0
8
5*
van rossmeisl
rs
In de
auto
is men
veilig voor de bliksem
Minder ruimte
meer kans op
oververhitting
I
Graeiz
1798,
1.998,
E
bïe)
Graetz
Graetz
Boottochten vanuit de Piushaven
f
10?5
Ruil NU uw oude
KTV stereo
kleuren-tv In
met teletekst
en kaas twee is.
KTV met
teletekst
muziekhuis- tilburg
out
’tRoéfiertje
Grote inruilactie
Olympiade aanbieding
van
tkoasbolldca
6P
Itoruwfeest
albijonsgsweest
IkooseoMoka
juli 1984-pagina 12
DE TILBURGSE KOERIER
Donderdag 5 juli 1984 - pagina 13
HAARMODE
Auto en vakantie:
J65
io grote boereneieren
Verse kuikenbouten 2 kilo
KELDER HEUVELPOORT
stan<
koels
2.998,-
1.OOO,-
Hoe schoon is
U betaalt
de zee
2.798,-
1.OOO,-
U betaalt
nig ris
uitker
Heuvel-
1D,
JUL. V. STOLBERGSTRAAT 7, TILBURG-Tel. 013-363049
■ragen
auto-
(Eurofocus)
Eigen technische dienst
Oude Kerkstraat 4
Graetz, Europa’s grootste
kleuren tv-producent
Type Excellenz, 67 cm
99 kanalen
Adviesprijs
Inruil KTV niet ouder
dan 6 jaar
Type Reichsgraf, 67 cm
99 kanalen
Adviesprijs
Inruil KTV niet ouder
dan 6 jaar
Heeft geen inruil of is uw oude KTV ouder dan 6
jaar, kom toch praten 'wat uw prijs wordt.
van
1 de
n tassen
3 modellen,
o.a. badtas,
shoptas
g van enorme omvang tussen wol
lussen een wolk en de aarde». Zo staat
Verse kuikenschnitzels
500 gram
Bij aankoop van 1 kilo Hol
landse kaas naar keuze 500
gram nasi of bami GRATIS.
(Zijstraat Bisschop Zwijzenstraat
Tel. 013-363049
ver
wa
Beekse I
aankomst
Het Parleme
"“«evens
nsten
zodat
stretch
ikens
elke
is matras,
eu, rose en
t,
ekenstraat
>ge Vucht,
GEOPEND
I Onze
I herenkapsalon
«TRENDS».
U bent van harte
welkom.
gel
al
gerei
koel
spral
roest
de
Besterdring 155, Tilburg
reser-
ulijke
cjia-
Ajam Pangang 500 gram
die
laag gietijzer van
Vervuilde of aar
eerst
kan r
Het vervang
bij een auto u
verbranc*
en bij v<
dan
•ppakking 1
rw zo’n 30!
ch wel om
Ook Grieken!
Gemeenschap is
aan deze richtliji
Molenboer
5014 EN
Telefoon 013
Bij
zo veil
men e
bliksf'
iuto-sleutelaar,
:en iets oudere
1 nauwlettend
Sjon en Bettina.
Op koopavond geopend. Indien gewenst op afspraak.
i 9 u tot 20 u.
tot 21 u.
tot 20 u
rge en
n klep
ien berekend
van meer
rodeme
komen
vernieuwen van waterslangen kunt u
et aanschaffen van een nieuwe radia-
die er door een garage ingezet, dan
sternen wer-
5werkt, kop-
losnaren
izen wer-
Besterdring 155, Tilburg
bezitter het ar
welijks 1
Amerik;
jaar en
derhoudt
Amerika z
koelbeurt
permarkt 1
Eigen technische
dienst met speciale
vidiotechnici
(dus geen lange
reperatietijden door
het transport
van en naar het
fabriek of importeur).
edrijf «Belgische Buurt-
r o becijferde via de zgn.
