Tilburgse AJC in jaren ’40-M4 i Opblazen Duitse munitietrein Op 500 meter in september ’44 De Schotse Toer nger. o I je... Herdenking bevrijding met fietstocht en wandeltocht van Boerke Mutsaers levert kunstwerk op Kunstenaar maakt van I I I Periode van klandestiene activiteiten Bevrijdings feesten DAN EEN "GEWONE” KEUKEN ir Iu999,- Gordijnen ©koppelmans Restanten ontplofte munitietrein uitgebreid op Radio Tilburg wapentuig herdenkingsmonument KEURIGE KEUKEN MENSEN MÉÉR WILT Zuurstof- JTS vuurwerk etalages Korvel en Bredaseweg Si •M fl >ber 1989-pagina 18 Donderdag 26 oktober 1989 - pagina 19 DE TILBURGSE KOERIER Adriaan Goossens (foto: Geert van Loon). iten van de Nawoord van de redactie: line altijd mogelijk) Ratten Afscheid van De Trekvogels door Kees Veerman (Beekse Bergen, augustus 1941). Kees Andriesse moeite waard. Ook vestigingen in Breda-Helmond Topmerken in ruim 60 boeiende interieuropstellingen. is een bezoek aan onze showroom ook meer dan de ’6548 >54676 gere AJC werd maar niet zon als sen st. annaplein 16 tel. 430617 Parkeren geen probleem Eén van c was de hoge Amerikaanse onderscheiding ’’Medal het ex- g- I. 32557 Duitse 1 c.itrale) afdeling op d( «vUej litair I tar Na een f opdoeme .- wordt beantwoor Dat was Toon, Voor en als i alle- vond later, 5 Trekvc blad u' kon” Jen en strijders de ver- u<>on ictvwu&ia’iAeid de zater- teken van p Twaalf», «Muziek op raaid uit de besprekingen in de pastorie wa in wezig de R.K. Verkennerij, de Meisjesgilde, de Ned. Pad- De Jonge Werkman, kapelaan van de Heikese kerk, de leid- C. VAN TILBURG KEUKENS BV Zomerstraat 49b, Tilburg. Tel. 013-363080. op het idee stond te ïstuur te In juli om hebben in- /an het herden- brillen contactlenzen Schouwburgring 1.42 5038TLTilburg Telefoon 013-420196 (volop parkeergelegenheid) wandel- ir bij de en kracht in één nelheidsregeling, psgatautomaat en oor extra zwaar Beter voor uw ogen! Kom snel eens informeren, de kosten zullen u zeker meevallen. de onderscheidingen die Adriaan Goossens in ontvangst mocht nemen oge Amerikaanse onderscheiding ’’Medal of Freedom”. centraal Tilburg, zondags» speciaal lokatietea». m van de stad. Dat team i de festiviteiten en zal d verslag vn doen. De o «Toi, toi, toi», «Met vlag en wimpe en «Tilburg Sportief» haken ook in i de Bevrijdingsfeesten. De Brabantse kunst- en siersmid Ni colas Muller Jabusch heeft een herden- kingsculptuur gemaakt. Hiervoor ge bruikte hij restanten van de munitie- op 16 september 1944 op ijkse spoorwegplacement ?urg vanaf de Heuvel, waar ordt gestationeerd. Wie op Kas comt met tenminste tocht de kaart, ontvangt F --,-ings- <tober a.s., ont- u' geplaatst voor 1 in Oisterwijk, Jaar ie gebeurtenis- wor<i Mutsaers” in 't ïbben kennis ge- VUUI ogen gekeken de fietsen in zijn >orbaan moch- tj h Na de inval van de Duitse legers in de pinksterweek van 1940, besloot de AJC (Arbeiders Jeugd Centrale) afdeling Tilburg het werk onmiddellijk te staken en de afdeling op te heffen. De jongeren wensten onder geen beding door te gaan onder het juk van de bezetter. Aan het verzoek van de Nederlandse Unie, in juli 1940, om in Tilburg te komen tot de vorming van een Algemene Jeugdvereniging Tilburg, werd ook door de AJC géén gevolg gegeven. