Paw paw l
I
515
De geschiedenis van Baarle-Nassau
en Baarle-Hertog
445
'95
|95
Als je deze strandbal
opblaast wordt'ie
mag|C"
zaak
jSTl
Pointing r
Dusters- en
Doe-het-zelf- pakketten P.T.T.
L. van lersel
)8.-
=WAARDEBON=
Goud
Zilv<
ELEKTRONIKA
tot 50%
tot 50
tot50%
tot 30%
trans
vanaarle
J "*9
nachtkleding
j95
ipperij
O.x
«Tilburg helpt
Polen»
PPruiniing ff
P. MEYS
v/h Meys v. Gorp
Goirkestr. 52, tel. 359526
Opruiming
s oPruiming U
van 10
'er^n20%l
Doublévan20%
^OrI°g^vanl0%
njantartikelentot30
porting
Interessante artikelen in tijdschrift «Tilburg»
juli 1985 pagina 8
DE TILBURGSE KOERIER
Donderdag 11 juli 1985 - pagina 9
3-432629
aan
in N;
staan sen
•h bij Ebt
ge
pen
DRIJF
I 3-353566
IENST
iting
door
Uw ondermodespecialist
AAL
AGFA
E0
(vier gulden)
Ook voor printenservice
Wilhelminapark 142a (nabij hoek Goirkestraat) Tilburg
GERS
GERS
Besterdplein 3 - Tel. 426584
Leharstraat 104 A - Tel. 557500
Zie de Agfa Magic-Bal
Een dolle strandbal met een klein balletje erin.
Nu gratis bij 2 schitterende Agfacolor kleurenfilms
Gereedschap gebruikt bij de fabrikage van kaatsballen en een niet afgewerkte
kaatsbal (foto colL Jef van Gils)
Wij zijn
er weer
Lijnsheike 45, Tilburg
Tel. 556283
5 het
.■kerd
ie te-
denis
scl
jeves-
len-
korting op één dubbel pak AGFA XR films
zolang de voorraad strekt
Zie onze etalage
IKASTEL
Broekhovenseweg 58,
tel. 43.37.14
1ANSAC
Korvelseweg 255,
tel. 42.33.56
noud
Huren
la in
zelf
dat
gest
Her
en I
ders
rein l
kele
burg>
raa
231,
Ton
Wagemakers (tekening John Goeijers,
gemeente-archief 1985).
thuiswever
/aard
Juwelier Goudsmid
sAtitwi
i op het
de bal-
t met een be-
mmakers en
IERRY
BLANCS
ENDAT 1983
i?5
Op het nippertje
ischrift voor geschie-
tuur, ver
lichtingen
comen bij
Tilburgs
Tilburg,
rijdschrift
r in de
versprei
Nederla
kend vanuit het
~ite, 5 kilom
land België gesche
Dat deze vreeir
Deze tekst werd voor ons welwillend af
staan door de VVV Baarle Nassau
ertog en de directie van «Den Engel
Landgoed Schaluinen».
de jaren
leeft ver-
vdvuldig
/eest hier-
nog steeds
lat deze si
gaar is. De
ings- Voor veranderingen
in telefoonaansluiting
ierlan-
voor zich op eigen ter-
it. Om er maar eens en-
□jn eigen
tebestuur,
randweer,
t instel-
ing, tele-
trouwens
i Nas-
Plattegrond van de weverswoning
Jaonneke Janssens, Hasseltstraat
Tilburg (ca. 1900). Reconstructie
Goirle krijgt in de carnavalstijd
tersgat». Die naam heeft een verleden,
In 1552 al werden er in Goirle ballen g<
sport die toen e"
len wordt betwijf
meer wordt uit d
Mr
UW FOTOGRAAF
heer van Breda
zit, met Evi
land. Zijn
vrijgoed
van Her
in die tijd meent
het land land E
servicewagens
varing. Dat be-
één voorrijkos-
Tijdelijk bij inlevering van onderstaande waardebon, 4,-
korting op één dubbelpak Agfacolor XR kleurenfilms en na
tuurlijk de AGFA MAGIC-BAL kado
op de bekende hoek
LUXE- EN
HUISH. ARTIKELEN
Dorpaatraat 5, Goirle,
tel. 34.21.71
Jeugd -
een tuin vol louter spel en vreugd
en hemelhoge dromen
omsloten door een muur
die het gedoe en onbegrip
vah de grote wereld keert
en besproeid door zonnelicht
dat elke schijn van schaduw weert.
