«De Volt» 75 jaar
Tilburg
in de óörlo
1695.
rvHs]
ra£
i i
UR
£2
39-
1795.
FIRATO
NIEUWS
Gordijnen
j,90
•tBoesschoten
DO YOU Like
'n Bruin Leven?
Stralend bruin
In 3x40 minuten
op de snelbruiners van
©koppelmans
-ARNHE^-^
coop
DE TILBURGSE KOERIER
Donderdag 6 september 1984 - pagina 7
1984-pagina 6
door Paul Vroom
Vervolg van blz. 1
iant
sttin
cgd
T.K.
De eerste Tommies in Goirie, op Allerheiligen, 1 november 1944.
De huidige vestiging van de Nederlandse Philips Bedrijven B. V. vestiging Volt Tilburg aan de Zevenheuvelenweg.
Mitsubishi 306
Deze foto is van rond 1924. Op de achtergrond ziet u de kerk van Broekhoven I.
:prysde
Een van de twee Tilburgse
heer Verbum
Hevige beschieting
Noodgedwongen begonnen de Brit-
ndse kaas
.eopatie
NORDMENDE
KLEURENTELEVISIE
picture search
frontlader
afst.-bed. (kabel)
4x voor te programmeren
voor de
er moest
ers bij
heren
mat teletekst
afstandsbediening
39 voorkeuzen
echte garantie
56 cm grootbeeld
ïratiegebied,
liden tot aan
Jioefstraat 145,tel.013-432163^
Donderdag koopavond
10 Dagelijks
tot 13.00 uur
Tilburg.
I3/366706
st. annaplein 16. tel. 430617
Parkeren geen probleem
ORDIJN
I 340 380 420 460
i 378 416 455 484
412 454 497 530
I 447 491 539 576
I 480 530 581 622
i 498 549 602 647
p maat gemaakt
■nd B.V.
se oprichters: de
nt.
PAL
jken. U dient zich zo snel mogelijk
■«•''en bij het bedrijf; misschien is
n» m nog een gaatje open.
Kaart van het open
gezien vanuit het Zui<
de Maas, in de herfst van 1944.
Bij het tot stand komen van deze
aflevering is o.m. gebruik gemaakt
van:
- J.M. Didden en M. Swerts,
Strijd tussen Maas en Duinen.
Waalwijk, 1979.
- Over de bevrijding vn Moer
gestel Notitie van streek archiva
ris P. Winsman.
De toekomst
Inmiddels hebben de automatisering
en de mechanisatie ook bij «de Volt»
allang hun intrede gedaan en in de toe
komst zal zich dat alleen maar uitbrei-
jken,
tuut uil vvuiaai vviuvi dflDHkCIl. Hoe
zal het verder gaan met «de Volt» in
Tilburg, zullen er weer zoveel mensen
werk vinden als in het topjaar 1961?
Dit zijn vragen waarvan het antwoord
in het verschiet ligt en slechts de tijd
zal het leren.
~J'38n van
laarvan en al
ords met
verband
trappistiuw
gemeente,
en vijf pat
het gezin Löb; zij hadden het
van joodse afkomst te zijn en
door de Nazi’s weggevoerd en
moord. De gemeente Berkel-Ens
J.WCM1 DCmUCÏIb.
Dorpsstraat la, Goirie,
Telefoon 013-341308.
Dan volgen de jaren van
groei, een groei die vooral
was aan de opkomst van
waarvoor er bij «de Volt»
delen gemaakt werden. D‘
stelde ook eisen aan het
J~ eigen opleidingen dede
de groei werd er naarst
naar meer ruimte en die we
sterhout. Daar wer
produktie
tv. Toch
- Dldoe
in Oosterhout waren de geve
ïrkbaar. De produktie werd da
8 gestaakt, Turnhout volgde
OPROEP
voor een reünie 3e en 4e compagnie AA T
In verband met het organiseren van een re
ünie, zou ik gaarne contact hebben met alle
AAT-ers van bevrijdende compagnieën die
zich ais vrijwilligers grotendeels hebben aan
gemeld te Tilburg aan de school Nijversstraat
in dec. als 3e compagniet AAT via de clarici-
schoot, Hoogvensestraat naar Eersel en ver
volgens naar Arms vertrokken zijn voor een
militaire opleiding.
Eveneens worden uitgenodigd de vrijwilli
gers van de 4e compagnie AA T afkomstig uit
Tilburg, Breda, Roosendaal en Bergen-op-
Zoom, die in A Ibert gelegerd werden.
Derhalve de mannen van hel eerste uur.
