w i j zB
op depressies bij ouderen
D
regelingen
Wegwijs in
financiële
Huisartsen beter voorbereid
POST
SCRIPTUM
COLOFON
Gezamenlijk project Huisartsengenootschap en RIAGG
n
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
Wet Voorzieningen Gehandicapten
Gym en spel in Zuid
Kegelen 55+
Volksdansinstuif De Zwarte Roos
Voorlichting over slechtziendheid
Voetmassage
Volksdansgroep Zonder Naam
Medicijnen-wijzer in de bibliotheek
r
i
i
994 pagina 12
Donderdag 31 maart 1994 pagina 13
DE TILBURGSE KOERIER
schillende
l
iQvond
g 10-5
Drop Oud
Seniorenwijzer
Mare Geerts
Postbus 3078, 5003 DB Til-
Een wandelaar
Joop van den Bogaard
Foto: Geert van Loon
Frans Schormans
Foto: Geert van Loon
2 voor
•treken
na-
jegaan
ouderen zelf de aanvragen indienen.
Maar als iemand dat niet kan en er ook
geen familie of vrienden zijn die daarbij
helpen, kan de buurtcontactpersoon
dat doen.
HET WOORD
IS AAN...
o dit
igen
grijp-
op v,r
even
hulp”
Wat
In Tilburg hebben we een gezelli
ge winkelstraat, de Heuvelstraat.
Voormensen met loopproblemen
is deze straat echter een beproe
ving. Als je er loopt, heb je altijd
het gevoel dat je ene been korter
is dan het andere. Dat heeft alles
te maken met de bestrating. Die
ligt namelijk niet vlak. Het mid
dengedeelte ligt bol en de beide
zijkanten gaan omhoog; net een
zeemeeuw met hernia.
Bij Publieke Werken zeggen ze
dat de straat zo gemaakt is voor
het afwateren. De Heuvelstraat is
dus niet geschikt voor wande
laars of winkeliers, maar meer
voor wateraars. Een fraai sym
bool voor een stad, waarvan de
provincie vindt zelfs de burge
meester een echte (kruiken)-zei-
keris.
Naar aanleiding van uw artikel in de vorige Seniorenwijzer over ‘t Gilde,
's Maandagmorgens vertrekken we met zestien dames en heren van 50
tot 76 jaar in vier auto's. Onder leiding van Gilde-gids Frans maken we dan
een wandeling van twee uur in bos- of heidegebied. Ik mag daar nu ook al
3 jaar -winter en zomer- van genieten.
Steeds zie je weer wat nieuws in de natuur. Nu het lente is, botten de bo
men en struiken uit. Vogels zingen en vliegen af en aan. Even later mist
banken tussen een dicht en donker sparrewoud. De zon die er doorheen
komt, maakt dat het een schitterend sprookje lijkt. Stil kijken we ernaar, vol
bewondering.
De sfeer in de groep is voortreffelijk: we delen eikaars lief en leed. Prach
tige vriendschappen zijn hieruit ontstaan. Er wordt vaak gelachen, terwijl
we een kopje koffie drinken in een landelijk gelegen café. Tevreden be
ginnen we aan de nieuwe week.
In deze rubriek kan iedereen van 55
jaar en ouder aan het woord komen
om zijn of haar mening te geven over
allerlei zaken. Schrijf uw verhaal op in
ongeveer 200 woorden en stuur dat
naar de redactie van de Seniorenwij
zer, per adres Tilburgse Koerier, post
bus 100015000 AJ Tilburg, onder ver
melding van "Het woord is aan....".
Inzenden betekent niet dat er automa
tisch geplaatst wordt.
iets mis, dan zijn er meestal anderen
die dat in de gaten hebben."
Het project Servicefunctie senioren is
een initiatief van de vier Brabantse ou
derenbonden: KBO Den Bosch, KBO
Breda, ANBO en PCOB. Zeven buurt
bewoners, die daarvoor een cursus ge
volgd hebben, gaan 55-plussers in de
eigen buurt wijzen op de verschillende
mogelijkheden. Uit de onderzoeken
blijkt namelijk dat -behalve bij de huur
subsidie- de helft tot driekwart van de
mensen die er wel rechtop hebben niet
op de hoogte zijn van de verschillende
aanvullende regelingen. Met de huis
bezoeken hopen de bonden en de ge
meente dat op te lossen.
