ns
IH
1
Voorhistorische dieren
werden snel uitgeroeid
I
;s
IS
i
1
I
I
:s
Geef ze allemaal nog maar Bs
tarwe
een rondje van wat?
Pils, pils, pils, dat smaakt met carnaval
f-
bv.
Van gerst tot bier:
het brouwproces
IrIJf
'est
sde
o’s
JF
IS
Belangrijke toename
autovakanties
Pils of bier,
het is een heel verschil
palen immers het wortgehalte en het
alcoholpercentóge, alsmede de bitter
heid.
Donderdag 7 februari 1980 pagina 25
)E TILBURGSE KOERIER
jruari 1980 pagina 24
In enorme kuipen vindt het gistingsproces plaats.
Gerst, mout, suiker, eiwitten, wort,
1976
3-430022
tot 5 uur
De brouwketel van de bierbrouwerij van de Abdij Koningshoeven.
- tel. 550039
gebruikte
Aktuele studies over katastrofe die de dinosauriërs fataal werd
Levensgrote vaten waar het bier rijpt.
itobedrijf Plan Waal
ing toegeataan en
crant
tria»
Smit werkt bij
onderzoek
4
voor
mende
dec.
lie
AAT85
inruil
belang-
(-80%).
edrijf
ar bij
ecies
usver
i gis-
WELKE KANS OP NIEUWE
SOORTGELIJKE RAMP?
te worden ge-
voldoet aan
ieën werd g
id en in wat
GOIRLE
el rechts)
nog
telk
nog
mis-
B.V.
1978
1978
1977
1978
1978
1977
1978
1977
1976
Nederland kent nauwelijks nog
«hoppig pils»
Ls het misschien leuk te weten wat u drinkt.
I gerstenat van gerst inderdaad tot dat natje
m in uw glas.
Vijf
iguai
brontosaurus,
worden;
met een Ie
die aan een su
omdat I
reptieler
langzaam bewegende planteneter.
vakantievervoermiddel. Dit konstateert de
dorp, met j“1-2r_,
gebied.
er is er al
miers dron-
let ging dan
ist bier.
i drie hoofdsoorten te onder
en
egiste bieren. Hieronder valt
Niet voor niets wordt het bier ook wel
mnat genoemd. Gerst is de be-
jkste grondstof van bier. Soms
tarwe (zoals bij de Geus). Als je gerst
vochtig houdt, gaat het kiemen, er
komt een worteltje aan. Binnen een
gerstenkorrel wordt dan zetmeel om
gezet in suiker. Als je de gerst daarna
weer verwarmt dan krijg je dus gerst
dat bestaat uit een deel suiker en een
deel zetmeel. Het heet dan geen gerst
meer maar mout. Die mout wordt ge
schroot, geplet, fijn gemaakt. Bij de
Trappisten doen ze dat nog met water
dat van zo’n 160 meter diep komt.
Mout en water gaan de beslagmolen in.
iebewijs en
en eigen
n
F andere typen van dinosauriërs: van links naar rechts: de
inodon, een planteneter van bij de tien meter lengte; de
aurus, ook een planteneter die tot 35 ton zwaar kon
de brachiosaurus, het grootste landdier dat er ooit leefde,
lengte van 25 meter en een gewicht tot 50 ton; de oviraptor
een struisvogel doet denken en die men «eiersteler» noemt
hij zich waarschijnlijk voedde met eieren van andere
ende stegosauruseen zwaar gepantserde dinosauriëreen
1976
1978
1978
1976
1976
1976
1978
1977
1977
1974
1976
1976
1979
losauriërs-kvi
ineengekromf
van deze dieren we.
Die kerkhoven zoude
middelpunt
lektonische
vonden hebben.
In hetzelfde t’jJ
delsfstofkundige V. Yeliseyev u»
van een andere werkhypotese,
die overigens niet strijdig is met
de vorige uitleg! Vele van deze
dic.c... zouden volgens hem ge
storven zijn bij gebrek aan cal-
cium. Op een bepaald tijdstip zou ben gevor
Gezond
Pils en bier is een heel verschil. Ook
pils en pils is dus een heel verschil. Zo
blijkt uit de geschiedenis. Maar laat
het er niet voor staan. Rijk aan calo
rieën, vitamines B, eiwitten, suiker-
mineralen en zetmeel. En het drinkt
lekker snel weg.
