«Kermisjaren
tellen dubbel»
Bewoners Katterug
ontvluchten de kermis
Kermis in Tilburg bijna
afgeschaft in 1919
'jfr*
tal»!
Vakantie in Oisterwijk: voor ieder wat wils
O
:Leo v. lersel
ruimt op!
K
lil
tel
Geschiedenis van de kermis gaat
terug tot de Romeinen
r
-Tilburgse kermisexploitant Gijs Moonen vindt
Nog steeds de
Parel van Brabant
sheRR,
-
I Badstof
zonnejurken
EEKELAAR
BRILLEN
■EKELMR...
'EN
EXKLUSIEVE
INDERE
(UK OP
JRILMODE.
Woensdag 13 juli 1983 pagina 13
DE TILBURGSE KOERIER
«I
i
Iti
J
I
P.B.
Tot ziens bij Zizi
D.J. Jittastraat 16
P.B.
igeving
i in de r
wijl
Da;
Th. v.D.
Het WV-gebouwtje in Oisterwijk is op zichzelf al een toeristische bezienswaardigheid.
Een on-Nederlands doorkijkje in Venneland.
Alles moet weg,
zodat wij ruimte hebben
voor onze nieuwe collectie
g 13 juli 1983 pagina 121 ------
ORD
RUM
IN 54
gmiddag
«Aan het kermisleve'
ook niks van de wereld,
alle Nederlanders zo I
economie», meent de
ten
ste
Zo kan
to-eij
zend
gen.»
Pas
in L
nét niet.
steld.
en
te
slist een j
land door
de-
van
kermis
en zich
f 1925
leid is
ue ge-
'urles
om hier negen dagen met ra-
;n. De meeste bewoners gaan
Je of slapen bij familieleden».
MVfnjrjuli
i Oister-
Haaren.
juli het
geto-
l zijn
van zijn
Moonen
«Het is een verschrikking 01.
men en deuren dicht te zitten,
tijdens de kermis met vacantie
it wij een gemakke-
Als overal zo hard
hier, zou de econo-
s uitzien. Dat kun je
aandag 1 augustus zien,
heel de kermis weer is
ituurschoon en
i en augustus.
beide weekeinden sluit de ker-
00.30 uur en doordeweeks al
goed idee voor mensen die hun vakantie in Neder-
jrbrengen om Oisterwijk eens te bezoeken. Maar
ook voor en na uw buitenlandse vakantie is een «dagje
Oisterwijk» de moeite waard.
(achter de Westermarkt)
f 'W/f
Recreatie
Men kan in Oister
manieren reen
tuurbad, een
zwembad e
sportterreir
discobars,
concerten i
Middeleeuwen
In de middeleeuwen leefde men op
alle fronten tamelijk losbandig. Lang
zaamaan werd die losbandigheid ech
ter ingekapseld door het ontstaan van
met botsautootjes. Alleen de hoog-
bieder onder hen krijgt een plaats,
het voorkomen dat de botsau-
igenaar zo’n veertig tot vijftigdui-
1 gulden pachtgeld moet neerleg-
leente hoopt door de verlen-
irie dagen, zo’n 400.000 gul-
het laatje te krijgen en de
heid, vooral in de horeca,
gis
legt
taar
j, «om-
ig voor-
este ge-
ibe-
•o«o»o»o«o«o*o*o*o«o»o«o«
Besterdplein 3
Tilburg
o Tel. 426584
•oeoeoeoeoeoeoeoeoeoeo^oi
De drie kinderen zitten op een inter
naat, omdat ze daar tenminste gere
geld onderwijs krijgen. Er zijn wel
scholen die met de kermis meereizen,
maar die gaan alleen naar de grote ste
den. Als Moonen in een dorp op de
kermis staat, zouden zijn kinderen van
onderwijs verstoken blijven.
deTbij dv x»
meestal f’-
kunstenaars
makers kw;
handelsevenement
moment gekt
en gejoel». E
verschijnsel van de jaarnu.».,.
naar onze streken, rfier ble'
markten bestaan, ook nadat h
meinse Rijk had opgehouden
staan.
