ERVO
o
Leprabestrijding in Tanzania
stap voor stap in goede richting
98
98
98
98
98
59
59
59
29
- X
98
t.
98
STERRENHEMEL IN’
DE
Veel hulp van Nederlandse artsen
SEPTEMBER
Klassieke langspeelplaten
Werken in
de bossen
20,-
25,-
INTERSOUND
ROSSMEISL
OPENEN
WERELDKAMPIOENEN
wielrennen in Tilburg!
ERVO WIELERSPORT
jz. v .X
Donderdag 6 september 1979 pagina 21
;mber 1979 pag na 2|
DE TILBURGSE KOERIER
n be-
HERING
ALLES VOOR TRIMMER EN WIELRENNER
LEINE BEER
Trio sonates van Telemann
West
Oost
Zuid
R.VH.
Jaap Broekmans in Dodoma (Tanzania).
Hoe blijft het bos mooi
Opmed
990
GLAS
Muziekhuis
■J49
Technisch buro
Jul. van Stolbergstr. 7 - Tilburg - Tel. 323049
Schouwburgring 6 - Tilburg - Tel. 436875
nes
IG
ES
5 stuks C60
5 stuks C90
Kontaktdag
Brabantse
Wij vragen voor
direkte indiensttreding:
a.s. vrijdagmiddag, 7 september
om 17.00 uur
ru
e
434857
572453
Tilburgs grootste speciaalzaak
GARANTIE - VAKMANSCHAP - INRUIL - GEMAKKELIJKE BETALING
Schouwburgring 101
(Hoek Noordhoekring - Naast Nettorama)
je sollicitaties te
-lindestraat 1, 5013 BA TILBURG
s toet-
iseren.
igens
tors»
Petra de Bruin
Martin Venix
Jan Raas
Bert Oosterbosch
^2:
de nieuwe zaak van
JACHTHONDEN
gikafee\
WIELERSPORT TRIMSPORT
SCHOUWBURGRING 101, TILBURG
s jaren
ïbruikt
ne ge-
dat de
fCA
wio-
uitga-
”-"lfde
r. 3eon
aan
te goed
tdemu-
bij de
jsbouw
tig om
>pels in
stam te
tr bene-
ima.
lang niet. Er is nog
lig van een gespe-
A. Een ervaren
Diesel-vrachtwagenchauffeur
b Glaszetters en
aankomende glaszetters
Schriftelijke en/of mondelinge
richten aan ons adres Insuli
aan de
Het aantal arbeiders dat t
Staatsbosbeheer in de bossen
tuurget
ruim 800.
biu
HERCULES
CASSIOPEIA ANDROMEDA 9
v. --«jX
“■“‘fc-' /'X
leprapa-
het ver-
bijee
ebom
i program^
raagd bij
:hting
ring van de Kamer van
'Tilburg. Reitseplein I
654204.
Er wordt voordurend onderzoek ge
daan naar de beste arbeidsmetoden.
Dat onderzoek is er niet alleen op ge
richt het werk doelmatiger te laten zijn,
dus om tijd en geld te sparen, maar de
laatste tijd wordt ook veel meer aan
dacht besteed aan de vraag hoe de om
standigheden waaronder het werk ge
daan wordt, kunnen worden verbeterd.
NÖORDERKROON
J GROTE BEER -
BOOTES -.J
feilloos raffinement
laat ruimte hiervoor
et,^&
VERF
Zo wordt
op alle trel
worden e
monteerd.
bestuurder
bijvoorbeël
tegenstelling
zou denken,
soms erg law;
motorzage
oorzaken,
aan cabines waa..
dooi*dringt. Zulke
nen dat. om het ar
de trekkerchauffeur
kosten van de cabines ongevw,
den verdubbeld. Voor het oogs“
boomzaden moest men vroeger
boom klimmen. Tegenwoordig
geprobeerd dit overbodig te maken
door met een apparaat aan de s
schudden zodat de zaden naar
den komen.
bij het
i of na-
.bieden aan het werk is, bedraagt
S7
tempo van één lesavond
De organisatie geschied
nauwe samenwerkir"
mers van Kbophar
bant en het Institi
derwijs (1VEX). opge
Leidse Instellingen. De
- cporthandel beoogt
aktijkgerichte en f 1
verzorgen voor allen die in de I
..ourg en omgeving als archeologi- dustrie. handel en dienstverlenir
scha vindplaats) en drs. H. Stoepker. werkzaam zijn en daarbij regelma.
stadsarcheoloog van Tilburg (Graven kontakten met het buitenland or J~
naar het kasteel van Tilburg) inleidin- houden resp.
