Sternet: forse uitbreiding Tilburgse
fietspaden voor 1997
1
Voordeel
Mèn
Tilbörgs
Woordeboek
Tilburg deze week in teken
van Pythische Spelen
Groot
Tuinmeubel
a
nel
Oplage96.785 ex.
Landjepik
a
Vakkundig 3
gelegd
WEEN
Floor
r!
52
OCCASIONSHOW
irm
VVD wil verkoop
AWRI’s
ENKELE JONGELUI
ENDRECLAME:
van Lieshout
11993 -pagina20
s@ Koerier
Vil.
Tevens uw faxberichten gratis I
het
In
[H
gratis bij u in huis I
TAPUTCENTRUM
^NEDERLAND
Ringbaan oost 134 Tilburg Tel: 013-366593 I
en de Blaak.
Heuvel - Tilburg
Wij brengen de kranten bij u thuis.
Bel 04255 -1762 na zes uur
Bakker
De TOF-route, voorloper van het sternet
Foto: Geert van Loon
stekende besteltex. ’Mèn Tilbörgs Woordeboek’,
intekenprijs van 35.00
De Pythische Spelen zijn gisteren van start gegaan.
In de tijd van de oude Grieken bestonden deze spelen
ook al. Toen werden ze gehouden ter ere van Apollo, de
god van de schone kunsten. In 1986 bliezen een aantal
Maastrichtse studenten de spelen nieuw leven in.
Aan de moderne Pythische Spelen nemen alleen stu
denten deel. Tot en met zaterdag zullen deelnemers uit
alle universiteitssteden aan mededingers en het publiek
op diverse plaatsen in Tilburg hun kunsten vertonen.
LEES VERDER
IN DIT NUMMER:
aachterööt bw - achteruit.
Alletj, verrat, oochterMt.
Donderdag 15 april 1993
36e jaargang nr. 1803
Christine Barker
Decorations
Kerkstraat 113 Sprang Capelle
TOF-route
Tot het sternet behc
tes waaronder het t
Autobedrijf VAN DORST
RIJEN - BREDA
LEUKE
BIJVERDIENSTE
Tel. 013-421310/076-227179
076-205104
af.
er af?
n dur ként,
ijk praten.
□laats
:kening:
CAFE
LAMME
jTÖSOEDZAK
Zondag 18 april
optreden van
TOUCHDOWN
Aanvang 20.00 uur
TOEGANG GRATIS
’Kt
scl
Filmspag. 3
Cursussenpag. 5
Uit-agendapag. 5
Rondom hart v. Brabant... pag. 5
Gemeentenieuwspag. 6 en 7
Kuituur/Amusementpag. 9
Seniorenwijzer pag. 11
Parochienieuwspag. 13
Sport..pag. 15
t
lair
senen
nogv
kanti
plaat
veel
tunnel
na bericht athalen
ig per post (verzendkosten worden doorberekend)
’rijker dan
organisatie,
studenten
•"esd’An-
deuvel en
liam Kuh-
lengst (jazz/lichte
Zie onze advertentie op pag. 1 o
SKF transportwielen
woord
ren gebi
het nadr
heeft.
(in hei
Onderget
tegen de
Naam:....
Adres:
Postcode:W oonpl
Datum:Handtek
Mèn
Tilbörgs
Woordeboek
toren zeven rou-
bestaande fiets-
geld te koop
jste koers,
t Tilburg en
DE TILBURGSE KOERIER
zoekt
0 komt bestelling t
0 wenst toezending
uchter vz/bw - i
Himmél oochterora
oochter de tdffel
Helemaal achtei
voorzitter achte
Wi rachter de har
iets in reserve l
aachteraaf bw - a<
Aodneroaf kun de i
want hè wrat négal
Bij nader Inzien
makkelijk zegge
woont nogal achteraf.
Aochteroof Ifire u un koej In
Achteraf is het makkelijk
aachterbekaare bw - zie
aachtermekaare
Wè-ne krajen-ond. hè bét
arahterbekatre!
die voor ons één keer per week
de krant willen bezorgen. Omgeving Piusplein
Vanaf 15 jaar - Interesse?