'i zal Mr. C. de Bont in
machten op een brief van de
allerhoogste instantie waar
r kan proberen zijn ver
recht te halen. De bewoners
Katterug hebben hem in de
i genomen om te proberen de ver
ding van de kermis van zes tot ne-
dagen ongedaan te maken. Een
“rocedure, dat is een officieel
v j van de
j van de
it geschaad, haalde
Provincie kon niet
ïmeente om de duur van de kennis uit te breiden van
«t negen dagen. Vorig jaar december is die beslissing
Katterug-bewoners menen dat met
jrmis de grens van de toelaatbare ge-
t is en dat niet van hen kan worden
epteren. De advocaat van de
uit tot bij de Kroon.
ven zit geen romantiek, al denken veel mensen dat. En je ziet
ld. alleen de weg naar een stad, je kramen en je caravan. Als
hard zouden werken als wij ging het heel wat beter met de
Tilburgse kermisexploitant Gijs Moonen. De laatste dagen
van deze maand is ook hij als vanouds present op de grootste kermis van het land.
niet over de huifkartochten die er ge
organiseerd worden.
Maar wie nieuwsgierig geworden is
en nu wel eens Oisterwijk en omgeving
o wil bekijken, kan voor alle informatie
lowns, terecht bij de
-apezewer-
„u’s, tram-
meer.
moeten binnenkomen: «Andere belas
tingen zouden moeten stijgen. Katte-
rugbewoners kunnen toch niet de hele
stad voorschrijven dat dit of dat
jnoet».
Tril heuvelstraat 59
■BV tel. 013/423615
bredaseweg 100
Uil tel. 013/432073
IMI tllburg
De kermis... gewoon niet weg te denken uit Tilburg.
i zijn
i om te vissen.
bij «Piet Plezier»
tot 8 personen -
uv mooiste plekjes van
itsen.
Oisterwijk - ook wel de «parel van Brabant» genoemd -
ligt op enkele kilometers van Tilburg en is gemakkelijk met
auto of fiets te bereiken. Naast het gezellige plaatsje zelf is
er de mooie omgeving met veel natuurschoon en zijn er ve
le evenementen in de maanden juli en augustus. Het is be-
Nu de Tilburgse kermis weer voor de deur staat, is het misschien interessant om
s te kijken waar het fenomeen «kermis» eigenlijk vandaan komt. De geschie-
uc»is van het feest gaat terug tot de jaarmarkten van de Romeinen. Die markten
bleven in de lage landen bestaan, ook toen de Romeinen hier al lang weg waren.
is in onze eeuw leek de populariteit van de kermis te verminderen. Dat leidde er
1919 bijna toe dat de kermis in Tilburg werd afgeschaft. Gelukkig gebeurde dat
iwsgierig geworden is
listerwijk en omgeving
kan voor alle informatie
VW.
De VVV van Oisterwijk is gevestigd
in een gerestaureerd pandje aan de
Lind, tegenover het Raadhuis. De ope
ningstijden zijn: maandag t/m vrijdag
van 9.00-12.30 uur en van 13.00-18.00
uur; zaterdag van 10.00-12.30 en van
13.00-16.00 en tenslotte zondag van
11.00-14.00 uur.
Het telefoonnummer van de VW
is: 04242-82345.
Veel plezier in Oisterwijk.
Gijs Moonen, een stevige dertiger,
vindt de Tijburgse kermis een van de
leukere, met een fijn publiek. «Het zijn
hier prettige mensen, die haast nooit
vervelend doen. Dat is anders in som
mige dorpen in Noord-Holland, waar
de jeugd elke gelegenheid benut om
een stevige knokpartij te beginnen. De
gewone mensen willen daar niet tussen
zitten en gaan naar huis.»
