r
viel niet altijd
op 25 december
Natuurlijke
kerstversieringen
A 1 f f'*^^*T*^
gebeuren
ft'i
in plaats
van heidens
Kerkelijk
hoogfeest
kwam
.-::ï j
VAN DE OS
EN DE EZEL
r
DE TILBURGSE KOERIER
Woensdag 22 december 1982 pagina 19
982 pagina 18
Kerstmis
vaak op bergen, die meestal drie niveaus omvatten,
gesteld
de b
g is.
D,
;n.
verspreidt het zich
via de missionaris;
e kleine
vroegen:
hemel en aarde
christenen:
jkt dat het door de
«hele» wereld om-
fleu-
voor
gen van
gebeurde
aan de feestdi
dom, gesyn
beeld door
Door deze
Takken met bessen,
en Eucalypti
gezet, anders
voorkomt
/ergeten.
hiermee
emel de aarde,
in de horizon.
dat er nu
Daarom
op pad te
groengelakt draad
emend raad
imen
/ikkeldraad
t lint
shalen, mandjes
zij niet
prpfett
Os en
Isaias en
hun dor
zijn ze dan mine
hebbers is in t t
roos (Helleborus) te koop.
zo’n plant langzaam worden
aan een lage tempert
het is en blijft een tuinplant.
l ip. Alle levende materialen - behalve
open bloemen - mogen worden be
sproeid. Dit komt de natuurlijke n““-
righeid ten goede. Dat geldt ook
de kerstboom, met of zonder kluit.
mistletoe, pepers
tus moeten in water worden
rs verdrogen ze voortijdig.
langt i
een heerlijk begin
tijd om allerlei k
kopen, want ror
maal geen keus
in een plastic?
En op 'n dag had het jongetje het gevon
den. Hij keek heel ver weg. Hij zag de
horizon. De einder waar de hemel de
aarde raakte. Daar kon je dus de klim
naar de hemel beginnen. Daar raakte
immers de hemel de aarde.
En samen gingen ze op pad. Het jon
getje met zijn zusje.
Uren en uren liepen ze. Dagen lang.
Maar de plek waar de hemel de aarde
raakt, vonden ze niet.
Doodvermoeid en teleurgesteld vielen zij
ergens langs de weg in slaap.
Toch raakt ergens de hemel d
Niet op het snijpunt van d« hl
Niet aan de einder.
Het snijpunt
het bruggehoofd
het raakpunt van
noemen wij r' - -
Kerstmis.
In Christus namelijk werden hemel en
Goden mens
tijd en eeuwigheid met elkaar verbon-
Anderen daarentegen menen dat de
datering van de wereldschepping en de
ontvangenis op 25 maart met zich
meebracht dat de geboorte van Jezus
laatst werd op 25 december. En er
meer interpretaties. Hoe dan
iar men het wel over eens
e zijn, is dat men het kerstfeest
mag beschouwen als plaatsvervan-
van het Romeinse feest der Satur-
„c.a dat gevierd werd van 17 tot 20
december noch als plaatsvervanger
van het Germaanse Joelfeest. Nogal
wat plaatselijke gebruiken zouden
daar anders gemakkelijk aanleiding
toe kunnen geven.
Kerstboom ge F
Een van die gebruiken is de kerst- vj^dJ
boom. In onze christelijke cultuur
srstboom geassocieerd met
an Jezus. Oo
1 ‘•’i mandjes, aan-
terialen
is, kamerazalea,
i viooltje, cy-
voorkeur in de
Kerstkribbe
De meest gekende traditie is ongetwij
feld deze van het opstellen van kerst
stal of kerstkril
thuis. Kribben
Gockerell definiër
bouwde figuren
een kunstig ontw
landschap; mees,,
grot of ruïne.
Onderwerpen voor
ma’s uit de kerstcyclus,
nen met de openbaring aan Mar
gevolgd van de tocht door de
net zoeken naar een hert
boorte van Jezus zelf,
aan de herders en tenslotte de aan
ding door de drie koningen en de
ders.