Het college van B en W stelt voor het fietsgebruik de komende ja-
ren te bevorderen door uitbreiding van het aantal fietspaden. De
nadruk ligt daarbij op de ’sternet-routes’: zeven fietsroutes in
verschillende stadsdelen. De totale kosten voor het plan en aan
vullende maatregelen bedragen jaarlijks vijf miljoen gulden. Het
college schat de totale investering in het plan op 74 miljoen gul
den. De gemeente rekent hiervoor op bijdragen van rijk en pro
vincie. Tegen het plan is onder meer via de Kamer van Koophan
del al bezwaar aangetekend door Tilburgse ondernemers.
Veiligheid
De extra maatregelen die het colle
ge in gedachten heeft, zijn gericht
op grotere (sociale) veiligheid, kor
tere wachttijden bij kruispunten,
meer comfort en een groter aantal
bewaakte stallingen. Daarnaast
worden bij de aanleg van de routes
gevaarlijke verkeerspunten aange
past.
aachtkaanteg bn - onbeholpen.
Unnen axhtkatnteje.
’n Grof, onbehouwen iemand,
aaf bw - af, van, vandaan.
BWf-t-uroaf. Blijf er
Blééf de-r aaf? Blijf |e
Ge wit ur niks aaf.
Systeem opgei
gebonden
Formaat 1
mis de enige oplos-
ztch een Hemels ge-
:h ontfermt over ons
benauwde Midden-
veste. Want het ni-
de discussie lijkt
;e gewone inwo-
tf dorp krijgt er
een Kwadranthoofd van.
APPEL-
BOLLEN
5 HALEN
4^ 4 BETALEN
Hoefstraat 151
Oerlesestraat 211a
Enkele juryleden: SIC-redactie
(poëzie), Yvonne Kroonenberg
(proza), Jan Tromp (eloquentia),
Henk Hofland en Martin van
Amerongen (journalistiek), Han
Peekei (strips), Rob Scholte (te-
kenen/schilderen) en Edgar Vos
(mode).
Die woorden zijn vooral bedoeld
voor het college van B en W. Dat
heeft juridisch advies ingewonnen
over de vraag of verkoop van de
AWRI’s wettelijk verplicht is. Op
initiatief van de VVD heeft een
raadsmeerderheid de verkoop na
melijk al eerder tegengehouden,
omdat het waterschap hogere las
ten aan de burgers berekent dan de
gemeente. Omdat die laatste doel
matiger kan werken scheelt dat in
zuiveringslasten ongeveer 45 gul
den per huishouden per jaar. Toch
is de gemeente verplicht tot ver-
Christine Barker Decorations,
import en exportbedrijf,
verkoopt aan de Kerkstraat 113
te Sprang Capelle de komplete
import kollektie teak en iroko
tuinmeubelen direkt aan
partikulieren tegc
groothandelsprijz
Grote keus in tuinbanken, tafels
houtstokparasols, bistromeubel
deckchairs nog enkele rotansets
Verkoop vrijdag van
10.00-21.00 uur en zaterdag van
10.00-17.00 uur
koop, zeggen B en W met het ad
vies van prof. mr. J. Verburg in de
hand. Deze Utrechtse hoogleraar in
het waterstaats- en waterschaps
recht noemt de overdracht van de
AWRI’s aan De Dommel «een ab
solute en onontkoombare verplich
ting».
Deelnemen is belangr
winnen, volgens de or
maar toch streven de
naar de hoogste plaats in vier dis
ciplines: beeldende kunst, mu
ziek, theater en letteren.
De Spelen staan dit jaar in het te
ken van de vijf werelddelen en de
zeven zeeën. In proza, poëzie en
beeldende kunst keert het thema
terug. De voorrondes in de ver
schillende categorieën zijn op
donderdag en vrijdag, de finales
vinden plaats op zaterdag. Een
deskundige jury beoordeelt per
discipline de prestaties van de
studenten en bepaalt wie in aan
merking komen voor de finale.
Iedere deelnemer ontvangt een
juryrapport. Naast de wedstrij
den kunnen de deelnemers vrij
dagavond terecht in Noorderligt
voor het grote ’’Uithuilen en
doorgaanfeest” en zaterdag in de
KUB waar het orkest Jan Pie-
tersz. Sweelinck de Spelen af
sluit.
voor bromfietsen: het gebruik
daarvan moet verminderen van
wege de milieuvervuiling en de
onveiligheid.
