H
W "1
ND
Tilburgse bevolking schrijft zijn
eigen geschiedenis in twee delen
Nederland heeft veel verschillende
landschappen
1.
I
I
19.95
29.95
6.95
prijzen
N
2^
\e\-
Remmers
et!
IING
10!
IELS
50,-
60,-
Gemeentelijk archief onuitputtelijke bron
voor «Tilburg in beeld»
nuari 1980 pagina 20
Donderdag 10 januari 1980 pagina 21
DE TILBURGSE KOERIER
z/
A
min. 10,
426462
branden, de invloed van de kerk, onderwijs,
Onze
boekbinderij-boek-en kantoorboekhandel
azijn
OOPAVOND
•CHIJNDEL
lOO1
bout p.k. 7,98
OEZIEËN
>\ec
etalage
vol met
koopjes
Is Uw administratie
een doolhof..?
:oop van fabriek
>rm goedkoper.
ingen o.<
t naar c’
JNDEL
straat 166
I04-4044
TILBURG
SENBERG
- tel. 420688
IJZEN
Fel. 432126
Foto uit «Tilburg
uit de 19e eeuw,
hoge gevel war J~
kraakai
jpaalde eleme
tog wel blij'
worden onder,,
gaan ze van k<
Yanneer b.v. i:
gespie
de ronu
in een ti.
entatie
.driften er
grafisch -
,eheer over
jecten (naar telling 1
Alleen al in het afgelop
zo’n kleine 4.500 fok,
De afdeling inspectie hou<
het beheer van de niet
archieven van diensten
van de gemeente Tilburj
De
JULIANAPARK 39
gastvrij t
orlichting
het kort
:meentelij
algt uit:
livaris, c
ir en het
•artikulie-
,e jacht-
e buiten-
ien. Plag-
;past.
orden
i niet
r. Dit
illen,
;lden
niet
zijn
fi^alei^^aadhui^nee^ai^MO^bjectei^ewaard^^^^^^^
«Damesconfectie in het betere genre»
juden. We moeten alleen
i dat ze niet worden aange-
is in deze tijd niet zo een-
erdags tot 12 uur
idag gesloten
rrede
zich
ver- ving
s tal- Tilbt
afgelopen ja-
i zijn eigen aar-
len, spn
:ring
der- en jon
en STERK
ZEN!
industrie, thuisnijverheid en handel, feesten
en folklore, bekende volksfiguren etc. Tach
tig jaar Tilburg, en dat maakt het boek zo
interessant, geschetst aan de hand van foto
materiaal dat door de bevolking zelf bijeen is
gebracht.
Natuurlijk hebben de heren Peeters (hoofd
Topografisch - Historische Atlas van de ge
meentelijke archiefdienst) en van Meijel (di
recteur Boekhandel Gianotten) het leeuwe-
deel van het werk op de schouders genomen
door de Tilburgse geschiedenis in boekvorm
te registreren. Maar als straks deel 2 gaat
verschijnen: «Tilburg in beeld 1945 - 1980»,
dan bent u het toch op de eerste plaats die, via
het materiaal uit bijv, de oude schoenendoos,
een bijdrage kunt leveren aan een stukje ge-
„„I Tilburg, dat voor altijd en
schiedenis van Tilburg, dat voor altijd
iedereen bewaard zal blijven.
Vz kilo 6,95
p.k. 11,50
PEN k. 10,98
lRB. 9,98
p.k. 4,30
p.k. 5,40
T p.k. 4,98
EN p.k. 2,80
p.k. 4,98
9We<v
te‘5e<'
schatbewaarder
wat Tilburg
pen bezit. D
schat binnenshuis achter
del gekoesterd wordt do<
er hun beroep var
verleden naar eig
len. Integendeel,
één plaats de mees
het verleden van Tik
zameld zijn geeft de
velen om er iets mee te
in beeld
voorbeeld van. De openstelling
studiezaal van de archiefdienst
steeds meer bezoekers
maken, is een andere
voor de inwoners van
kennis te maken met d<
is.
Daarnaast treedt de Gemeentelijke
Archiefdienst in zijn activiteiten ook
naar buiten toe als het
zen verlenen inzake monumenten,
restauraties, tentoonstellingen etc...
