Boek over de geschiedenis van de kermis interessant voor alle Tilburgers JetAir Schouwburg Tilburg het komende seizoen: r Kermisfeesten. c s rtge- aren mie van r zoon ;ste de laar. In loopbaan -1. Vele t een Piet dan- „DE POSTHOORN” Veel vermaak en weinig wol SUPERKOOPJES OPRUIMING n& ste Moderne WANDKLOKKEN 39 m co a c 39 m Nieuwe abonnementenfolder ligt voor u klaar mmk Kenniswetenswaardigheden van Egten Nieuw werk in I juli 1986-pagina 8 Donderdag 10 juli 1986-pagina 9 DE TILBURGSE KOERIER per meter per meter Wilt U met de a. s. Kermisdagen een FieerljjLr, fjjn N GRATIS 9^ 9?- k. waai tiebr 9? ,eo' 99 \o APH-lld Garantiefonds B .nen- uit- met rstel- li- v overt enateh e Posthoorn liet in 1 *oto-archief gemeente in VIDEO CAMERA’S KLEUREN-TV AUDIO-SYSTEMEN PÖRT-RADIO’S Juwelier-Horloger 'fyehers Schouwburgring 27, Tilburg OP FLESSCHEN. nan <1<* Bottelarij „DE POSTHOORN” GEBR. VAN DER L00, Telegraafstraat. TELEPHOON aio. en in München (M en Stuttgart zijn vrij- zondag: en zater- BISTRO L’ESCARGOT WeeKmenu 32,50 Reserveringen 430738 of 555899 Geopend v.a. 17 uur Heuvelring 37-TILBURG verige be- ’m thuis- ook als u iet de geschie- 1 heeft kunnen aansluiten bij ’■'ieren en Drachten) «■naamd «etens- verzoek u Ui. geva ■n abonnement samen ;uze van 6 voorstelling gemaakt worden. I van 65,- tot wat uw >e korting met vK en kunstuitleen, bezichtig* shof, Evert Johan Koof s op dinsdag t/m i 14.00 en 17.00 uur, 1.00 tot 17.00 uur. 1899 weten dat te Tilburg). attractie van Neder- iblik de «Mistral 2». Een baan met 1 c 18 meter. e van maar I' torenhoog trgordijnen dier alle j de Geschillen- Vanaf 1956 tot Egter voor hoven. Z een hele epen pers en vrije epi- leid zoals Frs - Eyk, Madelel Oomen. TECHN BUREAU JOOSEN BV BENELUXLAAN 61 TILBURG TELEFOON 013-670537 OP KOOPAVOND GEOPEND Kees Brusse, Jos Robert Paul, Youp van Paul van Vliet, Frisse Jongens, Jasperi- na de Jong, Jules Deelder. L: berg; «Rigoletto», «Der Bettelstudent», T’ biere Di Siviglia», «Carmen Jo- amakend glas l>ier drinken, vraagt dan overal: Korvels Dorünunder Bier Korvels Dubbel Gerste Bier Korvels Gerste Bier Korvels Lager Bier Dit zijn de gezondste, beste en tevens goedkoopste Bieren. ALHIER VERKRIJGBAAR: OP FlINT. aan <le Brouwerij FirmaErvenA.H.v. Roessel Korvel, TILBURG. TELEPHOON 62. S Eind vorige eeuw werd al flink geadverteerd. Brouwerij De met Korvels bier goed kermis gevierd kon worden. (Fot< 50^ Achtbanen Kermis is een volksvermaak bij uitstek. In Amerika is er zelfs een Club van Achtbaan Liefhebbers, die ook in ons land enkele le- i heeft. De leden proberen jaarlijks te ge nieten van zoveel mogelijk verschillende achtbanen. Verder geeft men een tijdschrift uit, waarin allerlei nieuws over de achtba nen wordt vermeld. Voor de eerste maal werd vorig jaar in Engeland het jaarlijkse congres gehouden. Een van de weinige Ne derlandse leden is sekretaris Jan Boots van r kermisexploitanten Kennisbond N.K.B.». 3 kennissen Worden in ons land bij uitzondering meer dan twee kermissen per jaar in een plaats gehouden, in Hamburg (West-Duitsland) worden jaarlijks drie kennissen gehouden. In het voorjaar, de zomer en de herfst. Bij elkaar maar liefst 86 dagen per jaar. Vooral in het zuiden Totaal worden in ons land per jaar meer dan 2.500 kermissen gehouden. De zuidelij ke provincies tellen de meeste kermissen, de noordelijke provincies de minste. Overal is er dus wel kermis. nes», «Boefje»; Laurens van Anita Meyer, Deep Berdien Stenberg; muziektheater van Taller Amster