Een eeuw lang auto's
ftrai
jfa|Sr
Zeven
overblijvers
RS
\W
DE AUTOMAAT Donderdag 23 december 1999 pagina 5
er 1999 «pagina 4
DE TILBURGSE KOERIER
zer-
Benz en Daimler
ctie
Oldsmobile
4 speakers;
ig-
Fiat en Opel
Peugeot en Renault
één van
rs geeft
je voorraad strekt.
12,
iderhalf
ationaal
eldt u aan-
>896471.
iereid zijn
i de week
Eind negentiende eeuw werd de auto gebo
ren. Diverse pioniers hielden zich met het
nieuwe fenomeen bezig. De auto moest een
lang ontwikkelingsproces doorlopen voor
dat de huidige status als vervoermiddel
voor bijna iedereen werd bereikt. Vele auto
fabrikanten sneuvelden in dit proces.
>60,-
'90,-
70,-
met
o
eling;
>i(90pk)
50.294,50
46.990,00
3304,50
n
rzien
an. Vele dui-
niet, terwijl
co-pakket
!45,-
IS
45,-
modellen naar Éur
vrolet en Cadillac.
Jus-
jroemde
iton en
tl pa- tijd wé
en le- fabrik
wijl L.
recte conct
bouwde in 1885 zijn eerste
met een 1 cilinder mo
rn en een vlak ge-
- jwiel van enorme af-
eerste vierwi"1
1891 met acl.
4 en 5 pk mot
liet het bedrijf
de Franse tech-
veel merken overgenomen of ge
fuseerd en deze trend zal zich
nog wel even voortzetten. En
hoeveel automerk van het huidi
ge aanbod in het jaar 2100 nog
van de partij zijn, dat blijft een
vraag die voor ons onbeantwoor
d zal blijven...
aantallen geproduceerde zesci
linders met compressor. Alhoe
wel Porsche twee jaar daarna al
vertrok, werden vele j aren later
nog nieuwe motoren ontwikkeld
volgens zijn principes. Inmiddels
is de fusie tussen het Ameri
kaanse Chrysler en het Duitse
Daimler-Benz helemaal afge
rond, al zullen de komende jaren
beide bedrijven nog verder in el
kaar worden geïntegreerd.
vele generaties die uiteindelijk
door de Astra werden opge-
volgd.Fiat, Renault, Oldsmobile,
Benz, Daimler, Opel en Peugeot,
stuk voor stuk merken die ieder
in hun eigen land een redelijk
gelijkwaardige start hebben ge
maakt, maar daarna hun eigen
De Engelsman F.R. Simms
kocht voor het Verenigd Konink
rijk en haar koloniën de paten
ten van de Daimler-motor in
1891, maar pas in 1897 ver
scheen de eerste auto gebaseerd
op een Franse Panhard. Binnen
de kortste keren had Daimler
een programma met maar liefst
12 verschillende modellen, dat
in 1902 drastisch werd vereen
voudigd. In 1900 kocht de latere
Koning Edward VII een 6 pk
Daimler en dat was het begin
van een lange relatie tussen he
Britse koningshuis en het me
Renault genationaliseerd van
wege vermeende collaboratie
met uc Duitsers. Na de oorlog
werd door Renault, net als door
vele andere fabrikanten, werk
gemaakt van het op gang bren
gen van de massamotorisatie.
Kleine auto’s vormden vele jaren
de speerpunt van het bedrijf.