Gijs Moonen woont met zijn gezin
sinds jaar en dag in een woonwagen op
een terreintje aan de Heikestraat. Bin
nenkort zal hij echter moeten omzien
naar een andere omgeving, want het
straatje is een stuk smaller geworden
door de bouw van flats tegenover zijn
terrein. «Ik heb wagens die langer dan
twaalf meter zijn, die kunnen nu niet
meer de garage in worden gedraaid.»
j die wij aan u
het aanmeten van
mtaktlenzen bijvoorbeeld,
aar staan onze kontaktlens-
lecialisten ANVC borg voor,
aar vooral ook in de ruime keus
tn exklusieve monturen van
jropese top-ontwerpers.
pvallend mooi en met een sterk
jrsoonlijk karakter.
Komt u maar eens een kijkje
,‘men. Wij staan met onze
irtrouwde service te allen tijde
nr u klaar.
Tropenjaren
«Sommige mensen lijkt het kermis-
leven romantisch», zegt Gijs Moonen, eens
«maar dat valt vies tegen. Net als in de denis
tropen tellen kermisjaren dubbel. Re
gelmatig komen jongens bij mij aan
zetten die per se dat romantisch le
ventje mee willen maken. Na een week
of drie keihard werken en weinig van
de wereld zien, haken ze bijna allemaal
af. Maar als ze de eerste drie maanden
hebben doorstaan, blijven ze hier nog
heel lang werken.»
Staangelden
En tenslotte maakte men door de
tijden heen ook de nodige drukte over
de staangelden. Zo vindt men in'oude
kranten regelmatig berichten over de
achteruitgang van de kermis. De oor
zaak zou liggen bij de te hoge staangel
den. In 1920 ontving de gemeente
32.000 gulden aan staangelden. In
1963 was dat al 232.000 gulden en in
1981 zelfs 1.243.151 gulden.
Maar al zijn de staangelden bijzon
der hoog, de kermis van Tilburg is nog
steeds een belangrijke trekpleister voor
Tilburgers en mensen uit de omgeving.
Th. v.D.
Jeugdcircus II Grigio gevestigd. De
kinderen kunnen er elke middag om 3
uur terecht voor slechts 3 gulden.
De wervelende circusshow wordt
verzorgd door 90 kinderen en 40 bege
leidende volwassenen. Er zijn clown;,
paarden, koorddansers, trap<-
kers, rijwielartiesten, ballerina’s
polinespringers, en nog veel
VVV
Na deze hele opsomming zijn we er
nog lang niet. We hebben het bijvoor
beeld nog niet gehad over het oudste
huis van Oisterwijk - uit 1633 -, niet
over de korenmolen «De Hoop» - elke
woensdagmiddag te bezichtigen -
Kerkmis
De zevende en de achtste eeuw wa
ren de tijd van de kerstening van de
heidenen in ons land. Bekende namen
uit die tijd zijn Willibrordus en Boni-
fatius.
Er werden vele kerken en k'
opgericht. De openingen waren
lijke gelegenheden, waarbij de n
aflaten konden krijgen om mind.
het vagevuur te ho,-
veel mensen
sprijzen»
i waren,
Zo’n s
Ponybaan
Gijs Moonen is een geboren en
gen Tilburger, die samen met
broer Sjaak het kermisbedrijf
vader heeft overgenomen. Pa 1
ging vroeger de kermissen af met een
ponybaan. Gijs: «Tegenwoordig zie je
bijna geen beesten meer op de kermis,
alles is gemechaniseerd. Zelf heb ik
daar niet zo’n problemen mee. Je moet
gewoon met je tijd meegaan en zorgen
dat je altijd iets hebt dat de mensen
boeit. De techniek wordt echter zo in
gewikkeld dat ik het zelf niet meer al
lemaal kan volgen.»
