I
Gemeente-archief niet
alleen voor historici
TE GAST
BIJ HET
GEMEENTE
ARCHIEF
Bewaren archief
afweging van belangen
SMIL€
SAV€
2
5 halen, 4 betalen!
specialist
JS?
JSJ
Kn
pag.19
pag-23
BRIOSSEN
T7
ARMAND BASI
In dit nummer:
BELLAIR
kees van asten
uw fietsbanden
-•J
Van Lieshout
stationsstraat 49 «iburg
Van de wijs
fill
Nieuwe huisvesting aan de
Bredaseweg en in Rijsbergen
Li
js 1988-pagina 28
s@ Koerier
7
Oplage: 88.900 ex.
Piusoord gaat veranderen
lot, O
n HIK
L
iwd i
deel
Piusstraat 96 - Tilburg - Tel 013-363369
Lees verder op biz. 5
Maria Kessels
Foto: Geert van Loon
Eén van de vijf paviljoenen die gesloopt gaan worden op Piu#oord.
11a
De nieuwe behuizing van het Tilburgse Gemeente-archief
Lees verder op blz. 5
5
kurkcentrum
new wintercollection '88-’89
Telefoonstraat 34
WEEKENDRECLAME:
ZIE PAGINA
Dg
Donderdag 25 augustus 1988
32e jaargang nr. 1573
jkheden.
5 streven
1. in een
oud pa-
Koerier bv^
Jouwes
Oprichter: J.H.G. de Beer
ver-
van
Vrijdag en zaterdag
F
dan
Zijn groot- gewe
heer Hor- dood vast
Maria Kes
LAKVERF
hoogglans of zijdeglans
kleur naar keuze
1 kg 9,95 3 kg 25,00
BEHANGRESTANTEN
v.a. 1per rol
J. VAN LOON-OTTEN
Hasseltstraat 178
(hoek van Hogendorpstraat)
redactie-advertentie-afdelmg en administratie:
N.S. Plein 14-5014 DA Tilburg
Tel. 013/368805
sluitingstermijn voor advertenties en
redactie dinsdagavond 22.00 uur
Begrijpelijk
Mensen uit ’n andere wereld
saaie entourage met stapels o
pier.
Mathijs Kessels (links)
en dokter Bloemen.
BARCELONA
Uitgave: De Tilburgse
Dir. T. de Beer-Dc
redaseweg.
ningen als Piv<
-Brabant
1-1 Rijsber
Interieur van een van de afdelingen van «de Muziekfabriek» van Kessels.
(Foto’s: Gemeentearchief Tilburg)
verschijnt in geheel Tilburg, Golrle,
Rlel, Loon op Zand, Udenhout,
Berkel Enschot, Olsterwljk,
Moergestel en Hllvarenbeek
Rondom
Hart van Brabant
Wijnpraatje
Gemeentenieuws
Uit-agenda
Sport
Films
Kuituur/Amusement
B W-besluiten
Politieberichten
Autopraat
k Parochienieuws
Op vrijdag 16 september a.s. wordt de nieuwe behuizing van de Gemeentelijke
Archiefdienst Tilburg officieel geopend. Daarmee krijgt de Lancierskazeme
een waardige bewoner en de archiefdienst, evenals voorheen, een waardig ge
bouw.
De Tilburgse Koerier zal in 'n aantal bijdragen aandacht schenken aan het
Gemeente-Archief. Daarbij zal telkens voor een andere invalshoek worden ge
kozen.
ZONNELAMPEN
Bruiningslampen Wolff
Cosmolux te
Solarium k H Ag
09 N Philips I» 1 /)7>
Cosmolux S I» «A A£
BellariumS 4 7)77
ZONNEKUREN
Per keer 8,- 11 keer 75,-
Enschotsestraat 133 - Tel. 422769
waarop binnen Piusoord stevig nage
dacht werd over de zorg die Piusoord
verleent aan de geestelijk gehandicap
ten die er wonen en ook de organisatie
werd geëvalueerd. De jongste plannen
van Piusoord die al in de inleiding
meld werden, zijn een uitvloeisel
die heroriëntatie.