Mercedes,
Daimler’s
Wilhelm Maybach,
als maatstaf voor k™ a
Europa en Amerika. I
Mercedes-Benz ontstc
1926. Het nieuw gevormc
re team van technici f
J-r-tonder lei
brenging (kettingen waren toen
nog zeer gebruikelijk) en een pri-
se-directe. Het patent dat hierop
werd aangevraagd was er een
uit een enorme serie. Op de Rue
Lepic, een van de steile straten
die in Parijs naar de Sacré Coeur
voeren, demonstreerde de jonge
Louis op 24 december 1898 aan
zijn vrienden de grote voordelen
van zijn constructie. De eerste
bestellingen volgden en Frank
rijk had er weer een autofabri
kant bij. Renault kenmerkte
zich in de voor-oorlogse periode
vooral door het feit dat alle
denkbare onderdelen in eigen
huis gefabriceerd werden. Re
nault wilde van niets of niemand
onafhankelijk zijn. Eindjaren
twintig werd een langgerekte fa
briek gebouwd waarin Henri
Ford’s principe van de lopende
verd ingevoerd. Direct na
Al in 1910 werd Daimler opgei
men in een groter geheel. Tij
dens de Eerste Wereldoorlog
werd de produktie uitgebreid
met vrachtwagens, vliegtuigmo
toren, vliegtuigen, tractoren,
tanks en granaten. Daimler spe
cialiseerde zich in de produktie
van luxueuze en zeer dure
auto’s. Na de overname door Ja
guar (gestart in 1945) in 1960,
werden er nog maar een klein
aantal specifieke Daimlers ge
maakt zoals de Limousine en de
SP250 sportwagen met een glas
vezel carrosserie. Doordat Jagu
ar inmiddels behoort tot het
Ford-concern, beschikt het Ame
rikaanse bedrijf nu over het oud
ste nog bestaande Engelse auto
merk.
De Verenigde Staten bliezen in
het prille begin een bescheiden
richting zijn ingegaai
zenden haalden het n
ook een deel van dit zevental
niet meer zelfstandig is.
Wat de komende eeuw gaat
brengen kan niet worden voor
speld.
De laatste twintig jaar zijn al
In 1899 nam in het Italiaanse
Turijn Giovanni Agnelli de net
opgestarte autofabriek van de
fietsenfabrikant Welleyes over
en leverde deze 2 cilinder 663 cc
met twee versnellingen als eer
ste F.I.A.T. dat staat voor Fab-
brica Italiana di Automobili To
rino. Een van de werknemers
van destijds was Vicenzo Lancia,
zoon van een rijke soepfabri
kant. Fiat ontwikkelde zich in de
otors eerste jaren als producent van
de luxueuze auto’s in slechts kleine
aantallen. Pas vanaf 1912 ging
het merk opereren in de lagere
- ’-x - x.._ yan je na
Eerste Wereldoorlog geïntrodu
ceerde Fiat Tipo 501 werden er
45.000 stuks gebouwd, een aan
zienlijk aantal voor die tijd. In
,1 dertig ging Fiat de eer-
lenwerkingen aan. De in
ntwikkelde Ballila werd
in Duitsland gebouwd door
NSU, in Tsjecho-Slowakije door
Walter, in Polen als Polski Fiat
en in Frankrijk als Simca. In
1936 kwam pas de echte door
brak voor Fiat met de presenta
tie van de Topolino, de eerste
auto in een succesvolle reeks
kleine modellen die in Italië en
daarbuiten gretig aftrek vond.
De Topolino haalt 88 km/u, liep
1 op 20, had hydraulische rem
men en een gesynchroniseerde
versnellingsbak en was daar
door menig groter model van
concurrende merken voor. Ook
de Fiat-groep nam de nodige
merken over. Het meest bekend
zijn Lancia, Alfa Romeo, Ferrari
en Maserati, merken die ook nu
nog tot de rijke flora van het con
cern behoren.
In Duitsland ging de naaimachi
ne- en fietsenfabrikant Adam
r in 1899 ook over op auto-
productie. De start verliep ech
ter niet vlekkeloos. Opel nam de
Anhaltische Motorwagenfabrik
3. De vestigings- van Friedrich Lutzmann over en
ichaux, waar de bouwde slechts 24 exemplaren.
Na onenigheid met Lutzmann,
stopte Opel en importeerde Re
naults en Darracqs uit Frank
rijk. Al snel werd de Darracq
door Opel in licentie vervaar
digd. In 1902 had het bedrijf de
eerste eigen motor gereed, een
tweecilinder van 1884 cc een
r later gevolgd door een 4 ci-
Ier met drie- of vierversnel-
lingsbak. Opel bou wde vanaf het
begin zeer succesvol ‘Volksauto-
mobielen’ met kleine motoren.