8en- Vrijdagmidd;
Des middags wordt, na een geza- 14.00 uur w<
lenlijke maaltijd, o.l.v. drs. Stoepker belangstelle
opgra-
ltstraat.
dejn on
en
vondste-
om deze door c_.
a’s en de aanwezige beroepsar-
iologen te laten beoordelen.
nsj en zijn vrouw
trriveerden was
opzetten van een
lepra-tbc-bestrij-
na als onderdeel van de
:zondheidszorg in de
>ma. gelegen in centraal
zebied dat zich uitstrekt
i..2 (Nederland 32.000
-liljoen mensen wo-
strike VN*r
4.000 m’sh°*,u,rnW
tapWen W
Zulke machines worden ook I
fruitoogst al gebruikt. In de bos
zijn ze bijvoorbeeld nuttig
moeilijk bereikbare denneapp.
handen te krijgen. Ook worden ze ge
bruikt om zoveel mogelijk eikels te
winnen van speciaal geselekteerde
bomen. Op die manier verkrijgt men
een grote hoeveelheid uitgangsmate
riaal met goede erfelijke eigen
schappen. En daar kunnen dan weer
mooie grote bomen uit groeien voor de
staatsbossen.
tember, Eerste kwartier is op 29 sep
tember. 12 september is 's ochtends
een samenstand te zien van de maan
met de heldere ster Aldebaran (in het
sterrenbeeld Stier). 16 september staat
de maan dicht bij M^rs aan de hemel
en 19 september bij Jupiter. Beide ver
schijnselen moeten ’s morgens beke
ken worden.
Saturnus
Een van de planeten die in september
dit jaar niet zichtbaar zijn omdat ze
te dicht in de buurt van de zon staan
is Saturnus. Deze planeet staat echter
bij de astronomen in het brandpunt
van de belangstelling omdat een
ruimtetoestel. de Pioneer, deze maand
bij Saturnus arriveert. Men verwacht
ongekende beelden van de planeet en
niet oencnten van z'-*n r*n8en te ontvangen. Volgend
jrren streepjes herfst zal de Voyager I die nu net
o het negatief. JuP!ter ,s gepasseerd bij Saturnus
aankomen. Vermoedelijk zullen de
foto'sgenomendoorde Voyagerdiedie
van de Pioneer nog overtreffen in hun
rijkdom aan details op de planeet, de
ringen en de manen die Saikirnus heeft.
Meer informatie over sterrenkundige
zaken en over de mogelijkheden voor
>p dit terrein kunt L' gratis
aanvragen bij Stichting De Koepel.
Nachtegaalstraat 82-bis. 3581 AN
Utrecht. Tel. 030-311360
nog
’6 en 27 s
bij de
1 is met
p statief) goe
s U 15 tot 20 sekor
volle lensopening.
:t U niet belichten
de ster
bijvoorbeeld al sinds
ikkers die in het bos gel
een veiligheidscabine
om te voorkomen g
:r getroffen kan worden door
eld vallende takken. In
tot wat men misschien
is het werken in het bos
■awaaierig door de herrie die
’en en andere machines ver-
Er wordt dan ook gewerkt
aarin minder lawaai
Zulke voorzorgen beteke-
n het arbeidsklimaat voor
ur te verbeteren, de
>ines ongeveer wor
sten van
ger in de
i wordt
Toen dokter Broekmans
in 1975 in. Tanzania ar.
het zijn opdracht het
gecombineerd
dingsprogramma als
I provinciale ge?
provincie Dodor
I Tanzania, een gebLu
Over 40.000 km2 (K'
'km2). waar een miljc
nen.