200 aut
aat
t 104
Mini Clubman
AF II
1de bedt
servering voor
i 1980 bedrc
middeld aar
ing van 3,93
«"«evec
nze shrwrcom is
I
Overigens is Spanje niet het
enige gebied waar het iridium in
deze hoge koncentratie is aange
toond. De Amerikaanse hoogle
raar W. Alvarez van de univer-
siteit van Californië, heeft f
zelfde in Italië gevonden en ook
Denemarken vonden geologen
iridium-rijke bodemlagen uit het
begin van het tertiaire.
over de
teorietsto
zonsverdt
dood
dierlijke plat
oppervlakte v
twee feiten,
dwijnen x
mder de plotsel
De
in van
:rtiair.
Am-
Smit
r on-
^eptember
van Am-
oopt te prorno-
in de geolo
zouden onder een gebrek var
^uwstoffen aan hun beender
gestelzijijgaanlijdenengeleide.,,.
onder hun eigen gewicht zijn g“!,r
«doorzakken». Op dit oger
zouden zij logischerwijze x
zijn gaan zoeken, waarin zij h
grootste deel van hun leve
zouden hebben doorgebracht. In
m zij immers minder
door hun gewicht en
:ldige omvang. Velen zouden
ïkomen zijn in het water
.misschien wel als gevolg van
1 iktrische schokken) en hun
u venderen zouden door het
stromend water van rivieren en
stromen 'zijn meegevoerd. Daar
waar de stroming het zwakst was
of niet bestond zouden zich deze
«dinosauriërs-kerkhoven» heb-
jrmd.
Elke koe is een dier, maar elk dier is no;
geen koe. Ook niet met carnaval. Ene™
pilsje is een bier maar elk bier is n*“
geen pils. Dat zal met carnaval mis
schien minder te merken zijn.
Bier is de algemene naam. Bier
sinds de oudheid. De Babvlor
ken 7.000 v. Chr. al bier' H<
meestal om een spontaan gegis
Er zijn
scheider
laaggeg
het allerberoemdste biersoort, het Pil-
sener bier ook wel pils. Daarover di-
rekt meer. Tot de laaggegiste bieren
behoren verder het Münchener bier,
de Dortmunder, de Lager en ook het
Bock- of Doppelbockbier
hooggegiste bieren. Bekendste
daarvan zijn voor ons de Trappist, de
klooster- of abdijbieren, het bruine
bier en de Stoutsoorten
tot de spontaan gistende bieren be
horen de Gueuze Lambiek, het Bel
gisch witbier en de Zuidduitse en Ber
liner witbieren.
dus is een van de vele biersoorten,
der enige twijfel de beroemdste
stijl van de wereld. Het oer-pils
komt het Tsjecho-Slowakije. In 1842
ontwikkeld in Pilsen (Pilzen). Er wer
den als eisen aan gesteld dat er een
minimale hoeveelheid grondstoffen in
verwerkt werd. Die grondstoffen be-
i gaat daarbij uit van het proef
:k van skeletten die in Bij t
.en van de wereld worden een i
"often, sommige merk- Cara1
g goed bewaard.
CATASTROFE MET
EEN METEORIET
Ongeveer 65 miljoen jaar gele
den sloeg ergens op onze aarde
een meteoriet van 10 tot 15 kilo
meter doorsnee met een gigan-
zou volgens hem dezelfde kon- Vorobiov, zou door een
sekwenties hebben als 65 miljoen selinge toeneming in de wei
jaar geleden, alleen met dat ver- van de aardkor
schil dat de mensheid het waar
schijnlijk wel zal overleven, be
halve natuurlijk de mensen die in
het getroffen gebied wonen.
zo ste|( smjt ge|
.....is op een botsing bests
in de 70 miljoen jaar...