ISSILLON
Jaonneke Janssens als t
werkzaam was. De moeite wa
jende
i i u-r3 de
rland en
nvt onmo-
't een af-
itegendeel
stand van
Publikaties
Onder het kopje «Tilburg kort»
wordt aandacht geschonken aan de
achtste uitgave van de Lindeboom, het
jaarboek van het Gemeente Archief
Tilburg, aan het boek Oude Fabrieks
gebouwen in Nederland van P. Nijhof,
aan het jubileumboek van NOAD dat
uitgekomen is ter gelegenheid van het
75-jarig bestaan van die voetbalvereni
ging en aan het jaarverslag van de Ar
cheologische Werkgemeenschap.
k met allerlei wetens- en be-
Kuuwaardige zaken op het gebied
wetenschap en cultuur is het gehe-
ve-gebied ook nog bijzonder
natuur- en landschapsschoon
nog mooie omliggende steden
:n aan beide zijden van de offi-
iheidsglas
jack en broek moesten toch hoognodig in ®ton(
de was) en bleef tenslotte roerloos liggen blJ“a
met m’n neus in het vochtige zand. AI
Het gejuich van de kleine killers klief
de als een mes door de magere dennen.
Een kogelronde witte hond sloop nieuws
gierig naderbij, snuffelde aan m’n oor en
likte m’n nek. Even volhouden, porde ik $tuuI
mezelf aan, geen half theaterwerk doen. :een
Een van de jochies bracht zijn snoet vlak leenJ
bij de mijne, z’n koppie gloeide van op-
imen verwor
caar achterna.
leerde
in de
een v;
is ook dat
er ze er de V0Qr tweede woonverbl
lamen van
eigen bezit, waarbij dan
modatie en warm- en
zwembaden aanwezig zijn.
:r te- zijn s
jende tuatii
B ia11
anders over, 1
trouwde sfeer
len hun Baarle
Baarle-Nassau-1
geografisch
merkwas-J’o
leen in Europa, dc
een bijzondere naam toegemeten: «Ballenfrut-
een verleden dat ver terug gaat in de tijd,
uvi. gemaakt, met name voor het kaatsspel, een
erg populair was. Of Goirle de hegemonie had in het maken van bal-
/vijfeld. In Tilburg werd dit ambacht ook al beoefend. Dit en nog veel
de doeken gedaan in een lang artikel van de hand van Jef van Gils
verschenen tweede nummer in de derde jaargang van het tijdschrift
- i dburg», een tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur. Het artikel
waar wij op doelen, is getiteld: «Zin en onzin over de ballenmakerij».
vordt verder gevuld met een bijdrage van Ton Wagemakers over
van de weverswoning en met een overzicht van recente publikaties
szers van het tijdschrift van belang kunnen zijn.
<^ring en bewondering t.«v
«Als U niet echt dood t~
met een volle mond
de kauwgummetje... anders
de smaakmaker trok hij z’n plakkende ka-
ken van elkaar. «Laat maar», o,
nereus, «smikkel jij je fietsband zet
maar lekker op, ik heb een ander idee»
En met het vermoede bezit van een Oad»
steekschop en opblaasbal ergens op zol
der beloofde ik de volgende dag een paar
schatten te begraven, die zij bij vondst
mochten behouden.
Het vreugdegehuil brak alle records.
De horden vogels rondom in bomen en
struiken kwetterden vrolijk mee, want
kinderen en dieren delen dezelfde belan
gen en verstaan eikaars taal.
Een bezoek aan de Poolse zieken
huizen is een delegatie van «Tilburg
e.o. helpt Polen» die onder leiding
stond van de heer Ton van der Putten,
jna noodlottig geworden.