B en W hebben bewust voor het
milieuvriendelijke vervoermid
del gekozen en willen dat het
fietsgebruik in de periode tot
2000 met twintig procent stijgt.
Het autoverkeer, vooral het min
der noodzakelijke, moet afne
men in die periode. Dat geldt ook
Theater
Toneel is vanavond te zien in
Zaal lóenhetOdulphus-lyceum,
cabaretliefhebbers kunnen te
recht in de Harmonie (19.00 uur).
Vrijdagmiddag valt veel theater
te aanschouwen op de terreinen
van de KUB. ’s Avonds gaan de
zelfde zalen als donderdag ver
der met de diverse onderdelen.
De finales zijn zaterdag in de
KUB, in Zaal 16 en de Harmonie.
In een aantal afleveringen wordt onder deze titel een aspect
van de Tilburgse woordenschat op wat speelse wijze behan
deld. ’Mèn Tilbörgs Woordeboek’ is de bron waaruit de woor
den afkomstig zijn. Het boek is geschreven door Henk van Rij
en. Hij heeft daartoe, eerst in werkgroepverband, later solo,
vele jaren in oude lectuur gesnuffeld en contacten gelegd met
echte oude Tilburgers. Het woordenboek zal in mei verschij
nen. In deze aflevering doen we een greep uit het gedeelte dat
handelt over de ’k’. Dat zijn maar liefst 20 pagina’s die lopen
van ’kaaj’ tot ’kwoltje’.
gemeen bekend en gebruike
lijk.
Waarschijnlijk heel wat min
der bekend klinkend zijn de
woorden: kenöllie (kreng), kin-
kenduut (kikvors), kokedöores
(kwakzalver of goedgelovig ie
mand) of köljakker (klaplo
per).
’Ieder viswèèf is nog gin kenöl
lie’ schrijft Van Rijen en dat
terwijl met zowel viswèèf als
kenöllie een behoorlijk ongun
stige kijk op een vrouwsper
soon weergegeven wordt.
Verschillende keren komt ook
’Den öölevlucht’ ter sprake.
Het was een melaatsenhuis of
leproserie in Oerle die ter hoog
te van de Trouwlaan (Hespe
renstraat) gelegen was. Het
hoofdgebouw heette het
’Krètshöös’. Met de uitdruk
king 'krèts èn schurreft dè-s
êen’ wordt bedoeld het is alle
maal van hetzelfde soort. De
uitdrukking moet al heel oud
zijn, want het uitbannen van
mensen met besmettelijke
ziektes gebeurt al lang niet
meer op deze wijze.
Zo zitten er veel woorden in het
dialect die historisch verklaard
moeten worden, omdat ze in de
moderne stad niet meer voor
komen. ’Hè reej meej zunne
kreugel unne kinkenduut jantje
merienes’ (hij reed met zijn
kruiwagen een kikvors dood) is
toch iets wat eind 20e eeuw op
de Heuvel niet meer voorkomt.
(Henk van Doremalen)
Mèn Tilbörgs Woordeboek
verschijnt 8 mei
bij Boekhandel Gianotten j
Emmapassage 17 Tilburg.
Tel. (013) 651111
Mèn Tilbörgs Woordeboek, geschreven door
Henk van Rijen is het resultaat van jarenlang
speuren en bevat een rijke verzameling van HM
Tilburgse woorden en uitdrukkingen.
Het boek bevat circa 4000 trefwoorden, in veel
gevallen ter verduidelijking aangevuld met zin-
netjes. Tevens is een uitgebreide toelichting op
het gehanteerde spellingsysteem opgenomen.
Het boek is een prachtige, gebonden uitgave in
hard linnen met stofomslag. Formaat 15 x 21 cm,
216 pagina’s. H|
Intekenprijs tot verschijningsdatum 35.00,
daarna 39.50. U kunt bestellen door onderstaande
bon in een envelop (zonder postzegel) te zenden naar:
Boekhandel Gianotten, Antwoordnummer 14S, 5000 WB. Tillmrg^
De V VD-fractie in de Tilburgse raad blijft bij het standpunt dat de ge
meente de afvalwaterreinigingsinstallaties (AWRI’s) niet hoeft te
verkopen aan het waterschap De Dommel. Volgens de VVD kan de
zaak bij een eventuele weigering door Tilburg niet bestuursrechtelijk
worden afgedaan, maar zal de burgerlijke rechter een uitspraak moe
ten doen, omdat het om eigendomsverhoudingen gaat. Fractievoor
zitter Berry Stok vindt dat het gemeentebestuur die gang naar de
rechter zonodig moet maken: «Toon eens wat durf en denk aan de be
langen van de Tilburgers».