Dat zegt de heer J.A. Veltman als voorzitter van flatraad
«de Katterug». De bewoners van het flatgebouw met
zelfde naam, vechten al ruim een jaar tegen het beleid
Afschaffing
In 1914 werd de kermis in Tilburg
af geschaft vanwege de oorlog. In 1916
werd de kermis zelfs verboden. Toen
brak het cruciale jaar 1919 aan. De
oorlog was voorbij en de kennis zou
weer kunnen draaien. De meerderheid
van de gemeenteraad vond echter dat
de kermis een ouderwets feest was
er werd besloten het voorgoed af
schaffen. Gelukkig voor de kermisvier-
ders van nu stond toen de heer Prins
Tl:j wilde alles doen om de kermis
...burg te behouden. Hij dreigde
zelfs uit de raad te stappen. De raad
was blijkbaar onder de indruk van het
optreden van de heer Prins, want er
werd ijlings opnieuw vergaderd. Ten
slotte was er een kleine meerderheid
voor om de kermis niet af te schaffen.
Wel werden er voorwaarden gest
Zo mocht de kermis maar 5 dagen
ren en er mocht geen drank verkocht
worden. In 1920 was het weer k’
in Tilburg. En omdat de mensen
netjes gedroegen, mocht er vanaf
ook weer drank geschonken worden.
Geharrewar
In onze eeuw is er in Tilburg regel
matig een hoop geharrewar geweest
kapellen omtrent het tijdstip van de kermis,
si feeste- Vanaf 1920 was de kermis eind augus-
-j mensen tus, in 1939 werd dat begin augustus
-JOminder lang en in 1966 werd het eind juli. En zo is
in het vagevuur te hoeven vertoeven, het tot nu toe gebleven.
Erg veel mensen kwamen op deze «bo- Ook was er geharrewar over het aan-
nusprijzen» af en omdat er veel men- tal dagen: in 1920 waren dat 5 dagen,
sen waren, waren er ook veel kooplie- later 6 dagen en vanaf 1982 maar liefst
den. Zo’n viering of herdenking van de 9 dagen. En als men mocht denken dat
inwijding van een kerk noemde men alle problemen daarmee uit de weg ge-
indertijd «kerkmis» en dat woord ver- ruimd zouden zijn, dan vergist men
basterde tot «kermis». zich. Want er was ook nog heel wat te
doen over de plaats van de kermis.
Aanvankelijk was alleen de Heuvel be
zet. Later kwamen er echter ook ande
re locaties bij: Piusplein, Paleisring,
Koningsplein, NS-plein, Besterdring,
enz.
Cultuur
Ondanks de concurrentie is de sfeer
onder de kermisexploitanten goed.
Over één ding zijn ze het volgens Moo
nen allemaal eens: «Wij worden finan
cieel benadeeld vergeleken met instel
lingen als de schouwburg, het cultureel
centrum en de bibliotheek. Daar wordt
volop geld ingepompt, tewijl er maar
weinig mensen gebruik van maken.
Onze kermis trekt veel meer mensen,
maar blijft zonder subsidie. In de ker
mis zit ook een element van cultuur...
En dan zeggen ze dat
lijk leventje hebben.
gewerkt werd als 1
mie er heel anders
bijvoorbeeld ma;'
als om 12 uur kwi
opgeruimd.»
De hoogste bieder
Het bedrijf van de famiie Moonen is
de laatste jaren sterk gegroeid. Gijs
heeft zeven mensen in loondienst.
Naast de gewone reizende attracties
heeft hij nog enkele kramen bij de
Beekse Bergen staan. Op de Tilburgse
kermis komt hij met een showboot en
een uit West-Duitsland geïmporteerd
«spookhuis».
De 169 attracties in Tilburg moeten
gemeente een pacht in het laatje
sngen van 1,3 miljoen gulden. Het
aandeel van Moonen in dat bedrag
maar klein. Voor zijn twee kramen le.
hij 6.700 gulden neer. «Ik hoef ma,
weinig te betalen», verklaart hij,
dat mijn attracties maar weinig
komen in Nederland. De mees. t
meenten willen ook wel eens iets onl
kend binnen de grenzen halen en vra
gen dan weinig pacht. Aan de andere
kant zijn er tientallen kermisexploitan-
Ook bekend is het Rietven. De
oever daarvan is rijk begroeid en trekt
daarom veel zangvogeltjes die voor een
waar concert zorgen. De nachtegaal
speelt hier eerste viool. Het Rietven is
voedselrijk, in tegenstelling tot het
Galgeven. Dit soort verschillen leveren
een zeer gevarieerd landschap op. Bij
de VW in Oisterwijk kan men route
beschrijvingen krijgen om aan de hand
daarvan prachtige wandelingen in de
omgeving te maken.
