Tilburg eens de wolstad m «tq van Nederland FONS VAN DEN HOUT Beeldend Kunstcentrum of Tilburgse tekenares portretteert politici Dienstencentrum voor de kunsten... Dik boek vol wetenswaardigs over Tilburgers en hun industrie PROFIEL VAN nte /aren KEURIGE KEUKEN MENSEN OF STERKE KEUKENMERKEN srss met ham en prei, 10 minu ten in de oven en u hebt ’n heerlijk hapje Natuurlijk uit eigen keuken ^2 5 NIEUW... BIJ UW KAASVAKMAN Kamerbreed tapijt X ©koppelmons de tilburgse koerier Donderdag 14 mei 1987 - pagina 9 14 mei 1987-pagina8 P. Van Gorp KAAS DtLIKATtSSE-N 100 g 6?5 %kg Stadhuisplein 325 (Katterug) - Tilburg - Tel. 422716 'N VAN VERSCHIL De fabriek van Mommers, 87 jaar later: een fabriekshal vullende’ strijgarenspinmachine in 1986 (Foto Joep Vogels) k de bij rkt. Hebaform: Tielsa: BURG Contessa: imer Schmidt: mer isten De 'ond van 17.30 tot Haarwerken Heikestraat 56 Wereld DCN ir iet AMR( C VAN TILBURG KEUKENS BV Zomerstraat 49b, Tilburg. Tel. 013-363080. Ook vestigingen: Breda - Helmond qnummer Weversfamilie Textielingenie van een weversf ven zelf werkzaa rbeider als docent 5 Hogere en n vrijdag 17.00 uur deze beleidsvoer ing Musische Vor- jidelijk geworden. «Christje» Mommers met stafmedewerkers (familieleden) van «bazen» der verschil lende afdelingen van zijn fabriek in 1899. Gelderse schapenka Zacht met een pikante r door de salade of onder 1 je, als een bep i krijgt Eigen nota Al met al is de Stichting Vorming Tilburg in aanzienl —'omen. De tger meer. "rovinciale si: rordt door wc fijne mens Van de coryfeeën die zij uittekende (behalve de ministers en de beide ka- dat «the hetl bezit schi< dust w betrokken alsmede van de bedrijfstak t. -professie Deze week melden wij u de volgende nieuwe specialiteiten nasmaak, fijn voor rde grill 2?5 noer it op h< r- Ht Textielmuseum Een beschrijving van Het Neder lands Textielmuseum als waardevol monument voor de gesc de Wolstad Tilburg besh hoofdstuk van v<ui museum heeft tro het hart v 9 tot 1983 st Zijl t de Stichtin° üng Tilburg een dwu ir de kunsten: een cent ipzet is dan een I rum. In dat zijn voor t /oor tal vr ïtte-autor Ie nachtn. de nac na het de eventue en... deze week als speciale kennismakings-aanbiedingen Eigengemaakte kaassalade Lekker op stokbrood/roggetje of bij de warme maaltijd... naast de appelmoes. De prijs I?5 100 gram, maar deze week 3 ons halen... 2 ons betalen (dus 3?° per 300 gram) Ook buiten de kring van textielvakmensen en -historici is de naam van ingenieur Piet van Gorp al jarenlang geen onbekende meer. Als kenner bij uitstek van de Til burgse textielindustrie én als bijzonder vruchtbaar Nu staan er nog-24 keukens opgesteld in onze showroom. Straks als de nieuwbouw klaar is wel 80. Ter voorbereiding geven wij u een profielschets van onze toppers. Kom nu langs met de maten. Wij ontwerpen dan binnen uw budget de allermooiste keuken. Bulthaup: De Rolls Royce onder de keukens. Onovertroffen kwaliteit. De kreatieve keukenmakers. Zeer gevarieerde opstellingen. Niet weg te denken uit keukenland. Beschaafd en vertrouwd. Bau Format: Efficiënte Duitse vindingrijkheid. Vaak prettig geprijsd. Een merk uit de Tielsa-familie. Budgetbewuste kwaliteit. Keukengigant gespecialiseed in gelakt eiken. Duitse degelijkheid, Franse charme. Graag tot ziens in onze showroom. 