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Om jongeren af te houden en te vrijwaren van de NSB-propaganda besloten twin tig oud-AJCers al op 14 augustus 1940, om illegaal de zogenaamde fiets- en wan delclub ”De Trekvogels” te vormen. De ’’oprichting” gebeurde op de top van de Giersberg in de Loonse duinen. In de jaren 40 was ik schoolmeester in Hoogeloon. Begin ’42 werd mij gevraagd voor de inlichtingendienst van de geallieerden te gaan werken. Ik zou ingedeeld worden bij de ’’overvalsgroep” Eindhoven, formeel de groep ’’Kempen sectie 5” van de Binnenlandse Strijdkrachten. Het schoolbestuur en de onderwijsinspectie werden hiervan in kennis gesteld. Zij vonden het prachtig! ’’Jongen, als je het durft moet je.het doen”, zei pastoor Clerkx. De jongen durfde wel en het was voor mij een mooie gelegenheid om bij het roomse schooltje weg te komen, waar hij tegen betaling kleine kinderen wijs moest maken, wat hij zelf niet kon geloven. Ik werd met ’’ziekte-verlof’ gestuurd. Ik ben toen gaan werken voor mijn op drachtgevers in Eindhoven, van wie ik de namen niet kende en nog niet ken. Begin september 1944 kreeg ik de opdracht om een Duitse munitietrein op te blazen. Hierover gaat dit verhaal. Intus de Wek iwige tegenc op te 06.00 paar minuten zie ik een figuur len. Mijn wachtwoord -John- «atwoord met ”Tuut-tuut”. een opluchting! Ik vertelde dat ik hem al had afgeschreven, zijn vertraging gaf hij de vol- verklaring, wat tevens de reden waarom de Duitsers in onze rich- ^«“jn zitten? Die heb ik er urst mer is afge- 1S overk schoten”. Dat was Toon Groenen, een w.a™ m soldaat. Hij zou mij nooit in de steek 1S, later 01 hebben gelaten! a s ®raar 6 Bosch en n G< Dinsdag”. Een grotere klap hadden we de Duit- «orc niet kunnen uitdelen. Alles liep in jrgerbe- volking in moeilijkheden kwam. Radio Londen speelde het spel goed; de En- gelsen waren de daders. ’’Toon and T we were English”. A. Goossens Oktober 1944 was Midden-Brabant lang het toneel van hevige gevechten. Op 27 oktober in dat jaar kwam einde lijk de bevrijding, toen de 15th Scottish Division door de omliggende plaatsen als Berkel-Enschot, Oisterwijk, Moer gestel, Hilvarenbeek -- rukten naar Tilburg. schiedde onder de code-naam «Opera tion Pheasant» (fazant). Om deze historische gebeurtenis te herdenken, is in samenwerking B.O.T.S. (Bureau onderstel burgse Sport) door het Oranj een fietstocht «De Schotse .w.» een wandeltocht «Operation Pheasant» georganiseerd. In de genoemde meenten wordt de organisatie plaatselijke verenigingen gecoördi neerd. Af en toe kwam er een gemotoriseerd controlewagentjes over de rails rijden. Het zou eenvoudig geweest zijn om Duitse controleurs naar de eeuw1 jachtvelden te sturen en de rails op blazen, maar dat was niet de bedoe ling. De munitietrein moest van de rails af en daarom dienden we op het juiste moment te wachten. Het werd 23.00 uur, 24.00 uur, 01.Cz' uur in de morgen.... De maan stonü hoog aan de lucht en het was zo Echt als. overdag! Ik verging van de dorst! Op zo’n laatkomer hadden we niel rekend. Weer komt er uit de rich Ook Radio Tilburg besteedt in het weekeinde van 28 en 29 oktober aan dacht aan de bevrijding van Tilburg en de herdenking daarvan. In het pro gramma «Kindercocktail», zaterdag van 10.00 tot 11.00 uur, praten kinde ren over oorlog en onderdrukking. Het achtergrondprogramma «Til burg BV» staat in het teken van oorlog en fascisme: toen en nu. Met studio- gasten en in reportages wordt aan dacht besteed aan de Tweede Wereld oorlog in Tilburg en discriminatie en fascisme anno 1989. De muziekprogramma's op dagtniddag staan ook in het t de oorlog. In «Tilburgse Top «Non Stop Muziek» en «M verzoek» wordt muziek gedra oorlogs- en bevrijdingsjaren. Ook op zondag staat de bevrijding in de programma’s van Radio In «Radio