Lepra en tbc
«De provinciale gezondheidsautori-
teiten hadden besloten lepra en tbc in
één programma te gaan bestrijden,
omdat was gebleken, dat een ef-
fektieve bestrijding van beide ziekten
op een aantal wezenlijke punten over
eenkomst vertoont», vertelt dokter
hebbers van Barok kamermuziek
opnieuw smullen van een op
tweeplaatscassette die waar-
jnlijk meer warmte brengen zal
het koude weef buiten, ter
prifexnummer RCA
Pressung) RL 30343.
van Georg Philipp
voorbeeld van de be-
"ziektheoreticus Scheibe
iter ook van Quantz, is te-
voor qualiteit.
o.a. was dat de vo-
g-ondig bestudeerd
moet worden, om te komen tot het be
grip van instrumentale muziek. Tele
mann schreef twaalf jaargangen
cantates, zeer vele motetten voor de
protestantse erediensten,
zien van zijn oratoria en vel
die in t~,-----
relatief
Ten onrechte.
heeft ingezet voor c
prabestrijdingsprojel
mede-gefinancierd door de NSL.
Er werken veel door de NSL uitgezonden artsen. En ook adviseert de NSL
de Tanzaniaanse regering bij het opzetten van haar leprabestrijdingspro-
gramma’s.
Eén van de artsen, die onlangs na een vierjarig verblijf in Tanzania is
teruggekeerd, is Jaap Broekmans. Deze arts heeft in zijn vier Tanzaniaanse
jaren gezien, hoe de Tanzaniaanse regering zich inzet om een nationaal
gezondheidszorg-netwerk van de grond te krijgen en met name ook op het
gebied van de lepra-tbc-bestrijding bijzonder aktief is.
Het streven van de regering is erop gericht elk dorp een eigen kliniekje te
geven, voor een aantal dorpen samen een beter geoutilleerd gezondheids
centrum op te zetten en in elk district tot de bouw van één districtszieken-
huis te komen.
(amateur)
archeologen
Zaterdag 22 septe mber asword t dooi
de Archeologische Commissie van
Het Noordbrabantse Genootschap de
en voor de jaar|jjkse kontaktdag gehouden voor
^>g ajge- a||e Brabantse (amateur-)archeolo-
?le passies, gen
tegenstelling tot de trio sonates
ef minder aandacht verkrijgen
Kennis bij brengen
«Opleiding en motivering van deze
medische krachten was dan ook mijn
eerste taak. Daartoe organiseerden we
gerichte cursussen, waarbij deze men
sen in kleine groepjes de grondbegin
selen van de moderne leprabehan-
deling bijgebracht werden hoe de
ziekte en de mate ervan te herkennen
en te registreren, wanneer door te
verwijzen, medicijnenkennis, hoe
over de ziekte aan dorpsraden en dor
pelingen voor te lichten».
<iEen volgende stap was in het veld de
in praktijk gebrachte kennis te t
sen, te begeleiden en te supervise
Hiervoor werden een aantal jong
opgeleid de «ditrictscoördinatc
paramedische krachten, die zelf
hoofd waren geweest van een dorps-
kljniek.
Na hun opleiding gingen zij op de mo^
torfiets de dorpen af om de medische
verzorgers ter plaatse bij te staan, strijdii
Waar we ons ook uitgebreid mee heb- denkt
ben beziggehouden is het samen*
stellen en produceren van gestencild
voorlichtingsmateriaal over lepra en
tbc voor de rr)e
«Al met al denl
dat het lepra-t
gramma in Dode
veranderingen
plaatsgevonden. Zo
krachten in de dor
zien, dat lepra-tl
BODEGA
)B
n zaterdags var
genheid oc
IVEX - cursus
Exporthandel
Op 25 september a.s. wordt voor het
zesde achtereenvolgende jaar in Til
burg gestart met een semi - mondelinge
avondopleiding voor het officieel er
kende IVEX - diploma van Export
praktijk.
De cursus duurt ruim een jaar, bij een
per 3 weken.