Toen al was het merk overtuigd
van massaproduktie. In 1924
nam Opel de Citroën Trèfle als
voorbeeld voor een nieuwe klei
ne auto, de groen gelakte Laubf-
rosch die werd voorzien van een
951 cc 4 cilinder en voor een aan
trekkelijke prijs werd aangebo
den. Het zelfstandig bestaan van
Opel liep tot 1928, toen nam Ge
neral Motors uit Amerika de
its voiturette touwtjes in handen. De uiterma-
.1 motortje en te succesvolle Kadett werd in z’n
’ontwikkelde eerste gedaante in 1936 op de
ingsbak met tandwielop- markt gebracht en kende daarna
in het prille begin een bescheiden Ford’s principe van de lopende
1 "et partijtje mee. De ontstaansge- band werd ingevoerd. Direct na
lerk. schiedenis van Oldsmobile be- de Tweede Wereldoorlog werd
wijst hoe grillig het er in de be-
ginjaren aan toe ging. Al in 1886 wege verme
maakte Rensom Eli Olds bekent met de Duit
een auto te hebben gemaakt,
maar tot 1899 waren de aantal
len uiterst bescheiden. In dat
jaar werd de Olds Gasoline Enj
ine Works gekocht door S.L.
Smith die het plan had om een
luxueuze auto te gaan maken
voor 1250 dollar voorzien van
een pneumatische koppeling en
elektrische starter. Het verlies
dat met deze plannen werd ge
maakt, werd geneutraliseerd
door de Curved Dash Oldsmobile
die in 1901 door Rensom Olds
werd ontwikkeld. Deze kleine
auto was zeer succesvol en er
werden enkele duizenden per
jaar van gemaakt. Kort daarop
verliet Olds de firma en stortte
zich opnieuw in de autobouw on
der de merknaam Reo. Het in
1908 ontstane General Mote-"
nam Oldsmobile over. Na d^
Tweede Wereldoorlog kreeg
Oldsmobile de naam van trends
etter binnen het GM-concern zo- marktsegmenten.1
wel op het vlak van techniek als Eerste Wereldoorlc
ontwerp. Inmiddels kennen we
Oldsmobile al vele jaren niet
meer op de Europese markt. Ge-
neral Motors exporteert al haar de j aren dertig
modellen naar Europa als Che- ste same’
Italië ont
Frankrijk liep vooral in de be
ginjaren sterk voorop, en het is
daarom niet verwonderlijk dat
twee van de zeven nog overge
bleven merken uit dit land ko
men en bovendien niet zijn opge
slokt door een nog groter
concern. Het gaat hierbij om
Peugeot en Renault. Hoe be
perkt de productieaantallen in
die jaren waren, blijkt wel uit
het feit dat Peugeot in 1891 vier
auto’s bouwde naar het voor
beeld van de Daimler Stahlrad-
auto voorzien van Daimler-mo-
toren die bij Levassor waren
geproduceerd. In 1896 constru
eerde Peugeot ‘al’ 78 voertuigen
terwijl tegelijk de eerste in eigen
beheer ontwikkelde tweecilinder né- en
motoren verschenen. In 1910 fu- Opel ir
seerde het bedrijf van Armand prodi
Peugeot met dat van zijn neef,
die auto’s onder de naam Lion-
Peugeot maakte.T'-
plaats werd Souchaux,-
firma nog steeds zetelt en het be
kende logo was ook meteen een
feit. Belangrijk in de begintijd
was de introductie van de Peuge
ot Bébé, een kleine auto met 855
cc 4 cilinder motor en tweever-
snellingsbak, die in 1912 ver
scheen. Het ontwerp was van de
beroemde Ettore Bugatti en het jaar
was de eerste auto die bedoeld linde
was voor een groter publiek. In
de jaren twintig werden ook al
automerken overgenomen. Peu
geot verwierf het beroemde De
Dion Bouton, later gevolgd door
onder meer Chenard Walcker
en Hotchkiss. Van recenter da
tum zijn de overname van Ci
troën en Chrysler France, het la
tere Talbot.
