Hkinia Meuheten Puba
Wild-zien op de Hoge Veluwe
GROOTSE UITVERKOOP
Wij verkopen tegen
elk aannemelijk bod
J. KLOMP
1
DEGROOT,
II
DE TILBURGSE KOERIER
Woensdag 13 juli 1983 pagina 9
ig 13 juli 1983 p2£ina8
Sporen herkennen
i-fau-
e op-
van
voor
t zijn eigen
lubliek-anj
groeit
en al
n bali-
cm
van
voor
scl
'ko
RICKEN
van
voor
ode of
NU BESTERDRING 73 T.1.3201M
Broodroosters van 79,50 voor 55,-
is er
Aiwa cassettedecks
van 2398,-
Sansui tuner T7
voor
Daarom op zaterdag 16 en zondag 17 juli
Stwg. op Mol 187, Zwaneven, Oud-Turnhout, tel. 09-3214425976
Op ringbaan Turnhout 1ste stoplichten (Miko) links, daarna richting Oud-Turnhout 6 km) rechts.
er
i. De
tlens
ng. nu
voor
Wij moeten plaatsmaken voor onze nieuwe
collectie kunétmeubelen
groot
tehout.
thoek,
t tafel,
n me
nu in
uiming
»tel 3-
lassief
ing. nu
- voor
natie.
litvoe-
met
tlede-
g. nu
voor
i-fau-
losse
ENKELE VOORBEELDEN
Allessnijders
Lijnsheike 45 Tilburg
Telefoon 55 62 83
Nog steeds het juiste adres voor
vakkundig aanmeten van
komt.
trend om de andere dieren
iformatieve I
-plezier tot
STEUNZOLEN
ELASTISCHE KOUSEN
WANDELSTOKKEN
5M
aar is, yilt
entetuin te
niet
smaakt,
■vesting
conclusie is, aldus deze woonconsumen-
s op fabels berusten.
Sansui tuner T9
zolang de voorraad strekt.
s
bieden
l, in-
be-
TOTALE OPRUIMING digitale horloges
met 30% KORTING
Audiorack Rotel 400
zonder boxen, van 1558,-
ELASTISCHE KOUSEN
nu gevestigd onder de naam
Rotel 500
zonder boxen van 1998,-
WAAR KWALITEIT EN SERVICE TROEF IS.
FEESTARTIKELEN
SCHMINKEN
FOPARTIKELEN
ETALAGE-KADO
JANSEN
KORVELSEWEG 237
TILBURG - TEL. 43.08.01
Leverancier voor alle ziekenfondsen en
instellingen
voor 999,-
Bijzondere dingen
Toch z
thuis kor
duiz
iets
dir°
gebi
zijn
natui
Personen
weegschalen
van 29,50
voor 1 9,95
n /’W'
d
I o
mode
Wand
keuken
weeg
schaal
van 37,95
voor 26,50
miging
weer te-
over-
lieren voorkomen «weet»
loge Veluwe lijkt wel
tomen dan ook vaak
avontuur. Het
z’n‘tienen moet
krijgt
thuis
i, het is
i dieren
jmeu-
malige
nu in
uiming
voor 1 698,"
KLASSE-APPARATUUR TEGEN
STERK VERLAAGDE PRIJZEN
en dan.
jkt ademloos
□nker is, dat
tr scheiden.
Onkruiden
t grond sc
icht u
fr
Huurders I
als eigen-woningt
houding koophuiz
heidsgel
«verenig
op basis van cijfers, d
haar desgevraagd het
tenorganisatie, dat
van 139,-voor 85
Open maandag t/m zaterdag van 10.00-18.00 uur en zondag van 13.00-18.00 uur.