RUSSISCHE TEORIE OVER
ELEKTROKUTERING
Na de Amerikanen en de Ne
derlanders. hebben ook de
jet-Russische geleerden
,:“3?n verdedigd m.b.t. d(
dwijning van de dinosauriërs
de aardbol. Deze reuzen uit o
voorgeschiedenis werden het
slachtoffer van elektriciteit, zo
stellen ten minsten een aantal
Russische natuurkundigen, die
ge- hun bevindingen publiceerden in
icha- efe krant «Sotsialisticheskaya In-
(Socialistische Indus- dieren, zot
Bitterheid
En over de bitterheid is wel een inte
ressant verhaal te vertellen. De bitter
heid, gemeten in zoveel graden Ebu,
wordt bepaald door de hoeveelheid
hop. Als eis aan het originele pils werd
gesteld dat het aantal graden bitterheid
minimaal 30, maximaal 45 moest zijn.
Om een lang verhaal -kort te maken.
Nederland heeft vergêten dat er nog
bier is, zelfs dat er nog echte pils kan
zijn. Wij zijn steeds meer van zoet
gaan houden, hoe zoeter hoe aantrek
kelijker. Het pils dat wij nu drinken, is
minder bitter dan het eigenlijk zou
moeten zijn. Er zit dan ook veel min
der hop in dan van het echte pils
vroeger geëist werd. Vroeger mini
maal 30" en maximaal 45°. Nu is het
gemiddelde rond de 22". Die reclame
van Skol, het hoppigste pils, er klopt
geen spat van.
Dat nieuwe
laagje nu, werd volgens Smit 65
miljoen jaar geleden na de me
teorietinslag gevormd.
Smit weet dat vrij zeker omdat
genaamde neutronen-ak-
jnde dat in
uai meuwt laagje een koncentra
tie iridium (een soort platina) zit
die 500 maal hoger is dan nor
maal. Dat iridium is volgens Smit
afkomstig van het verpulverde en
aardbol verspreide me-
tof. De jaren gedurende
duistering betekende de
voor het plantaardige en
“'anktonleven aan de
v.a^v van de oceaan. Deze
het plosteling ver-
van plahktonresten en
;linge abnormale verho
ging van iridium in de daarboven-
gelegen bodemlagen, moeten
Drs. Smits teorie ondersteunen.
IDEALE VINDPLAATS
Het Spaanse onderzoekgebied
meet 50 bij 150 kilometer en is al
in 1958 als «koncessiegebied»
toegewezen aan de universiteit
van Amsterdam. Het bijzondere
--i_,ns <jmjt er vo|.
iden
van
;evormd.
jaar gele-
et gebied uit de oceaan
gekomen en werd het
it heeft de bodemlaagjes
honderd jaar uit-
‘Jj in feite
n «blade
ren». In totaal nam hij sinds 1975
ongeveer 500 bodemmonsters.
Omdat de lagen nog exakt in vol
gorde liggen als toen ze miljoenen
jaren geleden werden gevormd,
kon Smit vrij nauwkeurig vast
stellen tot welke tijd iedere laag
behoort. Heel duidelijk is volgens
hem te zien waar het krijt ophoudt
(na de inslag) en het tertiair be
gint.
Door het koken in de wortketel wordt
het wort tevens gesteriliseerd. Ver
volgens gaat het wort de gistkelders in.
Er wordt gist toegevoegd: dat zet
suikers om in koolzuur en alcoholWe
kennen hoge gisting (bovengistend):
gist eiwit blijven boven op de vloei
stof; lage of ondergisting waarbij het
gist en de eiwitten op de bodem zak
ken en spontane gisting waar de vloei
stof in aanraking komt met gistdeeltjes
die zich spontaan in de zuurstof
lucht) bevinden. Soms, zoals bij de
Trappisten is er ook nog sprake van
een nagisting en zelfs van een hergis-
ting in de fles. Zoals gezegdbij het
gisten worden de suikers dus omgezet
in koolzuur en alcohol. Hoe beter de
grondstoffen, hoe beter het beslag,
hoe meer suikers. En hoe beter of ho
ger de gisting, hoe krachtiger de al
cohol. Er is dan al sprake van bier, dat
dan nog een tijd moet rijpen in de leg-
kelders. Het bier is dan nog wat
troebel, wordt nog eens gefiltreerd,
waarna het in fusten of in flessenvul-
machines over kan stromen.