dam, Orkater; toneelvoorstellingen van Globe, Publiekstheater, Theater, Centrum, De Appel, Baal, Theaterunie, Kollektief Internationale Nieuwe Scène. De keuze-abonnementen 1 en 2 be staan elk uit 50 voorstellingen, abon nement 3 uit 30. In alle gevallen moet, om een abonnement samen te stellen, een keuze van 6 voorstellingen uit het aanbod gemaakt worden. De prijzen variëren van 65,- tot 125,-. U be paalt dus zelf wat uw abonnement u gaat kosten. De korting op de normale to^angsprijzen kan soms oplopen tot 7nn,»l Ruim anderhalf jaar is door Hennie van Oers, Paul Spapens en Lauran gewerkt aan een boek over de geschiedenis van de grootste kennis van Nederland. Het is een vlot geschreven boek, 308 pagina's dik, waarvan r~’ met 200, vaak zeer bijzondere foto’s. Op de harde omsla kleuren-luchtfoto van de Heuvel. Dank zij een garantiesut- kost dit kloeke boek slechts 32,50. Het is te koop bij alle Tilburgse boekhandels en tijdens de kennis in een speciaal standje dat staat op de hoek Piusplein-Paleis- ring. Rooyen, Flairck, River Quartet, «Veel vermaak en weinig wol» is 308 pagina’s dik. Er staan een kleine 200, vaak unieke foto’s in van de kermis, Tilburg en de Til burgers. Het boek is prachtig uit gevoerd met een harde omslag en een kleuren-luchtfoto van de Heuvel. Tot en met zaterdag 12 juli geldt een speciale voorinte- kenprijs van 27,50. Daarna kost het 5,- meer. Het boek kan wor den besteld door 27,50 over te maken op Rabobankrekening- nummer 15 12 37 212 t.n.v. P. Spapens, Van Bylandtstraat 12, Tilburg, o.v.v. «Kermisboek». In de week van 14 tot 19 juli wordt het boek thuisbezorgd. Het boek kan eventueel per post wor den opgestuurd. Daarvoor moet 7,50 aan verzendingskosten worden voldaan. Vanaf zaterdag 19 juli is het boek verkrijgbaar bij de Tilburgse boekhandels en in een speciaal verkoopstandje op de kermis, hoek Piusplein-Paleis- ring. «Veel vermaak en weinig wol zoals het boek heet, is interessant voor MIe Tilburgers. Immers, eeuwenlang was de kermis het enige, grote feest waar aan jong en oud, rijk en arm veel ple zier beleefde. Een paar dagen per jaar concentreerde zich het ganse Tilburg'** leven op de kermis. Daarom bood uv kermis een unieke gelegenheid de ge schiedenis van de stad en haar bewo ners eens van een heel andere kant te belichten. Bijzonder aan dit boek is ook dat het de hele geschiedenis behandelt, te beginnen in 1570 en eindigend met wat er komt kijken bij het organiserer van de grootste kermis van het land. De kermis wordt jaarlijks bezocht door ongeveer twee miljoen mensen. Het aantal attracties bedraagt om en nabij de 200. De kennisterreinen be slaan een lengte van ruim 3 kilometer. De organisatie van dit spektakel ver eist een zeer nauwe samenwerking tus sen bijvoorbeeld de politie, de brand weer en publieke werken. Hoe dat alles in zijn werk gaat, wordt uitvoerig uit de doeken gedaan in het hoofdstuk Het organiseren van de kermis is een hele kermis Vier eeuwen oud Het onderzoek naar de geschiedenis heeft geleerd dat de kermis al zeer oud is. In 1570 was al sprake van een Til- borgh kermisseAangenomen mag worden dat de kermis nog veel ouder is en dat ze van oorsprong een middel eeuws oogstfeest was. Dat alleen al is een opmerkelijke constatering omdat volgens geschiedkundigen de kermis sen zijn ontstaan uit jaarmarkten of uit kerkwijdingsfeesten. Het woord ker mis (kerk-mis) zou daarvan zijn afge leid. In het boek wordt haarfijn uit de doeken gedaan dat die mogelijkheden in ieder geval niet voor de Tilburgse op de kermis