staat te verkrotten
Iff
Flat in de Twentestraat
Goeiemorgen Poels
«8
II
^52-
III
B q9°
■llill
Boutique Valentino
VERF-BEHANG
©koppelmans
Vijftien jaar wel en wee van een eigenwijs opvangcentrum
Frado-plein
een grote modeshow
Tilburg in fragmenten
ber 1983 pagina 34
Koerier
Oplage: 77.750 ex.
Aanstaande zondag zullen
De tijd
hm bordeacA
57
u
plan er
de Ring
de voorraad strekt
KREMERS ALUMINIUM RAMEN EN DEUREN
Tel. 42.60.42
Jules Verneweg 104.
st. annaplein 16. tel. 430617
Vrijdag en zaterdag
Room-
tompoezen
5 halen
4 betalen
J. VAN LOON-OTTEN
Hasseltstraat 178
dat er niets
bewoner.
V. Lieshout’s
Bakkerijen
Hoefstraat 151 - Rozenstraat 54
Reed» meer den 100 leer.
Uitgave: De Till
Dlr. T. de f
fdstra-
reen-
wat
Het ant-
rrnDACsuuR
t is schandalig
lus een andere l
ilburgse Koerier bv
Beer-Douwes
Oprichter: J.H.G. de Beer
we willen, het
gebeurt», aldu
zo oud als
I warme en
1786
ui rongen
■g wel een t
laar het is
zo’n grijze, van geel
je voor veertig cent
''vee als je
«Dubbel
Redactie-advertentie-afdeling en administratie:
- N.S. Plein 14-5014 DA Tilburg
Tel. 013 430783 - 430898
Sluitingstermijn voor advertenties
k en redactie dinsdagavond 22.00 uur.
Miele
voor alle onderdelen
en gratis adv’os
SS? HANDYMAN
J Tilburg
Stadhuisplein 271,
t—i A4 o 436877
1EDOEL JE.
ÉA/ W VOOR.
2. VIJFTIG
tember een uur teruggezet de winter
tijd is gekomen. U kunt een uur langer
uitslapen of als u het gevoel wilt hebben
dag 24 september op zondag 25 sep- lekker vroeg op te staan op de gebrui-
verschljnt In geheel Tilburg,
Golrla, Rial, Loon op Zand, Udanhout,
Berkel Enechot, Olaterwljk,
Moergestel an Hllvaranbaak
kelijke tijd uit uw bed stappen. Vergeet
dan niet op tijd naar bed te gaan want
anders komt u ongetwijfeld in de pro
blemen. Die tijd toch!
Aanstaande zondag zullen we weer
de ochtend donkerder zien. De klok
wordt namelijk in de nacht van zater-
de Twentestraat. Van de ongeveer 60 flatwoningen staan er nu al
27 leeg, dichtgetimmerd door de gemeentelijke woningdienst met
latten en plastic, in een poging de puinhopen daarbinnen op die I
wijze aan het oog te onttrekken.
Een doom in het oog van de overige bewoners die zich door de I
gemeente genegeerd voelen. Zij willen dat de gemeente wat doet I
aan t I
zen
de flatwoningen, achterstallig onderhoud verricht, de huurprij-
niet verhoogt en voor alles dat met hun wensen en ideeën re
kening wordt gehouden, zij wonen er immers.
Met het vervuilde
kosten daarvan
stoplichten gaan
Ringbaan Oost-<
is nog niet
peen van wat de
el in kader van
organiseert op 5 okt. a.s.
m.m.v. Walther Pinto schoenen.
Aanvang 20.30 u. in «Hotel de Lindeboom».
Kaarten verkrijgbaar in onze zaak.
Besterdplein 117 - tel. 362154
Drie periodes
Gerrit Poels meent dat J*
van huize Poels onder te v
in drie periodes. De eerste periode
van 1968 tot eind 1971. De tweede pe
riode loopt tot 1976 en de derde perio
de tot nu. Die eerste periode werd vol
gens Gerrit Poels gekenmerkt door de
inwoning van de medewerkers in het
huis. Dat huis bevond zich in de Post-
straat en in 1970 werd er verhuisd naar
de Nieuwlandstraat.