Tilburg op zijn s» wordt geschakeld met een I lokatieteam in het centrum it team is aanwezig bij daar uitgebreid programma’s g en wimpel» A.VAA V/V/IV Lil Op kunstwerk krijgt een plaats aan Spoorlaan (hoek J. Lenartzstraat). Voorafgaand aan de onthulling en verdere activiteiten op zondag, worden donderdag 26 oktober zogenaamde «.liegende Hollanders» vanuit een mi litair Pipercub vliegtuig boven het cen trum van Oisterwijk verspreid. Via de- lamfletten, zo genoemd naar de ge- lamige pamfletten die tijdens de log werden verspreid, wordt de be volking geïnformeerd over de vele acti viteiten die in het kader van de bevrij ding zullen plaatsvinden. Dit weekend wordt ook in Oisterwijk it feit gevierd van de bevrijding, 45 r geleden. In het kader hiervan wordt op zondag 29 oktober om 12.30 uur een herdenkingsmonument onthuld door burgemeester H.W.G. Opheij. De kunstenaar kwam op het idee Maker van het monument is de toen hij twee jaar geleden stond te kij- Oisterwijkse kunstenaar Nicolas Mul- ken naar de opruimingswerkzaamhe- ler jabusch. Twee jaar geieden kreeg f-.T den van de Explosieven Opruimings bij bet jdee voor dd herdenkingskunst- J Dienst (EOD) op de Oisterwijkse los- werk, toen hij de werkzaamheden van vn]ti wab de Explosieven Opruimingsdienst Aanvankelijk handelde hij geheel op (EOD) gadesloeg. Deze waren aan de eigen initiatief, maar later lukte het Oisterwijkse loswal bezig restanten hem om ook het gemeentebestuur te van een ontplofte munitietrein uit interesseren voor zijn plan. In juli ont- 1944 onschadelijk te maken. Muller ving hij, na een ontwerp te hebben in- Jabusch wag de historische waarde er- gediend, de officiële opdracht van het van in en besloot - onder het motto ?r gemeentebestuur om een herden- «Nooit meer oorlog» - van dit mate- r- kingssculptuur te maken. riaal een herdenkingssculptuur te ma- De sculptuur krijgt een hoogte van 4 ken. h 5 meter. Het 5 meter hoge en 3 meter brede issen was het 02.00 uur geworden, konden niet verder dan de schuur lover vanwege de spertijd tot uur. We kropen in het stro en spraken af, om bij bakker Jac Peeters in Diessen bij elkaar te komen. Dat is ook gebeurd en als grote verrassing hoorden we daar klokslag 07.00 uur r P(ie.n van de .00 via Radio Londen: De Engelsen zijn SDAP de Socia >nd doorgestoten tot de hjn Breda Til- heiders Partii ve burg”. Die Engelsen, dat waren Toon Groenen èn ondergetekende en mis trien het groepje, dat diezelfde nacht lijn Alphen-Riel opgeblazen heeft. We zijn bij ’’Boerke M - Zand aangekomen, hebbv., maakt, elkaar diep in de c- en gevraagd of we onze f stro- schuur langs de spoorbaan ten zetten. Boerke Mutsaers glimmende oogjes begreep I dat er iets bijzonders ging gebeuren. Via zijn doel (een plaats waar met handboog werd geschoten) en een klein bruggetje hepen wij parallel aan de spoorbaan, links van het park, in westelijke richting. We hebben 500 ét 600 meter gelopen tot we bij het laat ste bosje kwamen tegen de spoordijk, kele ruiten wart Verder lagen er open weilanden. In dat was ver te hc laatste dennebos, dat ca. 4 meter hoog Mutsaers was niet erg op was, waren sloten gegraven loodrecht lijk bezoek gesteld en ma op de spoorbaan. Eén van die sloten, lijk, dat ze waren zo’n 100 meter lang, zijn we "Aanstor ingelopen. We hebben ons met berke- ze jullie takken gecamoufleerd, de ontstekers aan de trotyl vastgemaakt en zijn zo ver mogelijk tegen de spoordijk aange- na dc kropen. Onze opzet was, de locomotief Enke over het tweede spoor te laten vallen, zocht