1
KUNST
J
5
w W,J -1
keurige
keukenmensen
cg&J
5v
BELEEFD
Werklozen-
theater
Kamer van Koophandel bepleit
stroomlijning regionaal sociaal -
economisch beleid
r AANBEVELEND
door pao' vroom
De lunch in het gras
I
Kunstmuseum: universum van de omkeerbaarheid
tv
■s
5SE
3495.
iQtll
V h»Xrer„Wnb^Pvoor
DTalUnanSCl'a,>
r
Donderdag 11 april 1985-pagina 7
DE TILBURGSE KOERIER
ipril 1985 - pagina 6
i(^u
IN HUIS
I j
stituut».
80
.KIJK., zegt I
eigenaar var
horloge
ie
service.
°vertuigen
en
onze
collec-
aat 26
■421933
laard
GOUD-ZILVER
Wilhelminapark 142a (nabij hoek Goirkestraat) Tilburg
aar ook
i of
van
jende
r een
cor
kui
em,
witte wijn,
Beleefd aanbevelend.
C. van Tilburg
Keuken B.V.
an sfeer
elligheid?
acntig bankstel
eiste en sterkste
latten
ongekend lage prijs
jruik van
zijn werk dat
de
Ingrediënten
3 dl. sterke koffie, 2 eidooiers,
30 gr. suiker, 1 dl cognac,
1 dl. room, snuifje cacaopoeder.
bent g
Pasteitje met garnalenragout
Gehakt op eigen-wijze
Wiener mélange
véld van
bezig en
de ha
Juwelier Goudsmid
sAntim SV like
in het Frankrijk dier dagen officieel
erkende en gewaardeerde stijl, die van
het academische, moest een schilderij,
ook een landschap, in het atelier
worden geschilderd. De kleuren
dienden getemperd te zijn en men
vond de vrolijke, lichte kleuren die
Manet hier gebruikte, alsof het doek
ter plaatse, in de open lucht
geschilderd was, ongepast.
Kunsthistorici hebben zich, zoals hun
taak ook is, ijverig gestort op het
sluit met de inhoud
op de aktuele ontwik
kelingen ten aanzien van betaald en
mbetaald werk. Wat gebeurt er, als
onbetaalde kracht, wel of niet in
kader van een werkervaringspro-
in een bedrijf of instelling gaat
ïrken; welke eisen worden er gesteld
i welke waardering staat er tegen-
sr; heeft het doen van mi
rk zin, en zo ja, voor wie,
ogenschijnlijk
is in een speelse vorm gegoten.
De manier waarop tekst, muziek en
beeld zijn verweven, levert een strip
verhaalachtig schouwspel.
achtergrond geeft het tafereel toch
weer een «pastoraal» tintje; dit beeld
vormde ook Manets startpunt voor het
schilderij: een soortgelijk tafereeltje
gaf hem tijdens een wandeling met een
vriend het idee om dit doek te maken,
dat hij zelf trouwens aanvankelijk «Le
Bain» noemde, het bad.
Dan is er het kleurgebr
Manet, een element in zij
hem tot voorloper van a>_
impressionisten stempelt. Volgens de
OflZe mees,er-goud-
Onderstaande recepten zijn steeds
voor 4 personen.
Ingrediënten
4 pasteibakjes,
150 gr. gepelde Hollandse garnalen,
1 eetl. kappertjes,
40 gr. boter, 3 eetl. bloer
2 dl. room, I glas droge i
peper, zout, thijm,
paar druppeltjes citroensap,
paar takjes peterselie,
10 strengeltjes bieslook.
Eiken keuken in land
huisstijl. Kompleet
geleverd met:
koelkast
oven
- kookplaat
- afzuigkap
Nü
wt s refusés ofwel de
van 1863 door de
t leidersfiguur be-
laten dar-
van de beeldende kunstproduktie: de
kunstenaar levert met zijn werk een
bijdrage aan «de kunstgeschiedenis»
of reageert hierop.
Pasteitje met garnalenragout.
Maak van de boter en de bloem een
lichte roux. Breng op dikte met de
witte wijn en de room.
Op smaak afmaken met peper, zout,
druppeltje citroensap, wat gemalen
thijm, wellicht wat aroma. De gewas
sen garnalen, de fijngeknipte
bieslook, de kappertjes, de gehakte
peterselie voorzichtig door de roux
spatelen.
