W I
‘Werken in de psychogeriatrie is fantastisch’
S!
II
I
J
lc.prusM
11.00
Vijfentwintig jaar zorg voor dementerenden in De Hazelaar
i
^223^
r
il
>per
IATE
ra
STERD
IS
COLOFON
iELET
KAT
i
i
i
I
Vader Abraham op Dag van de Ouderen
Voor de zesde keer is op 1 oktober in Tilburg de Dag van de
Ouderen. Op deze feestelijke bijeenkomst in de schouwburg van
14.00 tot 17.30 uur zijn er optredens van Vader Abraham,
Yvonne, Berry van Wijk en het Seniorenorkest Tilburg. Kaarten a
ƒ10,- zijn vanaf 1 september te koop bij de schouwburg of te be
stellen via het reserveringsbureau (tel. 5432220).
Wensen van ouderen gezocht
Kaarten in De Goede Herder
Gezondheidsmarkt
Trefpunt ‘t Sant
Excursie naar wijnmuseum
Volksdansinstuiven
Met de ANBO naar Burgers’ Zoo
Danscursussen voor ouderen
De Reit
Lezen over dementie
,111WW
301 - PAGINA 6
-DONDERDAG 23 AUGUSTUS 2001 PAGINA
DE TILBURGSE KOERIER
XART
W M A R K T
FOTO: PETER LIGTENBERG
Soorten cliënten
uw brief automatisch geplaatst wordt.
Twee maal per week komt er bij ons een
Mw. R. Stienstra
iknecht
n
POSTSCRIPTUM
in
■mhmhv
3
sen lijm nodig.
'oningen,
'vierd:
9r verschijnt eenmaal in de
Tilburgse Koerier.
HF.T WOORD
IS AAN...
In deze rubriek kan iedereen van 55 jaar en ouder zijn of
haar mening geven over allerlei zaken. Schrijf uw ver
haal op in ongeveer tweehonderd woorden en stuur dat
naar de redactie van de Seniorenwijzer, p/a Tilburgse
Koerier, Postbus 100015000 JA Tilburg, onder vermel
ding van 'Het woord is aan...' Inzenden betekent niet dat
ren van de lindebomen liggen in de goot.
Zou een bladblazer meer effect hebben
Het is te proberen. Of moet er een dure
parkeerregeling komen, waardoor de
straten op werkdagen weer een stuk le
ger zijn?
met de andere groepsleden gaat.
Soms is er behoefte aan meer privacy om
ongedwongen lichamelijk contact met de
partner te kunnen hebben. “Daar zijn in
De Hazelaar inderdaad weinig aparte
ruimtes voor beschikbaar”, zegt Jan.
“Maar meestal vinden wnm e daar toch
wel een oplossing voor. ‘Misschien kun je
haar volgende keer wat eerder naar bed
brengen’, heb ik wel eens voorgesteld.
‘Dan kunnen jullie ongestoord even
knuffelen en kun je haar eens lekker in
stoppen.’ Voor sommigen is het ook een
goede oplossing om hun man of vrouw
eens een paar dagen mee naar huis te
nemen.”
Alléén in Golrtél
GRIJZEN
De ruimte tussen de twee woonafdelingen van de dementenafdeling fungeert als een plein. De wandtekening van herten, de bank en
lantaarnpaal proberen een sfeer op te roepen waar mensen zich prettig voelen.
gemeentelijk veegwagentje door de
straat. Ik verbaas daarover, want ik vind
het inefficiënt. Het wagentje kan name
lijk alleen midden op straat rijden, omdat
de zijkanten vol staan met auto’s van
kantoormensen iets verderop, in het
centrum. En juist zowat alle oude blade-
Ie apparatuur
De gemeente moet de belas-
k ting 17 miljoen gulden betalen,
omdat ze een pc-project voor
haar ambtenaren niet goed
Q heeft uitgevoerd. Nu zijn er tien
tallen bedrijven in de stad die zo'n
project ook hebben opgezet. Alleen
hebben die daarover wel vooraf met
de Belastingdienst gesproken.