wat ook gelukt is. trein die Oisterwijk: plodeerde. riici De sculptuur zal op de bevrijding voor dag van Oisterwijk 26 oktober r huid worden. Het wordt een spoorwegovergang in gedenkteken voor de uit die tijd. ten bleef na de oorlog in ndse leger. Zeven jaar te- j kleden. Adriaan Goossens leggt i 1946 terug uit Engeland. Hij gelov onder meer werkzaam geweest aio ivraar techniek in Didam en Den Bosch en is nu met groot verlof. We gaan bij de familie Mutsaers bin- Adriaan Goossens is nog altijd druk nen om wat te drinken. De hele familie bezig met njn boerderij en het con- is wakker, hoe kon het ook anders. En- strueren van machines, kele ruiten waren ingedrukt en de klap was ver te horen geweest. Moeder Mutsaers was niet erg op ons nachte lijk bezoek gesteld en maakte duide lijk, dat ze ons graag zag vertrekken: ’’Aanstonds komen de Duitsers en ze jullie vinden schieten ze ons au<_- maal dood”. Boerke Mutsaers het wel interessant om eventueel ia de oorlog, met ons kennis te maken. Enkele jaren nadien heb ik hem opge- <_<7vht. Ik ben gewoon in de zaak gaan zitten. Hij kende me onmiddellijk te rug. Toon and I Dat we juist de munitietrein de lucht TVHipt in hebben kunnen jagen op zo’n be- 1 T-ej Mensen die zich hebben ingezet voor een goede zaak, zoals mensen uit het verzet, geven daar vaak weinig ruchtbaarheid aan. Zelf vinden zij hun daden dikwijls vanzelfsprekend. Toch mogen we niet vergeten dat zij zich met alle risico v eigen leven hebben ingezet voor b land, hun naasten en hun kameraden. ”Ik ben geen held”, zo is nogal eens uit hun mond te horen, als zij worden aan gesproken op hun activiteiten in het ver zet. BV willen dit respecteren. Maar we willen ook kwijt dat het om een catego rie niet-helden gaat, wiens moed met geen pen valt te beschrijven. Adriaan Goossens (74) uit Eersel, be sloot na 45 jaar naar buiten te treden met zijn verhaal. Niet om roem te oog sten, maar om de gebeurtenissen vast te ?en voor hen die na ons komen. Niet o yvig, maar wel gedreven door hogere machten. In onderstaand artikel vertelt de heer Goossens over zijn activiteiten in Tilburg in de nacht van 4 op 5 september 1944. Een nacht met vuurwerk, waar over door betrokkenen niet eerder werd geschreven. een herinneringslint. Totale lengte van de route is zo’n 40 km, maar men kan ook een kleinere lus rijden en enkele posten aandoen. Bij de startpunten ontvangt men een route-beschrijving. - De wandeltocht kan over een eigen en ook Goirle op- route gelopen worden vanuit een van De operatie ge- (je omliggende plaatsen naar de Heu- Tilburg. Hier is op zondag een muziek-programma georganiseerd. Om in aanmerking te komen voor erking met een herinneringslint, is voorinschrij- euning Til- vjng nodig. Kosten voor deelname zijn inje Comité bjj voorinschrijving 2,-. Deelname _*n staat °Pen voor iedereen, jong en oud. In Tilburg staat een verrassing voor de le 8e’ jongeren te wachten. door Op uw route kunt u de oudst sördi- ontmoeten die op die dag ook l_ schillende gemeenten zullen bezoeken. Verder zal de Stichting Vliegsport De Schotse Toer kan in elke ge- Gilze Rijen met een aantal oude histo- meente gestart worden vanaf 12.00 nsche vliegtuigen een tocht boven de uur. In Tilburg vanaf de Heuvel, waar verschillende gemeenten maken, een post wordt gestationeerd. Wie op Kaarten voor de fiets- en v de Heuvel langs komt met tenminste tocht A ƒ2,- zijn verkrijgbaar twee stempels op de kaart, ontvangt plaatselijke rijwielhandelaren. sen, verscherpt. Het werd steeds