Daar Tilburg op 27 oktober a-s. 40 jaar be
vrijd is zal deze reünie naar alle waarschijn
lijkheid ingepast worden in de festiviteiten en
activiteiten, die rond deze datum zullen
plaatsvinden.
V kunt zich telefonisch of schriftelijk mel
den bij J.. Weesie, Luchthavenlaan 42, 5042
TE Tilburg. TeL 013/67.64.72.
heeft in 1978 een straat naar hen ver
noemd. Ook staan hun namen vermeld
in de oorlogsgedachteniskapel die in
de oude Ceciliatoren van Enschot
werd ingericht.
het dorp maar liefst van drie kanten
naderden, vanuit het westen, het zui
den en het oosten, kostte het zeker ver
houdingsgewijs, aanzienlijk meer men
senlevens, gewonden en vernielingen
om Loon op Zand van vijanden te zui
veren dan bij enig ander dorp rondom
het hart van Brabant, en zelfs in Til
burg het geval was geweest.
tmoge
Engeland,
ld, Canada
Staten. Zo werkten er in 1.
werknemers bij «de Volt» e
ruim 1.650.
De periode van de Eerste Wereld-
oorlog was «de Volt» redelijk goed nen
doorgekomen hoewel er problemen dacj-
waren geweest met de materiaalvoor
ziening en afzetlijnen naar het buiten
land «verstopt» raakten.
Op zoek naar zekerheid slaagde de
heer Verbunt er in 1920 in een samen
werkingscontract te sluiten met Philips
en Pope. Via dat contract werden er
tussen de drie bedrijven afspraken ge
maakt omtrent produktie-aantallen en
prijzen.
Intussen was «de Volt» in haar be
drijfsvoering ook internationaal ge
worden. In 1917 namelijk was het be
drijf namelijk praktisch de enige aan
deelhouder geworden van de lampen-
happij «Lelios» in Engeland. In
rerd er een bedrijf opgericht,
:hulp van geld van Philips: c'
ifabriek «Societé België Volta»
teen er een filiaal
am. In 1924 over
at eerste uur, de
Vervolg van blz. 1
Die rij van Tilburgers wordt op
markante wijze geopend door twee van
de oprichters van N.V. Volt in mei
1909, de heren Verbunt en de Bakker.
Als doelstelling van hun bedrijf lieten
zij bij de notaris het volgende
schrift vastleggen: «het fabriceren
verkopen van metaaldraadgloeilar”
en onderdelen daarvan, m
voor Nederland maar ook
port». Een maand daarna werd
naam veranderd in Metaaldraadgk
lampenfabriek Volt. In dat jaar vi
den 38 mensen werk 1 J
eerst in de Schoolstraat
en hetzelfde jaar nog ver!
Nieuwe Goirleseweg J'
omgedoopt in Voltstr
Voedselreservoir
Moergestel, Berkel, Enschot, Uden-
hout en Loon op Zand hadden in de
oorlogsjaren in elk geval gemeen dat ze
dicht genoeg bij Tilburg lagen om te
dienen als voedselreservoir voor hon
gerige stedelingen. Heel wat vriend
schappen zijn er ontstaan in die jaren
tussen Tilburgers die niet of ternau
wernood konden ronkomen met hun
rantsoenen en boerenfamilies die
keken op een schaal eitjes of een
aardappelen: niet elke boer wilde
leen vlees, groenten en fruit leveren te
gen tafelzilver en kristallen servies
goed.
Weinig militairen
De vijf dorpen werden allemaal met
de pinksterdagen van 1940 door de
Duitsers in bezit genomen. Omdat ze
niet, zoals Hilvarenbeek en Goirie, aan
België grenzen waren er ook geen grote Dr/*
concentraties van het Nederlandse le- i
ger neergestreken. Wel kwamen de op
zaterdag 11 mei 1940 te hulp gesnelde
Franse troepen nog tot Moergestel,
waar ze juist op het moment arriveer
den dat een door het Nederlandse le
ger ondermijnde brug in de lucht vloog
met een Duits legervoertuig erop.
Vorige week vermeldden wij op de
ze plaats abusievelijk 1944 als het
jaar waarin de gijzelaars in de
Roovert werden gefusilleerd. Dit
moet zijn 1942.
Udenhout
In Udenhout werden tegen het einde
van de oorlog enkele gebouwen door
de Duitsers verwoest. Op 26 mei 1944
werden hier 14 verzetsstrijders uit Til
burg gefusilleerd, waaronder Wim Ber-
kelmans, H. Verbunt en Rob van
Spaendonck.
De woeligste tijden braken ook voor
de dorpen wel aan in het najaar van
1944.