kermis gelden. De jaarmarkten bij- midden in de 1 pervlakte van heeft een hoog steekt daarom Het parcours ’te hiervan is bijna een kilometer, uuur van een rit is bijna twee minuten. Kop van jut De allerkleinste kermisattractie is de kop van jut. Opmerkelijk is bovendien, dat het tevens de meest bekende attractie is. Alles wat des kermis was - en is - komt in dit boek aan bod. Dat blijkt overduidelijk in het zogenaamde Va- ria-hoofdstuk waarin tal van kleine re onderwerpen bijeen zijn gebracht. Een greep daaruit: de geschiedenis van de kermis bij de Hasseltse Kapel de kenniswedvluchten voor duivenhou ders, het begraven van de kennis, de kennis tijdens de textielstaking in 1935, kermisvrijers, het ontstaan van vakantietochten tijdens de kennis en gokken op de kennis. Het Tilburgse kermisboek is de kermis en de kermis is het boek waard schreef burge meester Letschert in het voorwoord. ^'^^Voor informatie en reservering A.P.H.-Reizen Korvelseweg 130A, Tilburg Tel. 013-352575 Deze week is de nieuwe abonneme**- tenfolder van Schouwburg Tilburg u.«- gekomen: in een nieuw jasje en m-* een mime keuze uit zo’n 130 voorstel lingen voor het nieuwe theaterseizoen. Trouwe bezoekers, de vaste klanten, krijgen de folder automatisch thuisge- «H Barbiere stuurd. Bij de receptie van de schouw- burg ligt de folder voor de overige be- 7 1 1 1 even 013-362033 belt. Mistral 2 maar liefst 110 meter op te bouwen. Dat zal De drie aantrekkelijke abonnemen- De kermisattractie van Neder- dan het hoogste «reuzerad» zijn ooit ge- tenseries, met in totaal 130 voorstellin- land is op het ogenblik de «Mistral 2». Een bouwd. gen dus, worden ook aangeboden in de spectaculaire achtbaan met een grondop- Rrpmpn uitgebreide seizoenskrant, die eind pervlakte van 51 x 18 meter. De achtbaan c ,VI’ augustus verschijnt en huis-aan-huis in heeft een hoogte van maar liefst 20 meter en Bij onze oosterburen is de kermis in Bremen Tilburg en omeevina bezored wordt steekt daarom torenhoog boven alles uit. al 950 jaar oud. De «Bremer Freimarkt», geldt het oude gezegde. «Wie het eer- duur van Mn rft is bljna lwee mnuten weken op een groot terrein vlak bij het cen- ste komt, het eerste maalt»... ofwel: de trum. Ook de kennissen in München (Müri- eerste inleveraars van bestelformulie- Kop Van jllt chener Oktober Fest) en Stuttgart zijn van ren zijn verzekerd van de beste plaat- De allerkleinste kermisattractie is de kon oude datum- sen. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat u in augustus niet meer kunt bestel len... vorig jaar liepen er nog heel wat .voorstellingen vol nadat de meeste mensen terug waren van vakantie. Een greep uit het aanbod: Dansers Collectief, Alexandra Ra dius en Han Ebbelaar, Anne - J- Keersmaeker, zes t nsgroepen; Dresselhuys, Sjoukje Hooy- fanfred de Graaf, Linda van Forum In België heet de kermis foor e- rijk noemt men het oudste vol foire en de Engelsen spreken zegt dat al deze namen zijn afgei woord forum en de ouderdom v mis is tevens bekend, want foru .tomeinse Rijk voor jn van onze jaartelling. Zes weken In Brussel duurt dë zomerkermis zes we- 1i, evenals in Antwerpen. In Luik wordt veemaal per jaar een kermis van vier we ken gehouden. Boeken land is overi- Boeken over de kermis zijn er weinig. In rousel te zien september a.s. hoopt prof. dr. G.J. Janssen s Efteling» in van de Rijksuniversiteit in Utrecht echter ousel bezocht zijn boek over de geschiedenis van de ker- is land en de mis officieel te presenteren. Het is een dik nam ook met