öai
geschiedenis en tneknmst
Hoe komt een stad als Tilburg tot stand:
Duurzaamheid”
Fietsti
1
LA
MEUBELHUIS
WOONWINKEL
DE TILBURGS
■DONDERDAG 28 JUNI 2001 - PAGINA 10
Bloemkool en bielzen
De wijk Jeruzalem, een van de eerste antwoorden op de naoorlogse woningnood.
Romeinse legerkampen
toegankelijkheid Bees hof
Het Julianapark met de voor Tilburg typerende driehoekige vorm.
Cirkels op de plattegrond en rondingen in straten vormen een kenmerk van
een nieuwer deel van Reeshof
Het Schotelplein en het Vondelplein, beide onderdeel van het plan Rückert.
Hu
Steef Luijten, voorzitter Bond van Nederlandse Architecten, Kring Midden-Brabant:
Een stratenpatroon dat typerend is voor de jaren zeventig.
X
Rabobank
Rabobank Tilburg
Midden in de samenleving
Becht wilde
nog meer slopen
Zorgvlied:
ontsnappingskans
voor de rijken
adviseerd af te zien van een
soortgelijk plan: die wilde het
Elisabethziekenhuis in het cen
trum en daarvoor flink slopen in
de richting van St. Anna."
Vromans en de zijnen konden
aan de slag en maakten het
Structuurplan Oude Stad (SOS).
Dat werd in 1976 door de raad
goedgekeurd. Dankzij deze mil
joenenoperatie vind je tegen
woordig binnen de ringbanen tal
oud en nieuw en de omgeving
maken van Tilburg een aantrek-
seerdis."
Ondanks die grote inspanning
van het SOS, waardoor er aan de
25.000 gebouwen van de oude
stad tienduizend woningen toe
gevoegd werden, zijn er nog ge
bieden die op herstructurering
wachten: de NS-werkplaats, de
voormalige AaBe-fabrieken en
het Voltterrein.
nieuwste stadsdeel zijn verschil
lende stedenbouwkundige vor
men te herkennen, legt Vromans
uit. "Uitgangspunt was het vrij
wel compleet afzweren van
hoogbouw. In Gesworen Hoek,
verbindingszone of via grote ge
baren aan elkaar geknoopt."
op de rem, maar die zal zich
moeten voegen naar de maat
schappelijke behoeften."
In mogelijke bestemmingen van
gebieden komt ook meer duide-
wenste scherpe grenzen mag
stellen aan verstedelijking
(rode) en natuur (groene gren
zen) in zijn definitieve Vijfde
Nota. Vromans: "Een duidelijke
rood-groene grens maakt ten
minste helder wanneer Brabant
vol is en dus hoe zuinig we moe
ten zijn met het laatste stuk be-
Technlsche i
via hulsmeesl
Alle dagen
open van 11
TBV Wonen
Spoorlaan43l
5038 CG Tllb
Telefoon 013
Fax 013-594
Corresponds
Postbus 356
5000AJT1lbu
Internet: www
E-mail: lnfo®>
Inbreiding
In de jaren zeventig en tachtig
derden niet alleen plannen ge
maakt voor verdere uitbreiding
van de stad in westelijke rich
ting, maar ging er ook veel aan
dacht naar de 'oude' stad. Voor
Vervolg van pagina 9.
èbuwden ze teveel van hetzelf
de, dan verslapte de aandacht,
hadden ze er geen zin meer in.
Ook waren er bouwstromen:
eerst de ploegen van fundering-
leggers, de metselaars daar ach
teraan. Verschillende groepen
trokken zigzag achter elkaar
door zo'n wijk en lieten een
Stroom van huizen achter zich.
Zo ontstonden ideale bouwblok-
jes van zes tot tien woningen.
De Blaak heeft een stratenpatroon dat typerend is voor de jaren
zeventig. Vromans: "Een bloemkoolstructuur noemen steden
bouwkundigen dat: een wirwar van straten waarin je steeds ver
der moet doordringen en die je een eeuwigheid kost om er weer
uit te komen. Je vindt ze op vrijwel elke Nederlandse stadsplat
tegrond."
