L
Tilburg doekt zijn
archeologische dienst op
We hebben
gezongen en
niks gehad
i
K!
K
I MODERNE BINNENHUIS-KUNH
OUDERWETSE
IG
*3*/
g
DOL
si
k..
Gordijnen
S.
s*
f 1
IQ
ba J X
84-pagina 10
Donderdag 23 februari 1984 - pagina 11
DE TILBURGSE KOERIER
Een rode streep in onachtzaamheid maakt dat het verleden eeuwig zwijgt
>5,-
(muzikanten en liederen
>5,-
uit Midden-Brabant)
Serie LP’s
Kijkers bij de opgraving van het kasteel van Tilburg.
Korte inhoudsopgave van de
wijs,
5.
des
12.00
15.00
6.
17.00
18.00
kapel van het St.-Elisabethziekenhuis.
Tentoonstelling over archeologie in de «Oliemeulen».
O uur
12.00
13.00
ƒ4361 bOelt "S Vanaf a S’ zaterda8 te kooP v<x>1
6.00
10.30
Russische roulette
'fijne!
•ctie.
Opening «De Vijf Hoeven»
Programma-
weekoverzicht
anbiedingen
geldig
maart.
12.00
13.00
14.30
18.00
ID Tilburg
3-672664
Ontvs
Aang
,P. Louwe Kooij-
s ge
nital
van
t lic
it de
U id
m
Tilbv’
de arche
bijv
len
rich
Heikant
■nmer maakt».
lijksdienst voor
Tilbt
De archeologen
van deze «Russische
historische nalatenscl
meer doen dan wat
tvangst via kanaal 1
igesloten tehuizen:
luziek.
iiokamer
wordt
verledei
/an gre
aldus de pr
tijdelijke belangen
isolute voorrang te j
kunnen temidden
ie roulette met onze
:hap»niet veel
t noodonderzoek
1 de
langs de
de tot-
in armoe-
ïefd heeft
maar wil
tot ac-
.nateriaal.
het geen
jes» te zijn!
verder
kijken
boek.
Verzorgingscentrum 1
Verzorgingscentrum
Verzorgingscentrum De He
Archeologisch centrum «De Oliemeulen» aan de Reitse Hoevenstraat.
via de FM-band
Kanaal 4
Kanaal 3
Kanaal 4
Kanaal 1
Kanaal 4 of 3
12.00 uur ANP-nieuv
13.00 uur Zonder Co
16.00 uur
o- -onze plaatselijke persdienst «Bourgondië» een
belangrijke aanwinst ten doop gehouden in de reeks Tilburgse boeken van Uitge
verij Gianotten. Wij bedoelen het boek «We hebben gezongen en niks gehad» van
de Tilburger Rolf Janssen.
Na deze prettige week gaan alle kin
deren verder met onderwijs dat in dit
nieuwe gebouw hopelijk als nog L,
ervaren wordt.
De dreigende verdwijning van de oudheidkunde uit Tilburg
heeft inmiddels de verontrusting van de Nederlandse archeo
logische wereld gewekt. Zij vreest dat door deze beslissing enorme s
onvervangbare historische gegevens die nu nog in de Tilburg- mans uit
Wjsteh
Wrqf
1'
IJS
se bodem verborgen liggen, voorgoed voor het nageslacht
verloren zullen gaan.
«Wat het dubbel jammer maakt», zegt prof. dr. W.A. van
Es, directeur van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bo-
demondezoek, «is dat Tilburg tot op heden zo ’n uitstekende
staat van dienst had op archeologisch terrein. Met deze be
slissing wordt het geïnvesteerde geld en alle moeizaam ver
worven ervaring letterlijk in de waterput gegooid».
stap terug», vindt ook prof. dr. L.P. Louwe 1
t Leiden van het Tilburgse plan.
De Oliemeulen
>urg heeft de laatste jaren veel in
theologie geïnvesteerd. Zo werd
jvoorbeeld de boerderij de Oliemeu-
n gerestaureerd en tot museur
:ht. Veel vaste en vrijwillige I r
konden ervaring opdoen in oudheid
kundig grondwerk. Door de voorgeno
men bezuiniging zal niet alleen deze
moeizaam verworven kennis weer ver
loren gaan maar raakt de gemeente,
volgens provinciaal archeoloog drs.