boek geworden van maar liefst 600 pagina’s lomcarrousel. verlucht met vele foto’s. Medewerking is verleend door vele die bij het kermisbedrijf zijn betrokken, o.a. de vakorganisatie van kermisexploitanten «de Nederlandse Ker- misbond N.K.B.» te Alkmaar. Met het be gin van de kermis in Tilburg wordt een echt Tilburgs kermisboek gepresenteerd dat heet: «Veel vermaak en weinig wol». Elders in deze Koerier kunt u daar meer over le- Gezicht op den Heuvel te Tilburg. Op den achtergrond het begin van het kermisterrein», stond als onderschrift bij deze unieke foto in de Brabantse Illustratie van 14-10-1927. (Foto archief gemeente Tilburg). Tilburgse kermisvrouwen Circussen op de kermis, variété en theaters en dans en reizende bioscopen worden uitvoerig behandeld in het hoofdstuk De Parademakers Erg leuk is het hoofdstuk over Tilburgse kermisexpolitanten. Tilburg hevn maar weinig exploitanten voort"- bracht. De meesten van hen waren zeer spraakmakend, zoals Annii Wanrooy die samen met haar Henk jarenlang optrad als de dikst dames ter wereld. M. Brouwers was u zoon van een rijke textielhandel T plaats van een kerkelijke loor koos hij voor een kennisbestaan, jaren verdiende hij de kost met vlooientheater. De zonderling Stams liet een van zijn zonen als sende beer optreden. Jan van Morkho- ven vertrok na de Tweede Wereldoor log met zijn gezin en attractie naar Egypte, waar hij prachtige avonturen beleefde. Ook aan hedendaagse exploi tanten als Sjaak en Gijs Moonen wordt aandacht geschonken. voorbeeld werden in 1575 ingevoerd, vijf jaar na dé eerste vermelding van de Tilburgse kermis. In het hoofdstuk waarin de geschiedenis vóór 1900 wordt beschreven, komt verder nog de keling v< viering van een boerenkermis aan de nieuws orde, de kermis als sociaal verschijnsel, snel op het economisch belang en de ontwik- sche tek keling van een boerenkermis naar een microscoop w attractiekermis. In dat laatste onder- op de kermis deel wordt uiteengezet hoe moderne technieken als stoomkracht, elektrici teit, fotografie en film zich een plaats J verwerven en de kermis moderne tijd plaatsen. 9»- jaar een kermis van een beperkte om vang was toegestaan. Wat de plaats van de kermis betreft, staat in het boek te lezen dat dit feest vóór 1900 op het Marktplein, de Heuvel, plaatsvond. Omdat Tilburg steeds meer inwoners kreeg, groeide het aantal attracties en Wijffels gingen het Piusplein en wat later het -“derland. Willemsplein als een soort overloop ruim 100 fotopagina’s fungeren. Het eerste kermisterrein dat lag prijkt een prachtige daartoe officieel werd aangewezen was ibsidie van de gemeente het Besterdplein. en drinken Geen kermisfeest zonder overvloe dig eten en drinken. Twee hoofdstuk ken zijn daaraan besteed. Tijdens de kermis werd zoveel gedronken dat wa terputten in de buurt van de kermister reinen waren verontreinigd als gevolg van het vele urineren. Tussen 1920 en 1936 mocht zelfs geen sterke drank worden verkocht. Maar de Tilburgers brouwden hun eigen drankjes of ze klopten aan bij de smokkelaars in de Koningswei. Beweerd werd zelfs dat in verschillende wijken «honderden ters jenever ter onderlinge verdeling werden ingeslagen en dat de eerstv werkdag na de kermis een dronke- mansdag was. In het hoofdstuk over eten komen tal van Menswaardigheden aan de orde. Uiteraard wordt geschre ven over oliebollen, paling, poffertjes en wafels, maar minder bekend is dat Willem en Jacob Stuvé over de h den van de Tilburgers een nougat-' log hebben uitgevochten en dat de