Drop Oud
n
li
i
i
i
Bewoners centraal
Vijfentwintig jaar geleden stond de zorg
voor deze ‘patiënten’ nog in de kinder
schoenen. Toen lag de nadruk op de ver
zorging: de bewoners werden gewassen
en aangekleed, kregen te eten en wer
den weer in bed gestopt. Er was te weinig
personeel om activiteiten met de bewo
ners te ondernemen en het besef dat ook
voor dementerenden individuele behoef
ten belangrijk zijn, was toen minder ont
wikkeld.
Na de verhuizing naar de Dr.
Eijgenraamstraat kwam bij De Hazelaar
een nieuwe ontwikkeling op gangDe be
woners werden niet meer verzorgd door
Vrijwilligers
In De Hazelaar worden veel activiteiten
ondernomen met de bewoners. De gan
gen zijn omgebouwd, zodat er ruimte is
voor gezellige zithoeken waar een groep
lekker koffie kan drinkenGarderobes zijn
omgetoverd in kookhoeken. Bewoners
die dat nog kunnen, helpen af en toe mee
de groenten schoonmaken of de aardap
pelen schillen. Als dat niet meer lukt, is
het ook gezellig om samen aan de keu
kentafel te zitten terwijl de groepsleiding
het eten klaarmaakt.
Op oudejaarsdag oliebollen bakken in
zo’n keuken verhoogt de feestvreugde,
doordat de geur en het gespetter vaak
oude herinneringen naar boven brengen.
'Want dementerenden die diep in zichzelf
verzonken zijn, reageren vaak wel op
geuren, visuele indrukken en lijfelijke ge
waarwordingen. Sommige bewoners vin
den het heerlijk om met hun partner of
met een groepsleider naar de snoezelka-
mer te gaan. Daar staat een schommel
stoel, met wierook of olie kan een lekke
re geur verspreid worden, er kan
rustgevende muziek gedraaid worden of
met lichteffecten gewerkt worden. De
kunst is uit te vinden waar iemand van ge
niet. Ook in de speciaal ingerichte badka
mer met verstelbaar bad kan met allerlei
middelen een aangename sfeer ge
creëerd worden.
Ook gaan bewoners vaak met de bus er
op uit. Dan wordt een wandelingetje ge
maakt en samen een borrel gedronken.
Om al die activiteiten uitte kunnen voeren
zijn veel vrijwilligers nodig: in De
Hazelaar werken er honderddertig. Hans
is van plan om na zijn pensionering vrij
williger te worden bij De Hazelaar. Dan
kan hij het werk doen, waar hij nu niet aan
toe komt: rustig de tijd nemen om bewo
ners te helpen met eten of een wandeling
met hen te maken langs het kanaal.
Verpleeghuis De Hazelaar heeft deze
maanden een feestje. Het is namelijk 25
jaar geleden dat het zonnige, huiselijk
ingerichte gebouw bij het TweeSteden
ziekenhuis geopend werd; verpleeg
kundigen en patiënten trokken toen op
een dag in juli met bedden en rolstoe
len in een lange stoet van het tehuis
Johannes XXIII -op de plaats waar nu
het Verbeeteninstituut staat- naar de
nieuwe behuizing. Vanaf dat moment
heeft De Hazelaar op het gebied van de
psychogeriatrie, de zorg voor demen
terenden, een voortrekkersrol vervuld.
Als een van de eerste tehuizen stelde
het de behoeften van de bewoners cen
traal. De Seniorenwijzer sprak met Jan
Cornelissen en Hans Smits, die al
sinds het begin bij De Hazelaar werken.
Beiden zijn zorgmanagers, wat vroeger
afdelingshoofd heette. “Het aantrekkelij
ke van dit werk is dat deze bewoners gou
deerlijk zijn”, vindt Jan Cornelissen.
“Maatschappelijk normen spelen voor
hen geen rol meer. Daardoor hebben ze
vaak ontzettend veel lol.”
