i
1
Gevarieerd
en gezellig winkelen
c\feiftedert
-VIDEOLAND
De Tilburgse Taol is een
dictee waard
WTTTEHAL
I
CHKd
:8S
'tSchllderke
STONE
PIUSSTRAAT
11-1 I I
ES
n
PAPIER
HORECA
IW
rob louer
I hairfashion
S
Leijnen
KONINGSPLEIN
iy«b pagina 12
l>uiluciuay auyuöiuo 1 aao pagma io
Marmer
I
Van waarde
uiterst
VIDEO - TV - HIFI - COMPUTER - ELEKTRO~\
Piusplein 44, Tilburg, tel.: 013-5368871
3
zijn;
Q
(Q)
1Dès hil et
eete.
multi media computers
stad vant laand.
2. Kwon in de
3. Hèdde nie dan
nie.
de lèèvende.
Oosterse Perzische tapijten
2.
3.
1
4
5.
Naam inzender:
Adres:
1
Tel. 54 33 960
WH A
Leisteen
Graniet
4. Op et kèrkhöf ligge de dooj èn
5. Der is veul praot oover, mar et wört
Postcode en plaats:
Telefoon:
1. De Tilburgse Koerier
Vul aan:
binnenstad vormt het
iusstraat een gevarieerd
2. Omroep Brabant
Schrijf de vijf zinnen die Omroep Brabant uitzendt, met de vijf ge
vraagde woorden, hieronder op:
1
Tien woorden zoeken om
mee te doen
KOMST?
iken in de
ambachtelijk* slaganj
Koningsplein
TOTAAL WONEN
Piusplein 26, Tilburg, Tel.: 013-5433080
i
i
voor de
woning
Koningsplein 248-249
013-5359675
avontuurlijk shoppen
voor vakantie
en vrije tijd
•,ge-
:erbo-
.kers
ILAKTIE
RASSEN
it 50,- retour
:spel-
trgers
Bibliotheek Tilburg
I Piusstraat 12 - 5038 WS Tilburg - Tel. 013-5438806
hair fashion
Met als nieuwste spel AIR - HOCKEY!
Kom en leef je lekker uit!
Darten, Poolen, Flipperen, Bordspelen en tafelvoetbal
Dagelijks geopend vanaf 14.00 uur. Dinsdag rustdag.
CAFÉ REPLAY PIUSSTRAAT 411 5021 1B TILBURG - INFO 013-5434343
Iventurestore
PIET KENNIS B.V.
ELEKTRONISCH CENTRUM
Piusstr. 90, Tilburg
Tel./fax 013-5422647
Koningsplein 203 1e etage
5038 WJ Tilburg
Telefoon 013 - 5368289
clercxstroot 57
5017 EA tilburg
tel. 013-5441755
Piusstraat 16
5038 WS Tilburg
Tel. 013-5426179
Fax 013-5422110
Koningsplein 202 - tel. 5365896
Wagnerplein 30 - tel. 4561064
Piusstraat 72
5038 WT Tilburg
tel.: 013-5423816
Muziekhandel 7
(Tooien
De tien zinnen komen uit het Groot
zevende editie in voorbereiding is.
EDELSMEDERIJ
JOSEMIEKE SEGERS
Handgemaakte Sieraden
l Reparaties
j Ontwerpen
I Adviezen
KöSïgsplein Q
|ïell54 33 960-T
Koningsplein 214
stand weer
De natuur
Piusplein 40 - Tilburg - Tel. 5365266
(Voorheen Con Verdonck)
Ambachtelijke slagerij
koningsplein
Koningsplein 245
5038 WK Tilburg
Tel.: 013-5435804
Fax: 013-4683266
Links A. van Gooi en rechts G. Steijns. De eerste wist het Groot Diktee in 1995 te
winnen.
G. Steijns kwam in 1994 als winnaar uit de bus.
geven.
feest- en cadeau-
op het gebied van
ilakletters vormen
e assortiment.
veelzijdig
IZ
o
SPEL FEESTENBORRELCAFÉ
I 12 september
inzenden)
k oopt?)
HEEL NEDERLAND HUURTbLIVIDEOLAND!
-
Ig®
Bf
Overheerlijke reuze appeltaart van maar liefst
1,8 kilo, reeds in 12 punten voorgesneden.