De bevrijding, die in de meeste ge
vallen vanuit het zuidoosten plaats
vond, had veel meer voeten in de aarde
dan oorspronkelijk werd verwacht en
gehoopt.
Krisis
Iemand die iets van de geschiedenis
afweet, zal aan het jaartal 1929 onmid-
'”'jk het woord krisis koppelen. Die
internationale krisis liet zich ook gel
den bij «de Volt». In 1933 werkten er
nog maar 990 mensen bij h
In de loop der jaren trok
weer wat op tot 1.328 in 1!
tussentijd kreeg het sociale asj
t het bedrijf meer en meer uv
dacht. Zo werden de vakantierej
gen verbeterd, er kwam een regie
voor een personeelskem, de later
dernemingsraad, er startte een
niseerde vakliedenopJ:-
enigingsleven binnen v...
de zich uit met r J-J
richting van schaa^viuu ovn
voetbalclub TAC.
Verbunt en de
van hun bedri
volgende op per
fabriceren en ka.
idgloeilampen spoeler
t, niet alleen terijen
voor ex-
1 de
Joei-
In dat jaar von-
bij de fabriek die
t gevestigd was bedrijf met
rhuisde naar de ruim 1.650 s
g die in 1949 werd tijd waren
traat. voor het ji
Steunfonc
Dan tenslotte de open dag op zater
dag 15 september. Het aantal mensen
dat zich al opgegeven heeft voor de
open dag is overweldigend en nog
slechts een beperkt aantal geïnteres
seerden kan van deze gelegenheid ge
bruik maken «de Volt» van naderbij te
Tankwal van beuken
Zo hadden de Duitsers alle eeuwen
oude beuken langs de weg naar Til
burg van een springlading voorzien -
zoiets hadden de Nederlanders in 1940
bijvoorbeeld ook gedaan op de Pop-
pelseweg in Goirie, zonder dat daar
verder iets gebeurde.
Bij de nadering der Engelsen, Schot
ten, Polen en Canadezen echter Het de
Duitsers de explosieve ladingen ont
ploffen, zodat de bomen een voor een
dwars over de weg kwamen te Hggen
en daarmee een doeltreffende versper
ring vormden voor de aanstormende
tanks - die in de drassige bodem rond
Tilburg alleen over de weg vooruit
konden.
Verbeten tegenstand
Vooral de bevrijding van Loon op
Zand was een buitengewoon lastig
kartwei, dat pas na onverwacht lange
en hevige strijd kon worden geklaard.
De Duitsers verdedigden Loon op
Zand alsof het een uiterst belangrijke
stad was en ofschoon de geaHieerden
ten daarop een hevige artilleriebeschie
ting die dagen zou aanhouden, veel
slachtoffers zou eisen, ook onder de
burgerbevolking, en orider meer de
kerk en het kasteel van Loon op Zand
zwaar zouden beschadigen. De Duit
sers wilden ten koste van alles de op
mars van de geallieerden naar de Maas
vertragen en zo was in Loon de prijs
voor de bevrijding zeer hoog.
(wordt vervolgd)
Ook in Oosterhout waren de gevol- Dan wordt er op vrijdag 14 septem- bekijk
gen merkbaar. De produktie werd daar ber om 15.00 u. in besloten kring een op te gever
in 1968 gestaakt, Turnhout volgde in herdenkingsbijeenkomst georganiseerd er voor un
1972. waarbij ondermeer het gemeentebe-
Inmiddels ging de verhuizing van de stuur, de Kamer van Koophandel, het
Voltstraat naar de Zevenheuvelenweg onderwijs, werkgevers- en werkne-
langzaam door. In 1979 werden in mersorganisaties en de bedrijven die
Noord de laatste gebouwen opgeleverd op het Kraaiven gevestigd zijn een in-
en het jaar daarna was het hele bedrijf vitatie hebben ontvangen,
overgehuisd.
Toen waren er al heel wat mensen
ontslagen. Vanaf 1961 tot 1982 was
het personeelsbestand met meer dan
de helft verminderd: welgeteld resteer
den er in ’82 nog 2.104 werknemer
«de Volt». In het jaar onzes h»
1984 werken er nog 1.890 personen
de Voltvestiging van Philips aan
Zevenheuvelenweg 25 in Tilburg.
Internationaal
Het aantal werknemers bij de fa
briek groeide gestaag. Er werden im
mers ruime afzetmogelijkheden gevon- dellijl
den in Engeland, Italië, Polen, intern
Griekenland, Canada en de Verenigde
er in 1912 al 182
en in 1929
Feest
Nog even terug naar de komende
dagen. Op 9 september geeft «Drum
fanfare Volt» in de kantine van Volt
aan de Zevenheuvelenweg een koffie-
konsert en wel om 12.00 u. Misschien
is er nog plaats voor u.