«Je was in die tijd het lopend jour
naal, je had het totale overzicht; dat
kwam omdat je er 24 uur per dag was.
We hadden toen geen gezamenlijk
«Opsieren»
De gemeente gaat toch iets doen,
maar het woord struktureel past hierin
niet. Er gaat wat «opgesierd» worden;
voor een bedrag van 100.000,- ko
men er groenvoorzieningen in de
Twentestraat en de Hoevense Kanaal
dijk. Daarnaast gaat er een fietspad
komen langs het Wilhelminakanaal:
J- 151.000,-. Of er
komen op de kruising
^St-Casper Houbenstraat
bekend. Dit is afhankelijk
gemeenteraad besluit in het
het verkeers- en vervoers-
Moeilijk hè, dat vorige fragment Ach ja, roept u nu. Vlakbij de plaats van het
voorafgaande onderwerp in deze rubriek, aan het Paduaplein, stond tot 1977 Til
burgs tweede volksbadhuis.
Het Paduaplein. Een van die moeilijk vindbare, als het ware tussen de hoofd
ten in Tilburgs volkswijken verscholen plekjes, ruimschoots van rustgevend I
voorziene centra van een wijk. Zo’n plein dat een indruk van weldadige ingetogen
heid maakt op de er toevallig verdwaalde fietser. Vaak zijn we niet op het Padua
plein terechtgekomen: de eerste keer, een jaar of 28 gelegen stonden we er op een
zaterdagmiddag, als onbezoldigd bijrijder met de Renault-bestelwagen van eierhan-
delaar G., die bij een bakker op het plein enige emmers struif afleverde. Het Padua
plein maakte die zaterdagmiddag in 1954 een weidse, eerbiedwaardige indruk en
het enorme gebouw midden op dat plein wekte onze nieuwgierigheid. Voor-
die evenwel konden bevredigen startte de eierboer zijn tweetonner echter
Blijkbaar is Tilburg te groot voor het bestuur van de stad; dat
ben je geneigd te denken als je nader geïnformeerd raakt over het
wel en wee van de wijk Jerusalem in Tilburg. Deze wijk, gebouwd
in de jaren ’48/’49, was een gemeentelijk antwoord op de woning
nood na de oorlog. «Betaalbare woningen voor iedereen» was het
motto en de montagebouw maakte lage huurprijzen mogelijk. Nu
35 jaar later, is de wijk een geïsoleerde buurt geworden die 436
woningen telt, opgetrokken uit grijze stenen met een toekomst die
al even grijs lijkt. Grijs is in elk geval de toekomst van de flat aan
rechtstreekse verkoop af fabriek enkele of dubbele beglazing (10 j. gar.)
worden op maat gemaakt eigen vakkundige montageteams
dubbele dichting tegen tocht ook in elke kleur leverbaar
vragen geen onderhoud raadpleeg ons vrijblijvend bij u thuis
Renoveer en isoleer voor eens en altijd
Binnenkort, om precies te zijn 6 oktober, verschijnt een boekje over 15 jaar
huize Poels. Het boekje geeft een aardig beeld van het reilen en zeilen van een
opvangcentrum dat, eigenwijs als het is, regelmatig in het nieuws kwam door met
•“*- problemen hadden alles te maken met
Maar ook op andere manieren en niet
15 jaar in het nieuws. De bij
wijze van opvangen, de werkfilosofie, de onbaatzuchtige inzet van Gerrit
1 zijn medewerkers en de mensen die in het centrum opgevangen werden
dat wereldje vaak met argusogen bekeken werden. Ook de initiatieven die huize Poels
e patronen
in stafver-
llal„oningen opge-
het een bewoonbare
het Frado-terrein
"Jt; we willen
ïning houdt met wat jn de loop der jaren wist te ontwikkelen, vaak tegen allerlei gebruikelijke patronen
in, waren regelmatig aanleiding tot verhitte discussies bij de gemeente, in stafver
gaderingen van welzijnsinstellingen tot zelfs in het café.