■schiedt wederom in
.-king tussen de Ka-
8en- mers van Koophandel in midden Bra-
Dit jaar zal dit plaatsvinden onder de bant en het Instituut voor Exporton-
titel Tilburg in de archeologie in derwijs (IVEX). opgenomen in de
d’Oliemeulen. De Reitse hoevenstraat Lejdse Instellingen. De IVEX - cursus
3OteTilburg.aanvangIO.3Ouur.emde Exporthandel beoogt een brede,
ca. 17.00 uur. praktijkgerichte en gedegen opleidinu
Des morgens houden Ronald Peeters te verzorgen voor allen die in de In-
(Tilburg en omgeving als archeologi- dustrie. handel en dienstverlening
H. Stoepker. werkzaam zijn en daarbij regelmatig
sarcheoloog van Tilburg (Graven kontakten met het buitenland onder
het kasteel van Tilburg) inleidin- houden resp. wensen te onderhouden
Vrijdagmiddag 31 augustus a.s. o.r.
- 14.00 uur wordt er over de cursus voor
menlijke maaltijd, o.l.v. drs. Stoepker belangstellenden een vrijblijvende
een bezoek gebracht aan het opgra- informatieve bijeenkomst georgani-
vingsterrein aan de Hasseltstraat. seerd in het gebouw van de Kamer.
Daarna worden in d’Oliemeulen on- inlichtingen en programma’s kunnen
derhng ervaringen uitgewisseld en worden opgevraagd bij de afdeling
kunnen meegebracht eigen vondsten Handelsvoorlichting Exportbevor-
worden getoond om deze door col- dering van de Kamer van Koophandel
lega’s en de aanwezige beroepsar- te 'Tilburg. Reitseplein I. Tel. 013-
cheo*1-- -
Mars en Jupiter
Deze planeten kunnen we ’s morgens
drie uur vóór zonsopgang aan de oos
telijke hemel vinden. Mars staat in het
begin van september in het ster
renbeeld Tweelingen en later in de
Kreeft. Jupiter staat nu dichter bij de
zon aan de hemel dan Mars en dat
betekent dat wij Jupiter alleen vlak
vóór zonsopgang (ongeveer 1 uur)
kunnen zien.
Hij staat in het sterrenbeeld Leeuw en
is het helderste puntvormige objekt
aan de hemel. Hij is ook nog flink wat
helderder dan Mars 26 en 27 sep
tember «taat Jupiter vlak bij de ster
Regulus. Deze samenstand is met een
eenvoudig fototoestel (op statief) goed
te fotograferen als U 15 tot 20 sekon-
den belicht met t
Veel langer moet
want dan worden d
in plaats van puntjes op
De maan
De maan wordt op 6 september door vi
de schaduw van de Aarde verduisterd, ri.
maar dat gebeurt op een tijdstip dat de
maan voor ons niet boven de horizon
staat. Dit verschijnsel kunnen wij
vanuit Europa niet zien. Uiteraard is de amateur op
het op die dag ook Volle Maan. Twee
weken later is het dus Nieuwe Maan
en Laatste Kwartier valt op 13 sep-
jgramma
was gebl
i bestrijdir
aantal wezenl
eenkomst vertoont». v«
Broekmans.
Zo op het eerste gezicht misschien niet
fzo voor de hand liggend. Immers,
lepra is. populair gezegd, een
huidziekte en tbc voornamelijk een
^longziekte, beide ziekten vragen om
verschillende medicijnen. Maar voor
lepra èn tbc geldt dat zij nooit in epi
demieën voorkomen. Het gaat om
kleine percentages van de bevolking.
Het. is meer een chronisch probleem,
met als gevolg dat beide ziekten gauw
over het hoofd worden gezien. Dit in
tegenstelling tot ziekten als bijvoor
beeld malaria, pokken, enz.
Het stellen van diagnoses bij lepra en
tbc gebeurt met overeenkomstige la
boratoriumproeven. Verder is het op
sporen in een zo vroeg mogelijk sta
dium van de ziekte in beide gevallen
erg belangrijk, en dan moet gedurende
langere tijd veel langer dan bij an
dere ziekten regelmatig medicijnen
worden ingenomen».