Het gebruik van kerstspel en kerst'
be zijn meer dan waarschijnlijk
staan uit de drang om h<_i
letterden'-1
Hulpmiddelen
kransmodel van g
groengelakt bloer
enkele kramm""
een klosje wik^v..
steekschuim
kaarsenhouders
watervast
bakjes, scl
kaarsen
Bijmaterialen (levend) - van tevoren
kopen
veenmos (om in te planten)
IJslands mos (vochtig)
sparre-of dennegroen
mostakken (Larix)
Het kindje Jezus mag dan wel geboren zijn in het jaar nul, toch zijn we nog maar aan de 1.628ste
viering van Kerstmis op 25 december toe. Het is inderdaad zo dat Kerstmis pas in 354 voor het
eerst gevierd werd op deze datum, en dit te Rome. Daarvoor gebeurde dat op 6 januari, een tradi
tie die nu nog in bepaalde landen zoals Armenië doorleeft.
Een verklaring voor deze verschuiving van de datum ligt in het feit dat Kerstmis, zoals overigens
zovele andere kerkelijke feesten, in de plaats kwam van een oorspronkelijk heidens gebeuren.
Dit heeft tot gevolg gehad dat heel wat zogenaamde niet-christelijke gebruiken nog steeds een
wezenlijke plaats innemen in het hele kerstgebeuren. Zoals de kerstboom bijvoorbeeld, zinne
beeld van het nieuwe leven.
25 december
Het feest van Kerstmis mag dan nog
zo nauw verbonden zijn met de ge- mcc[
boorte van Jezus, zoals zovele andere
kerkelijke feesten vervangt het dus in £jj'n
feite een heidens feest. w6aa,
Vanouds werd de verschijning van Je- schijnt te zijn, is d
zus op aarde immers op zes januari njet mag béschouv
(Epiphanie) gevierd. Volgens sommige ger va
bronnen gebeurde de verplaatsing na]ja
naar 25 december onder invloed van
de Romeinse kalender. Op die dag
vierden zij de «dies invicti solis» (de
dag van de overwonnen zonnegod) en
waar tegenover men Jezus als de «zon
der gerechtigheid» en het «licht der
wereld» stelde.
aasfeest achter
igzaarn maar zeker gekl
■De adventskrans Ker
lat is potchrysanten, Kaaps
hoog claam en begonia - bij
in te kleuren wit of rood.
Snijbloemen kunnen pas kort van te
voren worden gekocht. Voor een tafel-
stuk met witte chrysanten kan, de on
dergrond wel vooraf worden gemaakt.
Dat scheelt werk in de drukke dagen
vlak voor de kerst. I
lin8 Franciscus
Tot diep in de 19de eeuw gold de heili
ge Franciscus van Assisi als de «uit-
van die gebruiken is de kerst- vinder* van de kerstkribbe. De overle-
n. In onze christelijke cultuur vering wil dat hij in 1223 in het bos
wordt de kerstboom geassocieerd met van Greccio een houten kribbe met
de geboorte van Jezus. Oorspronkelijk voerdertrog bouwde en voor zijn kerst-
werd echter de link gelegd naar de le- nachtpreek een levende os en ezel mee-
vensboom en het rotsvast vertrouwen tracht.
in de steeds weer ontluikende natuur. Zijn volgelingen vierden in de daarop-
De betekenis van de kerstboom is dan volgende tijden het kerstfeest naar dit
ook verwant met die van de meiboom, voorbeeld. Volgens de heilige Bona-
De kerstboom vindt zijn oorsprong in ventura in zijn Franciscus-biografie
Europa en het Midden-Oosten. In on- genas het stro uit de kribbe de dieren midden, dan zijn
ze streken werd hij ingevoerd uit het en wendde besmettelijke ziekten (epi-
hoge noorden omstreeks de 15de eeuw, demieën) af. Zelf maken
Het zou echter nog tot ongeveer 1900 Deze voorstelling is foutief. Franciscus r- v
duren vooraleer het een algemeen ge- is niet de uitvinder van de kerstkribbe. J “T”’
voora' in nonnenkloosters waarbij een kerstfeest ln kerken en kloosters °Pge‘ kan ze ook eens anders verwerken of
gen van liederen gewiegd werd. Het De grote verdienste van Franciscus is LaaTsen^gr^p^
moeten hebben om te kunnen bran-
lyptusblad óf kamerazalea- Het óórdeel van zulke llluslakJLCII ^allA,
lezende hulst ^unnen worden gekocht en bovendien krifi
mder duur. Voor de hef- denneappels
Kamerplanten in een schaal ™7(k^^ KonheS (Eucalyptus’ Ruscus’
Kerststerren zijn zeer goed houdbare moet z0’n plant langzaam worden ge- pepers, dadeis. Eucalyptusknoppen
kamerplanten en ze zijn niet duur, wend aan een lage temperatuur, want skimmia (bloemknopjes)
Haal ze eens voorzichtig uit hun pot en het is en blijft een tuinplant. mistletoe (een bosje met een strik)
plant ze in een schaal of mand. Com-. Hyacinten met bol (de knoppen
Tijdig inkopen mogen nj„>.