AN AC-computeranalysetechniek
proefondervindelijk dat met de koel
beurt 2 complete revisies (a raison van
15.000 per stuk) op de gemiddelde
levensduur van elke autobus kunnen
worden uitgespaard. Vóór introductie
van de koelbeurt verloren de bij het
onderzoek betrokken bussen gemid
deld elk 10 liter koelvloeistof per dag;
na invoering van de koelbeurt werd dit
verlies tot vrijwel nul gereduceerd.
Stapspanning
M:“' het sleutelwoord «stapspan-
1 toepassing. Als de bliksem
bodem slaat, vloeit de energie
het inslagpunt in alle richtingen
-1- j--jngen
.i steen
Daarbij
stroom
ebt de
eerste helft
volgens Fris
moment sprake
ringen in de k<
ie energiecrisis
met
Hurken
Daarom het recept: wie onderweg in
het veld door een onweer wordt ver
rast, dient de voeten dicht tegen elkaar
te plaatsen en te hurken, omdat de
bliksem bij voorkeur hoge punten als
doel kiest. Weg dus van alle alleen
staande bomen als het dondert en blik
semt.
«Een bliksem is een natuurlijke vonkontlading
ken met verschillende elektrische lading of tussen
het omschreven in de moderne lexicons.
Van grote omvang? Dat moet men relativerend bekijken, want de energiebalans
van een bliksemschicht valt heel matig uit. Weliswaar ligt de stroomsterkte van
een krachtige bliksemflits bij 100.000 ampère en bereiken de spanningen 10 tot
100 miljoen volt, maar de gehele tijdsduur van het bliksemgebeuren bedraagt
slechts 0,00003 tot 0,00005 seconden. En daaruit laat zich een energie berekenen
van slechts 3 tot 10 kilowattuur per bliksem. En al kan een onweer honderden, ja
duizenden bliksemschichten teweegbrengen, de elektrische energiewaarde blijft
toch - tegen de verwachting - bescheiden.
Met de zomervakantie voor de boeg
heeft het Europees Parlement de Lid
staten van de Gemeenschap gevraagd
toe te zien op de kwaliteit van het zee
water en ervoor te zorgen dat toeristen
sn in wat voor water ze zich bege
ven.
In het kader van Tilburg Zomer-Ak-
tief staan er in de maand juli drie boot
tochten vanuit de Piushaven op het pro
gramma. Op dinsdag 10 juli start om
10.00 uur vanuit de Piushaven een ka
notocht met begeleiding voor begin
ners.
De tocht gaat (langs de Beekse Ber
gen) over de Reusel naar natuurgebied
de Hondsberg en vervolgens naar hotel
Bosrand in Oisterwijk. De tocht duurt
de hele dag en kost 20,- per persoon.
Vanuit Hotel Bosrand wordt men te
ruggebracht naar de Piushaven. Reser
vering is verplicht bij Van Avendonk
in Oisterwijk, tel. 04242-82507.
Toch opletten
■*:j een onweer is men dan nergens
veilig als in een auto. Eén ding moet
n echter bedenken: al verwondt de
csém de inzittenden niet, er blijft
toch een gevaarlijk moment, namelijk
dat van de optische en akoestische uit
werking van een inslag. Een verblin-
dend witte bliksem en een korte harde
'2 knal wijzen op een inslag en kunnen
iemand in de auto een behoorlijke
schrik aanjagen. Wordt de auto tijdens
een rit getroffen, dan kan het als ge
volg van die schrik tot ongelukken ko
men. Daarom dient men bij hevig on
weer voorzichtigheidshalve te stoppen
en in de auto te blijven zitten.
Rond negentig procent van alle do
den door bliksem, zijn in het vrije veld
zonder bescherming getroffen. Wat
kan men echter doen, als men zich bui
ten bevindt en er geen auto als be
schermende ruimte in de buurt is?