Inmiddels hebt u de pasteitjes in een
hete (voorverwarmde) oven (250°C)
knapperig gemaakt.
De pasteitjes op voorverwarmde
bordjes zetten en geheel vullen-met
ragout, rest ernaast scheppen.
in het oude Textielmuseum,
tel een lezing georganiseerd met
in het in 1984 verschenen proef-
”~3n».
kader van de Tilburgse Kunstmanifestatie
Het lijkt niet toevallig dat deze Ka
mer van Koophandel dit voorstel doet
daar zij zelf aan het Reitseplein in Til
mlig- burg bloeit temidden van een zeer ge
«zit- olied complex van commerciële dienst
verlening: het Bureau van Spaendoncl
cum annexis.
Het schilderij waarvan u hier een afbeelding ziet, zal u waarschijnlijk niet in de eerste plaats hevig
shockeren, tenzij de schok der herkenning u doortrilt. Toen de Franse schilder Edouard Manet dit werk,
Le Déjeuner sur l’Herbe (de lunch in het'gras) getiteld, echter voor het eerst publiek tentoonstelde, in
1863, veroorzaakte het groot schandaal: het kwam niet overeen met de letterlijk, burgerlijke smaak van
die tijd.
Veel mensen zullen geneigd zijn, het werk van Manet te rekenen tot de Impressionistische school-
maar helemaal terecht is dat niet: wel werd Manet vooral na de expositie (de Salon des re
tentoonstelling der geweigerden: op de officieel erkende schilderijententoonstelling) va
groep jonge schilders die later het impressionisme zouden vertegenwoordigen, als hun
schouwd. Typisch impressionistisch werk (korte penseelstreken, alleen het licht en de kleuren
telen) heeft Manet in die zestiger jaren van de vorige eeuw niet vervaardigd.
-4 Ceet ¥an Tilburg,
.an een aantal keu
kenzaken, «het liefst krijg Ik
klanten op aanbeveling. De re
commandatie, de mond-tot-
mond reclame zijn mij meer
waard dan 100 advertentie»
Daarom Is de vóór-servlce zó
intens dat nazorg praktisch
overboden wordt. Daarom ook
heb Ik voor de verkoop van
Hebatorm en Doppelmüller
gekozen. Prachtige keukens
tegen redelijke prijzen. Want
als de Duitse «Gründllchkelt»
ergens goed van pas komt
dan Is het wel bij het maken
van betaalbare kwallteltskeu-
Wiener mélange.
Vul wijnglazen met heet water.
Zet sterke koffie en sla de room
zonder suiker halfstijf. Roer de ei
dooiers au-bain-marie glad, voeg er de
suiker en de cognac bij en klop er
met een garde de hete koffie door.
Pas op dat de mélange niet te heet
wordt want dan kan het gaan
schiften.
Doe het warm water uit de wijn
glazen, wrijf ze snel droog, en giet er
de mélange in.
Schep er de half stijf geslagen slag
room op. Bestrooi met wat cacao
poeder en dien direkt op.
Ingrediënten
1 ui, 400 gr. rundergehakt,
1 eetl. paneermeel, 1 eetl. paprika
poeder, 50 gr. boter, 4 flinke plakken
schouderham, 8 plakjes gerookt
mager ontbijtspek, peper, zout,
nootmuskaat, 1 ei, 2 eetl. barbecue
saus (fles) of ketchup.
of reageert hierop. r
Vanaf haar ontstaansmoment ver- Nagegaa
schijnt «de kunstgeschiedenis» in schiedenis»
steeds weer nieuwe gedaantes; deze
worden door de auteur opgespoord in
teksten van Hegel, Burckhardt, Riegl
en Warbdrg. Eén van Rijnders’ stellin
gen is dan ook dat «de kunstgeschie
denis» een uitvinding is van de 19de
eeuw en dat het vaderschap ervan niet
Edouard Manet werd in 1832 te
Parijs geboren en stierf daar al in 1883.
Als kind uit een welgestelde
bourgeoisfamilie was een
schilderscarrière voor hem eigenlijk
volstrekt taboe, maar zoals dat in
zulke gevallen vaker gaat, wist Manet
na verloop van tijd, met de hulp van
een welwillende oom, toch zijn doel te
bereiken en kon hij zich, eerst als'
leerling, vervolgens als professioneel,
aan zijn roeping wijden.
