Hoe verdwenen dinosaurus
en andere diersoorten?
w
WAT LEREN ZIEKTEN
UIT DE OUDHEID?
IFi
Gigantenbrug
Experiment
I Pionier-Venus
d'ouwe moestuin
is klaar
voor de komende
feestdagen!
werker
I st,
tes
Nadelige stralen van supernova’s
kunnen erge gevolgen hebben
P,0NIER^^
Franco Zeffirelli’s grootse filmplannen
Zee als energiebron
NIEUWSTE SNUFJES
arthritis
DETILBURGSE koerier
Donderdag 30 november 1978 pagina 19
iber 1978 pagina 18
l
sdea
:n Si
stik-
deel
Igigant in de
tab
Y.M.C.A. - Village people - 2
Chic - Le Freak - 1
Earth Wind an Fire - September -
Dan Hartman - Instant Replay - 3
Chana Kahn - I’m every woman -
film
ll
Carol Douglas - Burning - 9
muziekhuis
°o°)
ninistratieve
een ervaren
Three Degrees - Giving up, giving
in - 4
atmosfeer
zo grote
staj
var
voor dino-
andere die-
iteld
m in
i dat
jaar
i van
beender-
van een
tam waren
stadhuisplein 320
tel. 013-431380 tilburg
Reeds méér den
Jul
lar wordt in Zweden
speciaalzaak voor groenten en fruit
iD Waalwijk
on-
erick
mde van
drie geleer-
een ver-
i de kos
te hoeveel-
:ent zou
ïveelheid
zonbesvuc-
tmerikanen
SC (Ocean
n) gedoopt.
anze nieuwe
et praktijk-
gedemonstreerd voor Russische
regeringsvertegenwoordigers.
Het kan ook werken in het cyril
lische schrift. De demonstratie in
Moskou is de eerste in Oost-
werkkring,
n een werk-
ich ten volle
g een student was in
iuse Instituut voor
trafie. De studio’s in
..ebben overigens al
tilburg
■n 50 |eer *«n begrip voor vertrouwen en service
ui. v. Stolbergstr. 7 en 25
lie gegevens
ld Waalwijk.
aardse
i om op
lijk te zijn.
van het ge-
tr 30 sekon-
tker, leukemie en de ziekte van
..odgkins niet meer weg te den
ken zijn. Het is niet uitgesloten
J~‘ pollutie en chemicaliën daar
verantwoordelijk voor zijn».
Volgens dr. Stenn kan de
ipemova-restanten de bronnen zijn van
die voortdurend de bovenlaag van de
ner Bros» een muzikale kome
die draaien. De film. getit“kl
«Jet Lag» zal de avonturer.
Hollywood verhalen en de
twee zangers die er film-
met o.a. een fruitschalen
presentatie, waarbij u
kunt kiezen uit verschillende
prijsklassen en opmaak.
en in onze winkel liggen voor u
gratis recepten die speciaal
af gestemd zijn op deze
winterweken.
takten met
uitenland is
talen zeker
tot 23 jaar.
itandig wer-
ministrateur
oot deel be-
van de stuk-
eerde boek-
«1
gez
uit
dr. Stenn. a.
anatomisch onder
dusver hebben verricht, hebben
ons in staat gesteld de levenden te middelen ter 1
helpen. Wat wij hier nu aan het fatale ziekten
doen zij, is in feite hetzelfde, en
de bekomen resultaten zullen
even nuttig zijn. De analyse van
resten uit de oudheid stelt v-
Dinosaurus is de verzamelnaam voor verschillende soorten grote reptielen uit de oertijd voorgesteld op deze
tekening. Vergelijk hun gestalte met de bomen; hun lengte varieerde tussen enkele decimeters tot dertig
meter. 1. brontosaurus, 2. brachiosaurus, 3. triceratops, 4. diplodocus, 5. trachodon, 6. tyranosaurus, 7.
stegosaurus, 8. scolosaurus.
.loeven en zal
gaan samen
regisseur Wim
let duo Houber-
leverde
als «Keetje Ti|
Fruit» en
Om het systeem nader te bestude
ren heeft Lockheed een kleine test-
centrale op een vaartuig in de Stille -
Oceaan geïnstalleerd. Zij werkt in een waii, Lockh™.
gesloten kring: met het warme opper- Co en Dillington Corp, i
vlaktewater wordt een vloeistof, bij- de studie van een eer
voorbeeld ammoniak, tot verdamping megawatt, hetzij genoeg c
sbracht en de aldus vrijgekomen gas- van 100.000 inwoners van --
_jn drijven een turbine of wis- energie te voorzien,
selstroomgenerator aan; daarna wor- Voor de OTEC-proefcentrale heeft
den die gassen gekondenseerd met de Zweedse firma Alfa-Laval twee
behulp van koud zeewater dat op een warmtewisselaars uit titaan geleverd.