Verouderde situatie
«We hebben te maken met een ver
ouderde situatie», aldus de heer Botte
lier vorige week donderdag tijdens een
bijeenkomst waarop hij de plannen
van Piusoord nader toelichtte. Botte
ls. lier: «De paviljoenen die we willen slo- mensen met talloze mogelijl
pen zijn zo slecht en verouderd dat Daar gaan we nu van uit. We
geen enkele Nederlander er nog in zou nu veel meer dan vroeger een normale
willen wonen. Daar komt bij dat onze leefsituatie na met groepen die zo zelf-
bewoners in die paviljoenen niks voor standig mogelijk draaien. Ook de
zichzelf hebben. Er zijn zelfs geen deu- ouders van onze bewoners nemen een
ren in de toiletten, die hebben er nooit belangrijke plaats in de zorg die wij
ingezeten. Toen in de jaren zestig die bieden. We staan er samen voor: Pius-
paviljoenen gebouwd werden was dat oord en de ouders. In dit verband wil
een voorbeeld van hoe er gedacht werd ik niet onvermeld laten dat geen enke-
over de verzorging van geestelijk ge- le bewoner gedwongen zal moeten ver-
handicapten. Het denken over die ver- huizen naar Rijsbergen. Het zal alle-
ingen gerea- zorging heeft zich ontwikkeld. Zwak- maal in overleg met de ouders en voor
v te Rijsber- zinnigen zijn mensen die een aantal zover mogelijk met de bewoners
dingen niet kunnen maar he
Huize Piusoord is tegenwoordig een
zelfstandige stichting. Dat is zo sinds
vorig jaar. Daarvoor was Piusoord een
onderdeel van de Daniël de Brouwer-
stichting. Vanwege de steeds duidelij
ker wordende tendens in de gezond
heidszorg om de zorg voor geestelijk
gehandicapten te regionaliseren werd
de behoefte aan een zelfstandig Pius
oord steeds groter. Zoals gezegd, in
1987 werd die verzelfstandiging een
feit. De heer P.E.M. Bottelier werd tot
algemeen directeur benoemd door het
nieuwe bestuur van de nieuwe stich
ting. Het jaar 1987 was ook het tijdstip
Mia Kessels, in de volksmond
Marietje of Maria genoemd, werd
op 2 maart 1889 geboren. Ze was de
dochter van Mathijs Kessels en Phi
lomena Crijns, die zich in 1886 in
Tilburg gevestigd hadden. Ze kwa
men uit Heerlen waar Mathijs in
1880 gestart was met een fabriek
van muziekinstrumenten. In Til
burg zette hij die fabriek voort in
samenwerking met de wol koopman
Hoosemans. Samen richtten ze in
1897 een grotere, nieuwe fabri
gelegen aan het «I
veer op de plaats waar zich nu de
loodsen van Van Gend Loos be
vinden.
«De paviljoenen die we willen slo- mense
zijn zo slecht en verouderd dat Daar
i enkele Nederlander er nog in zou
wonen. Daar komt bij dat onze
iets in die paviljoenen niks voor
jchzelf hebben. Er zijn zelfs geen deu-
en in de toiletten, die hebben er nooit
ngezeten. Toen in de jaren zestig die
>aviljoenen gebouwd werden was dat oord en de ot
:cn voorbeeld van hoe er gedacht werd ik niet onvermelu
""•r de verzorging van geestelijk ge- le bewoner gedwonj
■andicapten. Het denken over die ver- huizen naar Rijsbe
'orging heeft zich ontwikkeld. Zwak- maal in overleg r
een aantal zover mogelijk
iet zijn ook plaatsvinden».
Hallo
jongens en meisjes!
Willen jullie volgend jaar op
vakantie in Spanje?
Kom dan op donderdag «de
Tilburgse Koerier» voor ons
bezorgen. Iedereen vanaf 15
jaar kan bellen voor diverse
wijken in Tilburg en Oisterwijk.
Tel. 04255-1762
Diep gehandicapten
In Piusoord verblijven geestelijk ge
handicapten van uiteenlopende ge
stoordheid. Dat houdt onder meer in
dat er echt diep gehandicapten wonen
waarvan sommigen alleen maar vege
teren. Voor die diep gehandicapten
worden ook nieuwe voorzieningen ge
troffen. Voor hen komt een dagver
blijf, iets wat ze tot nu toe altijd heb
ben moeten ontberen. «Nee, voor hen
is er momenteel geen andere ruimtë
dan de twee paviljoenen waar ze nu in
wonen. Per paviljoen leven 24 bewo
ners met elkaar in één grote zaal. Op
dit moment komen ze maar éénmaal
per week uit de groep. Dat is veel te
weinig, maar we hebben te weinig mo
gelijkheden. Gelukkig gaat dat veran
deren. Er komt dus een dagverblijf
voor deze groep waarin diverse aktivi-
teiten ontplooid kunnen worden. We
verwachten dat de gedragsmoeilijkhe-
den van een aantal van deze bewoners
daardoor af zullen nemen», aldus Bot
telier.