30 .BURG pagina’s van zijn bijdragen in druk zien verschijnen - in boekvorm of als artikelen in (vak)tijdschriften. In de la den van zijn bureau liggen nog minstens 3.000 manus- criptpagina’s over de wereldgeschiedenis van de textiel- bewerking Van Mesopotamië tot heden») op bewer king en publicatie te wachten. Maar voordat hij dit kar wei af maakt wilde ing. van Gorp eerst «nog even» een boek schrijven over zijn vak, in zijn stad: het heet Til burg, eens de Wolstad van Nederland» en is sinds enkele weken in de boekhandel verkrijgbaar. Geen subsidie Of de verhouding echt hersteld is, is niet duidelijk. Duidelijk is wel dat de 'Stichting Musische Vorming Tilburg beknot wordt in haar activiteiten. On langs viel de steunfunctie kunstzinnige (Vorming weg doordat de provinciale overheid niet langer daarvoor subsi dieert. Een subsidieverzoek aan de ge meente om toch met deze taak door te kunnen blijven gaan, werd op 24 april dit jaar door B W Tilburg afgewe zen. Bovendien kreeg de voorzitter de heer Stalpers van wethouder Krose en kele nieuwe beleidsvoornemens te ho ren. Vervolg van blz. 1 Tijdens een hoorzitting ii 1986 betoogde de voorzit Stichting Musis Prof. Dr. J.A. Stalpers dat de zorg v het college van B. W voor de Stich ting Musische Vorming Tilburg veel te wensen overliet, zelfs zodanig dat de [verhouding tussen de protefeuillehou- der (Krosse-red.) en het bestuur van de stichting ernstig verstoord dreigde te [raken. Nadien is getracht in een ge sprek met de wethouder de samenwer king weer te herstellen. tomaat geleden is in het kan- e dienstverlening ge- tomaat die ge- itkluisinstallatie. achtkluis gebruik ieponeren van jeel direct een lenemen. De cassette- t door een simpele e cliënt in werking ge- Vervolg van blz. 1 mer Na velejaren aan een Tilburg- voorzitters van PvdA, D 66, se school te hebben les gegeven ging ze PSP) vond de Tilburgse teken in de jaren 70 weer studeren, nu aan de name Neelie Smit-Kro Tilburgse Academie, waar ze zich vooral toelegde op boetseren, grafiek en tekenen. Na haar «tweede» acade- mie-eindexamen in 1979 kreeg zij haar huidige aanstelling als docente tekenen aan de «Koninklijke». Daarnaast geeft privé lessen in beeldende vakken. met model- en portrettekenen Schellart zich ook bezig ouwen, grafiek en met iet AMRO kantoor aan 30 biedt haar cliënten at aan bankdiensten, ondernemingen, zelf- ligingen en particulie- >r elke vorm van ban ning terecht. Onze Brabantse Boerenkaas Mild belegen. Fijne, zachte, zuivere smaak en... niet te zout. Komt u even proeven... Er staat een blokje voor u klaar I te richten jawel, dat centrum uit n dit verhaal) in het Voortbouwen indig Museum aan Volgens de opsteller van de nota, de teten gaan bouwen, heer J. Doms, directeur van de Stich ting Musische Vorming Tilburg moet er gekozen worden in verband met een nieuw kunstbeleid voor een weg die voortbouwt op datgene dat met veel P*e zorg en inspanning ontwikkeld is, dat de ook de volle breedte van het kunstter- burg Ttlburg zou daar ook on- rejn omVat, dat toekomstige starheid icht dienen te worden. vermijdt, dat een specialisatievorm nting Musische Vorming Til- heeft die past in een stad met 160.000 ze nooi zich gaan toeleggen op beel- inwoners, dat ook nieuw elan inhoudt op de de Schouwburg Tilburg met fjkse uitstraling naar de regio en het J verder, dat van reële betekenis is voor lijk-bestuurlijkc vel de Tilburgse bevolkingen dat tenslotte de politiek bepaalt kansen schept voor de kunstenaars van en wat. De politiek deze stad. teraad. o in november Al met al is de Stichting Musische de voorzitter van de Vorming Tilburg in aanzienlijke nood ische Vorming Tilburg, gekomen. De provincie subsidieert niet Stalpers dat de zorg van langer meer. De gemeente weigert de provinciale subsidie over te nemen. Er wordt door wethouder Krosse gespro ken over nieuwe beleidsvoornemens voor de stichting zonder dat de stich ting daar voorlopig verder in gekend wordt. Dat heeft de Stichting Musi sche Vorming Tilburg doen besluiten voorzover mogelijk zelf het initiatief te nemen. De nota «een schets voor de totstandkoming van een dienstencen trum voor de kunsten» is daar het