"Een depressie kan iedereen treffen. Mij ook", zegt Frans Schormans, één
van de negen huisartsen uit Tilburg en omgeving die meededen aan een
proefproject waardoor huisartsen meer zicht moeten krijgen op depres
sies bij ouderen. Die proef was nodig, vertelt Joop van den Bogaard van
het RIAGG Midden-Brabant, omdat veel ouderen zulke psychische pro
blemen hebben, maar er niet met hun huisarts over praten. Laat staan dat
ze een goede behandeling krijgen. En dat is wel nodig, zegt Van den Bo
gaard, want er kan vaak wat gedaan worden aan oorzaken en gevolgen.
"Het is niet zo dat mensen gek zijn, of het hun hele leven verkeerd hebben
aangepakt."
Naar schatting zijn er in Midden-Bra
bant jaarlijks zesduizend ouderen die
lichtere of zwaardere depressies heb
ben. Ze zijn meestal somber gestemd
en verliezen hun interesse en plezier in
het dagelijks leven.
Dat forse aantal baseert Van den Bo
gaard op onderzoeken waaruit blijkt
dat huisartsen een derde van de pa
tiënten met depressies 'missen'. Ook
worden er relatief weinig ouderen door
huisartsen of maatschappelijk werk
voor hulp doorverwezen naar het
RIAGG, het Regionaal Instituut voor
Ambulante Geestelijke Gezondheids
zorg.
Deskundigheid
Net als bij andere ziektes en geestelij
ke problemen geldt voor depressies
dat hoe eerder de arts of een andere
deskundige weet wat er mis is, de
kwaal beter te genezen is. Daarom be
gon het RIAGG samen met de Tilburg
se afdeling van het Nederlands Huis
artsen Genootschap het project om de
deskundigheid van huisartsen op
gebied te vergroten. De bevindinc
van de werkgroep van negen huisart
sen en het RIAGG zijn samengevat in
een rapport en verstuurd naar alle
huisartsen in de regio. Ook bij de
scholing van die artsen zal ingp'-'
worden op deze problematiek.
Ervoor zorgen dat huisartsen snel in de
gaten hebben dat het om een depres
sie gaat, is mooi gezegd maar niet een-
twee-drie gedaan. Een depressie is bij
ouderen moeilijker te herkennen dan
bij jongeren, deels omdat ouderen min
der snel geneigd zijn over persoonlijke
problemen te praten. "Bovendien heb
je met sommige patiënten weinig kon-
takt", vertelt Schormans, "en ben je als
huisarts afhankelijk van signalen van
derden. Als iemand werkt en er gaat
Op 1 april treedt de Wet Voorzieningen Gehandicapten
(WVG) in werking. De gemeente wordt vanaf die datum
verantwoordelijk voor voorzieningen op het gebied van
vervoer, wonen en rolstoelen. Ook mensen (met een han
dicap) van 65 jaar en ouder komen dan voor de WVG-
voorzieningen in aanmerking. Een andere wijziging is de
manier waarop het vervoer wordt georganiseerd; de in
voering van de deel-taxi.
Binnenkort verschijnt in de Tilburgse Koerier een extra ge- I
meentepagina met informatie over de WVG. Op de nor
male gemeentepagina's verschijnt ook een serie over ver- I
schillende onderdelen van de Tilburgse invulling van de
WVG. Voor visueel gehandicapten is een gemeentelijke I
WVG-brochure over circa een week op cassette verkrijg- I
baar bij het WVG-bureau, Koningsplein 8, tel. 429911
Sinds kort is 'Sport en Spel voor 50- en 60-jarigen' ook in Til- I
burg-Zuid van start gegaan, georganiseerd door BOTS (Bu
reau Ondersteuning Tilburgse Sport) en Sportvereniging Da
vid. De inhoud van de les wordt afgestemd op de behoefte en I
het niveau van de groep. Er worden diverse gymnastiek-,
sport- en spelvormen op recreatieve wijze beoefend. De les-
sen worden gegeven door een bevoegde trainer van SV Da- I
vid in de gymzaal van basisschool De Alm, Groenewoud- J
straat 1, op vrijdag van 9.00-10.00 uur. Na afloop is er I
gelegenheid tot het drinken van een kop koffie of thee.