Nu van 215fl voor slechts 12’°
Aktie is geldig t/m zaterdag 7-9-'96 met inlevering van deze waardebon.
Broodboetiek, Koningsplein 246, Tilburg, 013-5438958
Bij AZ Totaal Wonen
Koningsplein, Tel. 013/5433082
elektro
discount
I
gordijnen s^Jkent
van''flik
,,dat is net iets anders”
Piusstraat 22 - Tilburg - Tel. 013-5422200
Specialist in F-reiniging en snelle service
Koningsplein 216 - 5038 WJ Tilburg
Tel.: 013-5432522
Wie op vrijdag 8 november deel wil ne
men aan het Groot Diktee van de Til
burgse Taol kan zich een plaats verover
en door het volgende te doen:
1De vijf zinnen die hieronder zijn afge
drukt aanvullen met één woord op de
plaats waar puntjes staan. Het aantal
puntjes komt overeen met het aantal let
ters van het gevraagde woord.
2. Omroep Brabant wijdt donderdag 5
september tussen 13.35 en 14.00 uur uur
aandacht aan het Groot Diktee van de Til
burgse TaolTijdens dit programma wor
den vijf Tilburgse zinnen voorgelezen,
waaraan één woord ontbreekt. Aspirant-
deelnemers moeten die vijf zinnen op
schrijven in zo goed mogelijk Tilburgs en
het ontbrekende woord aanvullen. Het
aantal letters van het gevraagde woord
wordt opgegeven.
Aspirant-deelnemers moeten zowel de
vijf zinnen uit De Tilburgse Koerier als
de vijf zinnen van Omroep Brabant in
zenden. Knip daartoe onderstaande bon
uit en bewaar deze tot 5 september, om
dan de complete opdracht af te kunnen
ronden. De bon moet uiterlijk donderdag
12 september in het bezit zijn van Louis
Smits. Wielingen 13,5032 TL Tilburg.
PIET KENNIS
Exclusieve verlichting en cadeau-artikelen
Piusstr. 150, TILBURG, Tel. 013-5432282
ut i iLöunüoc ixuenitn
Juwelier
Koningsplein 212 (hoek Piusstraat)
Maandag gesloten - Donderdag koopavond
WIJ VERZORGEN AL UW GOUD- EN
ZILVERREPARATIES
Omroep Brabant maakt donderdag 3
oktober bekend welke inzenders kun
nen deelnemen aan het Groot Diktee
van de Tilburgse Taol. Deze ontvangen
daarna schriftelijk nadere inlichtin
gen.
krijgt de o van pot, en ook van toch, brok,
mol etc., het accentdus wordt het: pot,
toch, brok en mol. Dit tegenover pop, om,
zon. En een enkele e klinkt in het Tilburgs
altijd als de e van de: geleege, lillek, et,
der (gelegen, lelijk, ‘t, d’r). Dêen vént dè
èèrg moejlek, aander meense wènne der
zóo aon. In voorgaande Tilburgse zin
staan de vijfklanken die met het e-teken
gespeld worden: êe, e en ee.
MATRAS HOEFT
'UUR TE ZIJN.
t GRATIS
F THUiS-
t BEZORGD
dhovenring 71-73
n: 013-5427866
Aan de rand van de Tilburgse l
winkelgebied Koningsplein/Ph
shopping-center, waar men zowel met de auto als op
de fiets prima terecht kan.
Met een grote parkeergarage onder het plein en
fietsenkelder Katterug op loopafstand is parkeren bij
dit winkelgebied geen enkel probleem.
Koningsplein en Piusstraat bieden het winkelend
publiek een grote diversiteit aan bedrijven en winkels.
V/ist u dat ruim 20 speciaalzaken u, op loopafstand
van elkaar, van dienst kunnen zijn?
De moeite waard om eens te inventariseren.
A tot Z meubelen biedt u de mogelijkheid om
exclusief uw huis in te richten.
Trendhopper is gespecialiseerd in woontrends
voor de wat minder gevulde beurs. Een kleine zaak,
waar men de tijd voor u neemt en oog heeft voor
christelijke waarden en normen.
Dat is De Natris ten voeten uit: boeken, bijbels en
cadeau-artikelen.
Als hairstylist heeft Rob Louer zowel onder zijn
mannelijke als vrouwelijke clientèle een naam hoog te
houden. Niet alleen Perzische tapijten treft men bij
Tapijtenhandel Cools. In de toonzaal is ook een
uitgebreide collectie karpetten en tapijten te
bewonderen.