In beslag
Natuuriijk hadden ook de midden-
brabantse dorpen te Hjden onder de
maar zoals meestal onder
omstandigheden was het le-
f'ittelande toch aanzienlijk
beter te dragen dan in de stad Tilburg.
Ook in de dorpen hadden de Duitse
troepen als het hen zo uitkwam beslag
gelegd op kloosters en scholen die uit
stekend als tijdelijke huisvesting kon
den dienen. Diezelfde kloosters waren
- ïrigens zeer geschikt om er onder
duikers in te verbergen omdat de Duit-
;rs in veel gevallen nog wel een zekere
waroom aan de dag legden bij het
doorzoeken van dergeHjke plaatsen,
kerijen. Die nijverheid viel dan weer te Moergestel diende trouwens ook als
verklaren door het grote bosoppervlak een der belangrijkste knooppunten in
in de gemeente. Tenslotte kende de vorige week besproken «escaj
Udenhout ook toen al de twee inrich- ne» voor geallieerde piloten,
tingen voor geestelijk gehandicapten.
Familie Lob
Schoenindustrie In twee van die kloosters, de tn
Loon op Zand, evenals Udenhout pistenabdij te Berkel Enschot en 1
en Moergestel op een kilometer of ze- trappistinnenklooster onder dezelfde
ven afstand gelegen van Tilburg en gemeente, vertoefden ook een zuster
ook een aantrekkelijke woongemeente en vijf paters, allemaal kinderen uit
voor mensen die elders werken kende het gezin Löb; zij hadden het ongeluk
in de jaren voor, tijdens en nog lang na van joodse afkomst te zijn en werden
de bezetting een omvangrijke leder- en door de Nazi’s weggevoerd en ver-
schoenindustrie, zoals veel plaatsen moord. De gemeente Berkel-Enschot
meer naar het noorden.
Woonoorden bezetting,
Moergestel en Udenhout, nu ook dergeHjke
zeer gewild als woonoord voor mensen ven ten plat
die in Tilburg of elders werken, heb- beter te dragen dan
ben hun karakter door de jaren heen Ook in de dorpen
veel meer bewaard: Moergestel dat troepen als het hen zo l
van een kleine gemeenschap die deels gelegd op kloosters en scholen
bestond van het agrarische bedrijf, stekend als tijdeHjke huisvestir
deels van enige leder- en schoenindus- den dienen. Diezelfde klwo,
trie. Voor de Udenhoutse bevolking overigens zeer geschikt
lag de nadruk nog meer op het boeren- duikers in te verbergen omds
bedrijf, ook al was daar enige (huis) in- sers in veel gevallen nog wel
dustrie die naast de steenfabriek be- schroom aan de dag legden bij
stond uit een flink aantal klompenma- doorzoeken van dergeHjke plaat'
kerijen. Die nijverheid viel dan weer te Moergestel diende trouwens ook
grote bosoppervlak een der belangrijkste knooppunten
Tenslotte kende de vorige week besproken «escape H-
1 de twee inrich- --
gehandicapten.
staat; het vervaardigen van alle artike
len van radiotelefonie, radiotelegrafie
in de ruimste zin des woords; het ma
ken van machines, werktuigen en ge
reedschappen van elke aard.»
Met deze wijziging werd een
"erode ingeluid, die van de elektr
».d. Transformatoren, geHjkrich
en, condensatoren en roosterbat-
.erijen werden er ook gemaakt. Er -p
schijnt toen zelfs even gewerkt te zijn eleviSie
aan de eerste radio van PhiUps. Dan volgen de jaren van onstuimige
Een ander gevolg van de wijziging groei, een groei die vooral te danken
van de statuten was dat er zodoende was aan de opkomst van de televisie
meer werkgelegenheid kwam bij het waarvoor er bij «de Volt» veel onder
bedrijf met als voorlopig hoogtepunt delen gemaakt werden. De nieuwe tijd
ruim 1.650 werknemers in 1929. In die stelde ook eisen aan het personeel en
tijd waren er ook al vakantieregeHngen de eigen opleidingen deden goed werk.