Verwers ook haar investeringen in alle
museale en educatieve voorzieningen
kwijt.
Lichte grammofoonmuziek.
Luisterservice - regionaal nieuws, dagagenda, felicitatierubriek, berich
ten en verzoekplaten.
NP-nieuws - aansluitend grammofoonmuziek.
^.vilder Commentaar - gevarieerd programma.
Nog Vele Jaren - programma voor de wat oudere luisteraar met de vra-
genrubriek, mededelingen, vraaggesprekken en muziek.
Grammofoonmuziek.
Eucharistieviering.
Continu muziek.
Wellicht kan de gemeente de schade
inhalen door t.z.t. middelen beschik
baar te stellen voor het opnemen van
een (serie?) langspeelpla(a)t(en) met
liederen die in Midden-Brabant zijn
teruggevonden.
Tuincentrum
t TEL. 013-421605 a?
^5^
st. annaplein 16. tel. 430617
Parkeren geen probleem
Per 1 juli aanstaande zet Henk Stoepker, stadsarcheoloog
van Tilburg, zijn spade definitief aan de dijk. Zijn arbeids
contract wordt na zes jaar trouwe dienst niet verlengd, omdat
de gemeente Tilburg besloten heeft op de stadsarcheologie te
bezuinigen.
leerkrachten
■studeerd die
•s opgevoerd
o ie leerlingen
ook nog optreden. Deze
afgesloten met het cama-
1 van
rijk is aan historie
grenzende Kempen,
idkundigen ruimschoots
nóg een generatie
Zondag 26 februari vindt de inwij
ding plaats en kan iedereen na de vie
ring die om 11.30 uur in de Vredeskerk
plaats vindt tussen 12.30 uur en 15.00
uur de school bekijken op de Open
Dag. In de school zullen verschillende
zaken te zien zijn die verband houden
met het onderwijs.
Van maandag 27 februari tot en met
vrijdag 2 maart is er een feestweek
voor de kinderen. Deze week kent ver
schillende onderdelen, zoals een crea
tieve dag met muziek en dans, een dag
met oude ambachten, een speur- en
speltocht door de wijk, een Vlaamse
kermis, een vossenjacht, film.
Een aantal ouders en
hebben een musical ingesti
voor de kinderen en ouders
wordt en daarnaast gaan de
voor elkaar ook nog op
week wordt
valsfeest.
12.00 uur
13.00 uur
14.03 uur
niet weer helemaal achter in de rij zal
scharen.
Prima staat van dienst
Overigens benadrukken alle hoogge
leerde heren de uitstekende staat van
dienst die Tilburg tot dusverre op ar
cheologisch gebied bezat. Zo heeft de
gemeente een archeoloog aangesteld,
hoewel ze niet kon bogen op een uitge
breide middeleeuwse geschiedenis, een
factor die bij de meeste Nederlandse
steden de doorslag heeft gegeven bij
het aanstellen van een dergelijke func
tionaris. Maar het archeologisch on
derzoek beperkt zich natuurlijk niet al
leen tot de middeleeuwen, of tot de
grenzen van het huidige stadsgebied.
De gemeenterarcheoloog ontwikkelt
zich de laatste jaren steeds meer tot
een soort streekarcheoloog. Zo is bij
voorbeeld het hele Rijnmondgebied
het onderzoeksterrein van de gemeen-
tearcheoloog van Rotterdam gewor
den. Dezelfde ontwikkeling heeft zich
ook in Tilburg voorgedaan, waar Henk
Stoepker het noodonderzoek in aan
grenzende gemeentes op zich nam.
Voor de draglines uit
Nu wordt de archeoloog niet alleen
door wetenschappelijke nieuwsgierig
heid tot onderzoek gedreven. Meestal
dwingen de omstandigheden hem om
de spade op te pakken. Sinds de twee
de wereldoorlog is er. in ons land meer
grondwerk verricht dan ooit tevoren.