Bill Coolen is één van de grootste speciaalzaken op
het gebied van muziek in de wijde regio.
Ooit geweten dat zijn collectie accordeons de
grootste is van Zuid-Nederland.
Edelsmid Josemieke Segers heeft sinds de vestiging
van haar zaak in Tilburg een reputatie opgebouwd als
ontwerpster van sieraden in de edele metalen.
Zeker de nieuwste trends in gordijnstoffen, die
natuurlijk in de collectie van ‘t Schilderke te vinden
zijn, brengen u in de verleiding om uw interieur
eens een andere uitstraling te
Bij Versteden papier, is naast I
artikelen bijna van alles te koop 1
papierwaar. Bonnenboekjes en plakl
slechts een fractie van het complete
Koningsplein en Piusstraat vormen een
en verrassend winkelgebied.
Parkeer uw auto eens onder het Koningsplein of
stal uw tweewieler eens in fietsenkelder Katterug,
zodat u zelf op ontdekkingstocht kunt gaan in dit
compacte en complete winkelgebied.
‘n Protje in ons eigen taol,
dès nie zo deftig, kaaw en kaol.
Ge kunt daor doodgewoon in praote,
vur schomte moetet nooit nie laote.
As kleinen brak heddet al geleerd,
wie durft te zeggen: dè was verkeerd?
Eerste couplet van het gedicht ‘Ons eige taol
van Wim van Boxtel uit de bundel ^Rillekwiekus
9
Ook Stomerij Koningsplein heeft vakkundigheid hoog
in het vaandel: vanzelfsprekend een snelle service,
maar daarnaast kunt u er terecht voor reparaties en het
reinigen van leer, suede en tapijten.
De meest recente video’s liggen bij Videoland op u te
wachten. Nog steeds heeft juwelier Leijnen een
complete, aantrekkelijk geprijsde collectie sieraden,
uurwerken en horloges. Bij kapper Rutten, waar
zowel dames als heren welkom zijn, kunt u meteen in
de stoel plaatsnemen. Deze kapper werkt op afspraak,
zodat u op uur en tijd geholpen wordt.
Up to date als het om outdoorsport, wintersport en
surfen gaat. Dè Tilburgse speciaalzaak op dat gebied
is toch wel Sportief.
Al vele decennia is electronicazaak Kennis als geen
ander thuis in electronica en electra.
Café Replay biedt meer dan alleen een verfrissend
pilsje. Het staat vooral bekend als spelcafé.
De Witte Hal aan het Piusplein biedt huishoudelijke
apparatuur en witgoed tegen bodemprijzen.
De Stichting Tilburgse Taol (STT) or
ganiseert dit jaar voor de derde ach
tereenvolgende keer het Groot Diktee
van de Tilburgse Taol. Een vijfender-
tigtal deelnemers zal zich vrijdaga
vond 8 november in een zaal van Boer-
ke Mutsaers weer in het zweet werken
om het dictee, dat voorgelezen wordt
door STT-voorzitter Paul Spapens, zo
goed mogelijk op papier te krijgen. Ze
krijgen ook enkele in vul- en vertaalop
drachten, die dienen om de bij de deel
nemers aanwezige vaardigheid in het
hanteren van het Tilburgs te testen.
En protje in ons èège taol,
dès nie zo dèfteg, kaaw èn kaol.
Ge kunt daor doodgewoon in praote,
vur schomte moetet noot nie laote.
As klèènen brak hèddet al geleerd,
wie dörft te zégge: dè was verkeerd?
In de spelling-Sterenborg ziet het couplet er
een beetje anders uit.
De uitspraak verandert er natuurlijk niet
Suuksès
Enkele grepen uit de spelling-Steren
borg. Schrijf op wat je echt hoort: kate-
chismus wordt kattegismes, concours
wordt konkoer. Schrijf lange klanken al
tijd lang ofwel met twee tekens: over
wordt oover, succes wordt suuksès, arm
wordt èèrem en eten is eete. Schrijf korte
klanken met één teken. Een i wordt altijd
uitgesproken als de i in ik: hij zi dè(hij
zei datOp die laatste regel zijn twee
uitzonderingen: als uu en oe kort klinken
blijven ze toch als uu en oe geschreven:
muur - muurke en boer - boerke.