Op de inhoud van het boekje gaan we overleg nodig, je leefde met de bewo-
nu niet in, dat bewaren we voor de vol- ners, je wist precies waar iemand mee
gende keer. Dit artikel geeft een verslag zat, wat ie wel en niet deed. Dat was
van een vraaggesprek met de oprichter een goede tijd en een breekpunt is er
van huize Poels: Gerrit Poels. gekomen toen Angelique, mijn vrouw,
moest overstappen. We gingen privé
wonen. Vanaf die tijd ging ik naar
mijn werk, een heel andere benade
rt de 15 jaar ring De institutionalisering is toen
verdelen ajn ook begonnen. Er waren roosters, er
ste penode^is moesten afspraken gemaakt worden,
er moest overlegd gaan worden want je
was er niet altijd meer. Ons privé-wo-
nen kwam onverwacht maar gelukkig
hebben andere medewerkers waaron
der Johan van Langen en Joop Dinge-
mans dat nog wel een tijd kunnen blij
ven doen. Maar het is toen anders ge
worden.»
De tweede periode was een periode
waarin het gevoel van erkenning kon
groeien. r j ui i
Lees verder op blz. 7
Schrijnend
De onduidelijkheden en het gebrek
aan visie van gemeentelijk beleid t.a.v.
de wijk Jerusalem zijn schrijnend.
Zo heeft de gemeente geen andere
plannen met de flat in de Twentestraat
dan enkel de flatwoningen die vrij ko
men niet meer opnieuw toe te wijzen
die blijven dus leegstaan. Tot hoe
lang Op deze vraag moet de geme
te het antwoord schuldig blijven,
gaat er met de flat gebeuren I’
woord is onbekend.
Wanneer wordt het Frado-terrein
schoongemaakt van gif Een even
simpele vraag als de voorgaande en
ook hierop heeft de gemeente g
antwoord. De provincie wil wel in kader
1984. De kosten van het schoonmaken Plan-
2X^3^ -nenergnLe; - wijk die vergeten
schatting 1,5 miljoen bedragen. De ™r*1’ als exponenten daarvan mogen
I gemeente moet daarvan 350.0)0,- be- Jat m de Twentestraat en het Fra-
talen en of ze er dat geld voor over d°-terrein Relden-
heeft is volgens de gemeente niet 100% Jeruzalem: een wijk die met wat
zeker. Maar «Er bestaat geen gevaar groenvoorzieningen en een fietspau
voer de volksgezondheid» zo meldt niet geholpen is. Slechts een strukture-
diezelfde gemeente «Het terrein is af- ]e aanpak, waarbij de buurtbewoners
doende afgezet». betrokken worden, is op zijn plaats.
En als het terrein dan ooit schoon
gemaakt is; wat gaat er dan mee ge
beuren De buurt wil woningbouw,
eventueel in kombinatie met kleine be
drijfjes. De gemeente kan alweer geen
antwoord geven op deze vraag. Niet zo
lang geleden besloot de gemeenteraad
zich hierover nog maar niet uit te spre
ken. Alweer werd de buurt genegeerd
want die wil onderhand weleens weten
wat er met het Frado-terrein gaat ge
beuren.
Openbaar vervoer in de wijk Jerusa
lem U zult geen bushalte in de wijk
aantreffen. Bereikbaarheid van de
wijk de altijd drukke Ringbaan Oost
maakt oversteken voor voetgangers en
fietsers een hachelijke zaak. De brug
bij Koningshoeve over het kanaal
biedt nu nog enige mogelijkheden
maar ook die worden precair als in het
I kader van het verkeers- en vervoers-
r een verbinding gaat komen van
ul «ringbaan Oost met de kanaaldijk.
Fatsoenlijk wonen
«Ongedierte in de flat hier is nor
maal», aldus een van de bewoners,
«ratten, vlooien. Dat is natuurlijk geen
wonder met die rotzooi binnen. Wo
ningen moeten schoon opgeleverd
worden als je vertrekt. Hier in de flat
in de Twentestraat neemt de Gem.