Uitgave: De Tilburgse Koerier bv
Dir.: J.A.J.M. de Beer
Oprichter: J.H.G. de Beer
Verschijnt in geheel Tilburg, Goirle,
Riel, Loon op Zand, Udenhout,
Berkel-Enschot, Oisterwijk,
Moergestel en Hilvarenbeek
Redadie-advertentie-afdeling en administratie:
N.S. Plein 14-5014 DA Tilburg
Postbus 10001 5000 JA Tilburg
Tel. 013/368805
Fax. 013/359985
Sluitingstijd voor advertenteies en redactie
dinsdagavond 22.00 uur
Misschien is het in deze tijd
van Nintendo computerspel
letjes, dure kindersportschoe-
nen en TV-programma ’s in de
middag helemaal geen popu-
spel meer, maar volwas
zullen zich landjepik
wel herinneren. Een vier-
t in het zand trekken, daar
na om de beurt je zakmes erin
werpen en zo het grootst mo
gelijke gebied ’veroveren’.
Een aangename tijdspasse
ring op vrije middagen. Je
hoefde alleen maar op te let
ten dat ouders het niet zagen;
die maakten zich natuurlijk
zorgen dat het mes de verkeer
de kant op zou vliegen en een
van de kinderen zou verwon
den.
Een aantal Middenbrabantse
volwassenen is het spel zeker
niet vergeten. Ze spelen het nu
dan wel met woorden en pa
pier, maar als ze hun zin niet
krijgen, voelen ze zich nog net
zo verongelijkt als toen ze kind
waren. De verwijten en boze
woorden vliegen over en weer
als de burgemeesters, wet
houders en andere raadsle
den zich druk maken over ge
bieden, waarvan we tot voor
kort amper de namen kenden.
De Hemeltjens, het Riels
Laag, de Rielse Kwadrant: zo
leer je nog eens wat. Moeten
er woningen komen, of bedrij
ven, of moeten de gebieden
juist groen blijven; door alle
tegenstrijdige argumenten zie
je zo langzamerhand door de
bomen het bos niet meer. En
bóós dat de heren en dames
bestuurders zijn, als de ander
hun argumenten in twijfel
trekt. Het zijn net kinderen,
denk je dan.
Maar wellicht moeten de be
stuurders toch eens diepgaan
der terugdenken aan hun kin
dertijd. Als ze toen wisten dat
ze met hun ruziënde vriendje
nog verder moesten, omdat ze
er bijvoorbeeld naast zaten op
school, waren ze meestal zo
verstandig het bij te leggen of
af te kopen met snoep of knik
kers. Dat kan nu ook. Er loopt
al een hele tijd een onderzoek
naar hoe de knikkers verdeeld
zijn in het Middenbrabantse
land. Dat lusten- en lastenon-
derzoek moet uitwijzen of de
ene gemeente veel geld uit
geeft aan voorzieningen,
waarvan inwoners van ande
re gemeenten profiteren. Het
huidige landjepik met de ge
meentegrenzen gaat groten
deels over hetzelfde: geld.
Maar conclusies uit dat on
derzoek worden natuurlijk
pas getrokken als de grenzen
voorde komende tientallenja
ren zijn vastgelegd. En te
voorzien is dat over dat lus
ten- en lastenonderzoek eerst
eenzelfde stammenstrijd zal
uitbreken als waarvan we nu
getuige zijn.
Misschien is
sing dat z-
recht zich
en onze b
brabantse
veau van
Laag en menige;
ner van stad of i
pad dwars door de stad, de zoge- lende
naamde ”TOF-route”. De zes joen
nieuwe routes in het plan zijn: Hei
kant-, Veldhoven-, Reeshof-,
Blaak-, Noordhoek- en Heuvelrou-
te. Deze moeten een herkenbaar en
samenhangend netwerk gaan vor
men, aangevuld met verbindings
wegen. Het sternet vormt de rugge-
graat van het stedelijk
fietspadenplan.