«Om terug te komen op Dodoma. De
®k"'vincie telt 130 dorpskliniekjes. II
zondheidscentra en 4 dis-
r.~^.ihuizen. aan het hoofd
i paramedische krachten.
„x een soort verpleegkundigen.
De leiding over de gezondheidszorg in
de provincie heeft de Regional Medi
cal Officer, een Tanzaniaanse rege-
ringsarts. onder wie ik ook werkte.
Hoe nu een lepra-tbc-bestrijdingspro-
gramma in te voeren in het bestaande
net van gezondheidscentra Ik moest
er allereerst achter zien te komen, wat
men in de buitenkliniekjes afwist van
lepra en tbc en wat men eraan deed. Dt
bleek al gauw bedroevend weinig te f
zijn. Zeker 80<? van de medische ver- I
zorgers wist nauwelijks wat ze met
deze ziekten aan moesten».
Een land waar de NSL (Nederlandse Stichting voor Leprabestrijding te van hun taak is. Er is een grotere re-
Amsterdam) zich al vanafhet begin van haar nu twaalfjarige bestaan gelmaat in de behandeling van pa-
heeft ingezet voor de bestrijding van lepra, is Tanzania. Eén aantal le- tiënten gekomen.
,„^,(jekten hier staat onder direkte begeleiding van of wordt staan momenteel 2.500
rinnrdpNSï tienten geregistreerd (van
moede aantal van 4.500).
Per jaar komen ongeveer 200 nieuwe
patiënten zich aanmelden. Er wordt
per kliniek één dag per maand speciaal
uitgetrokken voor de behandeling van
lepra-tbc-patiënten. Het is een vaste
dag in de maand, hetgeen het ook voor
de patiënten makketijker maakt te
weten wanneer ze terecHt kunnen».
Grotere inzet
«Een grote steun bij ons werk kregen
we. toen de Tanzaniaanse regering in
1977 haar landelijke lepra- en tuber-
culosecampagne lanceerde. Onze in
spanningen in Dodoma werden hier
door als het ware helemaal officieel.
Er kwamen bijvoorbeeld duidelijke
taak-omschrijvingen voor de ver
schillende medische krachten, het
geen hun verantwoordelijkheids
gevoel stimuleerde. Een gevolg was
ook dat hun verantwoordelijkheids
gevoel stimuleerde. Een gevolg was
ook dat de aanvoer van medicijnen en
laboratoriumspulletjes vlotter verliep.
Het medisch personeel zelf beijverde
zich ook meer om niet met tekorten te
komen zitten, wat in het verleden nog
wel eens wilde voorkomen».
Op de goede weg
«Ik heb in de praktijk gezien, dat het
mogelijk is om met beperkte financiële
en andere hulpmiddelen een apparaat
op te bouwen, dat door de eigen men
sen kan worden gehanteerd.
Concluderend zou ik willen zeggen,
dat in Dodoma de aanzet is gegeven
voor een goéd lepra-tuberculose-be-
iingsprogramma. dat aktief mee-
Htgebreid mee heb- denkt en meebouwt aan het landelijke
:n is het samen- bestrijdingsprogramr
iuceren van gestencild Toch zijn we er nog k
ateriaal over lepra en steeds de zorg nodit
jedische werkers». cialiseerde arts.
nk ik. dat in de vier jaar Tot nu toe was dat een buitenlander.
>ra-tbc-bestrijdingspro- maar meer en meer raken ook de Tan-
ioma loopt, een aantal zaniaanse artsen aktief betrokken bij
ten goede heeft de leprabestrijding. Daar is de lan-
Zo zijn de medische delijke lepra-en tuberculosecampagne
dorpsklinieken gaan in- van het eigen Ministerie van Gezond-
tbc-bestrijdingeen deel heid een prachtig voorbeeld van».