Beekse Bergen
De tweede tocht is een avondtocht
met een rondvaartboot naar de Beekse
Bergen, op dinsdag 17 juli. Om 18.45
uur kan men in de Piushaven aan
boord gaan. De boot vertrekt om 19.00
uur en komt op de Beekse Bergen aan
om 19.45 uur. Daar volgt dan een
rondvaart op het meer. Om 20.15
wordt gepauzeerd in het havencafé en
om 20.45 vertrekt de boot weer naar
Tilburg, aankomst 21.30 uur. Kosten
zijn 5,- per persoon (reservering is
niet nodig).
Op woensdag 18 juli kan men met
de boot vanuit de Piushaven naar de
Bergen. Vertrek om 9.00 uur en
nst 9.45 uur. Deze enkele reis
kost 2,- per persoon.
Naast de boottochten vindt er in de
maand juli nog een andere Tilburg Zo-
mer-Aktiefevenement in de Piushaven,
namelijk een ski-jack demonstratie
door surfschool Supersurf op vrijdag 6
juli. Deze demonstratie wordt gegeven
tussen 20.00 uur en 22.00 uur.
tegen als een laag gietijzer van 10 cen
timeter dikte. Vervuilde of aangetaste
systemen moeten eerst worden
schoongemaakt en dat kan met het
produkt Bar’s Nural, dat zich in het
uitgebreidere koelbeurt-pakket be
vindt. Door de inhoud van 1 blikje
Nural in de radiateur te doen en daar
tenminste 8 uur (aan één stuk of in
verschillende etappes) mee rond te rij
den, wordt zowel de roest als de ketel
steen losgemaakt. Daarna kan het
koelsysteem worden schoongespoeld,
kan er verse vloeistof worden bijgevuld
en kan er Bar’s Leaks worden toege
voegd.
uvi antwoord nog niet of nau-
s kent. Dit in tegenstelling tot de
ïrikaanse consument, die al sinds
dag zelf zijn koelsysteem on-
it en schoon maakt. Maar in
zijn de ingrediënten voor zo’n
t dan ook al lang in elke su
ft te koop.
Te voorkomen
Ervaringen in de wereld van het
openbaar vervoer, het touringcarbe-
drijf en het beroepsgoederenvervoer
hebben inmiddels aangetoond, dat die
problemen eenvoudig en effectief kun
nen worden voorkomen met de koel
beurt. Zo. bespaarde het Rotterdams
openbaar vervoer R.E.T. over 1983 op
200 autobussen in totaal 17.000 liter
anti-vries in vergelijking met het jaar
daarvoor.
Het staatsbedrij
spoorwegen»
ANAC-co
spanning ringvormig weg, maar
op twintig tot zestig meter afstand van
het inslagpunt nog schadelijke span
ningen vertonen. Staat men nu met ge
spreide benen in het wegebbende
spanningsveld, dan heerst er tussen de
linker- en rechtervoet een betrekkelijk
groot spanningsverschil. En deze
«stapspanning» kan een dodelijke uit
werking hebben. Dat is overigens ook
de reden voor de vaak grote verliezen
bij blikseminslagen onder vee op de
weide.
Hier is l
ning» van
in de
vanuit
weg, ongeveer zoals de golfbewegin
iruk ugt bij een in het water geworpen st
“ch ringvormig voortplanten. Daa
biedt de bodem de vloeiende stm
een zekere weerstand. Daarom e
Onderzoek --
onafhankelijke onderzoeksinstituut Omdat koos
Technischer Ueberwachungs Verein
Rheinland e.V (TüV) het produkt zeer
uitgebreid in de koelsystemen en mo
toren van 2,0 liter BMW’s en 2,0 liter
Daimler Benz-Diesels.
Slangen van die koelsyst
den met scheermessen bew
pakkingen werden met pianc
lek getrokken, thermostaathuizi
den met tangen gekraakt, motorblok
ken werden met lasapparaten overver
hit en daarna in koud water gedom
peld tot zij scheurden.
De resultaten worden door TüV op
een aailtal onderdelen «eindrucksvoll»
genoemd.