moei- lijker en gevaarlijker om bijeen te ko men. Er werden razzia’s gehouden; mensen werden weggevoerd. i ouders Mozes met hun doch- la en Roosje. Alleen Martha concentratiekamp terugge- jd... t van de vroege ortgezet, n aontdekt te worden door de Duitse Polizei. De ven zelfs een maandblad uit en het in formatieblad ”De Bron” voor dona teurs. De maandbladen en De Bron werden gestencild op papier en met inkt van kantoorboekhandel Hub. van Laarhoven, toen gevestigd aan de Wil- Op initiatief van pastoor Bannen! lem Il-straat, verkregen tegen inkoops- van de Theresiakerk te Tilburg, prijs. Nota’s werden niet uitgeschre- den illegale bijeenkomsten in de pt ven. De contributiegelden, 10 cent per rie gehouden, met een zestiental week, en de donaties werden klandes- gere jeugdleiders/sters van TilL tien aan huis opgehaald. jeugdverenigingen. Pastoor Er werden wandelingen gehouden naar had de .^05uleAei! aante' de Beekse Bergen, de Loonse duinen keiungen werden veihgheidshalve met en het zg. ’’zonnebos” in de Rauwbra- Er werd een werkcommissie ken. De boswachter, een goed Neder- gevormd> die later Het Tilburgse lander, was op de hoogte van wie en wat die Trekvogels waren. Goed Nederlands doel De vroegere mandolineclubs ’’Trouba dours” en ’’Musica” (40 leden) kwa men bijeen in een zaaltje van Hotel Royal op de hoek van Stationstraat en Spoorlaan. Eigenaar van het hotel was de heer Kennedy. De heer Lampen van dameskleding- fomiturenzaak Lampen in de Heuvel straat stelde éénmaal per week zijn naai-atelier beschikbaar. ’’Voor een goed Nederlands doel”, zoals hij zei! In dat atelier werden ontwikkelingsbij- eenkomsten gehouden voor meisjes en jongens van 15 jaar en ouder, zo’n 40 a 50 in getal. Om het atelier ongezien te bereiken moesten we in de Juliana van Stolbergstraat door de poort van slage rij Heidens en dan via een trap naar de x T n 5 verdieping met het atelier. Éénmaal Unieke bevnidingstoto S in binnen werd alles zwaar verduisterd, J alvorens het licht ontstoken werd. Tilburg is deze dagen in de ban van de herdenking, dat onze stad op 27 oktober Geheid n^et'moeelrik VanWe^e ®ek° 1944 werd bevrijd van de Duitse bezetter. De winkeliers van Korvel en die van de n&ne,a n,et mogeuJK Bredaseweg vormen wat dit betreft géén uitzondering. In een gezamenlijk initia- Verscherpt tief hebben Winkeliersvereniging Korvel-Vooruit en Winkeliersvereniging Breda seweg een bijzondere actie op touw gezet. In de etalages van de aangesloten win- In de loop van 1942 werden groepsver- keliers wordt namelijk uniek fotomateriaal gepresenteerd met de oorlog en bevrij- zamelingen gevaarlijker. Bovendien ding als onderwerp. Het gaat om ca. 45 verschillende opnamen, die niet eerder hadden wij twee joodse leden in ons werden geëxposeerd of gepubliceerd. Het materiaal is afkomstig uit het privé-ar- midden: Martha en Roosje Mozes. Zij chief van particulieren. De foto’s, sedert gisteren in de etalages, zullen een week kwamen naar de samenkomsten en lang te bezichtigen zijn. De foto die hierbij is afgedrukt laat zien hoe op de Korvel- wandelingen zonder de verplichte ”jo- seweg een NSB’er na de bevrijding wordt opgebracht. Daarbij wordt hij gedwon- denster” op hun kleding. In he‘ voor- gen, om gedurende zijn tocht een foto van Hitler in de hoogte te houden (foto: jaar van 1943 werd de Duitse controle Frans van Aarle). en vervolging, vooral van joodse men- e eveneens ontbonden iaal Democratische Ar beiders Partij, vertrouwden hun kinde- ren aan de leiding van De Trekvogels joodse