Het plan gaat niet alleen over het
aanleggen van nieuwe routes, maar
vraagt ook extra maatregelen die voor de
nodig zijn voor een volwaardig
fietsnet. B en W denken daarbij aan
grotere (sociale) veiligheid, korter
wachten bij kruispunten en meeren
veiligere stallingen. Deze aanvul-
Niet bevoegd
Dat de Kroon daartoe zal besluiten
wordt niet betwist in het juridisch
advies, dat de V VD-fractie op haar
beurt vroeg aan de Tilburgse advo
caat Pieter van Dun. Maar, schrijft
Van Dun met zoveel woorden: er is
meer aan de hand. Omdat de ge
meente eigenaar is van de AWRI’ s,
kan de overdracht volgens hem niet
alleen met bestuursrecht worden
afgedaan. Als de gemeenteraad
verkoop blijft weigeren, zal de zaak
daarom aan de burgerlijke rechter
moeten worden voorgelegd, omdat
de Kroon niet bevoegd is in dit
soort geschillen over eigendom, al
dus Van Dun. In het uiterste geval
kan de gemeente volgens hem de
burgerlijke rechter vragen een Ko
ninklijk Besluit over deze zaak bui
ten werking te stellen.
Hoewel de advocaat niet uitsluit
dat de rechter uiteindelijk tot de
zelfde conclusie komt als de
Kroon, vindt VVD-fractievoorzit-
ter Berry Stok dat de gemeente alle
juridische middelen moet gebrui
ken om verkoop van de AWRI’ s te
gen te houden. Hij zal dat aan de ge
meenteraad voorstellen, als de zaak
weer ter discussie komt. B en W
hebben de verkoop van de AWRI s
voorlopig van de raadsagenda af
gevoerd om te bezien wat de finan
ciële gevolgen zijn van de vervui
ling van de vloeivelden. Maar het
college wil het agendapunt, indien
enigszins mogelijk, nog deze
maand afhandelen, omdat het ook
nauw verbonden is met het finan
ciële beleid voorde komendejaren.
De geraamde winst van 7,5 miljoen
gulden willen B en W namelijk be
stemmen voor investeringen en het
ontvangen van tegenvallers.
ren. Diverse koren zetten hun
beste beentje voor in de aula van
de KUB. Zaterdag vinden de di
verse muziekfinales plaats.
Enkele juryleden: Jacques
cona, Hans van de Heu
Paul Smits (pop), Willid.,
ne en Bartho Hengst (j<“
muziek).
Kaaj’ is misschien wel te be
lhouwen als een modewoord
in het Tilburgs. Het is zo’n
„,«ord dat vooral door jonge-
°ebruikt wordt zonder dat
.adrukkelijk een betekenis
Het Nederlandse ’gaaf
iet Tilburgs gaof) is zo’n
woord, ook ’ruig’ is er een tijd
lang voor gebruikt. Iets is kaaj-
goed, iemand is kaajmaf en er
schijnen dingen te zijn die
’kaajgaof zijn. Tilburgs is een
levend dialect dat ook nu nog
gesproken wordt. ’K-zèè kaaj
muug’ betekent dat iemand
doodmoe is. Uiteraard is ’kaaj’
in zijn oorspronkelijke beteke
nis bedoeld om een stenen weg
mee aan te duiden. De lastigste
’kaaje’ waren de ’kènderköpk-
es’. Het zal wel niet lang meer
duren maar in de buurt van Til
burg, vooral langs het ’kenaol’
liggen nog stukjes weg be
staande uit losse ’kaaje’ en
zelfs ’kènderköpkes’. Een on
volprezen Tilburgs woord is
’kaajbaand’ (stoeprand), ’kaaj-
baanderas’ wordt voor
straathonden gebruikt, ’kietel-
kaaje’ zijn kleine steentjes of
grint.