Ook kenmerkend voor deze wijken en de stadsvernieuwings
buurten uit die tijd is het streven naar gezelligheid in de open
bare ruimte, bijvoorbeeld door het veelvuldig gebruik van
spoorbielzen.
Wonlngzoeki
Dagelijks tele
van 09.00-11
Telefoon 013
is bang dat juist het tegenover
gestelde zal gebeuren: dat we
meteen opmaken wat nog over
is."
De Tilburgse ambtenaar denkt
dat plannen voor verdere uit
breiding dan alleen Noord-oost
nodig zijn. Vromans ziet in Bra
bant door blijvende immigratie
in de toekomst agglomeraties
ontstaan als Eindhoven-Hel-
mond, Oss-Den Bosch-Waalwijk
en Tilburg-Breda.
Om ruimtegebruik door bedrij
ven te beperken wordt nu hard
gestudeerd op mogelijkheden
om die meer in de hoogte te
bouwen en ook in de diepte, de
bodem in. "Dat levert wel tijd
winst op, maar biedt uiteindelijk
geen soelaas", is zijn wat droef
geestige conclusie.
Expansie is een constante factor,
de, vindt Jaap Vromans. "Alleen
is het jammer, dat van het ge-
reali-
Voor spoedgt
bulten kantoo
Telefoon 013
Duurzame si
gen het ther
gebruikelijk
kring een pi
zien bij Inte
de zaterdag
fietstocht di
voert die du
stedenbouw
Het thema is
zitter Steef Li
Midden-Brab;
politieke age:
venterrein Vc
noordwestrar
750 bij 250 m
voor bedrijve
opslag- en di1
duurzaam we
denbrabants
ten (bureaus^
vraagd ontwc
maken, waarl
omgespronge
met de ruimt
zeggen dat d<
wen uit mins
lagen moeter
en dat parket
slim opgelost
den. Verder v
het terrein w
zonne-energi
wekt. Opgevê
genwater wo:
zomaar afge\
op een natuv
nier gereinig
transporteen
nabijgelegen
tuurgebied L
lieuvriendeli
fret transport
Hat er een co
hrinal voor bi
isluitingen op
inaar De Spin
Expositie
I Zestien arch
I hebben mee
vraag. Daara
eerst de textielfabrieken van
Van Dooren en Dams en van Die
pen stonden, Drömoff achter
het Textielmuseum aan de Goir-
DE TILBURGSE KOERIER -
i open van 10-19 uur, Zaterdag en zondag
10-18 uur. Dinsdag gesloten.
"Voor het huisvesten van economische functies is veel ruimte nodig. Mede doordat veel
bedrijfslocaties in bestaand stedelijk gebied moeilijk aan deze eis kunnen voldoen, is een trek
naar nieuwe locaties waarneembaar. Vandaar dat we dit jaar voor onze tweejaarlijkse pres
tigieuze prijsvraag hebben gekozen voor het actuele thema "intensief ruimtegebruik op
bedrijventerreinen". De uitdaging is een ontwerp te maken voor bedrijventerrein Vossenberg
West II. Met het sponsorschap van Rabobank Tilburg zijn we uiteraard zeer ingenomen. Wat
mij opvalt en wat de Rabobank ook duidelijk onderscheidt van andere financiële partijen, is
haar betrokkenheid bij de samenleving. Haar participatie bij dit project getuigt hiervan."
Tilburg was dat logisch, omdat
tal van fabrieksterreinen braak
lagen door de neergang van tex
tielindustrie. Maar ook landelijk
was de stedenbouw gericht op
herstructurering en vernieu
wing. Er kwamen financiële sti
mulansen van het rijk voor deze
inbreiding: 80 procent Recon-
structiebijdrage op aankoop en
sloop van oude fabrieken plus
De grote flats aan de randen van ben we burgemeester Becht ge-
de wijken in Noord hadden tot
gevolg dat op de grond veel
ruimte overbleef voor groen en
vooral voor verkeer."
tuur". Dat betekent dat de bo
dem en de natuurlijke water
huishouding bepalend zijn voor
de bestemming van de grond.
