Miet van Puijenbroek:
”Een ervaring die je nooit vergeet
•ff
”AI:s hzs*
Het Sigarenhuis
II
°v
Herman Teklenburg:
u
Opsporing
verzocht!
99
I
Tabakspeciaalzaken J. Otten
Sega
INE
SCI
l)in'
"H
V 1
mGROENENDAAL
JH-T.
11 x T
CANADJ
ïïsjïïS':
jrtAnt HIGHWAY cut in.
■I
DE TILBUI
DE TILBURGSE KOERIER
Donderdag 27 oktober 1994 pagina 16
4*
Goed oppassen
'Geef hem een douwke'
tt’
ir
zeep
Kok bij de moffen
Herman Teklenburg
FOTO: GEERT VAN LOON
i. Hij stelde me te werk velstraat. Ik
lis kok bij de Ausbil- van radiozem
ODiny van B
Arendstraat 32
Oosterhout
Burchtstraat 77
Nijmegen
sport,
dphen
tuur'sa
hebbensor
opc
die
staal voor de repa
de Bosscheweg.
tanks."
Kwaliteitssigaren van
bekende merken, o.a.:
•Van der Donk
De Heeren van Ruysdael
Olifant
Karei van Susante
Cortes
Dat wist
schakeltje
Tilburg
1935
Nieuwstraat 142
Tilburg
013-421891
Totaal 1.OOÖ,
Uit voorraad leverbaar
st ik toen niet, ik was maar een
Itje."
Pre» Xsd;en bent U met
- eer. derde naar
-■ •- gegaan.
9Piet Gerrits, de beruchte Tilburgse politie-agent
•"af hoge pun-
iverk gaven we
overkomende
De vader van Herman Teklenburg had een viswinkel op de Heuvel. Tijdens de oorlog mocht niet op zee gevist worden,
alleen op de Zeeuwse wateren. Als er dan af en toe een paar honderd kilo zeevis bij Teklenburg kwam, zette die een adver
tentie. De volgende dag stond er dan een lange rij wachtenden voor de winkel op de Heuvel.
FOTO: HERMAN TEKLENBURG
(Makkelijk in- en uitstappen)
Solide SENIORENLEDIKANT
Kleur: alpinewit, licht of donker eiken, afm. 90x200,
incl. echte verstelbare AUPING-spiraal
Polyether matras, s.g. 40,15 cm wol
hoofdkussen
molton hoes
matrasdek
Maar wie luistert er nou naar zo’n jon
ge knul? Ik denk dat ik het deed omdat
ook ik de kluts kwijt was."
"Die avond lieten Stuka’s ook nog
-n vallen op de Bredaseweg.
en en de troepen
'~;en terugkwamen, daar
de mensen van. Op eerste
zagen we de eerste Duitser
el. Het was een motorrijder
R
den ome -
Toenl plaatsen
ter Lopei
I rerdedigi
in Londt
kennen.
Er wa
bijzóndei
sprak ot
tie oorlo
gedachtt
der men
D°ze 1
dreigt e
hier en
jongerer
De te.
I "De angst zat
waren jong, D
gekend. Ik hi
I Tilburg mee
I straat waar r
had. Dat was
straat en er w
in de stad. Er
van mijn oon
een chaos."
Misschien is de zoon Piet van den
Hoek, 50 jaar na de bevrijding van
de geboortestad van zijn vader, nog
in leven. Of heeft familie van hem
wellicht belangstelling voor de stuk
ken die in nu in van Dirk Eekhof. Zij
liefst schriftelijk, contact
opnemen met: D. Eekhof, Almweg
31,4284 VG Rijswijk NB.
ik eer.
kbegre- ter 5
i hadden fen
Beddenspeciaalzaak
Nijverstraat 121-119 (bij Besterdplein), Tilburg, 013-430660
Berkdijksestraat 83 (bij Korvelplein), Tilburg, 013-674689
Je voelt je beschroomd. Moet je oudere
mensen vragen hun herinneringen en
daarbij behorende gevoelens weer op te
laten rakelen? Denken aan de bevrijding,
dat gaat nog wel. Maar er ging veel aan
vooraf. Hun angsten, mag je daarnaar
vragen?