Informatie/aanmelden: Dré Torremans van sportvereniging 1
David, tel. 432426. U kunt uiteraard ook tijdens de les een
kijkje komen nemen of tweemaal aan een gratis proefles I
deelnemen. Meer informatie ook bij BOTS, tel. 437283.
In verband met de grote toeloop op de dinsdagmiddag be- I
staat nu voor 55+-ers ook de gelegenheid om op vrijdag- I
middag van 14.00 tot 16.00 uur gezellig te kegelen in De
Druiventros aan de Bosscheweg 111 in Berkel-Enschot.
Komt u eens vrijblijvend een kijkje nemen. U ontvangt een
gratis kopje koffie. Telefonische informatie: 013-430526.
Vrijdag 8 april is er een volksdans-instuif voor mensen bo
ven de 40 jaar bij volksdangroep De Zwarte Roos. Het
dansen staat onder leiding van Jo van Wanrooij en ge
beurt 's middags van 2 tot 4 uur. De zaal van 't Kievitslaer,
ingang Reinevaarstraat 55, is vanaf half twee open. De I
I kosten bedragen ƒ2,- per persoon.
'Hulpverlening voor slechtziende en blinde ouderen' is het I
thema van de voorlichtingsbijeenkomst die Theofaan,
centrum voor hulpverlening aan blinden en slechtzien- i
den, op dinsdag 5 april organiseert in wijkcentrum De Deel
in Goirle. De voorlichting is bestemd voor ouderen, hun fa- I
milie en hulpverleners die bij ouderen betrokken zijn. De
voorbereiding is gedaan in samenwerking met Stichting I
Welzijn Ouderen.
In een lezing wordt uiteengezet met welke begeleiding I
slechtzienden zo zelfstandig mogelijk kunnen blijven. Mo
gelijkheden op het gebied van lezen, huishoudelijk werk I
en vrijetijdsbesteding komen aan de orde. In de videofilm
'Oog voor ouderen' vertellen ouderen zelf over de gevol
gen van het slechtergaan zien. Daarnaast is er een de
monstratie van hulpmiddelen. Ook wordt voorlichting ge- I
geven over de hulpverlening van Theofaan voor I
slechtziende en blinde ouderen. De bijeenkomst vindt
plaats op dinsdag 5 april in wijkcentrum De Deel, van
14.00 tot 16.00 uur, Frankische Driehoek 3 in Goirle.
Voetmassage werkt d.m.v. zogenaamde drukpunten in i
handen en voeten, die volgens bepaalde theorieën in ver- I
I binding staan met belangrijke organen in uw lichaam.
Massage hiervan kan een einde maken aan allerlei klach
ten. In wijkcentrum De Paperclip houdt Jannie Draisma I
een voorlichtingsbijeenkomst hierover op dinsdag 19 april
vanaf 14.00 uur. Adres: Ouderen Trefpunt, Oude Kapel- I
I straat 25. Toegang gratis.
Houdt u van plezier? Wilt u iets meer aan uw conditie
I doen? Denkt u dat u enthousiast voor volksdansen kunt I
worden? Heeft u donderdags tussen 10.30 en 11.45 uur
tijd om gezellig mee te dansen in wijkcentrum 't Kievitsla
er in de Reinevaarstraat 55? Kom dan vrijblijvend eens I
langs of bel naar: Lucie Bertens, tel. 638358 (organisatie),
Noldie van Oirschot, tel. 680347 (organisatie) of Margreet I
Heine, tel. 350187 (docente). Met of zonderdanservaring,
u bent van harte welkom bij volksdansgroep Zonder
Naam.