jongste resultaat van. o j Omdat de auteur bovendien de gave looi auteur heeft hij in de afgelopen jaren al vele duizenden éSÏÏteretleésbareen ook méten h r voor de leek goed te volgen stijl te pre- produktie senteren, staat niets een fors succes vóór de c voor dit boekwerk in de weg. ring en h hoofdstuk bevolking e tiende eeu\ lakennijver ’--jzonde- «Tilburg eens de Wolstad van Ne derland» is een fraai gebonden uitgave die 335 pagina’s telt en ruim van illus traties (oude en recente foto’s en teke- «bijzondere gebc ningen) is voorzien. Het is in de reeks Ook in de ven «Monografieën van het Nederlands blijft van Gc Documentatiecentrum van de Stich- lende aspect ting Nationaal Industriemuseum» uit- bezighouden gegeven dor Bura-Boeken in Eindho ven en kost 45,-. is rechtstreeks RO Computer- elveen. Hiermee kun- in het kantoor zeer jevoerd. De DCN-ap- pgesteld bij de trans cliëntenruimte. ïrvoorzitters waren dat de fractie- orzitters van PvdA, D 66, PPR en y „xenares met name Neelie Smit-Kroes «een fijn mens» om te portretteren. «Je hoeft het met haar politieke richting niet eens te zijn om onder de indruk te ko men van haar energie en positieve uit straling.» Over de permanente tentoonstelling zij privé lessen in beeldende vakken. van de politieke portretten in het Co- Behalve met model- en portrettekenen rona Hotel is deze week een boekje houdt Riky Schellart zich ook bezig verschenen, dat o.a. verkrijgbaar is bij met beeldhouwen, grafiek en met het hotel zelf. aquarelleren. Riky Schellart exposeert vanaf 24 Het uittekenen van de ministers en mei aquarellen, tekeningen en klein andere politici was haar eerste echt plastiek bij galerie «Int Heyderadey», grote opdracht, zij het niet de eerste in het Tongerlo-huis te Roosendaal. waarbij politici moesten worden ge portretteerd. Riky Schellart vond het afbeelden van de politici erg leuk om te doen, vooral ook omdat je, als iemand voor je zit te poseren, een bepaald contact met haar of hem krijgt en daardoor ook een soort «kijkje achter de scher men» van het ministeriële of anders zins kopstukkelijke karakter. voor slechts één fo cozen hebben. Een specialisatie op verschillende taakon derdelen is er altijd min of meer weest en die zou verder doorge kunnen worden, aldus de opstelle de nota. Dan zou ook een nieuw kunstbeleid mogelijk kunnen worden waarin plaats is voor onder andere een dienstencen trum voor de kunsten. Dat centrum moet wel aan enkele kriteria voldoen zoals bijvoorbeeld het bieden van een representatie van de ontwikkeling*" van de kunsten in Tilburg en daa gaat het orti alle kunstterreinen. Het centrum zal publieksgericht moeten i, vooral wat betreft educatie en in- iormatie en het kwaliteitsstreven moet imaal tot uitdrukking gebracht men worden. De betekenis van het Comp|ex van ooraaken inë georiënteerde kunstenaars moet reëel Van Gorp vindt dat het IVO-relaas te' zijn en de beheersvorm moet efficiënt, de schuld voor de ondergang eenzijdig doelmatig en niet te duur zijn. bij de fabrikanten legt. Volgens hem ligt de oorzaak van de teloorgang van Diametraal de Tilburgse textiel veeleer in een com- Essentieel in de nota van de heer Plex van omstandigheden waarop Doms is dat zijn uitgangspunt diame- «Tilburg» totaal geen invloed kon uit- traal staat tegenover dat van wethou- oefenen: de zware concurrentie in der Krosse. Deze laatste beschouwt E.E.G.