Het schilderij Le Déjeuner sur
l’Herbe is niet Manets eerste werk,
maar het behoort wel tot zijn vroege
periode en het is zeker een van de
bekendste. Manet had het niet zomaar,
uit zijn blote hoofd, geschilderd, hij
had voorbeelden. Dat is
vanzelfsprekend, iedere kunstenaar
heeft zijn voorbeelden, zijn vereerde
leermeesters wier werk hij zo
bewondert dat hij het wil evenaren
liefst zelfs verbeteren. Manet hield
«herdersachtige» tafereeltjes,
pastorales, herinneringen aan een
geïdealiseerd, onbedorven verleden.
Er wordt wel gezegd dat Manet het
thema voor «Lunch in het gras» heeft
ontleend aan de «Fêtes galantes», de
galante feesten van Watteau - de vorm
van dit schilderij heeft hij in elk geval
gezien bij twee grote schilders uit de
renaissance: zowel een aan de
Venetiaan Giorgione toegeschreven
(maar misschien door diens
plaatsgenoot Tiziaan vervaardigd)
landelijk tafereeltje als een doek
genaamd «Het oordeel van Paris»,
geschilderd door Raffaël, waarnaar
Marcantonio Raimondi een ets
vervaardigde, doen in hun vorm
denken aan de «lunch». In hun vorm
en als Manet de oude meesters alleen
maar keurig had nagebootst, dan was
er niets aan de hand geweest.
Er waren echter teveel elementen in
dit schilderij die het publiek de
gordijnen injoegen van
veron t waardiging.
Een «plaatje» als dit was toegestaan
indien het een allegorische voorstelling
betrof of een tafereel uit de wereld van
de klassieke mythologie. De Franse
bourgeois van zo’n
honderdvijfentwintig jaar geleden was
buitengewoon preuts, een fatsoenlijke
vrouw mocht haar naakte enkel niet
eens laten zien - wel had dezelfde
gefortuneerde burger in zijn kabinetje
een schilderij hangen waarop een
aantal blote dames een allegorie van
de trouw, of van de vaderlandsliefde
stonden of lagen te zijn: dat was prima
in orde, dat was kunst. Maar Manet
had geen allegorie geschilderd. Hij had
een gewone geheel ontklede vrouw
geschilderd, van wie iedereen wist dat
ze schildersmodel was. Haar modieuze
kleren liggep naast haar op de grond
en helemaal schandalig is dat ze de
toeschouwer onbeschaamd recht in het
gezicht kijkt (hetzelfde model doet dat
ook op dat andere
«schandaalschilderij», de «Olympia»),
«Le Déjeuner sur l’Herbe» is geen
allegorische of mythologische
voorstelling: de twee heren zijn
gekleed naar de mode van de eigen tijd
en ze hebben ook al geen verheven
uitdrukking op het gelaat: ze hebben
helemaal geen uitdrukking en kijken
zonder commentaar de ruimte in.
De badende vrouw op de
Voor het zevende achtereenvolge
jaar brengt het Werklozen theater
theaterproduktie uit.
Evenals voorgaande jaren krijgt een offrer
groep (jonge) werklozen de mogelijk- On
heid om onder professionele begefei- form;
ding een voorstelling te maken over
werkloosheid, en die vervolgens een
maand of vijf door het hele land te
spelen.
De muziektheaterproduktie
werk» heeft als thema - het wer
- vrijwilligerswerk, waarmee zowel tra
ditioneel vrijwilligerswerk als werken
met behoud/behulp van uitkering als
onbetaald werk bedoeld wordt.
Aan de hand van interviews, c"
spelers met vrijwilligers gedaan uW-
ben en het bestuderen van het v*1*
voorhanden zijnde materiaal hebbv..
de schrijver en de komponist de erva
ringen met het onderwerp verwerkt
een synopsis; vandaaruit is geïmprovi
seerd en heeft het stuk uiteindelijk zijn
vorm gekregen in vaste tekst, muziek
en beeld.