Verheugende groei
Het spreekt voor zich dat de openstel
ling van het gemeentelijk archief
de burger de nodige maatregele..
vraagt. Zeker nu blijkt dat de belang
stelling voor Tilburgs verleden alleen hui
■"-ó
Ook is onderzoek gedaan naar de ma
nier waarop houtwallen kunnen wor
den gesnoeid. Maar bij dit alles is tot
dusver de oude klassieke methode met
de hand eigenlijk nog steeds de beste
‘-,,»n.
tte moeten ook nog de weiden
worden genoemd, want door de mo
derne manier van ontwateren en be
mesten kunnen veel weidevogels die al
vele eeuwen ons land bevolken niet
meer bestaan. De enige natuurge
bieden in ons land die echt «wild» zijn
en waar wij om het in stand te houden
ook niets aan hoeven te doen zijn de
getijdegebieden: de Wadden, de Dol
lard, het Balgzahd, de Oosterschelde
en zo meer.
Deze gebieden hoeven niet echt te wor
den onderhol
maar zorgen
tast. En dat i
voudig
Nieuwlandstraat 2-4, Tilburg W
Telefoon 42.11.86 z/ 4 f
1AAKT SCHOON SCHIP.'
n tr Op een verloren plekje in de kleerkast staat
nog steeds een oude schoenendoos, bar
stensvol met prentbriefkaarten, ansichten
kerst- en nieuwjaarskaarten, felicitaties en
rouwkaarten en zo af en toe een beduimelde
brief. Er zitten ook een paar afbeeldingen bij
van plekjes in Tilburg, zowiezo een ansicht
uit de vijftiger jaren van de Arendlaan waar
ik ben opgegroeid. Ik zou er niet meer aan
gedacht hebben, ware het niet dat ik onlangs
bij Boekhandel Gianotten aan de Heuvel het
boek «Tilburg in beeld 1865 -1945» zag liggen.
Een foto - wandeling door historisch Tilburg,
waarin tal van facetten uit de Tilburgse sa
menleving van toen in woord en beeld aan
dacht krijgen: het leven op het platteland,
wantoestanden, woningnood en (sociale) wo
ningbouw, medische en sociale zorg, de we
reldoorlogen, overstromingen, stormen en
i de belangrijkste taken var
Archiefdienst? Hoe
i elkaar? Op welke w
men de inwoners geuium mai
vaii deze dienstver!
En dat laatste heeWfinanciële gevol- «70.000 objecten
want het in stand houden van Raadhuis opgesla.
;n, houtwallen en dergelijke is eerste taak genoer
jstbare zaak. Het Staatsbos- lijke Archiefdiens
uvïieer doet dan ook voortdurend on- schatbewaarder van
derzoek naar de goedkoopste manier wat jiiburg aan histc
om dat te doen zonder dat al te veel pen bezit. Dat bet
van de vroegere ambachtelijke me
thoden wordt afgeweken. Er zijn al
lerlei methoden met elkaar vergeleken
om bijvoorbeeld op grienden het rijs
hout te binden en op schelven te zet
ten.
hoogtepunt in de bijdrage aan de ge
schiedschrijving «Tilburg in beeld
1880 - 1945.» Onbetwist hoogtepunt
omdat het boek niet stil blijft staan bij
het verleden alleen. In het redactio
nele gedeelte worden Summier als
ontwikkelingen gesignaleerd die een
brug slaan van het verleden uit naar
het nu.
Wie schrijft mee?
In het haast onvermijdel(jke vervolg
«Tilburg in beeld 1945 - 1980» zal deze
"akket ontwikkeling van de stad Tilburg zich
iraagt. nog duidelijker manifesteren. Juist na
ials, wie de Tweede Wereldoorlog hebben zich,
rsoneel op zoals overal, stormachtige ontwik-
eder geval kelingen voorgedaan. De herinneringen
Er is juist daaraan liggen bij velen nog vers in het
j geheugen. Of concreter, velen onder
ons zullen wellicht nog ergens tastbare
bewijzen hebben liggen van hoe Til
burg» zich de afgelopen tientallen jaren
gedragen heeft.