Afgelopen woehsdag op de smalle
weg naar Czestochowa gaf een land-
bouwtractor geen richting aan en Mar
ti Dieltjes kon alleen de aanrijding
voorkomen door een ogenblikkelijke
stuurcorrectie. Daarbij scnoot de auto
i zo goed als nieuwe, die we ge
ld hadden!) tweemaal over de kop
en kwam in een sloot langs de weg,
en een boom tot
horende kerkdorper
Ulicoten en het Bel;
en het inderdaad r.
doende Nederlands
men zich
kruis- en I
lijkse kermis
het landelijk
ilstand. Total loss.
Godzijdank was er niemand ernstig
cwetst, maar voor je in een ver land
t een moeilijke taal de belangrijkste
KKenae Ka- assistóntie hebt, heeft dat heel wat tijd,
zei ik ge- *nsPann*ng en zenuwen gekost. Het
t’sband zelf wrak mocht van de politie niet op het
tnJpr idee» t>ureau blijven staan, en omdat de wie-
oude ‘en en de motor het nog deden, is de
wagen nog een honderd kilometer naar
de stad gereden: op alle mogelijke ma
nieren dichtgebonden met touwen en
zeilen tegen het uit elkaar vallen. Van
zelfsprekend had de Nederlandse dele
gatie erg veel bekijks. Gelukkig dat het
niet regende, want alle ruiten waren
versplinterd en de deuren hingen er
aan als vaatdoeken.
Het moedige drietal heeft de reis ge
deeltelijk per trein, gedeeltelijk met
van de ziekenhuizen gekregen auto’s
voortgezet: want het werk moest door
gaan! Afgelopen maandag zijn ze op
gehaald in Helmstedt, vol schrammen
en bulten, en - zoals nu blijkt - met
gekneusde ribben, beschadigde wervels
en een lichte hersenschudding.
U zult Ton van der Putten dan ook g
de komende weken missen op het ma
gazijn in de Gasthuisring 7 (iedere za
terdag tussen 10.00 en 14.00 uur). Zijn
vurigste wens is dat zijn plaatsvervan
gers het drukker zullen hebben dan
ooit. Komt u ook?
Nu aan de vi
tingen vrijwel
van PTT-Tek
consumenten!
zijn in de vrs
tingen en vers
de voorzienir
de consument
wil aanbrengen.
Met de introductie van het doe-het-
zelf-pakket meent PTT haar assorti
ment zodanig uitgebreid te hebben dat !^et onZ®
aan dit verlangen wordt tegemoetgeko- (<Tilbu
men. Bovendien wordt met het bieden waar doe|e'n
van deze voorziening voorkomen dat Het ^jdschrift wfl
de abonnee op onoordeelkundige wijze de inricbtin8
gaat sleutelen aan zijn eigen aanslui- die voor de
ting. Dat brengt namelijk nsico s met
zich mee voor de abonnee zelf - de
belstroom kan oplopen tot meer dan
100 volt - en voor de kwaliteit van het
Natuur
'”'i tegen uw veronderstelling in geeft deze formule toch als merk- Tegelijk
een hechte saamhorigheid en samenwerking tussen twee verschil- merkenswa
van
le enclave-j
rijk aan n«i
met ook r*
en dorpen
ciële landsgrens.
/raag naar eerste aanslui-
voldaan is, zal de groei
lecommunicatie op de
mtenmarkt vooral te
raag naar tweede aansl_.
randeringen in de bestaan-
ingen. De ervaring leert dat
snt deze veranderingen zelf
Weverswoning
Ton Wagemakers heeft in zijn zesde
artikel over de inrichting van wevers-
woningen gebruik gemaakt van het in- ..„j.
terview als methode. Hij is in gesprek over
met vermoedelijk de enige Tilburger de Si
die zich nog thuiswever kan noemen: Cul
Jaonneke Janssens. Samen r“
ren zij in vraag en antwooK
woning in de Hasseltstraat 21
door? Volgens Jef van Gils is in ieder
t jej artikel dat over het «ballenfrutten»
ma. gaat, te lezen dat de produktie in de
kend l^de eeuw geleidelijk terugloopt en in
raren de 18de ophield. Van Gils vraagt zich
in zijn artikel af of dat wel waar. Met
behulp van enkele verklaringen toont
hij aan dat het maken van ballen tot
ver in de 18de eeuw in Goirle bleef
plaatsvinden. Zeker na de Oostenrijkse
Successieoorlog (1740-1748) vond er
een opbloei plaats die volgens de
plaatselijke regenten geëindigd was in
1776. Hoewel de produktie toen aan
merkelijk terugliep en nagenoeg stil
viel, bleef Goirle volgens Jef van Gils
actief op het gebied van de handel in
ballen.