Slechts zeer extreme b
jverden niet verholpen, n
vallen ging het dan ook
eigenlijk al
thuis hoorde
In zijn
TüV het p’
preventi
vens in staat
lekkages te
Op basis van zijn
TüV zich tot een totaalbedrag van
miljoen D.-mark garant voor scha
die mogelijkerwijs als aanwijsbaar ge
volg van Bar’s Leaks zou kunnen op
treden: 5 miljoen is daarvan gereser
veerd voor gevallen van persoonlij'
schade, 5 miljoen voor zakelijke scha
de en 5 miljoen voor vermogensscha
de.
Het spreekt bijna van zelf, dat een
instituut als TüV dergelijke garanties
niet afgeeft als er daadwerkelijk ook
maar enig risico bestaat dat vroeg of
laat tot uitkering moet worden overge
gaan.
Angst en onwetendheid
Verkennend onderzoek, in opdracht
van Frisol in ons land uitgevoerd, laat
zien dat zelfs onder ervaren doe-het-
zelvers een bijna heilig ontzag leeft
voor het koelsysteem. Men durft er
niet of nauwelijks aan te komen. Van
één ding lijkt de consument goed door
drongen: als er iets echt fout gaat met
de koeling, dan heeft dat grote gevol
gen.
De
Voorzorg
Met deze vorm van preventief on
derhoud kan de gemiddelde autobezit
ter tijdens de komende vakantie een
hoop onnodige ergernis en schade
voorkomen. Hij mag daarbij in het
achterhoofd houden dat Bar’s Leaks
zich al als standaard-toevoeging be
vindt in het koelsysteem van 95 van
alle Amerikaanse auto’s. Deze vorm
van preventie is in Europa al overge
nomen door Jaguar, in Nederland
door Suzuki-motoren en in België door
Volvo-trucks, alsmede door tientallen
bedrijven in de sector van het open
baar vervoer, het beroepsgoederenver
voer en het touringcarvervoer. Enkele
vooraanstaande Duitse automobielfa-
brikanten overwegen op basis van het
TüV-rapport Bar’s Leaks standaard
toe te voegen aan het koelsysteem van
hun nieuwe uit te brengen modellen.
Toch kan dit gebeuren ernstige ge- daarbij is immers alles open, ook voor
volgen hebben. Niet alleen omdat door de weg, die de bliksemenergie neemt,
blikseminslag huizen, bomen en hele Een gesloten cabriolet en een tractor
bossen in brand kunnen worden gesto- met cabine bieden echter wel voldoen-
ken, maar er zijn ook altijd weer doden de bescherming.
door de bliksem te betreuren. Bij een limousine of caravan is het
van belang, dat geen geïsoleerde elek-
r araday trische geleider door het omhulsel naar
Nauwelijks één van hen zat echter in binnen loopt. Zo’n geleider kan ook de
een gesloten auto; men kan bijna zeg- auto-antenne zijn, die men dus bij een
gen geeneen. Een gesloten auto vormt naderend onweer dient in te schuiven,
namelijk een kooi van Faraday, ge
noemd naar de Engelse fysicus en che
micus Michael Faraday, die ongeveer
150 jaar geleden iets heeft uitgevon
den, dat de inzittenden van gesloten
automobielen als in Abrahams schoot
doet zitten.
Namelijk dat een omhulsel van
plaatstaal of een gevlochten metaal
weliswaar door de bliksem kan worden
getroffen, maar dat de stromen dan ge
heel langs de buitenkant naar de aarde
wegvloeien en niets ervan het omhulsel
binnendringt. Dat geldt ook voor cara
vans, die met metaal zijn bekleed.
De banden isoleren weliswaar een
voertuig, maar een inslaande bliksem
zoekt zijn uitweg ook via die banden,
die dan meestal verbranden. Daarom
dienen bij losgekoppelde caravans de
steunen zowel een goed contact met
het metaal van het huis als met de
grond te maken. Bovendien wordt
aanbevolen voor eventueel onweer een
uitzetdak dicht te doen, alle luiken en
ramen te sluiten en buiten de 220-volt-
kabel los te trekken, zodat de in de wa
gen geïnstalleerde apparaten niet kun
nen worden beschadigd.
