemiddelde Nederlander weet bijvoorbeeld niet welke schade Europese kolonisatoren
hebben toegebracht aan beschavingen in Afrika, Azië en Amerika. Laat staan dat we besef
fen dat die maatschappijen ons toen in veel opzichten ver vooruit waren.
Niet zo lang voordat de kolonisatoren op pad gingen was het wereldbeeld van de Europeaan,
in de Middeleeuwen, nog veel beperkter. Dat reikte niet verder dan eigen stadje of dorp, wat
de priester op de kansel zei en wat rondtrekkende verkopers vertelden. Een meer ontwik
kelde man als de schilder Hans Memling, die vanuit Keulen naar Vlaanderen verhuisde, had
een ruimere blik die hij in zijn werk kwijt kon, bijvoorbeeld over het leven van Maria.
Waarmee ook hij zijn tijdgenoten een bepaald beeld van de wereld gaf.
In onze huidige maatschappij vergeten we vaak dat er velen op deze wereld zijn, die - zeker
op technologisch gebied - hun Middeleeuwen pas de laatste tientallen jaren aan het ont
groeien zijn. Die op politiek gebied nog geloven wat er op de plaatselijke kansel gezegd
wordt, of wat de staatszenders op hun pas verworven radio’s zeggen.
Dat is een wereld die enigszins vergelijkbaar is met die waarin wij ons vijftig j aar geleden nog
bevonden. Alleen hadden wij ons gevecht met de totalitaire staat net achter de rug, en moe
ten zij dat vaak nog beginnen. Een staat overigens, die vaak geruggensteund wordt door geld
uit het rijke noorden.
Dat de wereld nooit meer hetzelfde zal zijn, is een loze kreet. Immers, ze verandert elke
dag. Niet zo maar op de automatische piloot, maar door handelingen van mensen. Ten goe
de, bijvoorbeeld door het uitvinden van medicijnen en andere geneeswijzen, of door het
vervangen van dictaturen door democratieën.
Maar ten kwade gebeurt er helaas meer, elke dag met duizenden doden, alleen meestal
niet zo dicht bij ons in de buurt. De derde wereldlanden zijn nog steeds een goedkope
grondstoffenproducent, maar stuiten bij ons op torenhoge tariefmuren voor hun produc
ten. En we gaan er gemakkelijker toe over daar een oorlog te (laten) vechten - inclusief het
testen van nieuwe wapens, zonder al te veel eigen slachtoffers - dan dat we dat we bij ons
in de buurt doen. Of het moet gaan om een misdadige despoot als Milosevic die oorlog aan
onze grenzen brengt; waarbij de westerse regeringen dan wel gemakshalve vergeten dat
hij voordien - even despotisch - met hun hulp in het zadel bleef.
3
Ons beeld van het heden en verleden van de wereld wordt naast boeken en lessen bepaald
door vluchtiger media als tv, radio, kranten en internet. We leven in een kennismaat
schappij maar zouden ons er eigenlijk van bewust moeten zijn, hoe weinig we weten: wie
eerlijk is, erkent dat zijn of haar hoofd zich een gatenkaas bevat.
Daarom past voorzichtigheid bij het vellen van een oordeel over de wereldbeelden van an
deren. Nieuwsgierigheid is een gezondere eigenschap. Net zoals het durven erkennen van
eigen tekortkomingen en fouten. Want anders blijft de wereld altijd vol plaatsen waar het
recht van de sterkste geldt: de macht van de bankrekening, uit de loop van een geweer, of
nog erger, een combinatie van beide. KL
5
5
-
il I
|C| II!
y..
Ri
Jr s
SpT
r
5
j®.--
-
3-C
r
pïtML iy|
1
‘W
M j»‘S
..«o
I
i