-verband met de Italiaanse tex- immers instellingen als toevalligheden tielstad Pratyo en verder de sterk ge en slechts middel. Doms wil rekening wijzigde kleedgewoonten en de door louden met een historisch gegroeide de opkomst van centrale verwarming jatie waarin ontwikkelingen hebben en donsdekbedden verminderde be- /onden en steeds weer plaats- hoefte aan wollen dekens. Ing. Piet van Gorp heeft een aantal verzet Doms zich tegen ver- generaties textielfabrikanten zelf mee ting van de Stichting Mu- gemaakt en kent er - via zijn in de tex- ming Tilburg en is hij fel ge- tiel werkzame familie - nog meer. Ai de sluiting van ’t Heks, het les bijeen genomen vindt hij dat er en Zouavenlaan 77. Ook wellicht in de laatste generatie fabri- it de Stichting Musische Vorming kanten een aantal minder goede mana- mrg dan volledig uitgekleed is en gers voorkwam, maar dat in het alge- ophouden met haar bestaan zoals meen, zo tot 1950-’55 «de» Tilburgse J - t nu toe gekend hebben. Ster- fabrikant een bekwaam en vakkundig ie heer Doms ziet uitstekende ondernemer was, die samen met zijn den om de drie zojuist ge- collega’s Tilburg tot welvaart en ont- aties te betrek- wikkeling heeft gebracht en die ook ta- en dienstencen- melijk gezien was bij zijn personeel. In de eerder ge- De discussie over de schuldvraag irgumenteert hij dat omtrent de ondergang van de Tilburg se textielindustrie zal overigens nog i over de kunsten wel even voortduren. De emotionele iet gesproken. De betrokkenheid van velen bij deze voor :r weer (eigenlijk zijn Tilburg zo enorm ingrijpende gebeur- weer jjggen ze tenissen (de helft van de industriële werkgelegenheid was in de textiel te vinden) is voor velen nog zo groot, dat het vooralsnog niet gemakkelijk zal zijn om tot een afgewogen, historisch geheel en al verantwoord oordeel in deze materie te komen. blijft van Gorp lende aspecten van «r bezighouden. Enerzijo technische verhaal o waarop de grondstof k den werd bewerkt, we r len, werktuigen en machines daarbij werden gebruikt en op welke wijze het materiaal werd geverfd. Verder ont popt de auteur zich als een onderhou dend bedrijfshistoricus en industrieel archeoloog - naast de historie van de machines komen ook de gebouwen aan de orde: de weverswoningen, fabrieks- huizen en de diverse daar op volgende typen fabriek waarin de textielindus trie hier werd bedreven, benevens de invloed van de industrie op de struc tuur van de stad. Industriële archeolo gie waar wij zelf meteen na lezing van van Gorps boek kennis mee kunnen maken door bijvoorbeeld een uitge breid bezoek aan het Nederlands Tex tielmuseum te brengen, dat immers zelf is gehuisvest in het gerestaureerde, voormalige fabriekscomplex van Chr. Mommers en Co. Brede opzet In die nota bepleit de Stichting Mu sische Vorming Tilburg een diensten centrum voor de kunsten: een centrum zïjn dat breder van opzet is dan een Beel- forl^ dend Kunstcentrum. In dat centrum OptiT zou plaats moeten zijn voor beeldende kunr kunst maar ook voor tal van andere zaken op de gebieden van de kunsten. In de bedoelde nota zet de Stichting Musische Vorming Tilburg zich af t gen specialisatie per kunstdisciplines. Wanneer er sprake is van een grootste- R delijk achterland dan kan het het spe- oeleid cialisatieprincipe wel toepassen. Voor Die beleidsvoornemens houden on- Tilburg en omgeving is dat (financieel) der meer het volgende in. De Stads- niet haalbaar, zo meent de stichting, schouwburg Tilburg moet schoolvoor- Ook op historische gronden past spe- stellingen gaan organiseren. De subsi- cialisatie niet in Tilburg omdat er in die van de Stichting Musische Vor- het verleden steeds is uitgegaan van C11 a ming Tilburg wordt met 106.000,- combinaties van kunstdisciplines. Ge- hou< verlaagd en dat bedrag gaat naar de specialiseerde instellingen die er in Til- situauv Schouwburg. Verder moet de Stichting burg geweest zijn hebben het ook plaatsgevc Musische Vorming één van haar ate- nooit lang volgehouden aldus de Stich- vinden, liers sluiten waarbij Krosse de voor- ting Musische vorming Tilburg. Als