Nieuwbouwwijken zijn verrezen, snel
wegen aangelegd, hele gebieden diep-
geploegd vanwege «de ruilverkave
ling». Bij al die werkzaamheden zijn
massa’s historische bodemsporen
voorgoed verdwenen. In feite gebeurt
dat nog dagelijks, ondanks alle voor
treffelijke «monumentenzorg» waar
ook een stad als Tilburg graag prat op
gaat. Zoals prof. dr. J.-H.F. Bloemers
van de Universiteit van Amsterdam
het uitdrukt: «Als we niet oppassen is
ons archeologisch erfgoed verdwenen.
Op dit ogenblik vliegen je de scherven
om de oren. Daar zijn de meeste men
sen zich helemaal niet van bewust».
Bezint eer ge...
In ieder geval hopen de archeologen
dat de gemeente Tilburg en de be
stuurders van het stadsgewest zich nog
tijdig zullen bezinnen voordat door de
afbraak van een voorziening die zich
juemeu- n^et ^*rect vervangen laat, onherstelba-
im inge re sc^a<^e wordt aangericht aan het
ting, aldus de p rofessorale boodschap,
om de tijdelijke belangen van het he
den absolute voorrang te geven boven
die van het verleden en de toekomst.
in ons land Besparingen
Maar tegenover deze zekere verlie
zen staat natuurlijk ook een te ver
wachten besparing. Hoe hoog deze
meevaller voor de gemeentelijke kas
zal uitvallen is niet bekend, maar zij
zal zeker lager liggen dan de circa twee
ton waarvoor de archeologische dienst
spannend maar niet erg nuttig. Alleen,
zo ligt de zaak niet helemaal. De oor
konden en charters uit het archief, het
bronnenmateriaal waaruit onze ge
schiedenisboekjes zijn samengesteld,
>vse geven maar een heel klein deel van het
iel- geschiedverhaal. Zo bestrijkt bijvoor
beeld het archief een periode van nog
geen duizend jaar, dat is minder dan
één procent van de totale periode
waarin er mensen op Tilburgs grond
gebied hebben gewoond. Wie de ge
schiedenis van deze plaats wil bestude
ren, kan dus eenvoudig niet buiten de
archeologie, zonder de spade blijft
meer dan 99 van de historie voor
ons onbekend terrein. Bovendien is de
archeologie onmisbaar voor wie het
dagelijks leven van onze voorouders
reconstrueren wil.
Programma-overzicht - telefoon 39.26.26 39.26.28
Zaterdag 25 februari
6.00 uur Lichte grammofoonmuziek.
10.30 uur Luisterservice - regionaal nieuws, dagagenda, felicitatierubriek, mede
delingen en verzoekplaten.
uur ANP-nieuws gevolgd door grammofoonmuziek.
uur Tilburg Centraal - actueel weekendprogramma met reportages, sport-
verslagen, radionieuwsdienst en muziek.
uur grammofoonmuziek.
uur gebedsdienst vanuit de 1
18.30 uur continu muziek.
Zondag 26 februari
6.00 uur Lichte grammofoonmuziek.
10.00 uur Plechtige eucharistieviering vanuit de aula van het St.-Elisabethzieken-
huis met medewerking van het Tilburg Gregoriaanskoor.
11.00 uur Grammofoonmuziek.
18.00 Vesperdienst door Ds. J.A. van Boven (Protestants-Christelijke kerkdienst)
18.30 uur Continu muziek.
Maandag 27 februari
6.00 uur
10.30 uur
«We hebben gezongen en niks p
had» bestaat uit 2 delen: een aant
hoofdstukken met biografieën
(straat-)muzikanten en enkele met
deren in hoofdzaak opgetekend uit
mond van (veelal oudere) mensen uit
Tilburg en omgeving.
Rode draad
Het «zelf schrijven en zingen»
vormt een rode draad door heel het
boek heen. In tegenstelling tot veel an
dere liedboeken met uitsluitend over
geleverd liedmateriaal zijn hier diverse
liederen in recente tijden van nieuwe
melodieën voorzien, daar uitsluitend
de tekst werd overgeleverd of de oude c lnnuuus
melodie met m zijn geheel.
Daarom ook geeft dit boek niet al- hoofdstukken
leen een passieve weergave van wat er
zoal in Midden-Brabant gelee
m.b.t. dit stuk volkscultuur, r
het tevens een aansporing zijn 1
tief hergebruik van dit fiedmat
Tenslotte mogen en hoeven 1
droge, dorre «museumstukje
Het actieve element is nog
door te trekken, wanneer we
naar de totstandkoming van het
De titel slaat daarom zowel op
inhoud van het boek («We hebben j
zongen en niks gehad» is ’n standaar
regel in veel bedelliedjes die lang*
deur werden gezongen) als op
standkoming ervan.