"Ja”, zeggen ze alle vier, "we zijn bang
geweest.De verhalen van vier oudere
Tilburgers. Bijzonder? Ja en nee. Ze prij
ken niet met series lintjes op de borst,
maar ze waren wel 'goed' en hebben veel
te vertellen. Geen compleet portret van
Tilburg in oorlogstijd, maar de verhalen
van alledag, van het kleine en soms het
grote verzet.
Het heeft natuurlijk zin. Van de belevenis
sen van hen die de Tweede Wereldoorlog
meemaakten, kunnen anderen leren. Een
paar mensen weigerden: ziek, te oud, de
herinneringen te gevoelig. Vier anderen
stemden toe, allen met enige terughou
dendheid.
Het gevaar bleef. Op Dolle Dinsdag,
i maand voor de bevrijding van Til-
J een bekende van Miet neer-
jje de kant van je weg
,.uv.,Lv..uv ^u.tsers stond te kij-
ben ik aangehouden, toen ik
rdelen van zendapparatuur in
vnderweg was naar dok-
n;«to.-wjj]c Twee möf-
de Bosscheweg
'stond dat ik
J, op de zak
□t lieten me
ik me dat ik
W |J
Dempsev
timmerbei
waarschijnlijk
st station of de
nen neer in de
>anketbakkers-
ilijk naar mijn
1. Maar omdat
Yaakffijdehjk verzegeld. Teklenbur
<s te doen en trok ik mijn daad afgei
de Luchtwachtdienst weis, dat
jen die bommen in de Duitsland!
■vi^n, wiuC ik me ge-
Enkele maanden geleden kwam Dirk Eekhof bij toeval in het bezit gekomen
rff-, w van een aantal persoonlijke stukken en enkele foto's van Joannes van den
Hoek. Uit de stukken blijkt dat Van den Hoek op 2 december 1894 in Tilburg
y geboren is. De stukken, verpakt in een enveloppe van het 'Office of the
Netherlands Ministry of Shipping and Fisheries, Management Merchant
Fleet' in New York, dateren uit de Tweede Wereldoorlog. Ook valt op te ma-
ken dat Van den Hoek kanonnier op een Nederlands koopvaardijschip was
en in het voorjaar van 1942 in een Engelse haven, vermoedelijk Swansea, is
verdronken.
Wat de oorlog voor invloed heeft ge
had op de vrouw die al op 21-jarige
leeftijd politiek actief werd als lid van
de Rooms Katholieke Staatspartij, de
voorloper van KVP en CDA? "Ik ben
nu wat milder, maar wel anti-Duits ge
bleven, daar nooit op vakantie ge
weest. Ik snap ook niet dat ze er maar
weinig van geleerd hebben. Kijk maar
naar wat die Stasi's voor ellende heb
ben aangericht."
Ger- fonr/ is een maand voor de b.
den l omdat. t burg, werd een beker?
geschoten, die aan de I
naar vluchtende Duits
ken.
Een foto van Jan van den Hoek, af
komstig van zijn inschrijvingskaart
schip in voor het Bureau voor Arbeidsbemid-
ikomt. deling in Batavia, begin 1940.
De volgende middag vielen de eerste
bommen in Tilburg; waarschijnlijk
waren ze bedoeld voor het
spoorweg, maar ze kwame..
Noordstraat. "Ik was ban'
leerling en moest eigenlij..
werk bij Karel Seyfaert..*'''
hij een -overigens goede-
was, was zijn zaak tijdelij'
Dus had ik niksJ
uniform van
maar aan. Toen die bomn
Noordstraat vielen, voelde
roepen om de mensen te gaan waar
schuwen een schuilplaats te zoeken.