Woningdienst het niet zo nauw. Ze
kontroleren niet». En dat is te zien
kapotte meubelrestanten, gebroken
wastafels, beschimmelde muren, kozij
nen waar geen raam meer inzit en dat
alles in flatwoningen die provisorisch
zijn dichtgetimmerd met houten raam
werken die bespannen zijn met plastic.
Een gezicht dat de lokale schoonheids- ...j. ._t
commissie genoeg werk zou kunnen name financiële problemen. Die financiële
bezorgen. steun van de lokale en landelijke overheid.
«Wij willen hier fatsoenlijk wonen, minder belangrijke, kwam huize Poels de afgelopen
we willen dat de flatwoningen opge- zondere v
knapt worden, dat het een bewoonbare Poels en zijn medewerkers en de mensen die in het centrum opgevanger
flat wordt, dat het Frado-terrein en worden, zorgden regelmatig voor ongewone gebeurtenissen die in het
schoongemaakt wordt;-
de gemeente rekening
weer, op weg naar de vólgende afnemer.
En zodoende hebben we het badhuis aan het Paduaplein nooit echt goed beke
ken: het is gebleven bij dat buiten proporties grote gebouw in onze herinnering
want bij ons volgende bezoek aan het plein bleek het voor meer dan de helft om
zoomd met nieuwe woonhuizen en jong groen; op het plein zelf waren rondom de
oude eiken een aantal prieeltjes en speeltoestellen gedrapeerd, maar enig stenen
bouwwerk was niet te bespeuren. Zo blijft alleen de foto hierboven waardoor het
grote gebouw der kinderflitsen tot zijn ware afmetingen is teruggebracht. Bij de fo
to, die is genomen vanaf de stoep voor de Mariaschool, - nu onder meer wijkcen
trum Padua - staat vermeld dat ze in 1946 is genomen. Wij wagen het omtrent dit
jaartal enige twijfel te koesteren, gelet op de keurige kleding van het meisje links,
het degelijk hekwerkje rondom bet plantsoentje en bovenal, gezien de aanwezigheid
van enkele uit de kluiten gewassen bomen: zo kort na de oorlog, waarin immers elke
boom die in de steden durfde groeien successievelijk in brandstof was omgezet, ver
wachtten wij niet zo’n boomrijk pleintje - of waren onze stadgenoten ook in die tijd
en in dat opzicht Brabants-braaf in het kwadraat?
Met een gevoel van redelijke tevredenheid hebben we deze week nog even over
het Paduaplein gekuierd; met gebruikmaking van aantrekkelijke elementen uit de
bestaande entourage heeft men van dit gerenoveerde stukje oude stad iets aardigs
gemaakt: wij zagen dat het tamelijk goed was.
Badhuizen. Typisch een verschijnsel van het interbellum, de tijd tussen beide
reldooriogen, zou u bijna zeggen. Maar dat is niet waar. Badhuizen zijn
de beschaving: de Egyptenaren kenden, zo’n vierduizend jaar geleden, al
koude baden en reeds ten tijde van het Midden-Rijk dat bloeide van 2133 tot
vóór Christus, bezat bijna elke welgestelde burger een badkamer in zijn huis.
Baden deed en doet men niet alleen om het lichaam schoon te krijgen en/of te
houden, een bad wordt ook wel genomen vanwege de opwekkende uitwerking ervan
- onze ochtendlijke douche maakt ons pas goed wakker - terwijl ook de heilzame of
geneeskrachtige mogelijkheden van het baden zich in een zekere popidariteit kun
nen verheugen, met name bij onze teutoonse buren met hun kuuroorden. Tenslotte
maakt het baden bij sommige godsdiensten deel uit van het rituele handelen. Dit is
bijvoorbeeld het geval in islam en jodendom, terwijl die andere religie van levantijn-
se oorsprong, het christendom, de rituele onderdompeling als toelatingsceremonie
tot de eigen geleden kent: men noemt dit bet doopsel.