Lichle grammofoonmuziek.
Luisterservice - regionaal nieuws, dagagenda, felicitatierubriek, berich
ten en verzoekplaten.
uur ANP-nieuws - aansluitend grammofoonmuziek.
uur gevarieerd programma vanuit de radiokamer van het Mariaziekenhuis
(een programma van de Activiteitenbegeleiding).
14.30 uur Lichte grammofoonmuziek.
18.00 uur Gebedsdienst.
18.30 uur Continue muziek.
Dinsdag 28 februari
6.00 uur
10.30 uur
Op de achtergrond van zaak
speelt nog een Tilburgs minderwaar
digheidscomplex mee, de Tilburgse ge
schiedenis zou niet de moeite van het
opgraven waard zijn. De stad is im
mers grotendeels een 19de eeuws~
schepping, en nu het enige middel
eeuwse kasteel al is blootgelegd heeft
een archeoloog hier toch eigenlijk niets
meer te zoeken
«Onzin», zegt provinciaal archeo
loog drs. W.J.H. Verwers. «Met name
op het gebied van het stadsgewest ligt
nog geweldig veel om op te graven».
«Als de bpdem van het stadsgewest
maar half zo rijk is aan historie als dat
van de aangrenzende Kempen, is er
volgens oudheic
voldoende werk voor
archeologen.
Publieke belangstelling
De archeologie komt de laatste jaren
steeds vaker in de publieke belangstel
ling. Kranten en tijdschriften brengen
tegenwoordig in enthousiaste opmaak
uitgebreide verhalen over de jongste
oudheidkundige ontdekkingen. Toch
weten maar weinig mensen wat het vak
archeologie nu precies inhoudt. Velen
houden de archeoloog voor een soort
beroepsschatgraver. Ten onrechte, de
«schatten» waar de archeoloog naar
graaft bestaan uit vage grondverkleu-
ringen, een paar handenvol scherven
eh wat halfvergaan hout. Toch is de
werkelijkheid minstens zo romantisch
als de fantasie, want de archeoloog is
in feite een historisch detective. Een
archeoloog speurt naar de verborgen
getuigen van het verleden. En de bo
dem is zijn werkterrein.
1. Jan Viool
biografie en enkele liederen van deze straatmu-
zikant, die eigenlijk Amoldus van Sommen
heette en naar wie het landelijk periodiek vooi
‘SESss?.
keningen die de bekende Tilburgse kunstenaai
3 Jan van Delft van dit echtpaar maakte.
Hij was wellicht één der meest bekende straat-
gekend heeft, niet in het minst vanwege zijn
markante verschijning die op vele schilderijen
en foto’s is vastgelegd.
4. U beleefd dankend voor uw welwillendheid...
anekdotes en vermeldingen van diverse minder
bekende straatmuzikanten, waaronder Blen
den Peer, Ka-ka-ka-kaatje, Piet Damen, Kope
ren Ko e.v.a.
Jan Leenaerts
een beknopte biografie van deze onlangs op
84-jange leelftijd overleden muzikant en mede
oprichter van Apollo. De biografie is enkele
maanden voor zijn dood nog door hem gelezen
aw2S=i.u.H-w.
res vormen de inleiding tot een 40-tal liederen,
geschreven door beide broers. Op ’n enkel lied
na verschijnen zij hier voor het eerst in druk.
liederen van nieuwjaar t/m oudjaar, gezongen
in de verschillende seizoenen van het jaar.
8. De schoonste stad
omgeving; over mensen, gebeurte-
““‘■hptaatwn.
9. Tik-tak mijn getouw
een 30-tal liederen over verschillende as
van de textielnijverheid, variërend van
de, spot, verkrachting tot stakingen.
10. Zot overschot
een bont hoofdstuk met een (zéér beknopte)
selectie uit liedmateriaal dat in geen der voor
gaande hoofdstukken thuisgebracht kon wor
den, maar dat alleszins de moeite van het zin-
heen consequent toegepast waar het teksten .in
Bovendien kan dit artikel tot steun zijn bij het
zélf schrijven van teksten in dialect.