Ondergedoken "Niet lan8 voor de bevrijding van Til-
"Eén keer ben ik aangehouden, toen ik daggzag ik dat de Duitsers hem begon-
met onderdelen van zendapparatuur in nen te knijpen. Ik werkte er nog en
een juten zak onderweg was naar dok- moest bij de Hauptmann komen. Die
;r Schrader in Oisterwijk. Twee mof- zei dat ze de volgende dag zou
lvn vroegen me op de Bosscheweg trekken om te gaan vechten. 1
naarmijnpapieren.Daaropstonddatik n.vvv.i5vvdvk«kv.iz.wuiiv, ....vuu. lijdt in Tilbursziïn moe
irvan verbandmiddelen bij me had, op de zak vinden om me mee te nemen. Ik zou J hiLrJ.nf-
ikten stond ook een rood kruis. Ze lieten me zelfs een uniform krijgen. Ik zei: 'Ge- P e ‘JeJ
gaan. Achteraf realiseerde ik me dat ik weldig, maar ik moet het wel thuis eveneeiLi,jj(ipnanjprp.
geëxecuteerd zou zijn, als ze me ge- gaan vertellen en een tandenborsteltje eveneens mjue pap ere
snapt hadden. Maar als je jong bent, en zo halen.' Daarna ben ik meteen on-
vind je het vanzelfsprekend zulke din- dergedoken bij mensen in de buurt, 's vv,,,v 1 'J""
gen te doen, als je
Two-Wh
- - anKül^ld
HfAch".
V/ niets
herinnering!
maar ook ov
ren de mens
trouwen of d
zelfsprekend zulke din- dergedoken bij mensen in de buurt, 's
.je dat gevraagd wordt." Middags kwam de Feldgendarmerie
bij mijn ouders. Mijn vader zei dat hij
- ik was bij de Duitsers,
□is doorzocht er.
vertrokken. Dat i»
i sisser afgelopen."
FTar.s v Spaendonck
X r.;et p'gaan.
•klaart Iv.crcp dat hi.1
t den gezochte heeft
.-.•.rw.. Nadien, heeft
d:t r.?-£maaks te doen
•st toch waar hi| zat.
te worden.
moffen, als kok bij de Ausbi.-
dungscompagnie van de Luftwaffe in
de Mariaschool aan de Hoogvens-
estraat. Een goede dekmantel. Boven
dien kon ik dan met een speciale Aus-
weis die ik daardoor kreeg buiten pen<
spertijd op straat. Dat was gemakkelijk met
voor het verzet." J'
•PGC Hajenius
Oud Kampen
Balmoral
•De Graaff
•De Huifkar
Justus van Maurik
Vantas
Carl Upmann
Corps Diplomatique
Glorie van Java
Uit de gevonden stukken blijkt dat Til- Koopvaardij
burger Jan van den Hoek, zoon van Ad- Direct na aankomst jn Lj
zevenjarig dienstverband aangaat met scus van e"ke'e weken vo<?r.,Mer
het KNIL (Koninklijk Nederlands In- Seaman Gunher een opleiding
disch Leger) en op 7 december 1912 kanonnier aan boord van een koop-
vanuit Amsterdam vertrekt naar Bata- vaardijschip Deze opleiding wordt
via in het voormalig Nederlands-In- ®nkel^ maa9d,e"later v°ortg.ezet ln het
dig Canadese Halifax, waar hij in maart
Op 8 februari 1919 zwaait hij daar af '9^ J-ea certificaat behaalt bij de
als 'Europees Kanonnier 2e klasse' en MbC’ Gu4nner* SchooL Van, de"
krijgt een KNIL-paspoort om in Indië ,Hoek 1S. °P datyermoedehjk
te kunnen blijven wonen en werken, T.deJederlandse k°°P‘
Uit de papie
1920 en 1922 als assistent-empla
mentsbeheerder werkzaam is bij
spoorwegen in Nederlands-Indië.