Daarnaast spelen ook ecologie en bestaande stad, als we de rood
groene grens bereikt hebben. De
stedelijke bevolking kan zo eeu
wen verder genieten van een
magistraal Brabants park."
van nieuwbouwwijkjes. Voor-
vaak nog extra subsidie voor wo- beelden: de Korvelse Hofjes waar
rtïngbouw op die leeggekomen
plekken.
Aan het begin van die ontwikke
ling kwam Jaap Vromans met
zijn twee studiegenoten, afge
studeerd op een van de eerste
stadsvernieuwingsplannen, in
Tilburg terecht. "Dat was in de
tijd dat de bestuurders hier een
sombere visie hadden over oude- sephstraat. Die variatie tussen
re huizen. De Koningswei was
plat gegaan, hoewel et op dat
moment nog onvoldoende inves- kelijke stad met toekomstwaar-
teerders waren voor nieuwbouw.
En er lag een plan om ruim een
kwart van de oude stad te slopen plande groen veel niet gen
en te vervangen door nieuw
bouw. Tijdens een etentje heb-
kestraat, de woningen en flats
op de oude sloperij van Van Raak in Campenhoef hebben we
bij de Piushaven, Brouwerslaken probeerd iets van de oude 1
in het westelijk deel van het
centrum, BeKa aan de St.Jo-
nieuwe hoofdlijnen voor het
ruimtelijk beleid vast.
Daarin moet klaarheid komen
over een van de inmiddels klas
sieke strijdpunten als het gaat
om zuinig grondgebuik: de ver
dichting van de stad. In de oude
stad ligt die in sommige buurten
op circa vijftig woningen per
hectare; in West en Noord gemid- houwbare ruimte. Maar het rijk
deld op dertig; in Reeshof op 25
woningen per hectare. In het
nieuwe uitbreidingsgebied
Noord-oost tussen Tilburg, Ber-
kel-Enschot en Udenhout zal dat
volgens Vromans niet hoger lig
gen. Want er moet rekening ge
houden worden met de woon-
lagen
Na het Stadsbeheerplan uit 1990
(het laatste Structuurplan), mo
derne stadsvernieuwing aan de
hand van Wijkontwikkelings-
plannen en de Stadsvisie wordt
nu gewerkt aan een Ruimtelijk
Ontwikkelingsbeeld (ROB). Dat
wordt flexibeler dan een Struc
tuurplan, maar dient wel te spo
ren met het beleid op verschil
lende terreinen, zoals verwoord
in het Tilburgs Verkeers- en Ver- üjkheid, hoopt Vromans, als mi
nister Pronk de door hemzelf ge- ordening en architectuur.'
wensen van de toekomstige be
woners en met de lagenbenade
ring, de nieuwe grondslag voor
"een duurzame ruimtelijke struc- zo leert de geschiedenis, stelt
Vromans. "Daarmee moeten we
dus rekening houden. Dat moe
ten we in goede banen leiden,
eventueel met hoogbouw in de
cultuurhistorie een rol in wat en
hoe erop gebouwd mag worden.
Dat er behoefte is aan Noord
oost, staat wel vast, aldus Jaap
Vromans. "De provincie trapt wel En of de bebouwing er mooier op
wordt, als er nog meer uitge
breid gaat worden? "De visie op
wat goed of mooi is, verandert
voortdurend. Dat gebeurt met
alles, zelfs met wiskundige for
mules. Dus ook met ruimtelijke
‘nn pn arrhitprtnnr
Autorijdende Reeshofbewoners mopperen nogal eens over de
toegankelijkheid van hun wijk. De gemeente doet daar in hun
ogen veel te laat wat aan. Het gebrek aan toegangswegen daar
is geen echte fout, vindt Jaap Vromans. "Het heeft te maken
met de woningbouwprognoses die erg op en neer golfden; dat
heeft Reeshof veel parten gespeeld. Rond 1985 sloeg het den
ken in Nederland helemaal om: men dacht dat er helemaal niet
meer uitgebreid hoefde te worden. De woningbehoefte kon wel
door herstructurering van de bestaande steden gerealiseerd
worden. Die terugval van de woningbehoefte hing natuurlijk
ook samen met de economie die toen een stuk slechter was."