te kijken ziet in het veld overal
1 grote. En wie uit aanwijzingen
vergroot zijn kansen op het zien
I,
geheel
in de
3695,-
in
ig 250
in de
15-
3 krijgen we
Met stalmest
dit produkt is s
tren. Kunstme
is een stuk Nederland, waar weliswaar
o, „j_ en moeite aan wildbeheer wordt ge-
maar waar het natuurleven zich betrekkelijk nor-
ontwikkelen. Dat betekent, dat de reeën zich
inders gedragen dan in Drenthe en dat de edel- -
mer zijn dan die in de bossen bij Nunspeet. mogen,
t, dat een dagje Hoge Veluwe niet altijd en omdi
met het zien van wild. De ene dig is'dé 1-
lag dat men wel moeflons, herten of reeën
mooier door en een volgende dag nog
HASSELTSTRAAT 137 - TILBURG
Tel. 013-432648
’s Zaterdags gesloten
•oeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeoeo
Mixers
van 79,-
voor 55,~
het «hertjes-kijken» bij het Bosje van Staf soms
iets van een voorstelling, de edelherten zijn
1 genoeg om ook daar verstoord te kunnen worden. I
iuto’s langs de weg, de batterij camera’s-met-telek
talrijke, zij het fluisterende publiek roepen mis
iet beeld op van regie en toneel, maar uiteraard is
natuur niet te regisseren. Gelukkig niet. Een bezoek
i de Hoge Veluwe is nog altijd een mogelijkheid om
verrast te worden, om op een totaal overwacht moment
letterlijk oog in oog te staan met enkele moeflons, om een
ree achter een boom te zien wegschieten, een vogel met
nestmateriaal of een snavel-vol-voer te observeren of plot
seling achter je de harde roffel van een specht te horen. Er
valt nog altijd een heleboel verrassends te vinden in dit ge
weldige natuurgebied dat met zijn bossen, heiden, vennen
en zandverstuivingen een staalkaart vormt van de hele Ve
luwe.
‘oaTi^kt Vruchtbare tips
'“nd voor de
groentetuin
Als de grond niet vruchtbaar
er weinig plezier aan de groenen
beleven. De gewassen willen
groeien, allerlei insekten en ziekten
grijpen hun kans en de kwaliteit van de
produkten is ook niet om van te water
tanden. Hoe jammer, want juist de
weelderige groei en de rijke opbrengst
kunnen de amateurtuinder zoveel vol
doening geven.
euren beper»
gëïnteresseerJ
ti hart naar
i leeuwerik
krijgen in dit begrotingsjaar dik 2‘/j maal zoveel geld van de overheid
iningbezitters: 4,9 miljard tegen 1,89 miljard. Aangepast aan de ver-
ig koophuizen (57%) - huurwoningen (43%) blijkt er tweemaal zoveel over
heid naar huurders als naar kopers te gaan. Deze berekeningen heeft de
■iging eigen huis» direct na het goedkeuren van de Voorjaarsnota gein
is van cijfers, die de departementen van Financiën en van Volkshuisv.
..ebben verstrekt. De
andersluidende cijfers
Er wordt de laatste jaren heel wat
afgerekend bij belangengroeperingen
en politici die met die cijfers het eigen
«gelijk» willen bevestigen. Wij kin
nen ons niet aan de indruk ont trekken
dat daarbij het rekenwerk dienstbaar
wordt gemaakt aan de presentatie, in
plaats van andersom, aldus de «.vere
niging ‘eigen huis». DaArom heeft de
vereniging, met medewerking van en
kele rekenmeesters van- de depa"
menten van Financiën erï
huisvesting een onversluierende
stelling van overheidsposten sameng
steld. Die maakt het mogelijk in één
oogopslag af te lezen wat er van de
voor 1 250,"
349,-
399,-
jaarlijkse miljardenstroom naar eigen-
woningbezitters gaat en wat naar
huurders.
Uit de opstelling van de «vereni
ging eigen huis» blijkt, dat huurders
dit jaar aari Subsidie op het huis,
huursubsidie, subsidie op de grond,
stadsvernieuvaogssubsidies, yerbete
ringssubsidies, isolatiesubsidies, rent-
vrijstelling en verhuisvergoedingen to-
de departe- taal 4,9 miljard krijgen. Eigen-wo-
t van Volks- ningbezitters krijgen aan koopsübsi-
lierende op- dies (premiewoningen), reptevrijstel- persgeld
ten samenge- ling, subsidie op de grond, stadsver- miljard,
- nieuwingssubsidies, vérbeteringssubsi- e;g“"’”c
dies, aftrekregeling groot onderhoud jard.
tende groep wandelaars wild kan verdrijven, maar dat ook
een «kenner» dat kan doen. Door niet op de paden te blij
ven kan die al struinend misschien wel wild zien, maar hij
«drijft», alleen al door zijn aanwezigheid, dat wild toch
zover de dekking van het dichte bos in, dat een ander het
die middag niet meer krijgt te zien.