t personeel en er bestond een Door de groei werd er naarstig gezocht
ids voor zieke personeelsleden, naar meer ruimte en die werd gevo
den in Oosterhout. Daar werd in 19:
gestart met de produktie van spoel
voor radio en tv. Toch was deze u
.^9 onmid- breiding nog onvoldoende want in
elen. Die 1955 bleken er mogelijkheden te Hggen
lvu ook gel- in Turnhout waarvan ook gebruik ge-
I werkten er maakt werd: ook daar verscheen er een
het bedrijf, fabriek van «de Volt».
dit aantal Tenslotte kon men ook in de Volt-
1938. In de straat geen kant meer op zodat in 1960
spekt bin- besloten werd uit te gaan breiden in
;r de aan- Tilburg-Noord. Men bedenke zich dat
cregelin- er rond die tijd, we praten dan over
Jement 1961, om precies te zijn 5.049 personen
.tere on- bij «de Volt» in dienst waren. Uit de
georga- geschiedenis van «de Volt» valt op te
lopleiding en het ver- maken dat dit een absolute top is ge
ien «de Volt» breid- weest.
onder andere de op-
:haakclub Schavo en Konkurrentie
Iets wat opkomt, wordt meestal na
verloop van tijd gekonfronteerd met
een neergang. Niet dat dit een automa
tisch proces is. In de regel vallen er wel
oorzaken voor aan te geven. Zo ook in
zake «de Volt». Met het begin van de
zestiger jaren werd de konkurrentie uit
het «Verre Oosten» voor «de Volt»
zeer tastbaar en leidde een kentering
voor het bedrijf in. In 1962 leed het be
drijf een aanzienHjk financieel veriies en de mecj
en ook de eerste jaren daarna vertoon- all hun intr
den dezelfde hjn. Uiteraard had dit konJ uai
uiccii uiaai uiiuic
e personele bezetting gevolgen: den En wie in de toekomst kan kijkei
sten mensen ontslagen worden. kan dit verhaai verder afmaken. H<
W.O. II
was «de Volt» in haar be- Bij het uitbreken van de Tweede
ook internationaal ge- Wereldoorlog daalde het aantal perso-
namehjk was het be- neelsleden van «de Volt» naar onge-
ctisch de enige aan- veer ooo. Men moest immers onder
h n Y™ de lamPen’ de wapens. Binnen enkele dagen werd
maatschappij «Lehos» in Engeland. In de produktie van het bedrijf door de
1922 werd er een bedrijf opgencht, bezetter bepaald. Er werd overgegaan
met behulp van geld van PhiUps: de Op oorlogsproduktie op enkele onder-
lampenfabriek «Societé België Volta» delen na. «De Volt» was een zoge-
in België. Ook verscheen er een fiHaal naamd «kriegswichtiges Betrieb» ge-
van Volt in Amsterdam. In 1924 over- WOrden en later werd het zelfs een «S-
leed de werker van het eerste uur, de Betrieb». Daarmee waren de werkne-
heer Verbunt. mers vrijgesteld van tewerkstelling in
Duitsland. Hoe vreemd het ook Ujkt:
FULfrnniLa in 1941 werd de Harmonie Volt opge-
iLieKironiKd richt mogelijk als tegengewicht voor
De konkurrentie werd sterker in die deze donkere tijd.
jaren en «de Volt» zag zich genood- In 1944 werd een aantal gebouwen
zaakt haar doelstelling uit te breiden, van «de Volt» aan de Nieuwe
Er werden niet alleen meer gloeilam- Goirleseweg door gealheerde bommen
pen gemaakt en onderdelen die daar getroffen.
mee samenhangei» Want in 1926 lezen
we in de statuten van het bedrijf het ederopDOUW
volgende: «Het vervaardigen van Na de oorlog werd er bij «de Volt»
gloeilampen, onderdelen daarvan en al al snel begonnen met de wederop-
wat in de ruimste zin des woords met bouw. Dat moge bHjken uit het aantal
de veriichtingsindustrie in verband werknemers dat jaar bij de fabriek. In
mei 1945 waren
werkzaam bij
van datzelfde
1.302. Langzaa
«de Volt» zich
40-jH~ - -
gelegenheid van dat jubileum
Nieuwe Goirleseweg omgedoopt tot
Voltstraat.
ren er maar 773 mensen
«de Volt». Op het einde
5 jaar waren er dat al
ram maar zeker richtte
n op en in 1949 kon het
nieuwe 40-jarig jubileum gevierd worden. Ter
■'ztroni- gelegenheid van dat jubileum werd de
ichters, XT:- - ----
xister
laakt.
r: ADVANCE
IMfer TROM TiLBUROt.
BOSCH-
54IRANG
ALL/fD FRONT zutphen_
•7 -1.
turner- (i
TZ-Illlimi '4, 7..1*11* .ir
111