Legpuzzel
In het direct enclave-gebied zelf is
men steeds tegelijkertijd zowel in de
Nederlandse provincie Noord-Brabant
als in de Belgische provincie Antwer
pen. In de verschillende gemeenschap
pelijke straten, die allen dezelfde naam
dragen, zijn de Belgische en Neder
landse kris-kras door elkaar liggende
huizen slechts van elkaar te onder
scheiden door dc
orde der huisnumn
schildjes bovendier
van de kleuren van hun eiger
le vlag. Dit vindt zijn weerg
anders en is karakt
hele samenleving in
Hertog.
Niet ten onrechte heeft men dit
woongebied de grootste legpuzzel ter
wereld genoemd.
Jammer dat oorlog, brand en soms
ook onbegrip zo weinig tastbaars van
de historie hebben overgelaten. Er z
weliswaar nog zeer oude boerderijer
(Boshoen, Veldbraak) en woonhuizen
(Singel, Loveren) en de oeroude en
stoere Kempense toren van de Hertog-
se kerk in het centrum op de Singel.
En voor wie zich wil verdiepenn in de
rijke, bewogen en veelbeachreven
schiedenis van beide oeroude d<
staat een keur van werken ter bes
king,
bron
historici
sen. In dit
worden
pastoor
wen) en uit meer
Perre, rector v.v
mans en dr. Wig=
Want vanuit
de ingewikkelde situt
bekijkt, 1
nomisch, fiscaal, nationaal c„
tionaal recht of vanuit n’importe wel
hoek dan ook, het blijft in alle opzich
ten en met al zijh facetten het merk
waardigste en meest unieke gebied op
onze aardbol en wel niet het minst op
dat van de ruimtelijke ordening.
Op de nu verzuurde boskruimels tus
sen huis en winkels moeten eens Kelten,
^buronen en andere wilde snuiters hun
helios- en dageraadsdansen hebben bot
gevierd. Nu springen er in de lengende
dagen kleuters rond om met volle over
gave koi-boi te spelen.
Gisteren drukten ze mij, argeloze
wandelaar, onverhoeds hun schietijzers
in de rug en maakten me uit voor smeri- ^e."va" ^acm zijn
r J 6 dering en bewondering elkaar achterna, r oiai loss.
Daartegen protesteren zou kinderach- „Als U niet echt dood bent», sliste hij S7'
tig geweest zijn, dus begon ik met me met een volle mond 'krijgt U een ®ekv
wezenloos te schrikken en snel in de kauwgummetje... anders niet». Als met
broek van John Wayne te kruipen, c’
ruwe bink die zijn hele lange leven op de
lp, uw smalle rand van een wilde-westendood
iet mogelijk gebalanceerd heeft. Ik probeerde er iets
jalen, zodat moois van te maken, trekkebeende naar
ode rand van de zandbult en liet me als
zekerheid te zeggen is waar bij óns dé een zak Zeeuwse kleibintjes vallen toen
officiële landsgrens loopt. de koi-bois mij het volle pond lood ga
in plaats daarvan werd een grens- ven. Paw paw! Met een verkrampte bak-
overeenkomst gemaakt, waarbij van kes rolde ik een Paar meter door (mijn
5.732 percelen grond afzonderlijk de
nationaliteit werd vastgesteld. En het
zijn nu een aantal van deze percelen
Landelijk karakter
Bewuste handhaving van het lande
lijke karakter, dat is waar beide ge
meenten naar streven, wat niet weg
neemt dat zij vanzelfsprekend toch wel
meegaan met hun tijd via uitbreidings
plannen, wegenaanleg, ontginning,
enz. De beide Baarles zijn dus in de
loop der eeuwen als woongemeenten
nog al wat veranderd in de gunstige
zin des woords, maar toch zonder dat
het oorspronkelijk karakter daardoor
in ’t gedrang is gekomen. Dat spreekt
duidelijk bij een bezoek aan de bijbe-
Baarle is werkelijk een oase van
rust, een weldoend vakantie-oord en
vooral een prachtige woongemeente.