Rustgebieden
Men heeft daarom ook rustgebieden ingesteld. Daar
kan het wild zich overdag dan toch nog even terugtrekken
om te herkauwen en te slapen. Die rustgebieden moeten
beslist gemeden worden. De (strenge) bordjes geven dui
delijk aan waar een rustgebied begint, zodat men zich niet
kan «vergissen». Hoe meer ruimte de dieren hebben om
tot rust te komen, zo menen de deskundige faunabeheer-
ders, hoe meer mogelijkheden bezoekers zullen hebben het
wild inderdaad te zien als het uit die rustgebieden komt.
Wie geleerd heeft met de natuur om te gaan ziet al gauw
waar een kennelijk veel door wild belopen paadje («wis
sel») het bos uitkomt en ook of er mogelijkheden zijn om
zich daar in de buurt zo verdekt op te stellen dat de wind
als geur-transporteur geen verrader kan zijn. Met geduld
en het op de juiste tijd gaan «zitten» is de kans dan groot
dat men het wild ziet «uittreden».
Dat wachten wordt een spannend
spreekt vanzelf dat men zoiets niet met
doen. Hoe egoïstisch het ook klinkt, het meeste wild l
de bezoeker te zien, die alleen is... (En de verhalen
kunnen gelukkig nooit gecontroleerd worden...).
Tips
Hiermee zijn dan een paar «tips» gegeven, ze biec
nooit garanties, zelfs niet als men ze met veel wijsheid,
zicht, voorzichtigheid en ervaring toegepast. Met die l
perking zijn er nog wel enkele te noemen.
De beste kans op het zien van wild is ’s ochtends vroeg
of tegen de avondschemering. De eerste aanbeveling is
voor de Hoge Veluwe niet te realiseren omdat men er pas
na acht uur ’s ochtends in mag. De tweede is gemakkelij
ker.
Draag wat men noemt «gedekte kleding». Gedekt van
kleur. Dat hoeft geen jagersgroen te zijn, maar wel moeten
helle, lichte kleuren in de kleding vermeden worden.
Wie met een (klein groepje op pad is moet niet hardop
praten, hooguit fluisteren.
Het is goed om achter elkaar te lopen, langs de rand van
het pad, zodat men zich zo nodig met een enkele zijstap
achter boom of struik kan verschuilen.
Verrassingen
De Hoge Veluwe heeft genoeg mogelijkheden voor ver
rassingen. Want het park huisvest inderdaad veel wild.
Het wild dat de meeste bezoekers graag zien, het zogehe-
voertuig ten <tgrofwii(j>> de edelherten, de reeën, de wilde zwijnen
i en de moeflons, heeft dank zij enkele binnenrasters eigen
gebieden. In het zuidelijke deel, de Kemperberg, komen
den’ alleen maar reeën voor. Het middendeel, de uitgestrekte
«Wildbaan» huisvest edelherten en moeflons (resp. plm.
en 130) en het noorden, het «Noordelijk Cultuurge-
ied», is het gebied voor wilde zwijnen en reeën. Maar
menigeen heeft daar uren gewandeld zonder een hert, ree
of zwijn te zien. En met de aantallen uit boekjes of jaar
verslagen in gedachten, heeft hij zich afgevraagd waar al
het wild dan wel zit. Dat wordt ook vaak gevraagd aan de
mannen-in-het-groen, die voor iedereen «boswachter»
zijn. Waar zit nou al dat wild van jullie Alsof de jachtop
ziener of wildschut een opgave heeft gekregen van het
---hoofd-hert waar het roedel die dag zal lopen. De jachtop-
lelhjk op af. Dreigend genoeg ziener kan hoogstens vermoeden in welke buurt er zich
Het pubhekjgemet van deac- hee[ m;sschien wj|d kan ophouden. Maar ook dat is geen
garantie voor de bezoeker dat hij inderdaad wild krijgt te
zien.