ginella). Drie kerststerren bij elkaar in Zodra het sinterklaasfeest achter de Planten voor schalen en i
verschillende kleuren, met rode, roze rug 's komt men langzaam maar zeker gekleed met kerstmaterial
en crèmekleurige schutbladeren, kun- in kerststemming. De adventskrans Kerstster, kerstroos,
nen heel mooi staan. Eenzelfde feeste- hangt inmiddels in de kamer en dat is potchrysanten, Kaaps
lijke combinatie maakt men van een een heerlijk begin. Het wordt dan hc :v
Kaaps viooltje, een potchysant en een l,Jd om allerlei levend materiaal in te
Imiwn want rond Kerstmis is er hele-
;s meer. Alles kan buiten
iczak worden bewaard.
Waar de hemel
de aarde raakt
Het is 'n heel oud verhaal.
ik heb het vroeger gehoord toen ik nog
kind was. Blijkbaar heb ik het altijd
onthouden.
’n Moeder stierf.
Ze liet twee kleine kinderen achter. De l
kinderen vroegen: Waar is moeder
nu
«In de hemel», vertelden ze hen.
«In de hemel Waar is de hemel», vroe- I
gen de kinderen.
«Daar boven», zeiden ze.
Boven de wolken.
De decemberfeestdagen kenmerken zich door gezellige huiselijkheid en dat wordt
niet in het minst veroorzaakt door het versieren met levend materiaal. Kerstmis is
ondenkbaar zonder het traditionele sparregroen en de hulst; de kleuren wit en
rood zijn geliefd. Ze symboliseren dan ook eeuwig leven, vreugde en verwachting.
Als men een beetje uitgekeken is op de simpele kerststukjes met een kaars in het
midden, dan zijn er legio alternatieven.
kerststukje
bestaande
Abies of denne-
«veitchi» of
«procera», dan kan men goed combi-
ails neren met witte chrysanten of witte
jnj_ (tros)anjers. Bloemen passen immers
;jdt uitstekend bij Kerstmis. Ook seringen,
«amaryllis», Paperwhitenarcissen en
witte tulpen kan men mooi schikken in
een vaas met grijs Eucalyr
takken van de bladverlieze
die vol met rode bessen zit ter
evenwel dat hij de beslissende stoot a t
heeft gegeven aan een veralgemeende „gjet
visualisering van het kerstgebeuren, ^oet(
zodat het voor iedereen verstaanbaar den
±ï»nffn,ft ook het plaat- Wanneer de basis van een
i kan men volgens Nina Universeel soorten «normandia»,
‘ren als scémsch opge- Het eerste bericht van zo’n huiskribbe «Procera». dan kan r.