Bovendien is de centrale ligging ten
opzichte van grote omliggende ge-
meenten van belang. Naar Turnhout
“’s* ird. I^m' r”21
"e„ voo^en dk
bovendien is vanuit die steden Baarle
L vrijwel om het uur per openbare bus-
In' Baarle-Nassau- beSen^ 06 SP°orwegStationS te
Baarle-Nassau bezit een prachtig
complex sportvelden en voor zwem-
liefhebbers-zonaanbidders is er het
(verwarmde) gemeentelijk openlucht
van zwembad, prachtig gelegen tegen een
beschutte bosrand, voorzien van een
z.'Jn zonneweide, speeltuinen, kantine,
njen kleuterbad en alle bijbehorende ac-
m) en de oeroude en C°M?t°tSrtvarendheid wordt er ge-
mse toren van de Hertog- werkt aan lannen om vefti.
4 centnim op de Smgel. te maken
JedbSX'gl- ^t er Uhmende goed geoutil-
leerde kampeerbednjven zijn, midden
OrP5n in de prachtige natuur, is in dit gebied
want van oudsher is Baa£ een “oo^
van grote inspiratie geweest voor voof bu tlo4ouw in
en andere wetenschapsmen- en
verband mogen hier zeker de B Xnverblijf in huur of
leer nabije tijden dr. v.d. modatie en warm- en koudwater
v.d. Broek, dr. Brekel-
rigand Ritter.
Want vanuit welk gezichtspunt men Geschiedenis
ingewikkelde situatie in Baarle ook
ShJk mwkundï “el de lJ“s,e
lomiseh, finaal, nalwnaal
in 54 v. Chr. In de geschiedenisboeken
treffen we de naam Baarle voor het
eerst aan in 992, wanneer gravin Hil-
sondis haar bezittingen in het land van
Strijen, waartoe Baarle behoort, bij de
stichtingsakte vermaakt aan de abdij
van Thom (Limburg).
en (het Nederlandse
elgisch Zondereigen)
nog ouderwets aan-
ise Castelré, waar
i ’s zondags vermaakt met
handboog en waar de jaar-
lis een hoogtepunt vormt in
jk bestaan.
Achteraf, in het ’echte’ leven
voelde ik mij vaak genomen:
de muur rond mijn vergulde dromen
had het te vlug begeven,
stond al met al maar even.
K. Eiband
die tezamen vormen de ruim 30 Belgi
sche enclaves (het huidige Belgische
Baarle-Hertog) afzonderlijk van elkaar
eid over het grondgebied van het
landse Baarle-Nassau en, gere-
•’et centrum van de ge-
p, p .„lometer van het moeder-
- beiden.
uvz-v vreemde toestand
door allerlei verwikkelingen heef
oorzaakt ligt voor de hand. Veeh
zijn dan ook de pogingen gewe
aan een einde te maken en nc
sommigen van mening dat
uatie ongezond en onhoudbas
laarlenaren zelf denken daar echter
Zij willen deze hun ver-
r niet meer missen en wil-
behouden zoals het is:
-Hertog als historisch,
en staatkundig unicum het
lerkwaardigste dorp. En dat niet al-
:en in Europa, doch óók ter wereld!
de lonen van de linnenwevers in Goirle
juist omhoog gingen. Daarnaast speel
de volgens van Gils de vergrijzing van
de ballenhandelaars en -makers in
Goirle een belangrijke rol in de teloor
gang van deze bedrijfstak.
Vervolgens gaat van Gils in
procédé dat gevolgd werd om i
len te fabriceren en eindigt
schouwing over de baller
schoenmakers en de laatste ballenma
kers.
Al met al een zeer lezenswaardig en
interessant artikel, goed gedocumen
teerd en met verstand van zaken en en
thousiasme geschreven.
telefoonnet - er kunnen storingen op
treden.
Het principe van het doe-het-zelf-
pakket berust erop dat de aansluit2
V^afSjulia.szüninde^efoon.
en Pnmafoonwmkels van PTT zoge- verandering is gerealiseerd. Wie
naamde doe-het-zelf-pakketten te aansiullsch6ema *oigt> geen
koop. Met deze pakketten kan de con- Ugheidsris^>s en weet zich verzek
sument zelf een tweede toestel aanslu.- behoud van de kwahteit van d{
ten, of een telefoontoestel verplaatsen. lefoonvoorziening.