Uw warme bakker
Reeds meer dan 100 jaar
Hoefstraat 151
Oerlesestraat 211
dag te luisteren hoe zijn kinderen,
en later zijn kleinkinderen, musi
ceerden».
Kessels is de geschiedenis van de
586 in Tilburgse industrie ingegaan als een
kwa- uiterst bekwaam en humaan werk
gever. Het respect dat zijn perso
neel voor hem had, is nooit beter
gebleken als tijdens de drie dagen
waarop Marietje Kessels werd ver
mist. Tot diep in de nacht door-
zocht het personeel de stad en de
nieuwe fabriek in, omgeving. Te voet of met de kar be-
«Bels lijntje» onge- gaven ze zich naar Goirle en Hilva-
:s waar zich nu de renbeek om geruchten te controle-
- - - - ren. Een van hen kwam zelfs op de
eerste dag van de vermissing al op
het idee om te zoeken op de gewel
ven van de kerk in de Noordhoek.
Samen met koster Van Istendaal
beklom hij de wenteltrap en zocht
hij vluchtig op het gewelf. Bij de
plaats waar twee dagen later het li
chaam gevonden werd, kwamen ze
echter niet.
Het is niet verwonderlijk dat de
creatieve Kessels de tragische ge
beurtenissen die het gezin in augus
tus 1900 óverkwamen, op papier
heeft vastgelegd. In een soort dag
boek beschijft hij de spanningen, de
hoop, en de teleurstellingen van het
gezin tijdens de dagen waarop hun
dochtertje vermist werd, en uitein-
De fabriek, waaraan ook een uit- delijk het intense verdriet nadat
geverij van bladmuziek voor fanfa- haar lichaam gevonden was. In een
res en harmonieën gekoppeld was, van de aangrijpende passages ver
groeide snel en wist zich te onder- haalt Mathijs Kessels hoe hij van
scheiden door de kwaliteit van de commissaris Caarls verneemt dat
instrumenten. Kessels werd hofle- zijn dochtertje waarschijnlijk dood
verancier en won met zijn produk- is. Haar lichaam is dan nog niet ge-
ten en de eigen harmonie - die ge- vonden. «Ónmogelijk te schetsen»,
heel bestond uit werknemers-jaar- schrijft Kessels, «wat in het vader
lijks wel enige medailles en onder- hart op dit ogenblik omging. Daar
scheidingen, van Leeuwarden tot waren duizend messen die het door-
Fontainebleau. Bovendien was hij, boorden!» Enige uren later wordt
zoals zijn kleinzoon Max Horbach ook het laatste sprankje hoop weg
vertelt, een zeer veelzijdig man. Hij genomen. De huisarts en huisvriend
schreef verhalen, operettes en mu- van de familie, dokter Bloemen, is
ziek, en dirigeerde zelf zijn zeventig dan op zijn beurt boven in de kerk
man sterke harmonie. «Zijn groot- geweest en heeft daar officieel de
ste genoegen», zegt de heer Hor- dood vastgesteld van de elfjarige
bach, «was het echter om op zon- Maria Kessels.
In deze serie kijkt de Tilburgse
Koerier vooruit naar de publikatie
bij Boekhandel Gianotten van het
boek Moordhoek, geschreven door
Ed Schilders. Op basis van nooit
eerder gepubliceerde bronnen be
schrijft Schilders daarin de legenda
rische «Zaak Kessels» uit het Til
burg van 1900: de droevige moord
op de elfjarige Maria Kessels in de
kerk van de Noordhoek.
Dat we aan het begin staan van
weer een studiejaar is duidelijk. De
redactie van de Tilburgse Koerier
wordt werkelijk overspoeld met
aankondigingen van cursussen,
trainingen, opleidingen, etc. In de
meeste gevallen gaat het om oplei
dingsactiviteiten met een niet com
mercieel karakter. Dit wil niet zeg
gen, dat in het land weinig of geen
opleidingsinstituten op commercië
le basis hun moderne cursusmate
riaal en net zo moderne cursuslei
ders aanprijzen. Integendeel: de
wildgroei lijkt algemeen. Op zich is
dat niet zo’n probleem. Als het re
guliere onderwijs in het gedrang
komt, wordt het echter serieus.
Niemand weet wat voor school
typen volgend jaar weer geïntrodu
ceerd zullen worden. En misschien
is het over 2 jaar weer anders. De
minister weet niet wat zijn ambte
naren aan het bakkeleien zijn. De
ambtenaren maken zich op hun
beurt bezorgd over de invoering van
het volgende stelsel voor studiefi
nanciering. Je weet maar nooit met
dit dynamisch «onderwijsbeleid».
