van het einde? Het begin Broer Donders voltooit trilogie ’Per ongeluk mens W JR 11 Mg M hk. W ■KS J Il" j A ZN. Kerktoren zonder spits IELLE" 1495,- I 1 Levensverhaal van markant Tilburger 9 MDF BABY KAMER RKT i Woensdag 23 december 1992 - pagina 23 DE TILBURGSE KOERIER er 1992 - pagina 22 50737 Tine van de Weijer kapsalon: in-Wegman st dagen EN GULDENS!!! Broer Donders: "Het was soms lachen en huilen tijdens het schrijven meer dan f 11per slof ENZ. Broer Donders in zijn tuin hij het voeren van de kippen. ’Douchen achter het huis, dat dateert uit 1884. Foto's: Geert van Loon K49B, Tilburg end wensen 11 Prettige mestdagen en een wspoedig 1993! Tine heeft niet s Timmermans, die .OTEN DAG OPEN! verwekt uit niet om de ten Uit dit ht zoon en e de dt ds 14 jaar 5 en kennis .41,83 .41,83 .42,83 .41,83 .43,50 .45,16 .43,50 Kast, ledikant, kommode STUNTPRIJS -„„ting w ren teruggepk •obe taalkaarten ERTOG DO tot 18.00 uur n 9.00 tot 17.00 Uur Nederlands Indië vertrokken en ben terugge komen als een ruwe bonk”. In Indië beleeft de Tilburger ook zijn eerste grote liefde met de stilgezeten. Wethouder ie de kunst in Tilburg een gedaan zal shed Want vanaf eind januari gaat deze pa rochie zonder pastoor verder. Pastoor Witlox, voor veel Tilburgers haast een synoniem voor de Sacrament- sparochie, heeft besloten om zijn pastor ale werk na zijn tweeëntachtigste ver jaardag te beëindigen. Een besluit dat hem ongetwijfeld zwaar gevallen is, om dat hij weet dat hij zijn parochie zonder pastor achterlaat. Vanaf eind januari gaan de parochies Ko- beschrijving: g - Rtel - Alphen - a-Nassau. Bij «De Engel» finks, a de weg volgen één kilometer iLHAIZE aan uw zijde. Broer Donders heeft zijn bundel ’Per on geluk mens’ geheel in eigen beheer uitge geven. Het boekwerk is voor 42,50 te koop bij boekhandel Remmers, Juliana- park 39 in Tilburg. Daarnaast is de bundel neergelegd bij de Openbare Bibliotheek. ook over zijn relatie en huwelijk met Rietje, luwelijk heeft hij twee kinderen, een een dochter. De aanstaande kerstda- t bij ons Mn zmt ruim int levensmiddelen tegen ige Belgische prijzen, vele soorten Belgische en natuurlijk vele merken gen voordelige prijzen. In het reine In het voorwoord van ’Per ongeluk mens’ geeft Broer Donders aan, dat hij zijn boek heeft geschreven uit verdriet, haat en liefde. Hij probeert met zichzelf in het reine te ko men na een leven dat onder meer bepaald werd door drank en door ervaringen met psy chologen, psychiaters en andere professione le hulpverleners. Donders in zijn voorwoord: ”In totaal overspannen toestand, als de schrij ver het niet meer ziet zitten, juist op het mo ment dat hij een einde aan zijn leven wil ma ken, omrede het bestaan op dit ondermaanse geen enkele zin meer voor hem heeft, grijpt hij in plaats van vergif de pen, en smijt al zijn gekwelde gevoelens op papier. Met de schrij ver zijn er velen die ’per ongeluk mens’ zijn, -gejle hartstocht, niet uit liefde, zorgen voor een kind te bezit- meer Tilburgers die na een dik f jaar de kale toren nog steeds niet ge accepteerd hebben. Het feit dat het kerk bestuur giften van diverse kanten heeft ontvangen voor een nieuwe spits zegt ei genlijk al voldoende. Toch voelt het kerkbestuur van de parochie het Aller heiligst Sacrament nog niets voor een in zamelingsactie. Eén van de leden van dit bestuur verwoordt dit gevoelen: het is be zwarend om aan mensen een financiële bijdrage te vragen als het voortbestaan van de kerk niet helemaal zeker is. En aangezien de plannen van beide Til- burgse kunstenaars inmiddels ook al weer even op tafel liggen lijkt de vrees gerechtvaardigd dat er zeker het eerste half jaar weinig voor de spitsloze toren worden! Een telefoontje met het bouwbureau van het Bisdom in Den Bosch, begin decem ber, bevestigde dat er tot medio 1993 geen veranderingen rond de kerktoren te verwachten zijn. Begin januari start het Bisdom een haal baarheidsonderzoek, waarin gekeken wordt hoe het verder gaat met het (voort)bestaan van de Tilburgse kerken. Voor de kerk aan de Ringbaan Oost een belangrijk onderzoek. Nederlands Indië De Tweede Wereldoorlog laat ook diepe spo ren na bij de jeugdige Donders. Zijn broer Harry sneuvelt -letterlijk verdwijnt- in' Joego slavië. Vader Donders heeft