Vari Rückert tot Reeshof
StoanOJ
til
bouwe
i ÜHI S W il
p
Een benopte Tilburgse geschiedenisles in bouwstijlen
'9
,e. jtt
U.LJ alWM
Donae.uag 10 juni 1999
,agina 11
DE TILBURGSE KRIER
I999 pagina 10
De Lancierskrne die koning Willem II in 1842 liet bouwen huisvest nu het gemeentearchief. Ie woningt
De nieuwste delen van de Reeshof weerspiegelen de welvaart van de jaren negentig.
Woningwet
lie wat
OP
L
ipact
Tilburg heeft weinig mooie gebouwen en wijken, is de mening van velen buiten en binnen
de stad. Gelukkig komt daar met moderne architectuur steeds meer verandering in. En de
stad mag dan geen centrum uit middeleeuwen of Gouden Eeuw hebben, een paar mooie
oude hoekjes en straatbeelden van later datum zijn er heus wel te vinden. Bovendien biedt
de stad een geschiedenisles in architectuur en denken over stedenbouw in deze eeuw.
Deels is die ook elders in Nederland te zien, deels is het typisch Tilburgs.
lundial
iwburg
Het St. Pieterspleivoorbeeld van sociale woningbouw uit
de jaren twintig.
De Maycrete-woningen aan de Jan van Rijzewijkstraat in
Fatima zijn eigenlijk noodwoningen van vlak na de Tweede
Wereldoorlog. Maycrete is een samentrekking van
(bevrijdingsmaand) May en concrete (Engels voor beton).
9 De flats aan de Generaal Smutslaan dateren uit de vroege jaren vijftig. Toen woonden er
gezinnen in, nu vooral alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens.
9 De wijk Jeruzalem was ook een onderdeel van het
bestrijden van de naoorlogse woningnood.
9 Flat aan de Sweelincklaan in Quirijnstok, de wijk in Noord
die vanaf 1969 gebouwd werd.
9 Het grootste deel van De Blaak verrees rond 1980, onder
meer met flink wat variaties op het type boerderette
9 Nieuwe sociale woningbouw in de bestaande stad:
de seniorenflats aan de Cornellstraat.
u
school, waar de bo-
lekkerder zijn dan
;eenballonnenwed-
ik, waarin de leer-
ouders de hoofdrol-
was. Hij was ook een pleitbezor
ger van sociale woningbouw.
Geen overbodige luxe, gezien
gerd, Goirle
iele, Oisterwijk
zaken!
‘t Zand, gebouwd vanaf 1955, was de eerste Tilburgse
wijk met veel flatwoningen.
kshopeneen landen-
s er de mogelijkheid
:lf schilderijen te ma-
schminken, het haar
sieraden te maken of
ren.
ilkingsgroei: van 94.000 in
)40 naar 110.000 in 1945.
Dankzij de geboortegolf zijn er
vijf jaar later weer 10.000 Tilbur-
gers -
jaar
17.000, zodat de stad dan
137.000 inwoners heeft. In de
peric
Tilbi
liseert Festival Mun-
irrijke kinderspekta-
ial voor de jongste
)p zondag 13 juni
e feest vanaf 12.30
andom Schouwburg
'ing\
in oudere stadsdelen.
Voorbeelden te over: het volbou-
fantastische kinder-
i van theatergroep
:ullen de Taffï Dan-
veel drums en dans
swingend kookpunt
liozaal zal verhalen-
:rrocal uit Peru de
alen vertellen. Ver-
foyer van Schouw-
eveer 20 lokale en
aties met een speci-
:t publiek. Buiten de
id de Jongh met zijn
voorstelling Salim
in opvoeren.
eater en muziek. In
ie schouwburg vindt
lale van het VARA
tl plaats en zal Cir-
de Verschrikkelijke
wervelende show
:el waar kinderen op
ictieve manier in een
kennis kunnen ma-
en van andere cultu-
st van FestivalMun-
dat kinderen kennis
:t andere culturen,
ïfleurd door dansen-
is, een verhalenver-
n het teken van een
jdaggaandeleerlin-
ouw naar een ‘jung-
ek. De bovenbouw
>ens in het zweet tij-
naar mag‘s middags
men in het Baksche
van de Tuinstraat bood begin ring van de Woningwet; gemeen-
deze eeuw vrijwel dezelfde ten kregen een rol of
aanblik.
bijgekomen en weer negen nomen. En de laatste veertig jaar directeur van Gemeentewerken
later (1959) nog eens is het aantal inwoners van de ge
meente (mede dankzij de toe
voeging van Berkel-Enschot en
sriode ‘40-’60 is de bevolking in Udenhout) met nog eens 50.000 het tekort aan woningen en de
,ourg met bijna de helft toege- gegroeid. slechte huisjes waarin veel arbei
ders woonden. Rückert was ove
rigens ook degene die het ring
banenstelsel ontwierp.
ol op I
van volksgezondheid
ten Bouwverordeningen opstel
len. Daarin waren voorschriften
enomen over onder meer af-
ingen van kamers, trappen
)ortalen, drinkwater, toevoer
licht en lucht. In die van Til
burg (1904) werd onder meer be
paald dat elk woonhuis minstens
een kamer van 12 m2 of meer
moest bevatten en dat straten
tenminste 8 meter breed moes
ten zijn.