Belangrijk is dat eventueel aanwezig wild geen «verwaai
ing» krijgt, oftewel «mensenlucht» in de neus opvangt.
Men moet dus proberen tegen de wind in, of met de wind
opzij, zijn tocht uit te zetten.
Probeer ook de zon in de rug te houden.
Vermijd zoveel mogelijk op dode takken te traj
krakend de nadering van de mens aangp’
moeilijk, maar bij het voortdurend scherp
naar rechts kijken kan men ook bij elk
even de blik op de grond werpen, ’t
«onhoorbaar» door het bos te lopen.
Wanneer men wild ziet kan men het best heel stil blijven
staan en alleen heel langzaam bewegingen maken om bij
voorbeeld de kijker te hanteren. Stilstaande figuren «ziet»
het wild niet zo gauw als bewegingen.
Het lijken allemaal, hoe theoretisch ook, «natuurlijke»
dingen. Men maakt ze zich dan ook makkelijk eigen wan
neer men echt geïnteresseerd is en vanuit die belangstel
ling meer wil weten over het wild en zijn gedragingen. Als
men sporen leert zien en herkennen, weet hoe edelhert, ree
of wild zwijn zich gedragen, dan past men eigen gedrag al
gauw zo aan, dat men het wild niet verstoort en «dus»
ziet. Dan leert men ook, dat na een dag met veel regen het
wild eerder op de middag uit de dekking komt en dat er in
het vroege voorjaar tot eind mei betere kansen zijn dan in
het zomerseizoen.
Maar er zullen weinig mensen zijn die zich zó fanatiek
tot wild-speuren beperken, dat ze niets anders zien. Juist
wie echt is geïnteresseerd ziet meer. Veel meer. Wie met
open oog en hart naar de Hoge Veluwe gaat ziet altijd wat.
Die ziet hoe een leeuwerik de lucht in schroeft en daar ein
deloos blijft tierelieren, hoe een torenvalk op een prooi
duikt, dat een havik een duif heeft geplukt. Die raakt ook
verwonderd over de ni^ aflatende ijver van rode bosmier,
die staat stil bij een heidepol in het zand waar kleine brui
ne vlinders dartelen, die hoort in het bos de zangvogels
concerteren...
’t Is een opsomming die veel groter kan zijn. Want vo
gels, insekten en planten kunnen in hun samenhang, maar
ook als onderdeel van het geheel een groot aantal boeien
de waarnemingen opleveren.
Daar mogen dan ook nog wel edelherten of reeën bij
zijn. Maar dat is dan al lang geen «voorwaarde» meer
voor weer een unieke dag in ons nationale park «De Hoge
Veluwe».
Nova frituurpannen van 149,-
voor 99,-
igeven.
:rp naar links
paar passen i
Is een hele kunst om
Het publiek heeft zijn plaatsen ingenomen. De voorstel
ling kan beginnen. Een enkeling, die zich verlaat heeft,
schuift nog in de rij. Langzaam dooft het licht. Heel lang
zaam. want de zon heeft geen haast. Sommige bezoekers
blijven in de auto zittenandere staan tegen hun
geleund te wachten. Aller ogen zijn gericht op het toneel
dat nog leeg is: een in het late avondlicht okerkleurig"
donkergevlekte vlakte tegen een decor van donkere c
nen, waarin de openingen duidelijk «coulissen» zijn.