het van de jaren twintig en het begin 2erlandse s s-,Ura
„p van de iaren dertië onbezoldigd sJ,emP®1 IS de
_r_en bevindt zich ZIC,?JelVn' c
eveneens bij de papieren en is onderte- Ult een.koele not,t,e Lan dAE"Se‘se
kend door A. Aarts, koster van pa- autoriteiten aangetroffen bij de be-
rochie't Goirke scheiden, blijkt dat Joannes van den
Hoek enige tijd later is verdronken,
toen hij door Onbekende oorzaak tus
sen zijn schip en de pier te water is ge
raakt. De datum en plaats van zijn
overlijden worden uit de stukken niet
duidelijk.
Echt graag over de oorlog praten doet
ze niet. Jaren van voorzichtigheid en
angst waren het, vertelt Miet toch. Het
gezin Van Puijenbroek woonde met
negen kinderen -moeder overleed in
1941- aan de Berkdijksestraat. "We
hingen erg aan elkaar; de sfeer was
goed. Onderling praatten we er niet
veel over dat broers van me in de ille
galiteit zaten en onderduikers hielpen. Ook na de bevrijding van het zuiden
Dat was niet alleen omdat die een hou- was er n°g angst-Als er dan een V1 of
ding hadden van 'We doen gewoon overkwam, bad je 'Ons Lief
onze plicht'. Je moest ook goed oppas- Vrouwke, geef hem nog een douwke'.
sen voor mensen uit de buurt. Een Je bleef bezorgd over je familie en be-
broer van me is in het begin even opge- kenden, over hoe het allemaal af zou
pakt, op aangeven van iemand uit de lopen. Maar over de bevrijding zelf
buurt. Als ze echt gesnapt waren, wa- waren we natuurlijk erg enthousiast,
ren weerallemaal aangegaan." we hebben toen het varken geslacht dat
Het dagelijks leven was niet gemakke- we hadden. Al was dan nog niet heel
lijk voor het gezin, maar bracht ook Nederland bevrijd, er viel toch wel wat
geen onoverkomelijke problemen, van je af."
Miet ging regelmatig met lappen stof,Ergernis voelde Miet over de mensen
die ze op de fabriek kon kopen, naar die na de oorlog "belangrijk gingen
boeren om die te ruilen voor voedsel, doen. Lui die geen donder hadden ge-
"Sommige boeren waren wel aardig, daan, zaten toen bonnen uit te delen bij
daar mocht je meeëten. Het was ook de distributie."
wel een beetje sport, 26 kilometer op
en neer naar Alphen en dan voor de
spertijd om acht uur 's avonds weer bin
nen zijn. We hebben soms hard moeten
lopen."
’k moest vaak onderdelen
van radiozenders wegbrengen, die re
gelmatig verplaatst moesten worden
om te voorkomen dat ze door de Duis
ters gepeild werden. Ook bracht ik
boodschappen over: later heb ik begr~
-en dat die berichten te maken hadden
iet de groep van Coba Pulskens, die
onderdeel was van de lijn waarv-"
neergestorte piloten gebruik maak™,
om via België, Frankrijk en Portugal
weer in geallieerd gebied te komen.
bij mijn ouders. Mijn
niet beter wist of ik wa:
Ze hebben het huis dc
onverrichterzake
gelukkig met een
hte Ttlburcsche po-
P.FT GERRITS.
o J. v. Berkcl)
„Xof Antwerp Gain Ground!