Morgen vrijdag 24 februari wordt
het gebouw geopend waarin de
Gabriëlkleuterschool en de Norbert-
lagere school als «De Vijf Hoeven»
verder gaan. Het nieuwe gebouw staat
op de plaats waar de vroegere meisjes
school Regina Pacis» gestaan heeft.
Tijdens de bouwperiode zijn de leerlin
gen van de school ondergebracht in de
houten «Finse school» aan de Hendrik
van Tulderstraat en in de twee klassen
in de Lange Nieuwstraat. De werkelij
ke bouw is begin 1983 gestart en het
door architekt Loonen uit Dongen
ontworpen gebouw is begin januari
van dit jaar door de fa. Doornen opge
leverd. De lagere school is nu vastge
bouwd aan de kleuterschool en be-
schikt naast tien klaslokalen over een
handenarbeidlokaal en een gemeen
schapsruimte.
Op de openingsdag gaan de kinde
ren de wijk in om te laten merken dat
ze feest gaan vieren. Daarna zullen ze
het gebouw zelf openen, wat als ze
naar huis zijn nog eens overgedaan
wordt door het bestuur in aanwezig
heid van genodigden.
op de begroting staat. Zo ontvangen
de twee ontslagen personeelsleden een
uitkering, en zal de collectie elders
moeten worden gehuisvest. Een reële
schatting van het te besparen bedrag
komt op ongeveer een halve ton uit,
dat is circa één procent van het bedrag
dat inmiddels is uitgetrokken voor de
restauratie van een negentiende-eeuw-
se textielfabriek. Als bezuiniging zet
deze maatregel dus bepaald geen zo
den aan de dijk.
Stille getuigen
Onder onze woonhuizen en wegen,
onder boerderijen en akkers liggen de
stille getuigen van het leven van onze
voorouders opgeslagen. Oude funda
menten, met afval gevulde sloten en
overstoven woonerven. Soms zijn die
sporen gemakkelijk te herkennen,
maar meestal is dat niet het geval. Zo
zijn de resten van een prehistorische
nederzettig doorgaans zo onopvallend
dat een oningewijde kraanmachinist ze
weggraaft zonder iets bijzonders op te
merken. Om zulke historische bodem
sporen te herkennen, maar vooral om
ze zo goed mogelijk in kaart te kunnen
brengen en te verklaren, beschikt de
archeoloog over een groot aantal spe
cialistische technieken. Maar waar er
geen grondsporen meer zijn, waar de
dragline zijn verwoestend werk al heeft
verricht, kan natuurlijk ook de archeo
loog de doden niet meer tot spreken
brengen. Wat weggegraven is, is on
herroepelijk weg.
Ongeschreven geschiedenis
Maar hoe belangrijk is nu eigenlijk
die hele archeologie Voor wie gelooft
dat alle historie wel ergens in oude
kronieken na te zoeken is, lijkt al dat
archeologisch gemodder misschien wel
plegen. Zij proberen te redden wat er
te redden valt maar het ontbreekt ze
aan tijd, geld en mankracht om alle
grondwerk te volgen dat er
wordt verricht. Gelukkig zien steeds
meer gemeentebesturen in Nederland
dat in. Zij erkennen de noodzaak om
er een eigen archeologische dienst op
na te houden. Zo hebben bijvoorbeeld
de steden Breda, Den Haag en Haar
lem het afgelopen jaar, ondanks de fi
nanciële problemen, een archeoloog in
vaste dienst aangesteld. Ook dit jaar
zullen er ongetwijfeld nieuwe steden
volgen. Een ontwikkeling die zich,
naar verwacht wordt, snel zal voortzet
ten. De archeologen hopen dat Til
burg, ooit één van de eerste steden met
een gemeentearcheoloog in Nederland,
zich door de bezuinigingsmaatregelen
17.00 uur
18.00 uur
18.30 uur
Woensdag 29 februari
uur Lichte grammofoonmuziek.
uur Luisterservice - regionaal nieuws, dagagenda, berichten, felicitatieru
briek en verzoekplaten.