Gebruikt u medicijnen? Weet u waarvoor? En zijn de bij-
werkingen u bekend? Als u de eerste vraag met ja, en de
tweede of derde met nee beantwoord heeft, moet u eens
een bezoek brengen aan de Openbare Bibliotheek Til
burg.
Daar vindt u namelijk diverse medicijnenwijzers. Hierin I
kunt u opzoeken wat voor geneesmiddelen er allemaal I
zijn, waar ze voor dienen en welke bijverschijnselen ze I
veroorzaken. Een goed voorbeeld is 'Medicijnen' van Ivan I
Wolffers. Dit is bedoeld als handleiding voor de consu- I
ment. De schrijver geeft een kritisch overzicht, waarbij ge
neesmiddelen op hun bruikbaarheid en noodzakelijkheid
worden bekeken. De nieuwste uitgave wordt meestal niet
uitgeleend. Eerdere uitgaven en andere, soortgelijke gid
sen kunt u wel lenen. Ook uit de onvolprezen 'Ouderen-
wijzer' van Teleac kunt u wijzer worden. O.a. als het gaat
om medicijnen en depressiviteit. Bovendien helpt dit boek
u een eind op weg. Er staan namelijk veel verwijzingen in,
zowel naar instanties als naar boeken. Als u antidepres
siva gebruikt, heeft u niet alleen wat aan medicijnenwij-
zers. U kunt ook boeken lenen over depressiviteit. Het
boekje 'Depressie' van R.B. Houtman uit de serie Spreek
uur Thuis gaat over de diagnose, oorzaken en behande
ling ervan. Mocht u alleeen last hebben van licht derpres-
sieve gevoelens, dan kan het volgende boek u helpen
daarmee om te gaan. 'Ik zie elk dood vogeltje' van Ed Klip
en Maarten van Son bevat vragen voor zelfonderzoek en
richtlijnen voor nieuw gedrag.
Wilt u meer weten over geneesmiddelen of depressiviteit,
zoek dan deze onderwerpen eens op in de catalogus. U
zult zien, dat er veel over te lezen valt.
Gesprekstherapie
Daarom horen gesprekken onderdeel
te zijn van de therapie tegen de de
pressie, hadden RIAGG en huisartsen
voor de proef afgesproken. Maar dat
viel toch wat tegen, aldus Schormans:
"Het kost veel tijd en ik vraag me af of
het haalbaar is voor de gemiddelde
huisarts. Je kunt geen klein psychiater-
tje zijn."
Desondanks zijn Schormans en Van
den Bogaard tevreden over de uit
komst van de proef. RIAGG-medewer-
ker Van den Bogaard wijst er op dat de
Middenbrabantse huisartsen de uit
komsten van de proef thuisgekregen
hebben. Daarbij wordt ook nadrukkelijk
vermeld dat de mogelijkheid bestaat
ouderen met ernstige depressieve
klachten naar zijn instelling door te ver
wijzen voor gesprekstherapie.
Huisarts Schormans: "We zijn zeker
der geworden in het stellen van een
diagnose en hebben daar de middelen
voor. Ook kunnen we aan de hand van
de vragenlijsten zien of er verbetering
optreedt." Vrolijk stelt hij tot slot: "Ik zeg
wel eens: je kunt betertwee benen mis
sen dan depressief zijn, want zonder
benen kun je tenminste nog lachen."
Vorige week is in de Trouwlaan/Uit-
vindersbuurt het proefproject van
start gegaan, waarbij ouderen hun
leeftijdsgenoten wegwijs maken in
allerlei financiële regelingen. Be
doeling van het project is dat oude
ren meteen laag inkomen bekend ra
ken met hun recht op huursubsidie,
kwijtschelding van diverse belastin
gen en op de bijzondere bijstand. Uit
onderzoek is namelijk gebleken dat
deze groep te weinig gebruik maakt
van deze mogelijkheden.