burgse kermiskoek van bakkerij Oude Ster in de Nieuwlandstraat pas in de tweede plaats was bedoeld om op te eten. Verlegen jongens die het oog hadden laten vallen op een aardig meisje kochten zo’n koek om de liefde te verklaren. Met een kruiwagen ging ik de kermiskoeken bij de meisjes thuisbezorgenherinnerde een Til burgse zich nog. Zeer geliefd was het laten maken van fotografische kennisherinneringen. In tal van Tilburgse fotoalbums moeten deze foto’s te vinden zijn. Men nam plaats achter een paneel waarop een auto, een vliegtuig, of een kolderiek tafereel was geschilderd. (Foto-archief gemeente Tilburg). Vanaf 11 juli is in het Nederlands Textielmuseum, Goirkestraat 96, een expositie te zien van het vrije werk van Fiep van Egten. Het is een selectie van 23 weefsels van hoog ambachtelijk en artistiek ni- Pogingen tot afschaffing -pot nOg toe was vooraj bekend De stad komt prachtig aan bod in als textielontwerpster bij o.a. ’t Paapje, het hoofdstuk «Tijd en plaats». De Cneudt en De Ploeg uit Bergeijk. Daarin wordt beschreven hoe en wan- Vanaf 1956 tot 1971 was Fiep van neer is gepoogd de kermis af te schaf- Egten docente weven aan de Academie fen en de uitbreiding van het aantal voor Industriële Vormgeving te Find- kermisterreinen. De kermis afschaffen hoven. Ze heeft in die laatste functie is herhaaldelijk aan de orde geweest in een hele generatie industriële ontwer- Tilburg, maar dergelijke acties liepen pers en vrije textielkunstenaars opge- altijd op niets uit. Hongersnoden, epi- leid zoals Frans Dijkmeyer, Ria van demieën en economische problemen Eyk, Madeleine Bosscher en Hetty waren niet bij machte de Tilburgers Oomen. hun kermis te onthouden. In deze Openingstijden: dinsdag t/m eeuw ging de kennis niet door tijdens dag: 10.00 tot 17.00 uur; de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, 12.00 tot 17.00 uur; maandag hoewel tijdens de laatste oorlog twee dag gesloten. 2.000 kennissen In ons land zijn er jaarlijks meer dan 2.000 kermissen, die worden gehouden in de n periode van pasen tot en met eind oktober. dius en Han Ebbeïaar’Anne’-Tere”sa de Buite,n dle P6^ vinden °?k wel kermis’ u?. Keersmaeker, zes belangrijke Ameri- maar kaanse dansgroepen; v Mary Dresselhuys, Sjoukje Hooy- Tilburg en Leiden c, J r rnaayer, Manfred de Graaf, Linda van De kermis van Nederland is Til. Dyck, Pleum Touw, Hugo Metsers, burg. Deze kermis wordt jaarlijks medio juli «de Nederlandse Kermis gehouden. Een kermislint over straten en pleinen met een geschatte lengte van 4 kilo- Vereniging meter. Dat is meer dan een uur flink doorlo- j 6 pen. Als men hier en daar wil genieten van A Liefhebbers van aUes wat met het overvloedig aanwezige kerinisvermaak del?is van de kermis \e dan duurt een tócht over de kennis een hele °vengens °ns land °°k middag of avond. Sportiviteit en plezier ®en verenig>ng- De gaan dln samen. P Zwaaien» postbus 636,9200 AP Dr. De grootste kermis op een aaneengeslo- ^ft boekJes genai ten tenein zijn de «3 Oktober Feesten» in <Zwi“e" “et wet Leiden, die jaarlijks worden gehouden rond «'aardigheden over de kermis^ Op de herdenking van «Leidens Opzet» op 3 7frdt.een Proff“er g“onden en v°°rf oktober 1574. In combinatie met de keiJnis 17’501S men al abonnee’ wordt ook een grote feestelijke warenmarkt het Weethuis Zandwerven In Galerie het Weefhuis aan de Lu- De kleinste kennis van ons land is die 1 i» is een exposiue beaS van het werk van kralm „et plwsdljk alt ma de gite vier realisten, met daarnaast een over- neelzaal, waar na afloop van de voorstelling zicht van stock en kunstuitleen. «bal na» wordt gehouden. De vier te bezichtigen realisten zijn: Gerard Renshof, Evert Schellens, Ed Lekkernijen Koenders en Johan Koopmans. De ga- Kermislekkemijen zijn: oliebollen, sui- lerie is op dinsdag t/m zaterdag open kerspinnen, nougat, zuurstokken, paling, tussen 14.00 en 17.00 uur, ’s zondags poffertjes, oublies, wafels, enz. van 13.00 tot 17.00 uur. qu(] In België heet de kermis foor en in Frank- De kermis is al eeuwen oud. In Valkens- Wk noe?