12.00 uur ANP-nieuws - aansluitend grammofoonmuziek
13.00 uur Zonder commentaar-gevarieerd programma.
16.00 uur Sociaal-cultureel programma - theater, beeldende kunst, buurtwerk,
actuele* ontwikkelingen vanuit de Tilburgse kunstwereld en muziek en
de weekagenda.
17.00 uur Grammofoonmuziek.
18.00 uur Eucharistieviering.
18.30 uur Continu muziek.
Donderdag 1 maart
6.00 uur Lichte grammofoonmuziek.
10.30 uur Luisterservice - regionaal nieuws, dagagenda, felicitatierubriek, berich
ten, verzoekplaten.
ANP-nieuws - aansluitend grammofoonmuziek.
Gevarieerd programma vanuit de radiokamer van het Mariaziekenhuis.
Lichte grammofoonmuziek vanuit de studio aan de Hilvarenbeekse-
weg.
18.00 uur Eucharistieviering - aansluitend continu muziek.
Vrijdag 2 maart
6.00 uur Lichte grammofoonmuziek.
10.30 uur Luisterservice - regionaal nieuws, dagagenda, weekendagenda, felicita
tierubriek, berichten en verzoekplaten.
ANP-nieuws gevolgd door grammofoonmuziek.
uur Gevarieerd programma vanuit de radiokamer van het Mariaziekenhuis.
uur Sfeervolle muziek vanuit de radiostudio aan de Hilvarenbeekseweg.
uur Eucharistieviering - aansluitend continu muziek.
Belangrijke vondsten
De directe omgeving van Tilburg
een gebied waar immers al van oud
her belangrijke archeologische vond
sten worden gedaan. Hoe rijk aan his
torie deze streek is, bleek onlangs bij
een veldverkenning in het ruilverkave-
lingsgebied «De Hilver», waarbij hon
derden scherven uit de prehistorie, de
Romeinse tijd en de middeleeuwen op
de akkers konden worden opgeraapt.
De archeologische rijkdom hier doet
niet onder voor die van de Kempen,
waar een soortgelijk onderzoek de aan
wezigheid van zeker vierhonderd «be
graven» nederzettingen heeft aange
toond. Ook in het gebied van het Til
burgse stadsgewest zijn inmiddels al zo
’n 350 vindplaatsen bekend. De vele
uitbreidingsplannen, ontgrondingen
en ruilverkavelingen die hier voor de
komende jaren op stapel staan, maken
de permanente aanwezigheid van een
archeoloog noodzakelijk. Het zou vol
gens de oudheidkundigen dan ook een
logische stap zijn om de gemeentear
cheoloog officieel tot streekarcheoloog
te maken. Zij hopen daarom dat het
stadsgewest Tilburg alsnog een deel
van de verantwoordelijkheid voor de
Tilburgse archeologische dienst wil
ovememen.
Fluitekruid
Sinds leden van volksmuziekgroep
Fluitekruid in de winter van 1975-’76
op aanraden van de heer Jos Zeegers
startten met het maken van «veldop
namen», zijn er ruim 90 uren band op
genomen met liederen en informatie
over muzikanten. Ondanks de vele
honderden uren werktijd (kennisma
kingsgesprekken, opnamen, uitwerken
van opnamen, uitwerken van niet op
de band gezette gevens, ordenen, ar
chiefonderzoek, illustratiemateriaal
verzamelen, repertoirekeuzes maken,
liederen instuderen en ten gehore
brengen enz.) is hierin nooit door eni
ge instantie - ondanks verzoeken daar
toe - financieel tegemoet gekomen.
Dat het boek er desondanks toch is (én
tegen een redelijke prijs verkrijgbaar),
is met name te danken aan de inspan
ningen die de uitgeverij in de persoon
van Theo van Meijel zich getroost
heeft én aan de belangeloze steun die
de auteur van vele vrienden en beken
den kreeg. Het gevolg van het niet ver
krijgen van subsidie is wel dat noodge
dwongen een deel van de inhoud ge
schrapt is. Het is en blijft natuurlijk
een zéér vreemde zaak, dat de gemeen
te niet reageert op verzoeken om een
dergelijke uitgave voor een nog breder
publiek bereikbaar te maken; door te
rug te geven aan de bevolking wat van
haar zélf is!
ifc*
«w.