De heer Ronald Peeters heeft dankzij de
hulp van de Gemeentelijke Archief
dienst, de mogelijkheid aangegrepen
om een stuk moderne geschiedschrij-
voor Tilburg te verrichten. Aan de
rgse bevolking alle kans om via
of illustratie daaraan mee te
en.
emeentelijke Archiefdienst is da-
s tijdens de kantooruren be-
Binnen de muren van het Paleis - Raad
huis bevindt zich de Gemeentelijke Ar
chiefdienst. Daar, in het oude paleis van
koning Willem II zijn er 70.000 «ob
jectenopgeslagen die op de een of an
dere manier in verband staan met Til
burg. Prenten, foto’s, plattegronden,
schilderden, beeld- en geluidsdocu-
xilogische en
*n. Alles in
afdeling To-
Historische Atlas. Alsmede
iïfling boeken, tijdschriften
in beheer van de afdeling
vil Documentatie. En van-
doop- trouw- en
ndere officiële ar-
ir, in het oude
Willem II zijn er
opgeslagen die op
iere manier in verband si
urg. Prenten, foto’s, platte^
:hilder(jen, beeld- en gelu
mentatie, museale, archeolo"
folkloristische voorwerpen,
zorgvuldig beheer van de afds
pografisch
een verzamelir
en kranten, in
Bibliotheek en
zelfsprekend ook
rouwarchieven en an<
Stoffig
Het is de h. Ronald Peeters geweest die
catie van «Tilbirg in beeld
_e veranderingen binnen
het archiefwezen nog eens naar buiten
toe heeft kenbaar gemaakt. Mochten er
onder u nog zijn die bij het begrip «ar
chief» denken aan donkere zolders, vol
stoffige documenten, alleen doorsnuf-
feld door kromgebogen bebrilde pro
fessorachtige mannetjes, dan zal een
bezoek aan het Paleis - Raadhuis deze
gedachte snel uitvegen.
Kies dan uit
overzichtelijke
Iministratiesystemen
voor secuur, efficiënt,
tijdbesparend werken.
Vraag vrijblijvend
vakkundige
voorlichting.
Daar waar bepaalde elementen van het
landschap nog wel blijven bestaan
maar niet worden onderhouden zoals
vroeger, gaan ze van karakter veran- middels publical
deren. Wanneer b.v. in de grienden 1865-1945», de
;n hout meer wordt geoogst of als de -
.vdanden niet meer worden gemaaid,
ontstaat er een totaal ander soort na
tuurgebied. Heidevelden die niet re
gelmatig worden afgebrand, gemaaid
of beweid met schapen veranderen
langzaam maar zeker in bossen met
berken en dennen. Die zijn op zichzelf
natuurlijk ook wel waardevol maar de
plante- en diersoorten die speciaal op
de heide voorkomen, gaan verloren.
Om die redenen is natuurbehoud in
Nederland in veel gevallen niet een
kwestie van alleen maar
maar ook een zaak van regel
waken en onderhouden.
Onderhoud met oude ambachten
Er wordt niet alleen in de bossen maar ook in de natuurgebieden gewerkt.
De Nederlandse natuurgebieden zijn immers niet «wild Het zijn allemaal aere]
gebieden die vroeger op de een of andere manier door de mens werden n
gebruikt en nu door b.v. het Staatsbosbeheer in een bepaald stadium riet|£
worden gehouden waarin wij ze het mooist of het waarde volst vinden.
De verschillende landschapstypen in Nederland zijn in het verleden niet
alleen tot stand gekomen door de wisselende natuurkrachten, zoals rivie
ren, gletschers, zee en wind. Ook de mens heeft zich niet onbetuigd
gelaten.
i Eigenlijk is er in ons land geen onge- weerslag vindt in de natuur
rept natuurgebied meer te vinden en in landschap. Er zijn niet veel par
alles kunnen wij de hand van vroegere ren meer die uitgestrekte
generaties herkennen. gebieden beheren of grote
Die ingrepen waren een noodzaak om plaatsen kunnen onderhouder
te kunnen voortbestaan. Het ging dan genmest wordt niet meer toegep-
om de oogst van b.v. hout, riet en turf. Rieten daken zijn zeldzaam gewor«.