Een mooi voorbeeld is hun reactie op de
wolkbreuk van enkele weken geleden,
vertelt Hans Smits. “We waren een dag
je uit en gingen in landgoed De Utrecht
wat drinken bij Den Bockenreijder. Ze
hadden het grootste plezier toen het wa
ter met bakken uit de hemel kwam, terwijl
zij daar onder de parasols zaten met
kletsnatte haren.”
Het beeld dat dementerenden zielig zijn,
gaat lang niet altijd op. Het zijn vaak de
partners en familieleden die er de mees
te moeite mee hebben. Het is immers niet
gemakkelijk te leren communiceren met
iemand die geen gesprek meer kan voe
ren. De groepsleiding van De Hazelaar
probeert hen zo goed mogelijk te bege
leiden en geeft aan welke manieren er
zijn om wel van eikaars gezelschap te ge
nieten. Dementerenden hebben vaak
behoefte aan lijfelijk contact en vinden
het heerlijk af en toe eens geknuffeld te
worden. Ook vinden ze het prettig om wat
te wandelen in de grote tuin of samen bui
ten in het zonnetje te zitten.
een groot aantal verschillende verpleeg
kundigen, maar iedereen kreeg een vaste
groepsleider. “Op die manier kon je de zorg
beter op de behoeftes van de cliënten af
stemmen. Dat is het boeiende van dit vak",
vindt Hans Smits die dit werk na vijfentwin
tig jaar nog steeds fantastisch vindt.
“Dementerende mensen kun je niet vragen
wat ze het liefste willen. Het is de kunst uit
te zoeken wat zij prettig of niet prettig vin
den door goed op hun reacties te lettenWe
bekijken soms video-opnames om te zien
wat we met ons eigen gedrag bij hen te
weeg brengen. Als je iemand onverhoeds
van achteren vastpakt en zegt: ‘Kom
meneer Jansen, we gaan naar de activitei
tenbegeleiding’, maak je hen aan het
schrikken of worden ze agressief. Als je
hen eerst even aankijkt en dan vriendelijk
aanspreekt, reageren ze veel rustiger.”
“Daarnaast wordt ingespeeld op ieders ‘ei-
gen-aardigheden’. Sommige bewoners
In De Hazelaar wonen 305 cliënten. Er
zijn zestig plaatsen voor chronisch so
matische patiënten, zestig voor reacti
vering (revalidatie) en 185 voor psy
chogeriatrische verzorging. Ook zijn er
twintig plaatsen voor psychogeriatri
sche dagbehandeling: deze cliënten
worden ‘s morgens thuis met een bus
je opgehaald en krijgen tijdens hun dag
in De Hazelaar onder meer therapie.
De somatische patiënten hebben een
of meer chronische lichamelijke gebre
ken. Psychogeriatrische zorg wordt
verleend aan dementerenden.
Dementie kan verschillende vormen
hebben; de Ziekte van Alzheimer is de
meest bekende.
Kleine groepen
De tijd dat de bewoners de dag met
twintigen 'op zaal’ doorbrachten en met
vier of zes mensen op een slaapzaal la
gen is ook voorbij. Nu leven ze in een
groep van tien en gaat de voorkeur er
naar uit dat niet meer dan twee perso
nen een slaapkamer delen. Jan en
Hans hebben daar hun vraagtekens bij,
want zij vinden dat niet altijd ideaal.
“Dementerenden die weinig meer met
anderen communiceren, voelen zich
vaak veiliger als ze met meer mensen
een slaapkamer delen. Bewoners die
bedlegerig zijn, kunnen zich heel een
zaam voelen als ze weinig mensen om
zich heen te hebben”, meent Hans
Smits.
“In de psychogeriatrische groepen van
De Hazelaar zijn de bewoners meer op
elkaar gericht dan op de somatische af
delingen", geeft Jan Cornelissen aan.
“Dementerende bewoners hebben
meer behoefte aan gezelligheid.