11TX7e hadden het wel zien aan-
VV komen door de inval in Po
len en de daarop volgende mobilisa
tie en de openbare schuilkelders in "Die avond lieten S
de stad. Zelf was ik gevraagd voorde bommen vallen op de Breda.,
jeugdluchtbescherming van de Die bombardementen en de ,r
Luchtwachtdienst; vanaf hoge pun- die aangeslagen terugkwamen,
ten zoals de Korvelse kerk gaven we schrokken de mensen van. Op
de koers door van overkomende pinksterdag z
vreemde vliegtuigen." op de Heuvel. Het was een motoi
"Op de morgen dat de Duitsers Ne- die riep 'Merkx, Merkx..'; hij
derland aanvielen, werd ik om vijf staal voorde reparatie van de brug aan
uur wakker door de massa's Jun- de Bosscheweg. Daarna kwamen de
kers die overvlogen. Op de Heuvel,
waar we woonden, stonden drom
men mensen voor het kantoor van de
Nieuwe Tilburgsche Courant te pra
ten over de gebeurtenissen. We wa
ren onthutst, maar we hadden eigen
lijk geen notie van wat oorlog was."
De toen zeventienjarige Herman In de eeurste oorlogsjaren leerde en
Teklenburg zou die notie al snel ^erkte He,rman Teklek ?rg- Verder'
kriiopn Maar toen kwam de Arbeitseinsatz en
moest ook hij zich melden bij het Ar
beidsbureau. verzette
"Daar werkten een aantal goede amb- bij de n
tenaren, van wie Henri Verbunt uit de dungscc
Billitonstraat er één was. 's Zondags
ben ik naar hem toe gegaan en heb hem
verteld dat ik er helemaal geen zin in
had. Hij ging bellen en zei daarna:
'Morgen ga je gewoon naarde keuring.
Daarbij kom je bij een Duitse arts. Ver-
zin maar wat, hij keurt je wel af.'"
luitser Op grond van vage maagklachten werd "Toen ik daar pas kort w
sgeld. Teklenburg de volgende dag inder- na mijn werk een keer it
J: J gekeurd en kreeg hij een Aus- 'Ib
weis, dat hem voor uitzending naar
Duitsland behoedde.
"Een week later belde Verbunt me op:
'Je moet eens komen praten'. Toen ik
dat deed, vroeg hij me koerier voor het
moet zijn.
Tussenjuli
van den Hoek als soldaat
de Compagnie Batavia va
ve-Korps
beëindiging v
zijn geboortel
’ingen toen Duitsers I
tar Zeeland Enkel
i. Ook heb ik val op P
n bewaakt in den Ho
m.s.'F
hij vc
IJ et vervelendste was dat je op moest passen voor mensen uit je eigen "Ik maakte toen een opmerking over
±1 werkomgeving, die pro-Duits of schijtbroeken waren.” Voormalig meiden die met Duitsers omgingen en
CDA-raadslid en -wethouder Miet van Puijenbroek neemt op tachtigjarige dat is toen doorgegeven. Ik weet niet
leeftijd nog steeds geen blad voor de mond. Dat deed ze even ook niet op een door wie ik verklikt ben, maar ik werd
dag in 1942 of '43 toen ze als hoofdstopster werkte in de textielfabriek van opgehaald door Piet Gerrits (een be-
G. Droge. ruchte collaborerende Tilburgse poli
tieman, op wie later door het verzet een
aanslag is gepleegd; red.). Ik heb toen
een middag vastgezeten en zag daar op
het politiebureau hoe joden, ook kin
deren, binnengebracht werden. Dat is
een ervaring die je nooit vergeet."
t werkte, kwam er
r.j_.iemand naast me
lopen, die zei: 'Ik ben je kontaktman'.
AchterafbleekdatToon van Brammen
te zijn, chef van een winkel in de Heu-
ÖF T1UBURG
MLv ff:".. V' -
Jpre»^e M^néd
three places
Varken
"Thuis kwam
I niets te kort. 1
kinderen; ik
slechter aan l
gezinnen met
deren, die er t
vendien was
met koken. A
dan bakte ze
deelde ze dan
Die dachten d
al rijk waren.
"Dat eten kv
deel van mijt
Esbeek. Mijn
matig heen; I
bertjasjemet:
hijopeenkee
hij onderweg
wat moeite g
het jasje te kr
"We woonde
en hadden eer
straat. Achter
hok gemaakt
j varken, wat i
een keer brak
vandoor. De
natuurlijk. H
Besterdplein
ben geholpen
krijgen. Je be
politie, maar
anderen je he
i ders na, was r
righeid."
ii dat hij
Juitsers.