«Mooi werk» s'"
van het stuk aan op
kelingen ten aanzie
onbetaald werk,
een onbetaalde kracht
het 1
jekt,
werk,
en
over;
werk
Deze
matiek i
uitleggen van alle elementen in de
afbeelding; zo zou het vinkje dat
bovenin midden op het doek
kwinkeleert als symbool van
wulpsheid figureren en zou de man
rechts het vogeltje met zijn uitgestrekte
rechterhand wenken zich bij het
gezelschap te voegen en aldus het
schilderij een atmosfeer van
ingehouden zwoelheid verschaffen. Er
zijn nog andere theorieën waarop we
hier verder niet ingaan.
CUISINE NORMAAL,
MIJN IDEAAL.
Deze week heb ik de zoveelste varia
tie op de salade Nicoise geproefd;
krulsla aangemaakt met zoetzure
dressing en vervolgens vermengd
k met stukjes sinaasappel, Hollandse
«en Noorse garnalen, champignons,
stukje tomaat en gehakte selderij.
W Een prima kombinatie. Mocht u
j wellicht ook op ’t idee komen een
- eigen variant te creëren, maak dan
!T niet dezelfde fout die de restaura-
teur beging; een enorme berg sla op
-y een groot bord! Nee, salade Nicoise
is een fijn, maar vooral een klein
voorafje. Smakelijk!
Manets jongere tijdgenoot en
vriend, Claude Monet, schilderde
enkele jaren na hem eveneens een doek
met de titel «Le déjeuner sur l’herbe».
Dit werk waarvan alleen enkele
fragmenten en voorstudies bewaard
zijn gebleven, is weer anders van
benadering en thematiek dan Manets
«lunch».
Dat niet alleen schilders elkaar over
en weer en ook de afstand van eeuwen
overbruggend beïnvloedden, blijkt
vooral in het Frankrijk van omstreeks
de tweede helft der vorige eeuw zeer
sterk. Schilders, romanciers, dichters,
imponisten en ook uitvoerende
anstenaars gingen regelmatig met
elkaar om, inspireerden, haatten en
beroddelden elkaar.
Zo schilderde Manet in 1876 een
portret van de dichter Stéphane
Mallarmé, die op zijn beurt weer
bemoedigende artikelen schreef over
Manets werk. Manet illustreerde o.a.
ook de in 1876 verschenen, beroemde
«pastorale» van Mallarmé, L’après-
midi d’un faune. Mallarmé had het
thema voor zijn meesterwerk
opgedaan bij de achttiende-eeuwse
schilder Francois Boucher. In 1894
componeerde de «impressionist»
Claude Debussy zijn «Prélude a
l’après-midi d’un faune» en in 1912
tenslotte maakte de Russische danser
Vaslav Nijinski van l’après-midi een
opzienbarend ballet.
Over Manet, het impressionisme en
de afzonderlijke schilders in die stijl
zijn altijd wel betrekkelijk goedkope
boeken te krijgen in de «ramsj», de
aanbiedingen bij de erkende
boekhandel en bij de Slegte. Over
Manet verscheen bij SKI RA een
monografie door Georges Bataille
(Genève, 1955). Anne Coffin Hanson
schreef Manet and the modem
tradition (New Haven/ Londen, 1977),
terwijl van de grote Manet-
tentoonstelling die in 1983 in New
York (MMA) en Parijs (Grand Palais)
werd gehouden, catalogi verkrijgbaar
zijn, waarbij de Franse versie
aanzienlijk goedkoper is dan de
Engelse.
Bij kunstuitgeverij Phaidon
j (Oxford) is tenslotte een plaatjesboek
over Manet uitgegeven.
Ondememershuis
Naar het voorbeeld van wat in ande
re regio’s inmiddels tot stand is geko
men dan wel in ontwikkeling is, be
veelt de Middenbrabantse Kamer van
Koophandel de gemeentebesturen, het
samenwerkingsverband Midden-Bra-
bant en Indutil aan om te komen tot
- ..o__ een «ondememershuis» of «bedrijfs-
m vrijwilligers- stimuleringsinstituut» waar de cliënt,
wie? degene die op zoek is naar voorlich-
zware proble- ting, steun of begeleiding op sociaal -
economie gebied, deze diensten on
der één dak kan aantreffen, waar het
verwijzen van het ene loket naar het
andere op informele en en snelle ma-
Vervolg van blz. 1
nier plaats kan vinden en waar ieder-
Daas een op zekere vaste tijden terechtkan:
”'j kunnen ons voorstellen dat u voor wat de stad Tilburg betreft liefst
leze opsommingen enigszins daas in oen centraal gebouw en in de omlig
MvJt geworden - en zo zult u zich op gende gemeenten via een vaste
uw beurt in kunnen denken dat diege- dag» van het «bedrijfsstimuleringsin-
nen die op genoemde terreinen voor-
lichting, begeleiding of steun nodig
hebben evenzeer daas worden wanneer
ze voor zichzelf een keus moeten ma
ken uit de overvloed van organisaties
die hun deskundigheid aan de argeloze
starter, aspirant-exporteur of uitvinder
offreren.