Als de eerste speler op komt gaat er een lichte fluistering
door de rijen. Kijkers gaan voor de ogen. De acteur kijkt bied)
zijn bewonderaars recht in het gezicht. Hij heeft totaal menj
geen plankenkoorts. Degenen, die na hem opdoemen ook
niet. Ook zij kijken even naar de toeschouwers, maar be
ginnen dan aan de bezigheid waarvoor ze zijn gekomen
eten. Het toneel is nu gevuld met een tiental spelers en het
wordt duidelijk wie de hoofdrol heeft als uit de coulissen
«de mededinger» te voorschijn l
Het grote hert dat voortdur
heen loopt draaft er onmiddell
om de ander te doen afgaan. Het publiek genie
tie, die wordt gevolgd door een soort brullen, dat merk
waardig genoeg «burlen» heet. Er zit weinig gang in het
verhaal. De edelherten drentelen wat, de hoofdpersoon
draaft heen en weer, verjaagt bruut mededingers en burlt
nu en dan. Toch heeft het gezelschap succes. Het publiek
kijkt ademloos en neemt met moeite afscheid als het al zo
donker is, dat de spelers nog maar met moeite zijn te on
der 1 J
kunt u zelf maken. In een
tuin wordt een plekje voor
thoop gereserveerd. Tuin-
grasmaaisel
der heeft ge-
)m de 20 cm
laagje PARK-composter
igebracht dat wordt afge-
n laagje tuingrond. PARK-
“,ter bevat alles wat voor een
compostering noodzakelijk is:
■sbacteriën, schimmelsporen en
jdzakelijke voedingsstoffen voor
rganismen. Zorg er voor dat het
iste van de composthoop aitijd
Hoe krijgen we de grond vrucht
baar? Met stalmest zal men zeggen.
Maar dit produkt is schaars en lastig te
vervoeren. Kunstmest is geen alterna
tief want het levert wel de mineralen
maar niet de organische bestanddelen.
Toevoer van organische stof is noodza
kelijk om het humusgehalte op peil te
houden. Gelukkig zijn er alternatieven
voor stalmest: compost en groenbe-
mesting.
Compost
Compost l
hoek van de tuin wordt een
de composthoop gereserveer
en keukenafval, bladeren, gr!
en alles wat de natuur verde.
produceerd kan er in. Om c
moet een laagje PARK-comj
worden aangebracht dat wordt
dekt met een
composts
snelle cc
rottingsb
de nooda
deze org
binnenst r H
Huurders krijgen dubbel zoveel geld van rijk als eigen-woningbezitters wat vochtig aanvoeit.
Groenbemesting
Voor het zaaien van groenbemesters
is nu de tijd aangebroken. Alle hoekjes
grond die u dit jaar niet meer nodig
heeft, zijn geschikt. De grond licht om
spitten, zaaien, inharken en licht aan
drukken. Dan doet u hetzelfde als wat
de professionele land- en tuinbouwers
in toenemende mate doet, namelijk het
telen van een groenbemestingsgewas
om de bodemvruchtbaarheid van de
grond op peil te houden.
Bovendien wordt de grond be
schermd tegen structuurbederf door
regen en wind. Onkruiden worden on
derdrukt zodat de grond schoon blijft.
Als u nu zaait, wacht u bovendien nog
een verrassing. Een fraaie bloemen
pracht in het najaar die volop wordt
bezocht door bijen en andere honing-
verzamelaars.
Het zaadbedrijf Barenburg dat zich
specialiseert in groenbemes-
i voor professionele gebrui-
t nu ook een speciaal meng-
sel( voor de tuin samengesteld.
zijn er mensen die altijd iets zien, die altijd weer
amen met verhalen. Toch zijn er vele honderden,
lizenden mensen die elke keer weer op de Hoge Veluwe
,ts bijzonders zien. Want het park zit vol met bijzondere
ingen. Die mensen lopen met open ogen en oren door het
ebied. En vooralmet open hart. Ze stellen zich open, zij
ontvankelijk voor elk klein of groter wonder van de
lur. Ze zien bij een ven libellen paren, ze zien een blau
we vlinder op een gele bloem, ze zien de slang-achtige ha
zelworm goudglanzend in de zon wegschieten, ze zien de
insekten die op de bloeiende heide af- en aanvliegen, maar
ook de grillig gevormde boom, die zijn eigen verhaal ver
telt. Die mensen zien ook wild. Niet altijd, wel vaak. Ze
zien altijd de sporen pootafdrukken in het zand, uitwerp
selen, veegschade aan een boompje, een krabplek, een
woelplaats. Die mensen hebben geléérd te zien. Want dat
kun je leren. Niet uit een boekje of met schriftelijke lessen
van een jachtopziener, maar door echte en blijvende be
langstelling voor alles wat leeft en groeit. Met die interesse
wil men steeds weer gaan kijken en al kijkend leert men
zien. Informatieve boekjes en boeken verlengen vervolgens
het kijk-plëzier tot in de huiskamer.