Daarom ver__ ,keur zou hebben gegeven aan sluiting voorbeelden worden genoemd het ^ere beknotting van c van het Duvelhok. De toekomst van Kultureel Sentrum, de Nieuwe Bra- sische Vorming Tilbur ’t Heks en Zouavenlaan 77^ykt even- bantse Kunststichting, atelier de kant tegen j- min rooskleurig. Vervolgens zou de Schuur, atelier de Keet en atelier Wan- Duvelhok Stichting Musische Vorming Tilburg delbos. Ook het Volkenkundig Mu- omdat de het nieuw op te richten Beeldend seum past in dit rijtje. Tilbur Kunstcentrum (jawel, dat centrum uit kan c de inleiding van dit verhaal) in het Voortboiiwen we dat tot nu toe gekend hebber.. voormalig Volkenkundig Museum aan Volgens de opsteller van de nota, de ker nog: de heer Doms ziet uitstekenov de Spoorlaan op moeten gaan bouwen, heer J. Doms, directeur van de Stich- mogelijkheden om de drie zojuist ge- voor die opbouw zijn nog geen finan- tjng Musische Vorming Tilburg moet noemde ateliers of lokaties te betrek- ciële middelen beschikbaar. In dat er gekozen worden in verband met een ken in de opzet van eer centrum zou dan ook het centrum bu- nieuw kunstbeleid voor een weg die trum voor de kunsten. Ir reau van de stichting Musische Vor- voortbouwt op datgene dat met veel noemde nota bearg/ nung gehuisvest moeten worden. De zorg en inspanning ontwikkeld is, dat op heldere wijze. Meldende kunstafdeling van de volle breedte van het kunstter- Het laatste woord Schouwburg Tilburg zou daar ook on- rejn omVat, dat toekomstige starheid in Tilburg is nog nit r|e o™ l *e?!n te 'J'0,,611 vermijdt, dat een specialisatievorm controverses zijn er De Stichting Musische Vorming Ti - heeft die past in een stad met 160.000 ze nooit weggeweest) en weer liggen burg moet zich gaan toeleggen op beel- inwoners, dat ook nieuw elan inhoudt op de bekende plaatsen, namelijk in bende kunst, de Schouwburg Tilburg met fikse uitstraling naar de regio en het uitvoerende veld en in het plaatse- °p theater. verder, dat van reële betekenis is voor lijk-bestuurlijke veld. En zoals altijd: Het waarom van deze beleidsvoer- <je Tilburgse bevolkingen dat tenslotte de politiek bepaalt uiteindelijk het hoe nemens is de Stichting Musische Vor- kansen schept voor de kunstenaars van en wat. De politiek, dat is de gemeen- nimg Tilburg niet duineliik pewnrden ji ieur Piet van Gorp, telg sfamilie en heel zijn le- aam in de textiel, zij het grotendeels (gedurende 30 jaar) als do cent aan de Hogere Textielschool, ver loochent zijn afkomst noch zijn vak in Lit boek. Hij begint met een fors be- ’"“*“•1 historische inleiding over de iktie van wollen lakenstoffen e opkomst van de mechanise- het fabriekswezen. Na een over de Tilburgse arbeiders- aan het begin van de negen- __aw sluit een vertoog over de jverheid in fabriekshuizen of in bouwen» deel I af. ïrdere loop van het boek lands Textielmuseum als waardevol P Z1C e monument voor de geschiedenis van «Tilburg wolstad» de Wolstad Tiiburg £5.^ het laatste □jds geeft hij het hoofdstuk van van Gorps boek. Het ,^e man*er museum heeft trouwens een warm vankelijk naast zijn docentschap aan de textielschool - veel werk verricht als wetenschappelijk medewerker. Het textielmuseum en de gemeente Tilburg hebben overigens bij de tot standkoming van van Gorps jongste boek geheel aan de kant gestaan - het geen de ongevangen waarnemer op zijn minst bevreemdt. Van Gorp zelf denkt dat het een beetje met «poli tiek» te maken heeft. Het boek «Tilburg, eens de wolstad van Nederland» wordt, behalve met een literatuurlijst, noten en een regis ter besloten met een drietal bijlagen. Achtereenvolgens worden hierin be handeld het verven van wol en wollen lakens, een omschrijving gegeven van stofnamen uit de wollenstoffenfabrica- ge