Ook bepaalde de Woningwet dat
grotere en/of stevig groeiende
smeenten een Plan van Uitbrei-
ng (stratenplannen) moesten
aken. Het eerste van Tilburg
De Hoefakksraat in de Besterd. Voor deze wijk ontstond kwam tot stand onder leiding van
rond de eeuwwisseling het stratenplan. J. Rückert, die van 1913 tot 1917
■a a s. m_tnm
jjiJssa
Bevolkingsgroi
Grootscheepse oningbouw
heeft natuurlijk rruevolkings-
groei te maken. lrt09, als Til
burg stadsrechterijgt, telt de
gemeente 9000 ivoners. In
1830 is dat gegro tot 12.000.
Aan het eind van corige eeuw
zet de groei met ddustriële re-
van de TechnischJniversiteit
Eindhoven hebbenarnaareen
studie gedaan in oerste helft
van de jaren negeren alles op
een rijtje gezet in driedelige
boekwerk Stadsvi Tilburg,
een uitgave van daculteit en
de toenmalige dirt Publieke
Werken van de geente Til
burg. Dat vormt dasis van dit
artikel en de lok.s voor de
foto’s op deze pag.
s Willem
Cup
prijzen uitgereikt in
Villem II Pauze Cup,
De prijswinnaars
zen in ontvangst ne-
'an de burgemeester
n Stekelenburg.
sisscholen uit de re-
n het afgelopen sei-
in het strijdperk inde
luiswedstrijden van
aze Cup is de opvol
le Willem II Penalty-
ande jaren. De orga-
den van Jan Boor en
an alle deelnemende
teindelijk drie in de
Dat zijn:
eester Van Mierlo-
lia school
is jarig
ig feestprogramma
ia school in Enschot
juni vier dagen lang
erjaardag. Dinsdag-
al versieringen ge
rote feest begint pas
ke schoolweek voor
ïriingen. Wat moet
;n over vijf jaar, als
estaatl?
met wen van oude bedrijventerreinen breiding én uitleggebieden. Hoe
bij de Schoolstraat en de Pasto- de verdeling tussen die twee
rieklamp bij de Goirkestraat. En wordt en in welk tempo er ge-
--x --M -l- 1—j-x-js nOg on.
twee seniorenflats aan de Cor- derwerp van discussie onder
het vullen van lege ga- nellstraat in de Reit, die een deel planologen en politici. Want over
van een grasveld vullen. bouwen raak je niet uitgepraat.
De toekomst is aan verdere in- (KL) foto's: peter ligtenberg
et mei kenmer- volutie, die hier een forse expan-
kend vdeze stad sie van de textielindustrie veroor-
is dat z ontstaan zaakt, een hoger tempo in: van
uit eenrzameling 25.000in 1875via30.000 (1883)
herdgangen: dorpjen buurt- naar 40.000 (1899). In 1910 is
schappen. Geleide groeiden daar weer de helft bijgekomen
die aaneen; later d de tus- (60.000).
senliggend ruimtöebouwd, Ook in de Tweede wereldoorlog
eerst tamelijk ongejctureerd, is er sprake van een stevige be-
later meer planmaWeer later volkingsgroei: van 94.000 in
volgden de uitleggeden, zoals 19^
't Zand, de Reit, No, Wandel
bos en Reeshof. Daaast is Til
burg de laatste 25 jfcezig met
inbreiding, het meerootscha-
lig op terreinen vaoormalige
textielfabrieken.
Herman Rikhof en nder Rut
gers van de facultebuwkunde
Grote wijken
Tussen 1940 en 1960 trad de ge
plande woningbouw echt buiten
de ringbanen. De naoorlogse
woningnood, hier vooral ont
staan door de babyboom, moest
aangepakt worden. Van kleine
‘invuloefeningen’ om delen van
de ruimte tussen herdgangen te
vullen werd overgegaan tot plan
ning en aanleg van grote wijken
als het Zand en de Reit. In de ja
ren zestig en zeventig volgden
respectievelijk uitleggebieden
als de drie wijken van Noord,
Wandelbos en de Blaak.
De Reeshof is duidelijk een voor
beeld van de ontwikkeling van de
laatste twintig jaar. Laagbouw
met eerst nog relatief veel socia-
jbouw en een beetje
etagebouw (Gesworen Hoek),
daarna steeds meer koopwonin
gen. De exploderende woning-
De groei -behalve die veroor- markt en sterk toegenomen wel-
zaakt door de gemeentelijke her- vaart geven de rest van het
indeling- betekent dat er ge- meest westelijke stadsdeel het
bouwd moe(s)t worden. Het aanzien van tuindorpen
gebied tussen station en Heuvel- vondsten van architecten die
straat werd voornamelijk in de mogen kosten. rieklamp bij de Goirkestraat. En wordt en in welk temf
tweede helft van de vorige eeuw Een trend die Tilburg sinds de ja- een recent voorbeeld zijn de bouwd gaat worden, it
volgebouwd, niet volgens strak- ren zeventig ook kent, is de in-
ke plannen, maar langs bestaan- breidir
de paden en doorgangen. Maar ten i
in diezelfde periode werden
wel -ook door particulier initiatief-
plannen ontworpen en uitge
voerd voor de Koningswei en de
buurt bij de Nijverstraat. De ge
meente speelt hierbij overigens
slechts een bijrol.
De bebouwing aan dit deel Dat veranderde door de invoe-
ït; ge-
het gebied
I en moes-
en
var
$ri' ilïli