het als sympat hisant van de NSB zwaar te verduren vlak na de oorlog. Ook dit laat Broer niet ongemoeid. ’’Zoals ze die man over de straat hebben ge- aal lij kt te vertellen. Zij Als we Broer Donders treffen in zijn huis aan euke momenten. En zij de Hoefstraat heeft hij zojuist een wenskaart Is ze dat willen tenmin- van burgemeester Brokx ontvangen. Daar mee is hij ’als zwerver’ zeer in zijn sas. Don ders steekt meteen van wal: ”Ik ben in mijn le ven 33 keer verhuisd. Maar hier heb ik mijn stekje gevonden. Ik ben met weinig tevreden. Ik zou hier de laatste jaren van mijn leven wil len wonen”. De bijna 67-jarige Tilburger is ook zichtbaar verguld de tuin achter zijn huis, want... ’’waarin de stad kun je nog zoveel kip pen houden?” Het zit hem dan ook duidelijk niet lekker dat de gemeente van plan is om zijn huisje te slopen. ningshoeven en Sacrament nauwer sa menwerken. j - ven, pastor Van den Eijnde, gaat part-time de belangen van de Sacratn sparochie behartigen. Naast de geringe personele bemanning speelt voor de Sacramentskerk ook het nodige achterstallige onderhoud. Inmid dels wordt er al gewerkt aan de vernieu wing van de electrische bedrading en het bonden met deze parochie”, mei herstel van het dak aan de zuidzijde. Zummeren. ’’Vandaar dat ik het Maar er moet veel meer gebeuren. Het gehele dak moet op korte termijn eigen lijk vervangen worden. Om over de kos ten van een nieuwe torenspits praten! Daarvoor zou zeker i van f 500.000,- nodig zijn. Geen wonder dus, dat het haalbaarheids onderzoek van het Bisdom Den Bosch de parochianen van het Allerheiligst Sacra ment wat zwaar op de maag ligt. ren teruggeplaatst als stalen karkas. Als het aan Hans van Zummeren, kunst- deze stalen constructie kan in ieder geval schilder woonachtig in de Jan van Bever- dan weer het kruis teruggeplaatst wor- d wijckstraat, en aan Tine van de Weijer, den. De ’sky-line’ van de kerk is dan ook Voor Tine is het een uitdaging om een Negentienhonderdtweeënnegentig. Een zwart j?~ Allerheiligst Sacrament aan de Ringbaan Oost. Want vrijwel zonder slag of stoot sneuvelde deze zomer de markante torenspits van deze kerk. Eén van de meest herkenbare punten in Tilburg, de groene toren aan de Ringbaan Oost, is niet meer. Groot was de verbazing, niet alleen bij de direct omwonenden, maar in heel Tilburg. En zeker in de zomervakantie, de tijd van nieuwsschaarste, waren de lotgevallen rond de torenspits een dankbaar onderwerp voor de pers. Alhoewel het geen dagelijks onderwerp van gesprek meer is, houdt de kerktoren nog steeds een aantal mensen bezig. Twee Tilburgse kunstenaars, in de direkte omgeving van de Sacramentskerk wonend/werkend, hebben zo hun eigen ideeen over een nieuwe spits. slagen terwijl hij toch ook onderduikers heeft geholpen, nee, dat had hij niet verdiend”. Misschien wel het meest ingrijpend in het le- Hans van Zummeren ”Ik vind die torenspits traditioneel ver bonden met deze parochie”, meldt Van t meeste i. Het voel voor een nieuwe spits, identiek aan de oude.” Hij realiseert zich wel dat het kostenaspect en de onzekerheid over de (maarniette toekomst van het kerkgebouw voor het een bedrag kerkbestuur belemmerende factoren zijn om een beslissing te nemen over ’nieuw bouw’. Zijn plan is als volgt: Als een soort nood- volgens hem toch niet maken om op zo’n lenden getoor voorziening wordt het silhouet van de to- zichtlokatie zo’n armetierig torentje te het mogelijk Op laten staan?! ïval krijgen. beeldhouwster en werkzaam in het Car- min of meer hersteld. Volgens Van Zum- nieuwe ’beëindiging’ aan de kale toren te warm hart toedraagt, is op de hoogte van i. De pastor van Koningshoe- regebouw ligt, wordt op de uitslag van meren zijn de kosten vooreen dergelijke geven. ”Het is natuurlijk het makkelijk- het subsidiebedrag van f 50.000,- dat Van den Eijnde, gaat ook dat onderzoek niet gewacht. Beiden heb- noodgreep heel wel op te brengen. ste om de toren in zijn oude staat te her- Tine nodig heeft om zo’n prijsvraag ook ie Sacrament- ben al een min of meer uitgewerkt plan Wanneer er het geld voor is, kan dan op stellen,” vertelt ze, ’’maar ik vind het een werkelijk te kunnen starten. voorhanden. het karkas de spits herbouwd worden. veel grotere uitdaging om er een nieuwe