Om de verwarring voor de naar in
tonatie dorstende deelnemer aan het
economisch leven nog groter te maken
houden sommige van de genoemde in
stanties zich met meer dan één aan
dachtsveld van sociaal - economisch
«Mooi beleid bezig en andere weer niet. Het
ïrk item ligt voor de hand te veronderstellen
dat deze veelheid van dienstverlenende
instanties, stichting en bureaus eerder
remmend en vertragend werken op de
sociaal - economische ontwikkelingen
die de in Midden-Brabant dan dat ze deze
n heb- stimuleren. Het is ook begrijpelijk dat
t vele de Kamer van Koophandel en Fabrie-
bben ken, bevorderaar bij uitstek van han-
erva- del en nijverheid, zich over deze wild-
tot groei aan instanties zorgen maakt en
avi- voorstellen doet om de beschikbare
i deskundigheid op een doeltreffender
k manier aan te wenden.
Donderdag 18 april om 2030 u. wordt er i
Gasthuisring 23 in Tilburg door de stichting Artike’
medewerking van de heer F. Reijnders, auteur van
schrift «Kunst-geschiedenis, verschijnen en verdwijnen»
Deze lezing wordt gehouden in het k
1985.
«Kunst-geschiedenis verschijnen en
verdwijnen* bevat twee centrale the
ma’s. Het eerste is het verschijnen van
«de kunstgeschiedenis». Kunstgeschie
denis wordt door Reijnders be
schouwd als een theoretische figuur
die in de 19de eeuw op vele niveaus
wordt ingezet. Men treft deze figuur
aan in Hegels Asthetik, maar ook in de
presentatiesamenhang van de musea.
Ze biedt een kader voor het restaure
ren van oude monumenten, maar
dringt evenzeer aan in het «lichaam»
Menu van de week
ligt bij Vasari (16de eeuw), of bij
Winckelmann 18de eeuw).
Op hetzelfde moment dat «de
kunstgeschiedenis» verschijnt, ver
dwijnt ze ook. Verschijnen en verdwij
nen impliceren elkaar Het verdwijnen lil CCIl blief 3311 betTOkkeil iïlSt3IltieS
van «de kunst» en «de geschiedenis»
in de moderne tijd is het tweede - con-
trapuntische - thema van de hier ge
presenteerde tekst.
VI-aan wordt hoe «de kunstge-
.^u^vmS» verdwijnt in het moderne
museum, in het design, in de media; en
hoe ze tegelijkertijd haar eeuwige te
rugkeer beleeft als kode, als model, als
toegezegde waarde. Met behulp van
teksten van Baudelaire, Nietzsche en
Benjamin worden de implicaties van
het verdwijnen onderzocht.
Gehakt op eigen-wijze.
Gehakt aanmaken met ei, paneer
meel, peper, zout, paprikapoeder en
fijngehakte ui.
Rolletjes maken van ca. 10 cm lengte.
Aanbraden en ïn ca. 10 minuten gaar
laten smoren. Uit de pan nemen en
om wikkelen met de schouderham, die
u eerst even heeft bestreken met de
barbecuesaus. Nu de plakjes gerookt
spek eromheen en de rolletjes terug
in de koekepan. Snel verhitten.
Zodra het spek krokant wordt opdie
nen. Gebakken aardappels smaken
hierbij met wat frisse sla, of wat fijn
gesneden rauwkost groente.
/‘X’rSrX'iï 001 «“ijd 100 JS I
C. van Tilburg Keukens b.v.
Zomerstraat 49b, Tilburg, tel. 013-363080
Ook gevestigd te Eindhoven - Helmond - Breda - Roosendaal - Ittervoort