Voordat de zeven 'buurtcontactperso-
nen' op bezoek gaan, kondigen ze dat
aan in een persoonlijk rondgebrachte
brief. Wie het bezoek op prijs stelt,
wordt vervolgens geïnformeerd over
de financiële mogelijkheden die er in
Tilburg zijn. Het is de bedoeling dat de
derne anti-depressiva: pillen die de de
pressie onderdrukken en de stemming
van de patiënt verbeteren. Huisarts
Frans Schormans: "Ik probeer het
eerst liever zonder, maar je moet de vi
cieuze cirkel van de depressie door
breken en bepaalde soorten patiënten
reageren er erg goed op. Bovendien
zijn deze middelen niet verslavend, in
tegenstelling tot valium dat ook nog als
nadeel heeft dat het alle gevoelens af
dempt. Als mensen geholpen zijn met
anti-depressiva, prima!"
RIAGG-medewerker Joop van den Bo
gaard: "De helft van de artsen die aan
het onderzoek meededen, had tevoren
de neiging helemaal geen medicijnen
te geven. Daar moet je ook mee op
passen. Maar alleen medicijnen vers
trekken, is natuurlijk ook niet goed. Het
is ook nodig de situatie te veranderen."
I seniorenwijzer
Wordt eenmaal in de twee
weken opgenomen in de Til-
I burgse Koerier.
I Redactie:
I Ria van derAalst-Dierks
1 Diny van Bladel-Verbunt
Theo Dekker
Mare Geerts
Jan van Groos (voorzitter)
I Wilma Hurkens
I Joop Janmaat
Karei Luiijf (eindredacteur)
I Adres redactie:
1 Seniorenwijzer, p/a Post-
I straat 64, 5038 DH Tilburg of
Postbus 3078, 5003 DB Til-
I burg; tel. 350505.
Kopij kan opgestuurd wor-
den naar het redactie-adres
I of naar de Tilburgse Koerier,
I postbus 10001, 5000 JA Til-
I burg; tel. 368805.
Oorzaken
"Ook is het moeilijk om bij het verlies
van een partner het verschil te bepalen
tussen rouw en somberheid" zegt Van
den Bogaard over de oorzaken van de
pressies bij ouderen. "Maar je ziet re
gelmatig dat weduwes pas ruim een
jaar na de dood van hun man psychi
sche problemen krijgen, juist als ze
weer een eigen leven moeten gaan op
bouwen." Tevens kunnen volgens hem
sociaal-economische factoren als een
laag inkomen en dito opleiding een rol
spelen bij vereenzaming en daaruit
vooruitvloeiende depressies.
Daarnaast zijn er medicijnen, zoals
bêta-blokkers, waarvan een bijver
schijnsel kan zijn dat ze depressiviteit
veroorzaken, vult Schormans aan.
"Het medicijngebruik geeft de kwets
baarheid van de groep aan: oudere
mensen leveren in qua gezondheid.
Maar er zijn ook andere oorzaken van
depressies bij het ouder worden: vaak
vermindert het aantal sociale kontak
ten en krijg je minder waardering. Be
grijpelijk dat iemand er dan niet vrolijker
9p wordt." Van den Bogaard: "Ouderen
ienken vaak dat dat erbij hoort. En wat
erg is: hun kinderen en nogal wat
Ipverleners ook."
it de Middenbrabantse huisartsen
na deze proef moeten gaan doen,
noemt Van den Bogaard "secundaire
preventie: de depressie vroeg herken
nen en behandelen. Want later wordt
de behandelbaarheid minder." En niet
op tijd behandelen kan bovendien niet
alleen leiden tot ernstige psychische
gevolgen, maar ook erg vervelende so
ciale en lichamelijke effecten hebben.
Klachten verhelpen
Om depressies te herkennen, hebben
de negen huisartsen bij wijze van proef
met 'screenings-' en vragenlijsten ge
werkt. Door observatie en gesprekken
konden de artsen zo vaststellen of een
oudere depressief is en hoe ernstig die
klacht is.
De klachten proberen te verhelpen is
natuurlijk de volgende stap. Daarbij
kan gebruik gemaakt worden van mo-