‘ men, het oudste volksvermaak -aard vond volgens beschikbare informa- de Engelsen spreken over fan. Men der jaren kermis is geworden. Een kerkelijk feest dat steeds meer het karakter kreeg van een gebeuren met handel en vermaak. De grote ontwikkeling van de kermisinrichtin- ken, gen kwam tijdens de industriële revolutie. |tw^ei Vooral de komst van de stoommachine bracht de kermisattractie in een stroomver snelling. De stoomcarrousel is hier het mooiste voorbeeld van. In ons land is overi gens nog maar een stoomcarrot en wel in het familiepark «de Kaatsheuvel. Deze stoomcarrous jarenlang de kermissen in ons land eigenaar, de heer L. Janvier, weemoed afscheid van zijn stoomcarrousel. Reuzerad Het hoogste reuzerad ter wereld is 61 me- ter hoog. De grondoppervlakte is 25,20 x r 27,50 meter. Totaal kunnen 420 personen J tegelijk mee naar een hoogte van 61 meter. 1 Er zijn overigens plannen om als de Olym- 1 pische Spelen in 1992 in Amsterdam- den gehouden daar een «reuzerad» Technische ontwikkeling In een ander hoofdstuk wordt die per ingegaan op de technische ontwik keling van de kermis. Had de mens iets s uitgevonden, dan was dat al snel op de kennis te zien. De elektri sche telegraaf, de broedmachine en de microscoop waren al vroeg als attractie op de kermis present. De oorsprong van het draaiende vermaak is de malle molen, een attractie die het al heel lang op de Tilburgse kermis heeft volgehou den. In 1919 bijvoorbeeld bezocht B. Giezen voor het eerst met zijn draai molen de kermis. Diezelfde molen staat nog ieder jaar op de Heuvel. De eerste stoomcarrousel werd in 1880 op een scheepswerf gebouwd. Diezelfde stoomcarrousel stond in 1949 nog op de Tilburgse kermis. De eerste kermis attractie waaraan snelheid te pas kwam, was de zweefmolen. Al dra wer den de schuitjes vervangen door vlieg tuigjes. Exploitant A. Benner stond in (1920 met zo’n vliegtuigmolen op de kermis en volgens hem onderging het publiek in zijn attractie dezelfde emo tie als in een echt vliegtuig. Zo passe ren alle technische revoluties op de Tilburgse kermis de revue. Langer dan bij alle andere attracties wordt stilge staan bij de stoomcarrousels, waarover de Tilburgsche Courant in 1948 schreef: Naar onze smaak zou een EXDOSltie F1CD kermis zonderstoomzoiets zijn als r r een school zonder meester, een kerk - zonder preekstoel, een romantisch park zonder banken of een voetbalelf tal zonder keeper. Want waar vindt men eigenlijk de kermisromantiek vol lediger en schoner dan in de stoomcar rousel Zowel de folder als de huis-aan- huis-seizoenskrant wijzen u verder nog op de vele en belangrijke kortingsmo- ’t Hek, gelijkheden die er bij Schouwburg Til- Jasperi- burg zijn om een stuk voordeliger de Ier, Hans Li- voorstellingen, buiten het abonnement om, te bezoeken (couponboekje, CJP, Pas 65, gezinsreductie, filmhuiskaart, 10 x kies-kaart). s Brink; uil, Youp Frisse Jon i9a. 1

Kranten Regionaal Archief Tilburg

Weekblad De Tilburgse Koerier | 1986 | | pagina 9