Gesloten omhulsel
Gesloten omhulsel. De nadr
op «gesloten». Bij open cabriolets,
tractoren en motorrijwielen functio
neert de zaak natuurlijk niet, want
:me beschadigingen
pen, maar in die ge-
i ook om auto’s die
il lang op de schroothoop weter
ien.
eindoordeel karakteriseert ln„
.et produkt als een uitstekend In 1975 keurde de Raad uvan. nunis:
tief onderhoudsmiddel, dat te- ters een communautaire richtlijn goed
at is om de meest gangbare waa"n kwaliteitsnormen werden vast
dichten. geled voor zwemwater. In een op 24
s van zijn onderzoek stelde ™el goedgekeurde resolutie wijst het
J a j5 Europese Parlement de Lid-Staten er-
lade °P dat ze noS een jaar de djd hebben
om zich naar deze richtlijn te schikken.
In de richtlijn worden met name
grenswaarden bepaald voor de voor
naamste giftige stoffen, bacteriën,
koolwaterstoffen, chemische vervuilen
de stoffen, reinigingsmiddelen, on
kruidverdelgers en bepaalde metalen.
De Lid-Staten hebben tot eind 1985
de tijd gekregen om ht
zuiveren. Het Europees
vindt het nu tijd om na te
voor staat de Europese kus
vinden en Lid-Staten die i
het werk hebben gesl
schoon te maken tot
Koelprobleem
zomervakantieprobleem
Het aantal koelproblemen schiet
vooral op warme dagen in de zomerva
kantie nogal drastisch omhoog, vooral
in files en na lang stapvoets rijden. De
voller dan normaal beladen auto, vaak
nog met een caravan erachter, heeft
het dan zwaar te verduren.
Het verschil tussen buitentempera
tuur en de temperatuur van de koel
vloeistof is dan minder groot dan op
koelere dagen, door het stilstaan van
de auto ontbreekt de koeling waar de
wind tijdens het rijden voor zorgt, de
draaiende motor blijft warmte produ
ceren, het telkens weer optrekken vreet
energie (wat goed te merken is aan het
brandstofverbruik) en door dat alles
loopt de warmte stevig omhoog.
Als gevolg daarvan stijgt de druk in
het koelsysteem en neemt de kans op
het ontstaan van lekkages toe. In ex
treme gevallen schiet de druk in de
koeling over zijn kritische grens, wordt
er water en koelvloeistof uit het sys
teem geperst en - omdat er minder
overblijft om voor de koeling te zorgen
- schiet de in gang gezette spiraal door
in de richting van een kokende en
daardoor vastlopende motor.
lun zwemwater te
s Parlement
5 gaan in wat
isten zich be-
nog niets in
isteld om hun water
A de orde te roepen.
tland dat als laatste tot de
ip is toegetreden, zal zich
ulijn moeten houden.
tent wil dat wanneer alle
eenmaal verzameld zijn, toe-
op de hoogte gebracht worden
ze weten waar ze aan toe ijn.
Verder stellen de Parlementsleden
voor een symbool te hanteren dat aan-
sft dat een strand voldoet aan de
Europese normen. Tevens zouden in
verschillende talen waarschuwingen
moeten worden opgehangen wanneer
baden in zee wordt afgeraden.
Koelbeurt II
De tweede, uitgebreidere koelbeurt
ïldt voor koelsystemen in auto’s, die
I meer dan 50.000 kilometer hebben
“reden of ouder zijn dan 2 jaar. In die
oelsystemen is meestal niet alleen gege
prake van vervuiling, maar hebben riste
oest, ketelsteen en cavitatie al een
ieel van hun schadelijk werk gedaan.