Partners, vrienden en familieleden ma
ken ook deel uit van het groepsgebeu
ren, want zij willen ook weten hoe het
Tot 1 september kunnen wensen van oudere mensen door hen
zelf of anderen worden aangemeld bij het Nationaal Comité Dag
van de Ouderen. Dat zal op 1 oktober, de Dag van de Ouderen,
een aantal van die kleinschalige, eenmalige wensen van en
voor ouderen vervullen. Gezocht worden wensen waarvan de
realisatie betekenis heeft voor een grotere groep ouderen. De
actie is mogelijk door steun van het Nationaal Fonds
Ouderenhulp, bekend van de Zomerzegels. De wensen kunnen
gestuurd wórden aan: Wens voor Ouderen, Postbus 1999,
6801 BZ Arnhem.
Bij KBO De Goede Herder (Isidoriusstraat 6) kan op maandag
en woensdag vanaf 13.30 uurgerikt worden. De bedoeling is dat
een nieuwe club ontstaat. De al bestaande bridgeclub van De
Goede Herder heeft plaats voor vier nieuwe, gevorderde spe
lers. Deze club speelt op vrijdag van 13.45 tot 17.00 uur. Rikkers
en bridgers kunnen vrijblijvend een kijkje nemen of bellen met
P. Vogels (4671897) of T. van Heeswijk (4671516).
Op maandag 30 augustus organiseren het Ouderenwerk van
De Twern en de GGD in café Bet Kolen (Broekhovenseweg 111;
ingang Groenstraat) een Gezondheidsmarkt voor senioren.
Circa dertig instellingen en organisaties geven er informatie, on
der meer over hun cursusaanbodHet is niet alleen ‘droge’ voor
lichting, maar bij een demonstratie roerbakken krijgt u een ge
zond hapje en u kunt meedoen aan een proefles Meer Bewegen
Voor Ouderen. Gezellig zijn ook een loterij, amusement en mu
ziek. Tijd: van 13.30 tot 17.00 uur. Toegang gratis, evenals een
kopje koffie.
Ouderentrefpunt ‘t Sant (Beneluxlaan 74) organiseert binnen
kort twee mooie fietstochten: op de woensdagen 29 augustus
en 5 september. Vertrek 10.00 uur; zaal open 9.30 uur.
Verder kunt u er in september op dinsdag- en donderdagmor
gen gipsvormen gieten en beschilderen. U betaalt slechts de
materiaalkosten. Aanvang 9.45 uur.
De activiteitencommissie Groeseind-Hoefstraat organiseert op
dinsdag 11 september een excursie naar Maison du Vin
(Geminiweg 9). U dient er zelf naar toe te gaan. De rondleiding
duurt van 14.00 tot 15.45 uur. Prijs ƒ4,-, inclusief een kopje kof
fie en een glas wijn. Kaartjes zijn tot 5 september te koop in wijk
centrum De Baselaer, Hoefstraat 175.
Op vrijdag 31 augustus is in buurthuis Soekmekaar
(Generaal Kockstraat 2a) de maandelijkse dansinstuif voor 50-
plussers o.l.v. Lucia Linkels van stichting Mundo Etnico. Tijd:
van 14.00 tot 16.00 uur.
Op zondag 2 september is er van 11.00 tot 13.00 uur in wijk
centrum De Baselaer de volksdansinstuif 55+ o.l.v. Netty
Tönissen. Entree 2,50. Adres: Hoefstraat 175.
Op woensdag 19 september kunt u met ouderenbond ANBO
naar Burgers’ dierenpark. Deze reis voor leden en niet-leden
kost 56,- p.p., zonder lunch. Vertrek om 8.30 uur vanuit de
Lochtstraat (bij de grote Albert Heijn), thuiskomst om ca. 18.00
uur. Opgave en betaling op gironummer 4063196 t.n.v. ANBO
Tilburg. Informatie: T. Oomen, tel. 5356149 of 06-32182993.