De Romeinen kenden een ware badcultuur en hier zien we die voor het eerst op
grote schaal beoefend in vaak enorme badhuizen of thermen, waarvan de thermen
van Caracalla te Rome in hun ruïnes nog een indruk van hun enorme omvang ge
ven.
Voor de Romeinen was een bezoek aan het badhuis vooral een sociale bezigheid:
men ging er heen om te converseren onder het genot van vele liters van de beruchte
Romeinse wijn en om af en toe een plonsje te wagen in het bijkans kokendhete cali-
darium. Zo werkten deze mannen wel veelzijdig aan hun genetische achteruitgang:
de wijn was zo slecht dat ze met water moest worden aangelegd; er werd veel ge
dronken hetgeen evenmin bevorderlijk was voor de potentie ais het lood dat via de
waterleiding in de wijn kwam. Het heet water tenslotte had een verkeerde uitwer
king op de temperatuur van de testes, zodat het geen wonder mag heten dat de ware
Romeinen binnen enkele generaties als volk danig op hun retour waren. Dat zoeven
genoemde lood werd, in de vorm van loodwit, ook door de Romeinse dames nogal
veel als make-up gebruikt en vormde de oorzaak van heel wat miskramen.
In de late middeleeuwen gold de badinrichting, al of niet in de open lucht, als de
ideale ontmoetingsplaats voor mannen en vrouwen met amoureuze bedoelingen.
Onder invloed van het preutse calvinisme verloor het baden na de middeleeuwen
veel aan populairteit, om in de twintigste eeuw in onze contreien te herrijzen als be
standdeel van de volksgezondheid.
Omdat vooral aan het begin van de eeuw het merendeel van de woningen in Til
burg niet over een bad of douche beschikte, werden er «volksbadhuizen» ingericht:
het eerste, in 1923, aan de Julianastraat en «ons» badhuis in 1925.
De inrichting bij het Piusplein bezochten wij eens: het was
gefilterd licht doordrongen vrij knusse, dampige ruimte waar ---
twintig minuten in een douche-annex aankleedhokje mocht vertoeven. Owee als je
te lang bleef, dan bonsde de meesteres der menage bars op de deur en riep: «Dubbel
I tarief».
Veel mocht dit de exploitatie der gemeentelijke badhuizen niet baten, want toen
in 1976 werd besloten tot sluiting en afbraak van alle badhuizen in de stad, legde de
gemeente op elke wasbeurt achttien gulden toe.
Tilburg in fragmenten is een serie van de Tilbugse Koerier in samenwerking met
Ronald Peeters van de gemeentelijke archiefdienst. Gedurende enige tijd zullen er
in de Tilburgse Koerier wekelijks foto’s verschijnen waarop een gedeelte van een
gebouw of straatsituatie staat afgebeeld uit het naoorlogse stadsbeeld. Aan u, lezer,
is vervolgens de opdracht uit te maken waar de afgebeelde fragmenten bijhoren.
Onder de inzenders van de juiste oplossing wordt wekelijks een prijs verloot, die
ter beschikking wordt gesteld door Boekhandel Gianotten. De prijs bestaat uit één
van de vier door die boekhandel uitgegeven fotoboeken over Tilburg, te weten «Til
burg in beeld 1865-1945», «Tilburg in beeld 1945-1980», «Tilburg van boven» en
«Ge waart maar arbeider». Uw oplossing moet u uiterlijk op dinsdag 27 september
voor 18.00 uur deponeren bij de burelen van de Tilburgse Koerier. Op de enveloppe
dient u duidelijk te vermelden «Tilburg in fragmenten».
Vaak reageren lezers telefonisch met waardevolle opmerkingen en aanvullingen.
Omdat de auteur van de «fragmenten» niet altijd op zijn redacteurezetel aanwezig
is, willen wij u vriendelijk verzoeken uw reacties uitsluitend schriftelijk te geven.
De winnaar krijgt van ons bericht Wij wensen u ook deze keer veel genoegen en
succes met het thuisbrengen van onderetaand Tilburgs fragment.
De winnares van vorige week is mevrouw E. Dondere-Snellen, Ringbaan Oost
177,5014 GC Tilburg.