Wie zo geleerd heeft te
aanwijzingen, kleine en
conclusies kan trekken
van wild.
Kenner
Niet iedereen bezit een geduld om al struinend de na
tuur de «kenner» te worden die toch iedereen wel zou wil
len zijn. Veel mensen willen meteen, liefst direct na het
kopen van het kaartje aan een der toegangen, wild zien.
Om die bezoekers (een beetje) tegemoet te komen, heeft
men op de Hoge Veluwe «voorzieningen» gemaakt. Een
wildkansel, die het mogelijk maakt op voedsel uit zijnd
wild te bespieden. Ook is er, op een andere plek, niet ver
van een voerplaats, een rietmat waarachter men zich kan
verschuilen om voorzichtig dóór enkele gaten naar het
wild te kijken. Hoewel de jachtopzieners ook daar de die
ren niet aan een touwtje hebben is de kans op het zien van
wild toch vrij groot. Maar wie met veel lawaai van praten
en roepen en stommelen achter dé rietmat gaat staan zal
toch niets zien. De Hoge Veluwe is geen dierentuin.
Het lijkt allemaal vanzelfsprekend, als je bedenkt dat
edelherten, reeën, wilde zwijnen en konijnen, schuwe,
schichtige dieren zijn, die bovendien begiftigd zijn met een
zeer scherp gehoor en een uitstekend gezichts- en reukver-
-Ze horen en ruiken de mens al van grote afstand
„...dat die «gevaar» betekent zijn ze vaak al weg voor
dé lawaaierige en on-attente mens ook maar -een staartje
heeft gezien.
De ervaring van de jachtopzieners leert overigens dat
niet alleen een drukpratende en eigenlijk nergens op let-
Geen wildpark
Dat er in dit gebied veel dieren
iedereen zo langzamerhand wel. De Hc
synoniem met «wild». Veel mensen k<
naar het park «om wild te zien».
Maar de Hoge Veluwe is geen wildpark. Ook al zit er
een groot hek om heen en moet men entree betalen,
geen safaripark waar je maar in hoeft te rijden om i
te zien.
De Hoge Veluwe
met veel zorg, tijd
daan, niaai
maal kan c
hier niet anc
herten niet tammer
Dat betekent,
wordt bekroond i™
andere niet. De dag
ziet wordt er des te
avontuurlijker.
Bosje van Staf
De schouwburg heet «Bosje van Staf» en hij is het hele
jaar open. Maar er zijn niet elke avond voorstellingen.
Dan komt het publiek voor niets. Overigens gebeurt dat
maar zelden. Meestal is er ’s avonds wel iets te doen op dit
plekje van de Hoge Veluwe. Maar hier treedt een «vrije
groep» op, die zijn eigen wil doet en ondanks alle gewen
ning genoeg publiek-angst over heeft om weg te blijven,
daarmee aantonend dat de natuur niet naar de hand te
zetten is.
Al heeft
inderdaad
wild
rij ai
en het ta
schien het
de r
aan
en schilderwerk, isolatiesubsidies en
fiskale aftrek van hypotheekrente to
taal 4,3 miljard. Zowel aan huurders-
als aan koperskant is dan rekening ge
houden met wat er van subsidies te
rugkomt aan belasting en premies
volksverzekeringen.
Weer terug
Tenslotte berekende de «verer
eigen huis» wat er van kopers we
ruggaat naar de overheid:
drachtsbelasting, verhoogd huurwaar-
deforfait, meeropbrengst onroerend-
goedbelasting ten opzichte van huur
ders, verschil in grondprijs ten opzich
tte- te van huurhuizen en het BTW-ver-
i(e- schil over gemiddeld 20% duurdere
koophuizen in het bouwprogramma
van dit begrotingsjaar. Deze posten
betekenen een ledlgslu.zen .van
~rsgeld naar de overheid^van. 2^3ren
7 1, zodat de overheid totaal aan tin<adenF
eigen-womngbezit kwijt is 1,89 nul- ke° heeft