In de politiek bestaat enige on
duidelijkheid over een nota die één
dezer dagen is uitgelekt. En of deze
nota nu wel of geen bedreiging
vormt voor de vakken aardrijks
kunde en geschiedenis, het is niet
de eerste keer dat aan het nut van
deze vakken wordt getwijfeld. Kies
exact is het motto. Stellen we ons
eens voor dat we op de Tilburgse
scholen alleen maar leerlingen aan-
treffen, die exact hebben gekozen.
Het gevolg is, dat onderwijzend
personeel in niet-exacte vakken
overbodig wordt. De leerling zal na
verloop van tijd niet meer weten
waar Goirle ligt. Sterker nog: de
leerling zal na verloop van tijd niet
meer weten, dat Goirle in het verle
den zelfs bestaan heeft. De leerling
weet de meest afschrikwekkende
berekeningen op de computer, de
ideale levenspartner van de toe
komst, uit te voeren. Is er iets wat
ontbreekt?
De ouderen zullen zich in het
jaar 2000 zelf moeten bedruipen.
Iedereen heeft per slot vdn reke
ning voor exact gekozen. Verzor
ging?... Hulpverlening?... Nooit van
gehoord. Het onderwijs een op-
voende taak...? Algemene vor
ming...? Nooit van gehoord. Is het
niet eens tijd om onze kinderen en
jongeren weer onderwijs te geven
en niet van de wijs te brengen?
Wanneer spreken we van archivalia?
Welke archieven worden bewaard en
waarom Wie maakt gebruik van het
archief en het daar aanwezige mate
riaal En is hetgeen ik aan zal treffen
niet een klein beetje in overeenstem
ming met het beeld dat veel mensen
hebben van het archief? Vragen die in
m’n hóófd spelen als ik nadenk over
mijn aanstaande kennismaking met een
voor mij geheel onbekend terreinde
Gemeentelijke Archiefdienst Tilburg.
Ik vind dat een organisatie die nauw
betrokken is bij het behoud van de his
torie en cultuur van onze stad regelma
tig in de belangstelling mag staan. Het
Gemeente-Archief is een instelling, die
hier bij uitstek aan tegemoet komt. Te
vens dringt het tot me door - want la
ten we eerlijk zijn - dat deze kolom
men niet enkel gebaseerd zijn op ’n ge
schiedkundige belangstelling. Het ar
chief staat immers in de actualiteit.
Op Piusoord aan de Bredaseweg in Tilburg gaat binnenkort het een en ander veranderen. De belangrijkste wijziging
wel de sloop van vijf paviljoenen op het middenterrein. Daarvoor in de plaats komen nieuwe, moderne woningen die onderdak
zullen bieden aan 48 geestelijk gehandicapten. De vijf paviljoenen bieden momenteel onderdak aan 212 geestelijk gehandi
capten. Een rekensommetje leert dat er dan 164 geen onderdak meer kunnen vinden op Piusoord. Die 164 zullen verhuizen
naar de gemeente Rijsbergen waar Piusoord ook gaat bouwen. Deze plannen van Piusoord komen enerzijds voort uit de
noodzaak tot betere huisvesting van de geestelijk gehandicapten op Piusoord aan de Bredaseweg. Anderzijds hebben deze
plannen alles te maken met de behoefte van een meer gelijkmatige spreiding van voorzieningen als Piusoord over de provin
cie Noord-Brabant. Omdat een groot deel van de bewoners van Piusoord afkomstig is uit West-Brabant lag het voor de hand
dat in die omgeving gezocht werd naar mogelijkheden voor nieuwbouw. De keus is gevallen op Rijsbergen omdat de geeste
lijk gehandicapten daar naar verwachting vrij makkelijk kunnen intergreren met de bestaande bevolking. Voordat er op het
terrein van Piusoord gesloopt gaat worden, zal er eerst gebouwd worden. Er moet namelijk vervangende woonruimte zijn
voordat de paviljoenen tegen de vlakte gaan. Een ander onderdeel van de plannen van Piusoord is ook het voornemen een
dagverblijf voor diep gehandicapten te bouwen op het terrein aan de Bredaseweg. Voorts zulen er winkelvoorziening:-
liseerd worden voor de bewoners en groepsleiding. De totale kosten van het gehele project, inclusief nieuwbouw
gen, bedragen ongeveer 40 miljoen.
- 1