p als medio 1993 het haal- beëindiging voor te maken.” Ze heeft rzoek concludeert dat de haar gedachten daarover al duidelijk op J It en moet verdwijnen? een rijtje staan. Tine streeft naar een eDee' is hier heel duidelijk prijsvraag waaraan gerenommeerde ont werpers, die hun sporen op architecto nisch gebied inmiddels al verdiend heb ben, kunnen deelnemen. Zij krijgen als opdracht een ’beëindiging’ te maken. Daarbij dienen zowel de architectuur van het gebouw als de functie van kerkge bouw gerespecteerd te worden. Wanneer de ontwerpen klaar zijn, zou den ze via een expositie aan belangstel- oond kunnen worden. Dan zou het mogelijk worden om b.v. via spon soring, de benodigde gelden bij elkaar te meren noodgreep Wanneer het karkas de sp Alleen: wat nu baarheidsonderzov kerk te duur wordt i Van Zummeren is hier heel duidelijk over: ”Ook als de functie van kerk niet langer aan het kerkgebouw verbonden wordt, vind ik het zaak om het gebouw in de oude staat te herstellen.” Evenals Tine van de Weijer acht hij het kerkgebouw een beeldbepalende lokatie aan een doorgaande route. Zeker met Interpolis, een architectonisch hoogstandje, in aantocht, kunnen we het volgens hem toch niet rr-’- Kerk Het is bijna ondoenlijk om het leven van Broer Donders in kort bestek de revue te laten passeren. Toch zijn er een paar centrale the ma’s te lichten uit de bundel ’Per ongeluk mens’. Broer Donders vertelt in het eerste deel over zijn ervaringen en aanvaringen met het ka tholieke Tilburg van voor de oorlog. Hij is daarin duidelijk, getuige dit citaat: "Het slo pen van een Rooms-Katholieke kerk, de eni ge echte ware kerk, herkenbaar aan het kruis teken, is een kleine pleister op een grote wond. Tegen de grond met die kerken is niet voldoende. Neen ze moeten allemaal, als het kan, met luide feestmuziek gesloopt worden. Het moet een groot feest zijn om die paleizen te mogen slopen”. Er zijn mensen bij wie elke groef in het gezicht een heel eigen verha; hebben het leven ten volle beleefd met al zijn leuke en minder lei kunnen hierover doorgaans dagen op boeiende wijze vertellen. Als ste. Broer Donders is voor veel mensen in stad en streek geen onbekende. Geboren en geto gen Tilburger Donders heeft niet zo lang geleden het derde en laatste deel van zijn le vensverhaal ’Per ongeluk mens’ voltooid. Broer Donders legt in deze bundel zijn ziel bloot. Maar deze ziel is voor een belangrijk deel gevormd tegen de achtergrond van de Tilburgse samenleving in de dertiger en veertiger jaren. Dat geeft het op zichzelf al boei ende levensverhaal van Donders een extra dimensie. Alcohol Alcoholgebruik loopt als een rode draad door het leven van Broer Donders: ”Ik heb getracht de splinter uit mijn ziel te zuipen. Het is mij gelukt, maardan moetje wel jaren en ja ren ontzettend veel innemen. Als ik in plaats van alcohol medicijnen geslikt had, zat ik nu mogelijk wel in De Hazelaar te slapen met open ogen overdag”. Broer Donders heeft met het schrijven van ’Per ongeluk mens’ een ideaal weten te ver wezenlijken na een hard leven. Het is ondui delijk of zijn trilogie een vervolg zal krijgen. Donders: ”Ik ben bijna 67 jaar en ben haast boven. Of ik nog een boek zal schrijven weet ik echt nog niet. Ik ben er wel mee bezig, maar de laatste maanden ben ik finaal leeg”. Het schrijven van zijn trilogie heeft Donders niettemin veel voldoening gegeven. ”Het was soms lachten en huilen tijdens het schrijven. Maar het is een aangenaam gevoel dat ik niet alleen zuipen kan. Zelfrespect, weet je wel. Want als je van jezelf moet kotsen is het ook niet alles”. Broer Donders geeft te kennen dat hij wel 105 jaar zou willen worden. Hij vertelt: ”Ik zou het geweldig vinden als ik mijn zoon en doch ter op zou kunnen zoeken als ze 75 en 73 jaar oud zijn. Ha, ha, als ze met een wandelstok moeten lopen”. De Tilburger volgt de ont wikkelingen in de wereld nog op de voet. Donders: ”Wat er ver van mijn bed gebeurt raakt mij vaak diep. Het doet me bijvoorbeeld veel pijn als ik al die hongerende kinderen in Afrika op de televisie zie”. jaar voor de kerk van het rant vrijwel zonden e kerk. Eén va ïRin :t onn i nieuws rerp vooi rek meer ■AM*

Kranten Regionaal Archief Tilburg

Weekblad De Tilburgse Koerier | 1992 | | pagina 23