Maar ook om iets te maken waarin en manden en klompen worden -
men graag verbleef, zich geborgen meer zo veel gebruikt als vroeger. I
voelde en beschut voelde, b.v. een alles wil dus zeggen dat houtwalk
buitenverblijf met bos en park, lanen, rietlanden, grienden en heidevelden gen
I jachtterrein. Wij Nederlanders heb- niet meer zo nodig zijn. Althans niet griender
bendenaam niets in de natuur met rust om ekonomische redenen. Er zijn een kostbare zaak,
te kunnen laten, overal de hand in te daarom nog maar weinig mensen die in beheer doet dan ook
I willen hebben. staat of bereid zijn om ze in stand te
Dat heeft in Nederland veel verlies aan houden en dat is het probleem waar
natuurschoon gebracht. Denkt u maar het Staatsbosbeheer en vele andere
eens aan de ontginningen, als het nut- natuurbeschermers mee zitten.
I tig maker
I toch maar
i Maar er is
Mozaïek
Dóór dé veelheid van landschappen
die de mens heeft gemaakt en
vooral door de kleine schaal
J waarop hij dat in het verleden heeft
gedaan, is het Nederlandse landschap
een soort mozaïek geworden. Iets c
l wij zelf misschien niet meer zo zien,
maar dat de buitenlander in ons land
juist zo bekoort. Door die veelheid
landschappen op een betrekke.^..
kleine oppervlakte waren er ook veel
I overgangen van het ene landschap
1 naar het andere. Overgangen o.a. van
hoog naar laag, van nat naar droog, verowijnen oe veie u\
van open naar bebost, van beschut ove,r W1J Z0Ju,lst
naar onbeschut. veel natuurlijke njkdc
Daar kreeg de natuur volop gelegen
heid een rijkdom van vormen tot ont-
wikkeling te brengen en dat heeft zij
dan ook gedaan.
I Ziedaar de winst van onze ijver.
Maar er is de laatste tijd in ons leef.
troon heel veel veranderd dat zijl.
Rijkdom
Wat is nl. het geval? In de loop der
eeuwen hebben nl. in deze verschil
lende landschapsvormen een groot
aantal planten en dieren een tehuis ge
vonden dat verloren zou gaan wanneer
lccll het oude gebruik van deze gronden
:hap wordt gestaakt. In deze tijd van groot-
dat schalige aanpak op alle gebied wordt „ph|pi,pr
,jen de kleinschaligheid van ons Jiistorisch Tensjott
^..d gegroeide landschap als een beletsel worden
ivan gezien.
celiik Met deze ekonomische zienswijze is
de natuurbeschermer allerminst ge
lukkig, want waar grootschaligheid in
natuur en landschap haar intrede doet
verdwijnen de vele overgangen waar
maken en daarmee
v.„ .„„dom.
Als b.v: houtwallen en houtkaden als
perceelsbegrenzing niet langer nodig
zijn omdat men grotere, aaneenge
sloten stukken grond doelmatiger
vindt, dan zullen ze verdwijnen en
:fpa- daarmee ook allerlei planten en dieren
zijn die juist daar konden leven.
6^
rg in beeld 1880-1945.» Deze twee huisjes aan het Piusplein dateren
Het kleine huisje rechts staat er nog, weliswaar ingebouwd tussen
gevel wanden, maar desondanks toch karakteristiek voor het Piusplein. Een
kactie heeft het nog net voor sloop kunnen behoeden.
(Foto Gem. Arch. Dienst.)
ienst die een.zo ruim takenpal
-jonge schouders dra
schouders, want nogmaals,
irchief» denkt aan person^
eeftijd; dat gaat in ied-
voor Tilburg niet meer op. Iy
overwegend jong personeel in dienst
hoewel natuurlijk de man met ervaring
node gemist kan worden.