toe. De Trekvogels groeide in korte Ook de tijd uit tot een club met 110 leden en ters Martht meer dan 100 donateurs. En dat in be- is uit het zettingstijd... keerd... Het werk van de vroegere AJC werd Doorgaan met het werk achtten wij klandestien voortgezet, maar niet zon- verraad plegen aan de joodse bevol- der het gevaar ontdekt te worden door king. Op de binnenplaats van Steenfa- de Duitse Polizei. De Trekvogels ga- briek Stevens aan het Wilhehninaka- en het in- naai werd voor de tweede maal en on der dramatische omstandigheden be sloten met het werk te stoppen. Eind 1943 Jeugdkwartier” zou worden. Deze or- ster van de volksdansgroep en de lei- Op initiatief van pastoor Bannenberg ganisatie zou vlak na de bevrijding in der van de AJC. van de Theresiakerk te Tilburg, wer- het openbaar actief worden bij hulp- Na een beschieting van Broekhoven den illegale bijeenkomsten in de pasto- diensten, inzamelingen voor getroffen werd Tilburg op 27 oktober 1944 be- --houden, met een zestiental vroe- gezinnen, verkeersmaatregelen, verple- vrijd. De jeugddiensten kwamen in ac- n Tilburgse gingsdiensten, koerierswerk, enz. tie. De eerstvolgende zondag waren >r Bannen- Bij de besprekingen in de pastorie wa- duizenden naar de Heuvel gekomen --- ren aanwezig de R.K. Verkennerij, de om het bevrijdingsfeest te vieren met Gidsen, het Meisjesgilde, de Ned. Pad- zang, muziek en volksdans. Een bij- vinders, De Jonge Werkman, kapelaan zondere dag! Verbeek De Duitsers waren op de terugtocht Tilburg een motorwagentje voorbij, om zich achter de rivieren te reorgani- Het is dan ongeveer 01.20 uur. Een seren. Op maandag 4 september zou halve minuut later horen we vanuit de om ca. 21.30 uur een munitie-trein richting Gilze een locomotief; vanuit Gilze-Rijen in de richting Til- dzj...dzj...dzj..., heel langzaam, burg komen. Als ratten kruipen we de dijk op. Ik Vanuit Eindhoven arriveerden twee heb mijn trotyl tegen de rails gedrukt blokjes of bolletjes trotyl met ontste- en het slaghoedje op de rails gezet; de kers in het huis van mijn ouders in tijdontsteker heb ik niet eens ingescha- Hoogeloon. Mijn collega Toon keld. Als de weerlicht verdween ik in Groenen uit Steensel en ik zijn om ca. de richting van het bos. Ik was mis- 18.00 uur per fiets met het spul ver- schien halverwege, toen de zaak in de trokken richting Tilburg. Als rugdek- fik ging; een klap, een rode vuurgloed king kregen we twee ’’dappere” kna- en een geweldige luchtverplaatsing, pen uit Eindhoven mee. Via Casteren, Zo’n 2 a 3 seconden is het absoluut Westelbeers en Diessen kwamen we stil. Dan breekt de hel los! aan in Hilvarenbeek. Ons viel wat op. Tussen Diessen en Hilvarenbeek ble- 1 UUt-tUUt ven de rugdekkers al honderden me- £r WOrdt geschoten -gemitrailleerd- en ters achter ons. Tussen Hilvarenbeek (je kogels vliegen mij om de oren. Ik en Tilburg werd de afstand steeds gro- ben het bos uitgerend in de richting sers niet kunnen uitdelen. Alles ter; blijkbaar werd het te gevaarlijk van stad In de doel van Boerke bet honderd zonder dat de bur voor de lieden. We kwamen tot de Mutsaers ga'ik achter een scherm plat -wjj--.- - conclusie dat we die twee achter moes- op (je grond Eggen en wacht op Toon. ten laten. Vóóraan in Tilburg zijn we Hij blijft lang weg. Heeft hij het niet een zijstraatje in gereden en hebben overleefd? daar een tijdje gewacht. We waren on ze dappere ’’rugdekkers” kwijt! Sloten TILBURG C ^EL)^/

Kranten Regionaal Archief Tilburg

Weekblad De Tilburgse Koerier | 1989 | | pagina 19