Het bierproces in grove lijn van gerst
naar gerstenat.
Onder een bepaalde (per brouwerij
geheime) temperatuur wordt een vloei
stof gebrouwd waarin suikers en de
aanwezige eiwitten. In de klaringskuip
wordt de vloeistof gefilterd, waarbij de
zemelen of tewel de afval voor vee
voer dienen. De zwak gefilterde vloei
stof met de opgeloste suikers, het heet
nu wort, gaat de wortketel in. Daar
wordt hop toegevoegd. De hophars
geeft de pittige, enigszins bittere ka
rakteristieke smaak aan het bier. Te
vens hebben de hopharsen een con
serverende werking; zij vergroten de
houdbaarheid van het bier. Soms wor
den er ook kruiden aan het bier toege
voegd, naar geheim recept, terwille
van de specifieke smaak.
ie beurs hoeft l
autovakantie
igen met deze wens.
irig jaar. Het gemiddelde bedrag van een Vrij
Uit reservering voor de zomervakan
tie van 1980 bedraagt circa f 1200; bij
een gemiddeld aantal personen per re
servering van 3,93 komt dit dus per
persoon op ongeveer f 300. De gemid
delde vrijblijfsduur is 2,05 weken.
De populairste bestemmingen zijn dit
jaar, evenals in 1979, Frankrijk (20
Duitsland (17%), Oostenrijk (15%) en
Spanje (13%).
De belangrijkste groei wordt gekon-
stateerd in de boekingen voor reizen
naar Frankrijk 28%).
De belangrijkste daling in de belang-
ondervindt Engeland (-80%).
izvz-v daling wordt vooral geweten aan
de aanzienlijke prijsstijgingen van on
der meer akkommodatie in Engeland
hojj^gist, koolzuur en alcohol
In de afgelopen zeven weken regi- diep in de
streerde Vrij Uit een spektakulaire tast. De
groei van het aantal boeking
12,1% ten opzichte van vorig jau..
Deze toename valt enerzijds toe te
schrijven aan de groeiende belangstel
ling voor autovakanties in het al
gemeen Vrij uit ontving dit jaar tot nu
toe 8% meer reserveringsaanvragen
dan vorig jaaranderzijds kunnen dit
jaar meer aanvragen worden gehono
reerd dankzij het in werking treden
van een nieuw telefonisch bezet-
tingsinformatie-systeem.
Als belangrijke reden voor de groei
ende populariteit van de autovakantie
beschouwt Vrij Uit de huidige onze
kere economische situatie. Omdat vele
Nederlanders hun financiële moge- stelling
lijkheden op langere termijn nog niet Deze da
kunnen overzien geeft men meer dan
vroeger de voorkeur aan een vakantie
waarvoor niet direkt bij de reservering de laatste jaren.
De Nederlandse toerist kiest in 1980 duidelijker dan ooit tevoren voor de auto als
;rvoermiddel. Dit konstateert de reisorganisatie Vrij Uit te Badhoeve-
jaariijks meer dan 200.000 passagiers de grootste touroperator op dit
Doe voor mij nog vijf pils»zei de man uit de houtza
gerij, terwijl hij zijn enige twee resterende vingers de
lucht instak. Een wat macaber grapje, ooit in de kroeg
gehoord. Maar de man kreeg zijn vijf pils. -Gooit er
voor mij nog drie pils in!» «Schept er voor ons nog zes
op». «Trek nog maar een krat open en vat zelf ook nog
iets». «Mag ik hier nog een rondje». -Drie kleintjes».
«Wilt u nog eens opnemen?» En allemaal kregen ze
wat ze besteld haddenhun pilsjes. Pils of bier voor het
plezier.
Met carnaval gaan de kroegdeuren extra wijd open.
En extra lang. De kranen worden vyf dagen onop
houdelijk opengezet. En wat er uitkomt? Een bonk
gezelligheid. Pils, pils, pils. Althans dat denken we.