Op vier plaatsen in de gemeente Tilburg kunnen 50-plussers van
af volgende week o.l.v. Lucia Linkels van stichting Mundo Etnico
wekelijks folkloristisch dansen: op woensdag van 10.30 tot 12.00
uur in cultureel centrum De Schalm (Eikenbosch 1, Berkel-
Enschot), op donderdag van 10.00 tot 1115 uur en van 13.30 tot
15.00 uur in buurthuis Soekmekaar (Generaal Kockstraat,
Tilburg), en ook op donderdag (van 15.30 tot 17.00 uur) in buurt
huis De Kubus (Fatimastraat)Op het programma staan volks- en
andere dansen uit de hele wereld, aangepast aan de mogelijk
heden van de deelnemers. Ook de gezelligheid is belangrijk. Bij.
alle groepen kunnen nieuwe leden meedoen of je kunt er een
keertje gaan kijken. Informatie: tel. 4553691 (Mundo Etnico).
Ouderenwerk 55-plus De Reit houdt donderdag 6 september de
eerste kaartmiddag van het nieuwe seizoen. U kunt rikken, jo
keren of hoogjassen. Kosten 2,50, inclusief kopje koffie of thee.
Aanvang 14.00 uur. Adres wijkcentrum: Westertorenlaan 4.
Heeft u in uw naaste omgeving te maken met iemand die erg
vergeetachtig wordt? Vraagt u zich bezorgd af of het misschien
om dementie gaat? Dan kunt u te rade gaan bij de huisarts. Maar
over het geheugen en de verschillende vormen van dementie
kunt u ook informatie zoeken in alle vestigingen van de
Openbare Bibliotheek Tilburg.
Leven met dementie is het boek van een Teleac-cursus over dit
onderwerp. De schrijvers Marco Blom en Rosi Reubsaet begin
nen met normale vergeetachtigheid en geven verschillende
oorzaken voor geheugenstoornissen, waaronder dementie.
Ook belichten ze verschillende vormen van dementie, zoals
vasculaire dementie en de ziekte van Alzheimer. Het is een
praktisch boek vol achtergrondinformatie.
Als de diagnose ‘dementie’ gesteld is, kan degene die die de pa
tient verzorgt veel hebben aan een boek als de Alzheimer infor
matiegids. Op zestig pagina’s staan de meest praktische tips bij
de verzorging. Verder staan er nog een aantal nuttige adressen
en meer boeken om te lezen in.
De heldere eenvoud van dementie van Huub Buijssen is be
doeld als een gids voor familie. Het is bedoeld als een handrei
king voor het omgaan met een dementerend familielid.
De emoties die komen kijken bij dementie, zowel bij de patient
als de mensen uit de omgeving, komen aan de orde in Mijn leed,
mijn lief van Bere Miesen. Door beide kanten te belichten
kweekt de schrijver begrip voor eikaars situatie en dat kan de
omgang vergemakkelijken.
houden van uitslapen en daarvoor krij
gen ze dan ook de gelegenheid. Het is
niet meer zo, dat er ‘s ochtends snel ge
geten wordt om op tijd te zijn voor de ac
tiviteitenbegeleiding. Je moet ook uit
zoeken aan welke activiteiten een cliënt
echt plezier beleeft. Er zijn demente
renden die het leuk vinden naar de bin
go te gaan, maar er zijn er ook die ge
nieten van klassieke muziek. We
vragen aan de partner of aan een ver
trouwde vriendin of een familielid hoe
een nieuwe bewoner het beste bena
derd kan worden. Vroeger ging de
groepsleiding ervan uit dat zij daar het
meeste verstand van had.”
f BIL GRATIS
0800-0233535
i
I De Seniorenwijzer
I twee weken in De
Redactie
Diny van Bladel- Verbunt, Riek Flipse- Tiemens,
I Jan van Groos (voorzitter), Wilma Hurkens,
Joop Janmaat, Karei Luiijf (eindredacteur),
Barth Noordzij, Genie Peters,Mat de Vries
Redactieadres:
Seniorenwijzer, p/a Vincentiusstraat 102,
5038 SR Tilburg, of Postbus 3078, 5003 DB
I Tilburg; tel. 5839999.
Kopij kan opgestuurd worden naar het redac-
I tie-adres of naar De Tilburgse Koerier,
i Postbus 10001, 5000 JA Tilburg; tel.
5368805.
Deadlinedonderdag 12.00 uur voor de ver-
schijningsdatum.