en tenslotte een lijst gegevens van de per 1 januari 1986 nog bestaande Tilburgse textielfabrieken. Dit zoveelste boek uit de productie 1 textielman in hart en ziel Piet van ^orp noemt hij zelf bescheiden «meer een tussendoortje». Het boek bevat zoveel informatie en Weversfamilie Waardevol is vanuit zoveel verschillende invals- Net als de IVO-onderzoekers en een hoeken geschreven, dat er welhaast bij- Textielingemeur Piet van Gorp, telg aanta) anderen heeft van Gorp echter na geen Tilburger zal zijn die dit hand- van weversfamilie en heel zijn le- een waardevolle bijdrage aan de dis hoek over Tilburg en zijn belangrijkste ven zelf werkzaam inidetextiezij het cussie levefd inJ aWolstad». industrie ongelezen zal willen laten. grotendeels (gedurende 30 laar) als do- boek 6 ep.nt aan ne Hdoptp I p.Ytip.l.Qr.hnnl vf*r- i 1 i Nadat de oorzaken zijn genoemd van de ondergang van nagenoeg de ge- hele Tilburgse textielindustrie volgt in het boek een uitgebreide beschrijving in chronologische volgorde van de sluitingen en fusies der Tilburgse wol- lenstoffenfabrieken en de ontslagen van de werknemers vanaf 1951 tot 1983. st. annaplein 16 tel. 430617 Parkeren geen probleem Historie Als derde bestanddeel van Ing. van van Gorp’s werk is er de sociaal-histori- Gor sche kant. Ook die heeft hij ruim schoots van binnenuit leren kennen: als kind van een wever en een stopster en met nog heel wat ooms en tantes die als textielarbeider de kost verdien den. Maar ook als docent technische vakken aan de Hogere Textielschool, waar hij in de loop van 30 jaar zowat alle textielfabrikanten en toekomstige fabrieksdirecteuren onder zijn hoede heeft gehad tot en met de laatste gene ratie «wolmanagers» die Tilburg heeft gekend. De ondergang Het is dus niet overdreven te stellen t van Gorp in elk geval voldoende leoretische onderbouwde» en «door t leven zelf» aangebrachte autoriteit ezit om een bepaalde visie op de ge- shiedenis van de Tilburgse Textielin- ustrie en degene die daarbij waren Ismede op de ondergang te hebben. Dat van rofessionele geschiedbeoe- :-J—hem niet, aan de :1 te nemen. En idelijk partij te kiezen, in een aantal opzichten methodes it voor Ont- van de Kriteria In de nota wordt verder ingegaan op Gorp geen professione de oorspronkelijke opzet van de fenaar is, verhindert her schouwburg en van de Stichting Musi- levendige discussie deel sche Vorming. De konklusie is dat bei- daarbij ook duidelijk par de instellingen nooit voor slechts één Zo is hij het iu wu aa. kunstdiscipline gekozen hebben. Een oneens met conclusies en specialisatie op verschillende taakon- van het door het Instituut derdelen is er altijd min of meer ge- wikkelingsvraagstukken (IVO) ’evoerd Katholieke Hogeschool in 1980 gepu- ler van bliceerde rapport in 6 delen «De on dergang van de Tilburgse Textielin dustrie». De oorzaak van deze ondergang wordt in de IVO onderzoek veélal ge legd bij het slecht functioneren als ma nagers van de Tilburgse textielfabri kanten. Die globale conclusie berust ingen °P het door de IVO-onderzoekers me- tarbij de gebruikte bronnenmateriaal: een 11 - groot aantal arbeiders en arbeidsters uit de textielindustrie die door de on derzoekers zijn geïnterviewd en zo hebben gezorgd voor een stukje «Oral history» ofwel mondelinge geschiede nis. Dat is het resul taat van aan vullend haar. Door uniek bevestigingssy- steem bent u onder alle omstandigheden zeker van een goed zittend kapsel. U kunt ermee douchen en zwemmen. Kom daarom eens langs en laat u adviseren over hoe mooi en praktisch aanvullend haar kan zijn ffi9| pierrebalmain ™J depositair: Haarwerken 5021 GV Tilburg 013-360023

Kranten Regionaal Archief Tilburg

Weekblad De Tilburgse Koerier | 1987 | | pagina 9