Zo’n jaar of 20 geleden was er
een snackbar in het centrum
met de naam Cötelette. Dat
werd ook keurig zo uitgespro
ken. Is de r in de ’körtelètte’ die
bij de slagers worden besteld
iets van het dialect of gewoon
een misverstand Het woord
’körtelètte’ is in ieder geval al-
Enkele juryleden: Raz- chore
ograaf Hans Tuerlings (ballet),
Nora van der Eeckhout (dans
vrij), Cox Habbema en Henk van
Ulsen (toneel) en Peer de Graaf
(straattheater). De letteren-eve-
nementen zijn te zien in café De
Plaats, op donderdag vanaf 19.00
uur, en vrijdagmiddag in de
KUB. De tentoonstelling beel
dende kunst is op de KUB en vrij
dag is er een modeshow in Ka-
dance vanaf 21.00 uur.
Muziek
Vanavond beginnen alle evene
menten om 19.00 uur. Noorder
ligt, café Cher en bluescafé Chi
cago hebben diverse popbands in
huis die strijden om een finale
plaats. Voor jazz en lichte mu
ziek kunnen de liefhebbers naar
De Spoel of 1’Industrie.
Ook in Zaal 16 en café De Voor
tuin is muziek te horen. Vrijdag
kunnen muziekliefhebbers vanaf
hetzelfde tijdstip terecht in de
zelfde zalen, ’s Middags kan ie
dere Tilburger meegenieten van
beiaardspelen in de Heikese to-
Tevens willen B en W het brom-
fietsverkeer terug dringen. Uit on
derzoek naar ongevallen blijkt dat
bromfietsers bijna evenveel be
trokken zijn bij ongelukken als fiet
sers, hoewel die laatste groep zes
maal groter is.
De verlichting langs de fietspaden
wordt verbeterd. De lantarens aan
de stemetroutes blijven ’s nachts
allemaal branden en worden niet
voor de helft uitgeschakeld, zoals
nu het geval is. Een andere maatre
gel die veiligheid moet bevorderen
is het weglaten van bijvoorbeeld
struiken waar iemand zich achter
kan verbergen. Ook worden de rou
tes bij voorkeur aangelegd op
itsen waar woningen staan of
1 passanten voorbijkomen. Bij
nels dient een veilige alternatie
ve route aanwezig te zijn, aldus B
en W.De Tilburgse Kamer van
Koophandel en de Ondernemers
Federatie Tilburg (OFT) hebben
bezwaren tegen het plan, vooral als
het gaat om vrijliggende fietsrou
tes. Die zouden namelijk een nega
tieve invloed hebben op de omzet,
omdat ze het moeilijker maken
daar gevestigde bedrijven met de
auto te bereiken. De Kamer en de
OFT willen dat de gemeente bij de
uitwerking van de plannen reke
ning houdt met de resultaten van
een onderzoek naar de economi
sche effecten van de vrijliggende
fietspaden. Ook willen de organi
saties dat de gemeente alternatieve
verkeersmaatregelen bekijkt.
'—Je maatregelen kosten een mil
joen gulden per jaar.
Binnen tien jaar moet het sternet
volgens de plannen een feit zijn. In
de periode 1993-1997 ligt de na
druk op de Reeshof-, Heuvel- en
Noordhoekroute. De realisering
van het sternet moet een einde ma
ken aan enkele lastige verkeersitu-
aties. Enkele voorbeelden daarvan
zijn de problemen voor fietsers op
de Spoorlaan, het Piusplein en de
Noordhoekring. In de ontwerpen
j nieuwe routes is uitgegaan
van dezelfde kwaliteit als de ’TOF-
route”. Die blijkt niet overal haal
baar: in sommige gevallen wordt
dat te duur, op andere plaatsen is
aanpassing te ingrijpend voor an
dere vervoermiddelen.
ij drukke oversteekplaatsen gaat
i het plan de voorkeur uit naar tun-
ris of viaducten. Of die er ook echt
komen, is nog niet duidelijk. De de
finitieve beslissing volgt als met de
uitvoering van een route begonnen
wordt. Tegen fietstunnels bestaan
veiligheidsbezwaren en bovendien
kosten ze veel geld.
SURINAMERS
OPGELET
U hoeft niet meer naar
Amsterdam, Rotterdam of Den
Haag.
Nu Surinaams
tegen de hoogs
Uw filiaal nu in
Breda.