Ketelsteen en roest bemoeilijken de
circulatie van koelvloeistof en koelwa-
ter, maar belemmeren ook de afdracht |ee
van warmte, zowel van de kachel als ur'
van het motorblok. Dat laatste werkt
oververhitting en verbranding
kleppen, zuigers en pakkingen in
hand. Ter illustratie: een laagje van 1!6
mm ketelsteen houdt evenveel warmte
Onder meer de energiecrisis uit de
“t van de jaren ’70 heeft er
isol toe geleid dat er op dit
"ke is v4n toenemende sto-
iv koeling van auto’s. Sinds
wil de consument
auto’s met minimale luchtweerstand,
omdat die minder brandstof gebrui
ken.
Als gevolg daarvan werd de motor
kap verder verlaagd, werd de (kleinere)
radiateur beklemd, verminderde de
koelkracht, moesten er allerlei kunst-
£95 grepen worden bedacht om het koel-
Q, vermogen toch op het noodzakelijke
peil te houden, maar steeg het aantal
klachten over het koelsysteem en de
daarmee samenhangende reparatiekos
ten. Ook het toenemend gebruik van
aluminium onder de motorkap en bij
werkingen van koelvloeistof hebben de
kwetsbaarheid van het koelsysteem
ergroot. Een probleem dat vooral in
/arme zomermaanden van zich doet
spreken.
ingen van een verbrande koppakking kost in een gemiddelde garag
uit de middenklasse al gauw zo’n 300 tot 500 gulden. Als er een
andt, wordt voor het repareren toch wel om en nabij de 700 guide
j verbrande zuigers lopen de garagekosten al snel naar een bedrag
1500 gulden. Voor he:t vervangen van een thermostaathuis moet een m<
garage toch ook wel minstens 100 gulden rekenen om zelf uit de kosten te I
en er nog wat aan over te houden. Voor het vi
op een zelfde bedrag aan kosten rekenen. Het
teur vergt tussen de 60 en 80 gulden; wordt d
komt er tenminste nog zo’n 300 gulden bij.
Allemaal kosten die volgens Frisol Energie BV in Dordrecht gevolg kunnen zijn
van een slecht werkend waterkoelsysteem, waarvan het grootste deel kan worden
voorkomen als de Europese consument het voorbeeld van zijn Amerikaanse colle
ga’s volgt en overstapt op de koelbeurt, zoals die op dit moment door Frisol in ons
land wordt geïntroduceerd.
jhtstraat 43
Tilburg
368573
Koelbeurt I
Er zijn twee soorten koelbeurten:
een eenvoudige en een meer uitgebrei
de.
De eenvoudige kan worden toege
past in het schone koelsysteem van el
ke nieuwe auto en in nog niet ernstig
vervuilde of aangetaste koelsystemen.
Dat laatste betekent in de praktijk,
dat de eenvoudige koelbeurt kan wor
den verricht in auto’s, die minder dan
50.000 kilometer hebben gereden en
minder dan 2 jaar oud zijn.
In dat geval kan worden volstaan
met het simpel toevoegen van 1 blikje
Bar’s Leaks aan de inhoud van de ra
diateur. Daarmee worden de meest
voorkomende lekkages aan radiateur,
koppakkingen, waterpomp en ther
mostaathuis, maar ook eventuele haar-
scheuren en poreuze plekken in het
motorblok, de cylinderwand en de ka
chel gedicht. Hetzelfde produkt zorgt
er tevens een jaar lang voor dat nieuw
optredende lekkages op het moment
van ontstaan worden gedicht en gaat
de vorming van roest, ketelsteen en ca
vitatie tegen. Tenslotte zorgt het voor
smering van de waterpomp.
gemiddelde av'
vooral de bezitter van eer
auto, houdt daarom wel
het peil van zijn koelwater en koel
vloeistof in de gaten. In veel gevallen
wordt dan een toenemend verlies aan
water en vloeistof geconstateerd, een
teken dat er sprake is van toenemende
lekkage.
Waar dat lek zit, hoe je het effectief
kunt dichten en hoe je dat proces kunt
stoppen en voorkomen, dat zijn vr
waarop de gemiddelde Europese