Zoon
Hoewel uit de papieren niet valt af te
leiden of Van den Hoek in Indië ge-
- huwd is, kan dit wel worden aangeno-
IVleiKeverS men Verder blijkt niet of hij na het
"Toen de oorlog afgelopen was, hield beëindigen van zijn dienstverband bij
het op. Achteraf bleek drie kwart van het KNIL op verlof is geweest in Ne- WCIllvul UCI
Tilburg zogenaamd in het verzet te derland. Vast staat dat hij een zoon kendieinm
hebben gezeten. Verzetsmedailles heeft, Piet van den Hoek, die in 1941 kunnen lit
moest je zelf aanvragen. Degenen dat blijkens een foto, die hij voegt bij een
gelukt is door zich groter voor te doen brief aan zijn vader, circa 25 jaar oud
doen dan ze in werkelijkheid waren, moet zijn.
noemden we schamper 'meikevers', Tussenjuli 1938 en juli 1941 dient Jan
naar de maand waarin heel Nederland van den Hoek als soldaat 2e klasse bij
bevrijd werd." de Compagnie Batavia van het Reser-
"Na.de bevrijding ben ik bij ons naast, ve-Korps van Oud Militairen. Bij
in de Looiersbeurs, gaan helpen koken beëindiging van dit dienstverband is
voor de chauffeurs die voedsel naar zijn geboorteland inmiddels door de
Tilburg haalden. Elke dag gingen toen Duitsers bezet.
zo'n vijftig vrachtwagens naar Zeeland Enkele maanden vóór de Japanse aan-
om groente en fruit te halen. Ook heb ik val op Pearl Harbor monstert Jan van
nog politieke delinkwenten bewaakt in den Hoek vermoedelijk aan op het
het Odulphuslyceum en in de Hoog- m.s.'Bintang'. Met dit schip vertrekt
vensestraat." hij voor een korte kustreis op 23 juli
"Als oud-illegaal kreeg ik een oproep 1941 uit Tandjong Priok. Uit een klein
om naar de Stoottroepen in het Land notitieboekje dat Eekhof bij de papie-
van Maas en Waal te gaan. Maar toen ren heb aangetroffen blijkt, dat Van
ik op gesprek ging, kreeg ik te horenden Hoek op 13 augustus 1941 met de
'Blijf maar lekker voor jouw mensen 'Bintang' vanuit Indië naar Engeland
koken, dat is ook een belangrijke zaak.' vertrekt. De reis voert via het Panama-
Daar heb ik nu nog spijt van. Want daar kanaal en Canada, waarna het schip
lag mijn hart, bij het verzet." oktober 1941 in Liverpool aan!
■ol start
en cur-
erchant
ling voor
sn koop-
sus van er
Seaman C_
.^.Ua...vXktnaÏBat'a- vaardijschip Deze opleiding w
voormalig Nederlands-In- cllïS
aan 1919 zwaait hij daar af ïe" certificaat behaalt t ij
ees Kanonnier 2e klasse' en E MbC' Gu?nery Schook Var
KNIL-paspoort om in Indië ,Hoek ,s. °P da‘moNTe)nt ,ven?c
blijven wonen en werken. kanonnier op de Nederlandse
pieren blijkt dat hij tussen vaarders.s. Katwijk.
922 als assistent-emplace- Tusksen de. ^vonden stukken bevindt
terder werkzaam is bij de z,ch gedtfteerde brief aan Jan
J van den Hoek, afkomstig van zijn zoon
Piet. Op het moment dat Piet deze brief
schrijft, is hij opvarende van het Ne-
'Oranjepolder'. Blijkens
leze brief gepost in
_r november 1941. In
vi schrijft Piet onder meer:
al wat van thuis gehoord, ik
maar we zullen maar hoop
je/sluit Piet ook de foto