Jeugdcircus II Grigio
Op slechts 3 kilometer van
wijk vinden we het plaatsje I
Daar is van 9 tot en met 24
Normaal huis
;S Moone" w
jaar en c
erreintje
zal hij ec.,
een andere c
tje is een stul
e bouw
Voorschrijven
Verder meent de kermisexploitant
dat de gemeente nu eenmaal op de
pachtopbrengsten heeft gerekend. Bij
een beperking van de kermisduur zou
dat geld toch op een andere manier
Evenementen
Naast de permanente recreatiemo
gelijkheden zijn er tijdelijke evenemen
ten die de moeite waard zijn. We doen
slechts een greep: eind augustus zijn
de Midzomerfeesten in combina
met de Bier- en Wijnfeesten, 31 juli
er een grote jaarmarkt, 16 tot en met
20 juli is het kermis en in juli en augus
tus zijn er toneelvoorstellingen in het
Natuurtheater.
Een voorbeeld van zo’n toneelstuk
in het Natuurtheater is «Flodder en
Plektoet» van toneelgroep ’t Hoekske.
We kunnen alvast verklappen dt het
een kluchtig spel zal worden. Het stuk
wordt op zondag 21 augustus om 2 uur
gespeeld.
Vennen
De omgeving van Oisterwijk staat
vooral bekend om de vennen die er lig
gen «als een gordel van paarlen». Het
vennengebied is enige duizenden hec
taren groot en ligt tussen Berkel-En-
schot, Moergestel, Oisterwijk, Oirschot
Boxtel.
Aan de kant van de rijksweg Til-
rg-Eindhoven ligt bijvoorbeeld het
dgeven, een groot ven dat erg he
rijk is omdat het water voedselarm
aardoor kunnen er zeer zeldzame
ten groeien. Uiteraard mag er in
en niet gezwommen worden, maar
natuurliefhebbers zal dit geen be
letsel zijn het Galgeven te bezoeken.
Lindeboom
De geschiedenis van Oisterwijk be
gon al in de middeleeuwen. Maar uit
die tijd is niet veel over. Wel is er nog
het oude Frankische centrum en een
1.OOO-jarige lindeboom achter het idyl
lische Raadhus. Vóór dat gebouw ligt
het zogenaamde «Trouwlaantje».
Moonen heeft zijn grond en garage
verkocht aan de gemeente. Zijn vrouw
zou dolgraag in een «normaal» huis
willen wonen, maar ze is bang dat die
wens moeilijk vervuld kan worden, on
dat het bedrijf zoveel ruimte nodig
heeft.
De tijd dat de bril louter een
ilpmiddel was om beter te
innen zien is voorbij. Gelukkig
aar. Want 't gezicht wil toch
ik wat En daar zijn tegen-
oordig voldoende mogelijk-
iden voor, 't Bewijs vindt u bij
skelaar.
In de zorg
steden bij ti
Romeinen
Omstreeks de geboorte van Christus
er een bloeiende ruil- en koophan-
v" de Romeinen. Die handel vond op. Hij
plaats op markten. Reizende in Tilbt
aars, muzikanten en grappen-
vamen op de drukte af. De
iten werden vanaf dat
kenmerkt door «vrolijkheid
De Romeinen brachten het
larmarkten ook
leven de
het Ro-
i te be-
Om onnodige moeilijkheden te
voorkomen heeft de heer P. van der
Aa, hoofd afdeling marktwezen van de
“"e gemeente, beloofd streng de hand te
it® houden aan de sluitingstijden van de
ke™.x
mis om
om 12.00 uur.
Turks
Specialiteiten
Restaurant
Hartveroverend,
lekker,
sfeervol en
gezellig!