Nog twee bijzonderheden van de spel
ling. Het Tilburgs - het Zuid-Nederlands
in het algemeen - kent twee verschillende
korte o’s, bijvoorbeeld in pop en pot. In
het Nederlands worden die klanken met
dezelfde o geschreven; in het Tilburgs
Eigenlijke moedertaal
Zo telt ook het dialect weer mee. Taal
wordt gezien als een natuurverschijnsel
dat bij de mens hoort. Voor veel
Tilburgers is het Nederlands een aange
leerde taal, terwijl het natuurverschijnsel
voor hen hun dialect is, hun eigenlijke
moedertaal. ‘Als ik op mijn sterfbed lig’,
zei er een, ‘dan zeg ik niet: ‘Geef mij een
slokje water’, maar: ‘Gif mèn ‘n slukske
waoter’Zoiets Iaat zien dat het dialect als
eigenlijke moedertaal ijzersterke funda
menten heeft: de eigen kring, geborgen
heid, vertrouwdheid.
Mooi en lelijk, beschaafd en onbe
schaafd, dat zijn begrippen die bij talen
Over een ABN/Amrobank beschikt het Koningsplein
niet meer. Pinnen kan gelukkig nog wel bij de geldau
tomaat. Multimedia is een eldorado voor computer
freaks. Verkoop, reparatie en software. “Nee”, wordt
er zelden of nooit verkocht.
Ambachtelijke versheid. Dat garanderen u de versza
ken op het Koningsplein: de bakker en de slager.
Of het nu om een geboortekaartje of copierwerk gaat:
Multicopy is van alle drukwerk-markten thuis.
en dialecten geen rol spelen. Taalkundi
gen zeggen: er zijn geen lelijke of onbe
schaafde talen. Tilburgs-sprekers wordt
wel verweten dat ze veel klanken zo erg
rekken en dat wordt dan lelijk genoemd:
pèèr, kèèr, kraant. Frans en Engels wor
den door bijna iedereen als mooie talen
beschouwd. De Fransen zeggen pèèr, dat
ze schrijven als père (vader) of pair
(paar). De Britten kennen het woord kèèr,
dat ze schrijven als care (zorg). Wat in het
Frans en het Engels mooi is, is natuurlijk
in het Tilburgs niet lelijk. En wie durft te
beweren dat de lange a in kraant niet goed
klinkt, terwijl diezelfde klank in duizen
den Nederlandse woorden voorkomt?
Zo wordt de ao-klank van het Tilburgs
wel onbeschaafd gevonden. Wat is er te
gen om water uit te spreken als waoter?
De Britten doen dat ook. De ao-klank is
heel algemeen in het Engels: wall, call,
war, to roar (muur, roep, oorlog, razen).
In de Scandinavische talen Deens, Noors
en Zweeds komt de ao heel veel voor,
schreven als een a met een bolletje erl
ven.
De STT-bestuursleden en hun medewer
kers steken heel wat tijd en energie in de
organisatie van het jaarlijkse Groot Dik
tee van de Tilburgse Taol. Ze doen dat -
letterlijk - uit liefhebberij; met andere
woorden: ze hebben het dialect lief. Wie
nu denkt dat STT strijdt voor het behoud
van het Tilburgs heeft het mis. Dat de dia
lecten aan het verdwijnen zijn, is ook een
natuurverschijnsel, dat niet te stuiten is.
Maar zo lang het Tilburgs nog gesproken
wordt, is het waard er tijd en energie aan
te besteden, uit respect voor het dialect en
de sprekers daarvan. En het is nog leuk
ook. Dat blijkt in ieder geval telkens als
het Groot Diktee van de Tilburgse Taol
gehouden wordt; omstreeks driehonderd
mensen beleven er een kostelijke avond
mee.
DSWEG 5
IK, 013x5287545
Er is een tijd geweest dat dialectspreke
niet voor vol werden aangezien. Het
natuurlijk waar dat de inwoners van Ne
derland en Vlaanderen goed Nederlands
moeten kunnen spreken en verstaan en
het liefst ook schrijven en lezen. Ook is
het waar dat dialecten in hun ontwikke
ling achterblijven bij het Nederlands;
techniek en wetenschap zijn al eeuwen
bezig het Nederlands met nieuwe woor
den te verrijken terwijl dat bij de dialec
ten amper gebeurde. De dialecten hebben
zelfs aan de ‘modernisering’ ontelbaar
veel woorden verloren die in de land
bouw en in ambachtelijke beroepen
vanouds in zwang waren. Daar staat te
genover dat de dialecten zich als om
gangstaal binnen families, op straat en op
de markt gehandhaafd hebben; daar be
wijzen ze, simpelweg door te bestaan, dat
ze van waarde zijn.