Enkele jaren na de start van
Peugeot knutselde de 21-jarige
Louis Renault in het tuinhuisje
van zijn ouders zijn eerste auto
in elkaar. De tweezits voiturette
kreeg een De Dion motortje en
een door hem zelf ontwikkelde
versnellingsbf -
Europa nam eind vorig eeuw het
voortouw, terwijl Amerika nog
aan de opbouw van het land be
zig was. Er is nog steeds onenig
heid over wie de auto heeft uit-
gevonden. Benz bouwde in 1885 km/u te behs
haar eerst motorwagen, terwijl len van de m
een jaar eerder het Franse Dela-
mare-Deboutteville haar eerste
concept aan het papier toever
trouwde. Feit is in ieder geval
dat zeker tot en met de eerste
Wereldoorlog de Franse indus
trie de toon aangaf. Ber-J -
merken als De Dion-Bout
Panhard Levassor lieten
tent na patent registreren en le
verde hun eigen vindingen aan
de directe concurrenten.
Benz bouwde in 1885 zijn eei
driewieler met een 1 cilinder
tor achterin en een vlak
plaatst vliegwi
metingen. De e
verscheen in If
eenvolgens 3, -
Benz zelfverli
onenigheid met
Het bladeren door de autoge-
schiedenis levert een triest aan
tal op van slechts zeven merken
die er een eeuw geleden ook al
waren. Slechts vier daarvan zijn
nog steeds zelfstandig en dat
houdt dan automatisch in dat
het gaat om grote conglomeraten
onder de bekende oude naam.
Vele honderden tot duizenden
verdwenen in de loop der tijd.
nicus Marius Barbarou, wiens Mercedes, ontworpen door
technische vindingen en ontwer- Daimler’s ontwikkelingschef
pen bij de directie meer in de Wilhelm Maybach, stond direct
smaak vielen. De motoren kre- als maatstaf voor kwaliteit in
gen meer cilinders, meer vermo- Europa en Amerika. De naam
gen en grotere cilinderinhouden. Mercedes-Benz ontstond in
De 2-pitters beschikten al over 1926. Het nieuw gevormde zwa-
10,12 tot zelfs 14 pk en de cilin- re team van technici stond op
derinhoud van de viercilinders dat moment onder leiding van
steeg van 2 tot zelfs 10 liter. De Ferdinand Porsche, die zich
laatste leverde een voor die tijd vooral bezighield met in kleine
onvoorstelbaar vermogen van aantallen geproduceerde zesci-
105 pk bij slechts 1400 tr/min.
Uit diezelfde tijd stammen enke
le 21,5 liter motoren van 200 pk,
de grootste krachtbronnen ooit
geproduceerd. De in 1909 hier
mee uitgeruste racemodellen
wisten een topsnelheid van 228
i.1.. x- u-halen De inlaatkana-
j motor waren zo groot
dat een monteur zijn hand er
probleemloos in kon steken om
de kleppen te stellen. Aardig om
te bedenken dat de enorme
krachten van deze motor via een
ketting op de achterwielen wer
den overgebracht. In 1923 kwam
de eerste 6 cilinder. Ook in die
tijd werden door Benz al andere
.ciMfikanten overgenomen, ter
wijl het bedrijf in 1926 samen
ging met een andere pioneer
Daimler. Hierdoor was het
Daimler-Benz concern een feit.
Daimler bracht hierbij ook haar
merknaam Mercedes in. Dit ont-
rwieler stond in 1901 toen de Oosten-
ichter- rijks-Hongaarde consul in Nice
motoren. de naam van zijn oudste dochter
ijfna gaf aan een volgens zijn wensen
ontwikkelde Daimler. De eerste
i
M