"De Reeshof zou volgens het plan uit 1976 achtduizend huizen
krijgen tot op de hoogte waar nu de Reeshofweg ligt, maar viel
terug tot zesduizend huizen. Gevolg daarvan was dat de geplan
de aansluiting van de ringweg op de Bredaseweg geschrapt
werd. In plaats daarvan kwam een soort noodweg via de Huibe-
vendreef, dwars door de bebouwing heen met geluidsschermen
erlangs, naar de Van Voorst tot Voorstweg. Later is er weer een
versnelling in de uitbreiding gekomen, zodat er uiteindelijk
veertienduizend huizen in Reeshof komen te staan. Als je al
kunt spreken van een fout in de planning van de verkeersstruc-
tuur, was het dat we het geloof in de expansie op dat moment
kwijt waren, terwijl dat toch over langere tijd gezien de enige
constante factor is."
Huibeven en ook nog een beetje
ge-
Til
burgse structuur in te brengen
met driehoekige pleinen. Huibe
ven, Campenhoef en Heerevel-
den hebben verder een recht
hoekige structuur gekregen die
in de late jaren zeventig en later
in de mode was; die vind je ook
in veel andere steden. Die vorm
grijpt terug op de Griekse kolo-
niesteden en de Romeinse leger
kampen. Aan dat laatste hebben
steden als Nijmegen deels hun
binnenstadsstructuur te dan
ken: rechthoekig, hoofdassen
van noord naar zuid en oost naar
west en verder alles keurig in
blokken verdeeld. Het is hier wel
wat saai geworden", erkent Vro
mans, "vooral omdat geen ge
bruik gemaakt is van de variatie
die de gemeente in de bestem
mingen mogelijk had gemaakt.
Manhattan bijvoorbeeld is ook
rechthoekig, maar boeiend door
zijn gevarieerde bebouwing."
Meer levendig dan de eerste de
len van de Reeshof doen de vor
men en architectuur in de rest
van deze nieuwbouwwijk aan.
"De ronde vormen op de platte
grond zijn de invloed van men
sen als de bekende
architect/stedenbouwkundige
Ashok Balotra van Kuiper Com
pagnons. Die ontwerpen uitbrei
dingswijken op een andere ma
nier, vaak via metaforen:
stukken stad krijgen bepaalde
symbolieken. Er worden beelden
gebruikt om een karakteristiek
aan een deelgebied te geven. Zo
vind je er een 'centraal dorp':
tuindorp De Kievit."
"Balotra is ook betrokken ge
weest bij de structuurschets voor
Noordoost. Daar kwam hij met
het idee voor De Eeuwige Laan
en bosstroken. Deelgebieden
Het SOS ging dus ongeveer gelijk worden er via een ecologische
op met de eerste concrete plan
nen voor de Reeshof. In het
OPRUIMING SHOWROOMMODELLEN
zowel in onze woon- als slaapwinkel
TILBURGSEWEG 64 (slaapwinkel)
Zandkuilstraat 23 (woonwinkel)
POPPEL-BELGIE
www.poppelsmeubelhuis.com
voerpslan, de Woonvisie en het
nog af te sluiten akkoord over
de Groene Mal. Daarnaast krijgt
de gemeente te maken met de
opgaven van de Vijfde Nota
Ruimtelijke Ordening van het
rijk en het nieuwe Streekplan
van de provincie. Jaap Vromans
zet momenteel de tweede fase
van het ROB op een rijtje. Na in
spraak begin volgend jaar stelt
de gemeenteraad in juli 2002 de
Openingstijd»
maandag tot»
van 09.00-11
SPECIAL
--V
”1