of figurengroepen in dateert van 1567 toen de inventaris neren met w*tte c*lrys
tworpen, illusionistisch werd opgemaakt van de Piccolomini- (tros)anjers. Bloemen
;stal een berg met stal, burcht m Amalfi (Italië). Die vermelu,
o.a. dat Constanza Piccolomini di Ara-
voor kribben zijn the- gona, hertogin van Amalfi, in het bezit
‘-'dus, die vaak begin- was van twee koffertjes, elk 116 krib-
iria en bebeeldjes omvattend. Italië kan men
bergen, overigens beschouwen als de bakermat
i herberg, de ge- van de kerstkribbe die er vooral gesti-
de verkondiging muleerd werd door de vele koninklijke
islotte de aanbid- hoven. Het gebruik om kerstkribben
i óe her- ook in de huiskamer te plaatsen waait
van Italië naar onze streken over via
ïrstkrib- hd zuiden van Duitsland. We schrij-
zijn meer dan waarschijnlijk ont- ven dan a' e’nd '^de eeuw en het zijn
tan uit de drang om het kerstgebeu- vooral de kloostergemeenschappen die
ren (voor ongeletterden) aanschouwe- z*ch bezighouden met het maken van
lijk voor te stellen en moet, zoals Ru- de beeldjes.
dolf Berliner schrijft, «bij de gelovige Rond het midden van de 18de eeuw is
het gevoel doen ontstaan dat hij het het gebruik dan zowat algemeen en
domein van de heilige geschiedenis be- verspreidt het zich over de hele wereld
treedt en hem uitnodigen tot medita- v>a de missionarissen en de kooplie-
Btj de opstelling van een kerstkribbe heeft iedere figuur zijn plaats, iedere
plaats zijn betekenis.
Kerstkribben worden
opgesteld.
Naar aloude kristeliike traditie wordt daarmee de hele wereld voorgt
voor wie zich door de geboorte van Kristus de redding openbaarde.
In deze redding wordt op de allereerste plaats gedeeld door de natuur even
als door de wilde dieren en huisdieren. In tweede instantie is dat het joden
dom, gesymboliseerd door de herders, en tenslotte ook de heidenen, uitge-
de Drie Koningen.
drieledige opbouw wordt het idee verduidelijkt
menswording van Kristus in de wereld gekomen heil de
vat.
Ook de weg die over de berghelling naar de kribbe leidt, heeft zijn symboli
sche betekenis van «de weg naar de redding».
1 Die kribbe is ofwel een hol, een ruïne of een stal. Alle drie de mogelijkheden
8 zijn gebruikelijk en gebaseerd op literaire of in de traditie gegronde voor-
stellingen. Het berghol herinnert aan de ongelukkige zoektocht door Jozef
en Maria naar een herberg in de stad. De ruïne als het om een tempelruïne
F gaat, is een herinnering aan de slechtgeleide synagoge of de vernielde tem
pel van Jeruzalem. Is het daarentegen een burchtruïne dan gaat het om de
vervallen toren van David. De stal tenslotte vindt zijn oorsprong in de litera
tuur en meer bepaald in het evangelie van Lukas.
Amper weg te denken uit onze kerstkribben zijn de os en de ezel. Toch heeft
men deze dieren door de eeuwen heen, omwille van een slecht begrepen bij-
belgetrouwheid, steeds uit de kribbe willen bannen. Het is inderdaad zo dat
zij niet in de bijbel voorkomen maar voortspruiten uit interpretaties door de
ten en voor het eerst verwoord door Lukas in zijn dertiende predeking.
w erf ezel zijn allegorische figuren die, naar de woorden van de profeten
Habakuk, ofwel de domme schepsels symboliseren die ondanks
omheid in het kindje in de kribbe hun Schepper herkennen, ofwel de
joden en de heidenen die samen hun verlosser in de kribbe aanbidden.
Boodschappenlijstje
Het maken van een lijstje vo
materialen worden v<
i is het heel handig om l
te gaan. Enkele suggesties:
jende tijden het kerstfeest
voorbeeld. Volgens de heilige
ventura in zijn Franciscus-biograf
"“nas het stro uit de kribbe de diere
v.i wendde besmettelijke ziekten r
demieën) af.
Deze voorstelling is foutief. Franciscus
is niet de uitvinder van de kerstkribbe.
Voor zover men heeft kunnen m
werd reeds in de 8ste eeuw een 1
met het 1
andere fij
kerstfeest
steld.
De grote verdienste van Franciscus is
evenwel dat hij de beslissen
iiwi’t gegeven aan een veral
visualisering van het
ïtvo*
rstgebeuren,
/erstaanbaar
F
I
r’. jWjy
Oh f
0