Ballenfrutters
In een uitvoerig artikel schetst Jef
van Gils dat de hegemonie in het r
ken van ballen niet vanzelfsprekc
wj I bij Goirle lag. Ook in Tilburg waren
Beplanting ballenmakers en er zijn aktes waaruit
1 blijkt dat in 1617 een van origine
OOSSCneWeg Goirlenaar zich in Rotterdam gevc-
tigd had en daar het vak van balie
De gemeente heeft de struiken die maker beoefende. Ook trokken Goir-
staan in de bermen van de Bosscheweg lese «ballenfrutters» naar Delft,
tussen het spoorwegviaduct en de ge- Tot hoelang ging het ballenmaken
meentegrens met Berkel-Enschot weg
gehaald. De bermen worden ingezaaid
met gras.
De reden hiervoor is dat de beplan
ting van de bermen voor een deel is af
gestorven door bevriezing en voor een
deel overwoekerd door onkruid.
De uit veiligheidsoverwegingen ge
plante haag en de bomen blijven uiter
aard gehandhaafd.
Informatie
«Tilburg», tijdschrift voor ge
enis, monumenten en cultuur
:hijnt viermaal per jaar. Inli»
r het tijdschrift zijn te bekc
lige Tilburger de Stichting tot Behoud van
kan noemen: Cultuurgoed, Beeklaan 57 te
reconstrue- postcode 5032 AB. Het tijd
ordvorm de «Tilburg» is ook verkrijgbaar
231 alwaar boekhandel.
Op het einde van de 12de eeuw had
Godfried van Schoten, heer van Breda,
het kasteel van Breda in bezit, met het
zuidelijk daarvan liggend Lu.
voorvaderen hadden dit als
gekregen van de voorgangers vt
tog Hendrik I van Brabant. In
werd echter over het recht op h
van Breda getwist tussen de Hertog en
de Graaf van Holland, Dirk VII.
Waarschijnlijk gedwongen stond
Godfried het land af aan de Hertog,
bij Charter van 1190. Tegelijkertijd
echter gaf Hendrik het hem weer *-
rug, maar nu als leengoed. Zodoer.uv
erkende Godfried het recht aan de
Hertog, met gevolg dat de Graaf van
Holland in 1203 verklaarde verder van
zijn rechten af te zien.
Als dank nu voor deze erkenning
voegde de Hertog bij de in leengeving
bij het land uitgestrekte bossen en ven
nen, die Godfried nooit bezeten had.
Terwijl hij het hele land van Breda
leen gaf aan Godfried, behield hij
alle bewoonde cijnsgoederen, en
werd Baarle-Hertog.
Het overige deel, waarbij de toege
voegde vennen, gaf hij in leen aan de
heren van Breda (de Graven van Nas
sau) in de loop der tijden verloor de
Hertog over dit gebied alle zeggen
schap.
En van toen af ontstond het onder
scheid tussen Baarle het gedeelte on
der Naussau als deel van de baronie
van Breda, bij de Generaliteitslanden
gevoegd en het gedeelte onder Hertog,
als deel van de Baronie van Turnhout,
bij de Zuidelijke Nederlanden.
Het merkwaardige nu is, dat deze
gebiedsverdeling door allerlei ingewik
kelde verwikkelingen is blijven best»""
door de eeuwen heen en dat noch bij
de Vrede van Munster in 1648, noch
bij de vestiging van het Koninkrijk der
Nederlanden na de Franse overheer
sing in 1815, noch zelfs na de Belgi
sche opstand in 1830 enige verande
ring werd aangebracht.