Om bij het Tilburgs te blijven: dat ‘de Til
burgse taol’ nog altijd door duizenden ge
sproken en verstaan wordt, door mensen
van allerlei niveau en in allerlei lagen van
de bevolking, dwingt tot de gedachte dat
dialectsprekers wel degelijk voor vol mo
gen worden aangezien. Sterker nog: ze
kunnen meer dan iemand die alleen maar
Nederlands kent, namelijk Tilburgs spre
ken. We leven in een periode waarin al
lerlei zaken die bijna verloren zijn ge
gaan, geherwaardeerd worden. Het
verschijnsel warme bakker is daar een
goed voorbeeld van. Bijna waren de war
me bakkers tenondergegaan aan het fa-
brieksbrood, maar nu wil iedereen wel
weer regelmatig zijn tanden zetten in een
vers gebakken, geurig en mals stuk
brood. De aloude kermis, waarvan de
voormalige Tilburgse burgemeester
Becht in zijn eerste toespraak voor de ge
meenteraad zei dat aan dit ouderwetse ge
doe natuurlijk een eind gemaakt moest
worden, floreert als nooit tevoren en is
een belangrijk onderdeel van de Tilburg
se cultuur gewórden. ‘Terug naar de na
tuur’ willen de meesten van ons ook wel.
Dat wordt in het heel groot in de praktijk
gebracht door de overheid en daarmee
samenwerkende instellingen die uiter
waarden weer bij de rivier willen betrek
ken, bevers uitzetten in de Biesbosch en
voorheen rechtgetrokken beken kronke
lig maken om de grondwaterst
een beetje op peil te krijgen. E
telt weer mee in Nederland.
Een maand tevóren hebben de deelne
mers de regels van de Tilburgse spelling
toegestuurd gekregen. Dat is nodig, want
een dictee schrijven is eigenlijk alleen
maar een spellingprobleem en weinig
mensen kennen voor het Tilburgs een
bruikbare spelling. Die bestaat wel; ze is
in 1984 ontworpen door Wil Sterenborg,
voormalig leraar Nederlands en een van
de medewerkers van de Taaladviesdienst
van het Genootschap Onze Taal. Steren
borg is vanaf het begin bij STT betrok
ken; de stichting profiteert nog voortdu
rend van zijn diepgaande kennis van alles
wat met de spelling van diverse talen sa
menhangt.
De spelling-Sterenborg is goedgekeurd
door het Instituut voor Dialectologie,
Volkskunde en Naamkunde van de Ko
ninklijke Nederlandse Academie voor
Wetenschappen in Amsterdam. Ze is met
wat oefening gemakkelijk aan te leren en
heel goed toe te passen. Een van de doel
stellingen van STT is dan ook, deze spel
ling in wijde kring - Tilburg en omgeving
- bekend te maken, zodat de Tilburgers
hun dialect schrijfbaar en leesbaar kun
nen maken. Als een dialect een een
heidsspelling heeft zodat de lezer be
grijpt wat er staat, is de kans op behoud
van dat dialect iets groter.
Ook zondereen vastgelegde spelling is er
in het Tilburgs al heel wat geschreven.
Denken we aan de gedichtenbundels van
pater Piet Heerkens (onder andere
Vrouwke Misère, ‘ik Zie oe daor zo gee-
re ligge, Tilburg, waor ‘k geboore ben),
de rake teksten van de prententekenaar
Cees Robben en de poëzie van de dit
voorjaar overleden Goirlenaar Wim van
Boxtel. Zijn dialect komt grotendeels
overeen met het Tilburgs; de verschillen
zijn waarschijnlijk niet veel groter dan
die tussen bijvoorbeeld het Hasselts en
het Broekhovens. Maar van enige een
heid in spelling was geen sprake. Er zijn
in het verleden verschillende pogingen
gedaan om een spelling voor het Midden-
Brabants te ontwerpen die op niets uitlie
pen. De spelling van Wil Sterenborg lijkt
wel toekomst te hebben.