Romantiek
Er wordt wel eens gesproken over de
vijfde periode van de romantiek. We
zouden nog steeds in een tijd leven die
leling gekenmerkt wordt door een onvr 1
mko- met het hier en het nu. Dat iou 1
dan laten zien in de hang naar het
leden. Gezien het succes van de tal- Tilburg
loze publicaties die er de afgelopen ja- tekst c
ren rondom Tilburg en zijn eigen aar- schrijver
digheden zijn verschenen, spreken de De Gem,
verkoopcijfers deze bewering in ieder gelijks
geval niet tegen. Met als onbetwist reikba
sla er 8 op
maar toet
chiefdienst,
ren funktior..
(waaronder vt
1 aken ter gastvrij te ont
Wat zijn de belangrijkste taken van de voorlichting te geve
<afblijven», Gemeentelijke Archiefdienst? Hoe zit In het kort ziet de
;elmatigbe- de instelling in elkaar? Op welke wijze Gemeentelijke
kunnen de inwoners gebruik maken volgt uit: met
van deze dienstverlenende instelling?
«70.000 objecten zijn er in het Paleis -
Raadhuis opgeslagen.» Daarmee is de
_jmd: de Gemeente-
ist is de beheerder, de
vc>n zoveel mogelijk
historische voorwer-
itekent niet dat deze
- - slot en gren-
vordt door enkelen die De afdeling restauratie (het laborato-
in hebben gemaakt het rium), uitgerust met steeds modernere
igen gerief te ontrafe- apparatuur, draagt zorg voor restau-
1. Juist het feit dat op ratie en conservering van de archief-
este gegevens over stukken. De afdeling bibliotheek en
'ilburg centraal ver- documentatie verzamelt alle boeken,
geeft de mogelijkheid aan tijdschriften en kranten, de afdeling,
>m er iets mee te doen. «Tilburg topografisch - historische atlas heeft
d 1865 - 1945» is daar een goed het beheer over genoemde 70.000 ob-
-,J van. De openstelling van de jecten (naar telling 1 januari 1980).
„„vfu.vnst, waar Alleen al in het afgelopen jaar zijn daar
-rs gebruik van zo’n kleine 4.500 foto’s bijgekomen.
;re mogelijkheid De afdeling inspectie houdt toezicht op
i onze stad om het beheer van de niet overgedragen
lat wat geweest archieven van diensten en bedrijven
Je gemeente Tilburg.
afdeling archeologie richt
zijn aandacht op aangeboden of zelfs
gaat om advie- gevonden stukken van archeologische
waarde. Denk aan de opgravingen van
het kasteel. Deze verzameling voor
werpen is inmiddels dusdanig uitge
breid dat er gedacht wordt aan de op
richting van een oudheidkundig mu-
voor seum, die mogelijk gevestigt wordt in
maatregelen «De Oliemeulen.» Tot slot is er van
dat de belang- zelfsprekend de administratieve en In het voormalige paleis van koning Willem II is de Gemeentelijke Archiefdienst
zerleden alleen huishoudelijke dienst, onmisbaar in gehuisvest. (Foto Gem Arch Dienst)
ui Nederland veel verlies aan
:hoon gebracht. Denkt u maar
1 de ontginningen, als het nut-
sn van heidegronden die er
ir «woest» bij lagen,
is ook winst geboekt.
weerslag vindt in
landschap. Er zijn
ren meer die uitges
gebieden beheren of
onderhol
niet r
en manden en'Jkk
meer zo veel gebr.
alles wil dus zegf
;nd j<
meemt. De Gemeentelijke Ar- een die
zoals die de laatste zes ja- op zijn nog jong
meert weet de bezoekers Jonge schouders,
zaak schoolklassen) ech- bij «archief» dv..
ithalen en deskundige hoge leeftijd; J
’“ven.
□e structuur van de
Archiefdienst er als
aan het hoofd de ar
chivaris, de heer van Albada, zijn er
op dit moment een zevental afdelin
gen, waarvan het aantal medewerkers
gedurende de laatste zes jaar gegroeid
is van 4 naar 25. Er is een afdel’-~
inventarisatie waar alle binnenko
mende particuliere archiefstukken
systematisch worden vastgelegd en
geordend.
De afdeling
rium), uitger
appar
ratie
stukk