Oh, niet dat het er minder om smaakt maar met pils
zoals dat in het verleden geweest is, heeft het weinig te
maken. Stop, wacht even, gooi de rest niet weg. Het
enige wat we willen zeggen is, dat de gemiddelde Til-
burger geen klap van pils weet. Neen, u hoeft het glas
echt niet te laten staan. En wat dat spreekwoord be
treft: -overdaad schaadt» of «te veel is nooit goed»,
wat ons betreft hoeft u er zich met carnaval niet aan te
houden. Maar als u het er de komende tijd dan toch
van neemt,
En hoe het
is geworder
plot- de aardbodem, als gevolg van
selinge toeneming in de werking overstromingen en stortregens
van de aardkorst, zowat 70 mil- inderdaad een groot gedeelte van
joen jaren geleden de druk van ’t zijn kalkbestanddelen en zijn ka-
elektrisch veld op aarde zo sterk lizouten Verloren hebben. De die-
toegenomen zijn dat hele groepen ren zouden onder een gebrek van
grazende of zich lavende dino- bouwstoffen aan hun beender-
erust, de sauriërs door elektrische schok- gestelzijijgaanlijdenengeleidelijk
taat eens ken getroffen en feitelijk «geëlek- onder hun eigen gewicht zijn gaan
trokuteerd» werden. «doorzakken». Op dit ogenblik
Deze veronderstelling ver- zouden zij logischerwijze water
klaart bv. het bestaan van echte zijn gaan zoeken, waarin zij het
«dinosauriërs-kerkhoven», waar grootste deel van hun leven
le Sov- de ineengekrompen geraamten zouden hebbi
1 stel- van deze dieren werden ontdekt, water werder
de ver- Die kerkhoven zouden zich in het gehandikapt
-:».-s van middelpunt van elektrische en geweldig*"
onze lektonische verschijnselen be- omgei
(misse
tijdschrift gaat de elek
ge V. Yeliseyev uit beer
In de wetenschappelijke kringen is er momenteel nogal veel sprake
van studies in verband met voorhistorische dieren die op een bepaald
ogenblik nogal vrij vlug van de aarde zijn verdwenen. Met diverse
teorieën poogt men een verklaring te geven voor het mysterieuze
uitsterven van soms grote diersoorten. De geleerden steunen daarbij op
de gevolgtrekkingen uit de vondst van skeletten die uit dezelfde periode
stammen. Het vergt voor ons allemaal wel wat verbeelding, omdat wij
als leken in deze wetenschappelijke discipline moeilijk kunnen beseffen
dat de ontwikkelingsgeschiedenis van het leven op aarde ai honderden
miljoenen jaren oud is. Als voorbeeld is ons bygebleven dat indien we de
hele ontwikkelingsgang van onze wereld zouden vergelijken met een
periode op een uurwerk van 1 uur in de ochtend tot 24 uur (of nul uur) de malige oceaanleven,
mens verschenen is enkele sekonden vóór middernacht. Het is dus wel |aagje nu, werd volgi
degelijk zo dat gedurende honderden miljoenen jaren de aarde alleen
bevolkt werd door de veie diersoorten soms zeer grote en andere met
I Een van de kategorieen werd gevormd door de sauriërs (landdie- een zogenaamde neuti
ren, reptielen die op land en in water leefden en vliegende reptielen), tiveringsanalyse aantoor
Dinosauriër is een verzamelnaam voor diverse wezens die een kategorie nieuwe laagje een kc
I uit sauriërs soorten vormden samen met de pterosauriërs meer
verwant met de vogels en de overige sauriërs (kleine hagedisachtigen
waaruit stilaan de hagedissen en de slangen zijn ontwikkeld).
De dinosauriërs, waarover we het speciaal willen hebben, vormen
een belangrijke schakel in de ontwikkel
I Voor het eerst kwam er van
I deze wezens sprake in de negen- verj
I tiende eeuw toen fossiele skelet- wier
I ten in bepaalde aardlagen werden
gevonden. De eerste van deze Void
I dieren zouden verschenen zijn in relde
I de periode die men in de geologie ring
het Trias noemt (230 tot 195 mil- perk
I joen jaren geleden). Zij maakten
I een ontwikkeling door gedurende
het Jura-tijdvak (van 195 tot 135
I miljoen jaren geleden) en in het
I Krijt (tot ongeveer 65 miljoen ja-
I ren achter ons).