W N. Kortan
nL Mr
de gem
zes tot
definitief geworden. De
een zesdaagse kerm'
luidsoverlast bereikt
verlangd dat ze nog meer accef
flatraad vecht de kwestie zelfs u
een vrij strak georganiseerde maat-
I schappij. Feesten waren er om even uit
de band te springen. Maar de uiteinde-
lijke bedoeling van het feestvieren was
om daarna weer keurig in het gareel te
rug te keren.
Carnaval en de kermis zijn voorbeel
den van dergelijke feesten. De middel
eeuwer maakte er ware drink- en vrij-
feesten van. Er werd ook veel gevoch
ten. Vooral met betrekking tot de ker
mis leidde dat alles er vaak toe, dat ge
meentebesturen overwogen om de ker
mis af te schaffen.
Tilburg
Rond 1575 werden er in Tilburg ver
schillende jaarmarkten ingesteld die
veel van kermissen weghadden. Elke
jaarmarkt betekende drie dagen van
handelen en vooral van feestvieren. De
eigenlijke kermisviering is echter veel
ouder dan 1575. Helaas ontbreken ge
gevens daarover in het gemeente-ar-
chief. Er is niet veel meer bekend over
de kermis van toen. Wel weet men bij
voorbeeld dat de kermis altijd «begra
ven» werd. Een in het wit geklede spe-
kulaaspop werd dan op een doodsbaar
gelegd. Aan de baar hingen lege porte
monnee’s als stille getuigen van het
voorbije feest. Een stoet van feestvier
ders ging vervolgens met de doodsbaar
langs zo’n 15 cafés rondom de Heuvel
om overval een borreltje te nemen.
Een andere bezienswaardigheid is
de nieuwe St.-Petruskerk met de ge
brandschilderde ramen van Charles
Eyck.
De kerk is eind vorige eeuw ge
bouwd door de beroemde architect Dr.
en is in de zomermaanden
geopend.
Tot 23 juli
spanning wacl
Kroon, de a"
een burger
meend recht
van de
arm
lenginj
gen
AROB-prc
k protest tegen een beschikking
9 gemeente waarbij het belang
burger direct wordt geschaad,
niets uit. Ook de Fxwimmv
helpen.
De geme
ging met dr
den extra in 1
werkgelegenheid,
te vergroten.
De gemeente heeft vorig jaar decem
ber, voordat ze de beslissing nam, een
enquête gehouden onder de omwonen
den van het kermisterrein. De uitslag
was duidelijk, 203 omwonenden stem
den tegen en slechts 44 omwonenden
get-golfbanen. Voor de liefhebbers i
er prima mogelijkheden om te viss
En wie dat wil, kan
een reuzenskelter -
huren om langs de m
Oisterwijk te fiet
Naast het Openluchtmuseum be
swijk op aUerlei vindt het Vogelpark met een grote
deovoorsidlin6 vogelsafaii, «n
galeries en kunst-ateliers, speeltuin, een broedruimte en een mu-
i in de St.-Petruskerk en mid- seum-
stemden voor verlenging van de ker
mis. Desondanks heeft de gemeente
raad tot de verlenging besloten.
Opbrengst
Volgens de kermisexploitanten valt
de geluidsoverlast enorm mee. De her-,
rie bedraagt volgens hen maximaal 80
decibel. Eén van de kermisexploitan
ten: «De woordvoerders van sommig
linkse partijen ageren in de gemeent
raad tegen de geluidsoverlast van de
kermis, maar de betogingen die soms
worden gehouden namens die linkse
partijen maken veel meer lawaai.
Daarin worden ook uitspraken gedaan De advocaat van de flatbewoners,
die mensen kwetsen. Op de kermis Mr. C. de Bont, «acht het niet onwaar-
wordt niemand gekwetst». Einde ci- schijnlijk dat de beslissing van de
taat. Kroon in het voordeel van De Katte
rug zal uitvallen». Is dat inderdaad het
geval en komt dat bericht vóór 23 juli,
het begin van de kermis, dan is het nog
niet duidelijk wat de consequentie is
voor de negendaagse kermis van dit
jaar.
er
bi