Een nieuwe reeks in de platenserie te pushen. Een
Seon. dit jaar uitgebracht door RCA der uitvoerders
en dus niet meer door Phono- over,
gram, bevat zeer opmerkelijke uitga- Liefht
ven, die blijk geven van eenzelfde kunnen
aanpak als voorheen. Het label Seon en top
is steeds meer een visitekaartje aan schijnlij
het worden van musici die zich te goed dan
doen aan het uitvoeren van «qude mu- oriëntatie het
ziek» in welke hoedanigheid en met Seon (Deutsche j
welke pretentie dan ook. Een van de Dat de muziek
nieuwe uitgaven betreft een dubbelal- Telemann als v<
bum met o.a. trio sonates van Georg roemde muzi
Philipp Telemann, uitgevoerd door diende en latei
Frans Bruggen (traverso) en met kenend genoeg
Walter van Houwe, blokfluit; Barthold Scheibe's theorie
Kuyken, flauto traverso, Pol Dom- cale muziek zeer gror,
brecht, hobo, WielandKuyken, viola da moet worden, om te k<
gamba, Sigiswald viool en Bob van
Asperen, clavecimbel. Tot zover de
musici die de melodie-instrumenten
bespelen, in zeer gevarieerde bezet
ting. De continuo groep bestaat uit
Anner Bijlsma, cello, Anthony Wood
row. contrabas, Brian Pollard, fagot
en meester clavecinist Gustaaf
Leonhardt. De albumuitgave bezit een
goed overzicht aan wat Telemann als
huiskamermuziek gecomponeerd
heeft. Evenzo goed toont de muziek de
typische uit Italië overgewaaide stijl
van Corelli, met de voor die tijd
nieuwe indeling der werken snel -
langzaam - snel - langzaam.
Naast componeren, lesgeven en
leiding geven bij concerten, gaf Tele
mann zelf zijn werk in druk uit, waar
door het in deze tijd, via bewaard ge
bleven gedrukte partituutuitgaven,
mogelijk wordt de trio's en scherzi's in
een oorspronkelijke stijl uit te voeren,
hetgeen zich bij deze uitgaven als een
passend credo ontvouwde
Het is magnifiek te aanhoren hoe bij
voorbeeld Pol Dombrecht tezamen
met Frans Bruggen een vraag en ant
woordspel als solistische prestatie le
veren, zich daarbij ondersteund
voelend door fagottist Brian Pollard
en Gustaaf Leonhardt op het clave
cimbel. Het meest tot de verbeelding
sprekend zijn de langzame delen met
hun climaxaal voortgedreven tempi,
waarna de volle ontplooiing in een
snel en speels deel volgt vol versierin
gen. Ook de exactheid waarmee alle
musici zich bedienen komt als logisch
over, maar is wel slechts een feno
meen geworden na jarenlange er
varing. studie en uitvoeringspraktijk.
Ook het ogenschijnlijk gemak waar
mee Wieland Kuyken tezamen met
Bruggen de eerste trio sonate in F dur
opent, kenschetst op 't eerste gezicht,
een evenwichtige structuur der melo-
die-stemmen. Gaanderwijs echter
ontknopen zich de muzikale gebeurte
nissen, die ontzag naast plezier in
boezemen. Frans Bruggen is nog
steeds de muziek die hij speelt en bezit
de macht over zijn instrument om met
een enorm scala aan expressiviteiten
de muziek van Telemann te laten her
klinken. Het is een fascinerende muzi
kale taal die vertaald in woorden, niet
spreken kan. Als tegenhanger be
luisteren we leerlingen Walter van
Houwe tezamen met Bruggen in een
«Introduzzione a tre» voor twee so
praan blokfiuiten met basse continuo,
hetgeen een subliem spel biedt tussen
twee gelijk zijnde melodie instrumen
ten, die vol respect eikaars dissonan
ties oplossen en doorspelen. Dit leidt
tot een van de voornaamste span
ningsmomenten in de barok-muziek.
Zo is een opzettelijk vals gestemd in
terval, een dissonant die naar een op
lossing vraagt en bewust gebruikt
wordt om de loop van de muziek even
ingenome
rug te kon
provincie te
grotere gezi
i Irictsziekenl
’’waarvan
eigenlijk
A
^£16*
West
Noord