I Sommige
I sauriërs waren vaak monsterach-
I tig van gedaante. De grootste
I soort noemt men de brachio-
I saurus die tot 25 meter lang was
en 40 a 50 ton woog. Dit zijn de
I grootste landdieren die ooit heb-
I ben geleefd.
I Eigenaardig genoeg blijken
I vele van deze diersoorten in zeer
I korte tijd te zijn gestorven. Di-
I verse specialisten houden zich
I thans bezig met studies die dit fe-
I nomeen zouden moeten verkla-
I ren. Men gaat d;
I onderzoek van
I vele delen van de
I aangetrotfen.
I waardig goed
K>
.acc. 7.25000’.'
3.850, -
2.750,-
3.250,-
2.850, -
2.850,-
0,- incl. Bovag
■cona
18-1977-1976-1975-1974
■den
1978-1977-1975-1974
ikord carav. 1976
ikord 20S 1978
ikord 1700 1975-1973
1973-1974
1977
1976
1976
1975
1974
1976
Mochten er elders op de aardbo
dem nog dergelijke gave bodem
lagen gevonden worden dan wil
Smit graag onderzoeken of zijn sc
Spaanse bevindingen ook daar sc
opgeld doen. Op het ogenblik
probeert hij erachter te komen
waar de meteoriet is ingeslagen. Maar,
De kans dat hij die plaats vindt kans o
acht hij zelf overigens erg klein.
Berekeningen hebben uitgewe
zen dat bij de klap net zoveel
energie vrijkwam als de zon in één
ngê- Jaar produceert. De hitte was zo
-^e. intens dat de oppervlakte van het
1¥V1. oceaanwater over de hele wereld lingen
het- negen graden warmer werd. De dwijni
3kjn krater moet volgens Smit 170 tot
200 kilometer doorsnee zijn en
zo’n vier kilometer diep.
De kans bestaat volgens Smit
nog iedere dag dat de aarde door
een reuzemeteoriet wordt
troffen. Zwervende hemellic.
men met doorsneden tot acht ki- dustr
lometer kruisen regelmatig de trie).
sauriërs
.langen
speciaal
:eling.
tische klap te pletter. De kolos
rpulverde door de inslag en
erp 36.000 kubieke kilometer
van zijn eigen stof de lucht in.
’'^Idoende voor een totale, we-
.^.domspannende zonsverduiste-
•■“g van vier tot vijfjaar in welke
periode veel leven op aardeor
meer de dinosauriërs stierf,
inslag luidde tevens het begir
’n nieuw tijdperk in. het ter
Dit is de konklusie die de
sterdamse geoloog Drs. J.
heeft getrokken na vijf jaar
lige soorten van de dino- derzoek, waarop hij in septem
waren vaak monsterach- aan de universiteit
sterdam tevens hoop'. r-
veren tot doctor in de geologie, ervan is volgens Smit dat er v
Volgens Smit is het allang bekend ledig gave bodemlagen te vine
dat een enorme katastrofe in die zijn die zich in een periode x
periode verantwoordelijk moet 200miljoenjaarhebbengex
zijn geweest voor ingrijpende Ongeveer 20 miljoen jat
veranderingen op aarde. Maar bij den is het gebied uit de
het zoeken naar wat er nu precies omhoog g<
is gebeurd, is men tot dusver land. Smit
nooit verder gekomen dan gis- in periodes van honderd j<
singen. eengerafeld, waardoor hij
Smit zal de teorie in zijn door de pre-historie kon
sfschrift met bewijzen staven, ren». In totaal nam hij sin;
bodemkundig onderzoek in
gebied blak bij het Spaanse
^.aravaca (150 kilometer ten
westen van Alicante) ontdekte hij
dat grondlagen uit het einde van
het krijt wemelen van de plank-
tonresten. Het gebied is namelijk
een oude oceaanbodem. Een
laagje hoger echter is het volledig
gedaan met de resten van ’t toen
gedaante. I
oemt men c.
urus die tot 25 me"'
40 a 50 ton woog.
mddieren di
nauw samen
Dit is de Tarbosaurus, één van
de vleesetende dinosauriërs.
Het moet een geducht roofdier
geweest zijn met zijn twaalf
meter lengte.