Wél werd bij het daaropvolgei
Tractaat van Maastricht in 1843
grens vastgesteld tussen Nederli
België maar ook toen bleek het
gelijk om rondom Baarle tot e
doende regeling te komen. Inte"
werd bij dit Tractaat de toestai
toen onaangetast en gehandhaafd om
dat langs het grondgebied van Baarle
(tussen grenspaal 214 en 215) het over
een afstand van 36 km niet mogelijk
bleek de juiste grens te bepalen, zouai
ook heden ten dage eigenlijk niet met
*---* *- is waar bij ons de
andsgrens loopt,
lts daarvan werd een
jmst gemaakt, waarbij
celen grond afzonderlijl
In de 19de eeuw is de ballenmakerij
een kleinschalige bedrijvigheid gewor
den maar van Gils merkt op dat in de
jaren 1850-1860 zeker niet van een
kwijnende bedrijfstak kan worden ge
sproken. Hij staaft die uitspraak met
een gemeenteverslag uit 1853. In dat
jaar ook bloeide de kaatssport in
Friesland weer op. In het gemeentever
slag van 1858 wordt melding gemaakt
van twee Goirlese kaatsballenmakerij
en die dat jaar onafgebroken werk
zaam zijn geweest. In 1872 is het ech
ter afgelopen met de ballenproduktie.
Oorzaken daarvan zijn volgens Jef van
Gils concurrentie van Friese schoen
makers die ook kaatsballen gaan ma
ken en de steeds lager wordende lonen
van de ballenmakers in Goirle terwijl
Op papier een schijnbaar onontwarbare situatie, die doet veronderstellen dat in
de gemeenschap Baarle-Nassau en Baarle-Hertog iedere dag nieuwe moeilijkhe
den met zich meebrengt op bestuurlijk gebied en ook op het persoonlijke vlak.
Doch de werkelijkheid is juist tegenovergesteld en waar ter wereld vindt men zo
danig innig en ingewikkeld samengaan van twee gemeenten van verschillende na
tionaliteit? Midden in de Nederlandse gemeente Baarle-Nassau en nog altijd van
het centrum uit 5 km verwijderd van de zuidelijker gelegen officiële landsgrens
tussen Nederland en België, bevinden zich een dertigtal grotere en kleinere stuk
jes Belgisch grondgebied, die kris-en-kras verspreid liggen over het Nederlandse
grondgebied en gebracht zijn onder één noemen de Belgische gemeente Baarle-
Hertog.
Waarschijnlijk
baar resultaat eei
lende volkeren.
Wir-war van
officiële instellingen
De Belgen zowel als de Nede
oefenen elk voor zich op eigei
het gezag uit. Om er maar evi
te noemen: elk heeft zijr
urgemeester en gemeente™
radhuis, politie, douane, brandweer
postkantoor, scholen, kerkelijke
lingen, elektriciteitsvoorziening,
foon, munt (waarmee men t*w
wederkerig zowel in Hertog als in
sau terecht kan), enz., enz.
Denkt u echter vooral niet dat dit de
gemeentenaren scheidt in twee duide
lijk herkenbare groepen. Neen: ieder
gaat rustig naar de kerk die hem het
meest aanspreekt, koopt in de Belgi
sche of Nederlandse winkels waar dit
het voordeligst uitkomt en dit kan op
wisselende tijdstippen nogal eens ver
schil opleveren, omdat de economische
en fiscale stelsels van beide landen nog
al eens uiteenlopen.
Theoretisch gesproken zit het er nog
altijd in dat men bij een of andere
overtreding voor zijn eigen huisdeur
bekeurd kan worden door een politie
man uit een ander land, maar in de
praktijk loopt dat allemaal nog al los.
Gezegd kan worden dat het rustig
accepteren en profiteren van enigszins
vreemde toestanden de bevolking van
'de beide gemeenten in het bloed zit.
Maar ook op ander gebied wordt ge
toond dat gezond verstand en chauvi
nisme twee geheel aparte zaken zijn in
Baarle.
Zo werd b.v. de waterleiding in bei
de gemeenten aangelegd door toedoen
van Nassau, terwijl Hertog zorgde
voor een prima riolering met een zui
veringsinstallatie, lozend op een Nas-
saus riviertje. Ja, Baarle mag zeker een
toonbeeld genoemd worden van een
heid, eenheid van volkeren zonder dat
het eigen karakter er onder lijdt. Men
zou kunnen zeggen: «Zoals Baarle is,
moet Europa worden». In Baarle heeft
alles een internationaal tintje. Juist
daarin schuilt dan ook voor een groot
deel de aantrekkingskracht, uitgeoe
fend op de toeristen en bezoekende
vreemdelingen.