TILBURGSE DISCOTHEKEN
I TOP-TIEN
De Griekse aktrice Irene Papas zal Maria Callas spelen in een film die de Italiaanse regisseur
Franco Zeffirelli volgend jaar gaat maken over het leven van de beroemde opera-zangeres. Zeffirelli
(de maker van o.m. «Jezus van Nazareth») heeft anderzijds met de Amerikaanse filmmaatschappij
Paramount» een overeenkomst gesloten voor de verwezenlijking van een prent over het leven van de
apostelen Petrus en Paulus. Deze film zou veertig jaar van het vroege christendom omspannen.
Petrus en Paulus(voorlopige titel) zou 25 weken opnamen vergen. De première is voor Pasen 1981
voorzien.
Het overige lïlmnieuws in
een notedop:
De pop-vedetten Elton
John en Rod Steward zullen in
1979 voor rekening van «War-
In de Litouwse filmstudio's
is een tweedelige speelfilm
klaargekomen met als hoofdfi
guur Father Brown, de popu
laire held uit de verhalen van
wijlen de Britse schrijver Gil
bert K. Chesterton. De regis
seur, Algimantas Grikyavi-
chus, droomde er al van een
filmversie te maken van
Chestertons korte verhalen
toen hij nog
het Moskot
Kinematogra
Litouwen hel
een zekere traditie in de ver
filming van Westerse klassie
kers, met rolprenten geba
seerd op de werken van Char
les Dickens, Jack London,
O’Henry en anderen.
De Nederlandse
producent Rob Houber heeft
besloten een einde te maken
aan zijn samenwerking met re
gisseur Paul Verhoevei-
in de toekomst
werken met r
Verstappen. H<
Verstappen leverde kas-
suksessen op als «Keetje Tip
pel», «Turks Fruit» en «Sol
daat van Oranje». Wim Ver-
appen maakte o.m. (met Pim
m de Parra) «Blue Movie».
)f dit allemaal zo in zijn werk is
gegaan is vooralsnog een kwestie
van spekulatie. De drie geleerden
zeggen zelf dat zij niet beweren
het verband te hebben gevonden
tussen de ontploffing van een Su-
aarde pemova en de verdwijning van de
srmin- dinosaurus. Maar, zeggen zij, «de
het ontploffing van een Supernova in
de buurt van de aarde is een ver
schijnsel dat zich zeer wel ver
scheidene malen kan hebben
voorgedaan sinds het leven onge
veer één miljard jaar geleden zijn
intrede deed op aarde»
In de Verenigde Staten begint
volgendjaar ook een «Viewdata»
in Londen werd
d de Britse PTT
u» dit jaar onge
in pond heb^,
overeenkomsten
Op 5 decem-
vedetten willen worden door
de tiende remake van een ken
nelijk onuitputtelijke suk-
sesprent.
De man leefde in oud-Egypte,
wellicht in de buurt van Thebe.
Op grond van vlak bij zijn lichaam
ontdekte inskripties heeft men
kunnen besluiten dat de man
huisbewaarder was van een
graanopslagplaats. Harwa, zo
heet de man, is volgens de weten
schapslui overleden toen hij on
geveer 30 jaar oud was, na een
bijzonder pijnlijke doodstrijd.
Zijn gemummifeerd lichaam be
vindt zich reeds meer dan een
eeuw in het natuurhistorisch mu
seum van Chicago.
Aanvankelijk werd geopperd door de
dat, als de aarde door de restanten heendringen
van een Supernova was getrok- schaal dodeli
ken, de kosmische stralen sterk
genoeg waren om vele vormen
van leven op aarde te doden.
Prof. George Reid, van het f
Amerikaans «Nationaal Centrum Rei
voor de Studie van de Oceaan en
Atmosfeer», meent nu op grond
van geologisch bewijsmateriaal,
dat wellicht 75 procent van alle
soorten, waaronder duizenden
andere dieren naast de dino
saurus. ongeveer tegelijkertijd
uitstierven. Maar volgens hem
kan dit niet volledig verklaard
worden door rechtstreekse stra
ling van de resten van een Super
nova. Zelfs als de kosmische
straling duizend maal sterker zou
worden, zou er niet voldoende
ie meubelen
de wereld.
'namisch be-
taan, met ’n
;werk(st)ers,
kring van
Deze schilderij toont de bescheiden
elektrische centrale die nabij Ha
waii wordt gebouwd en in de lente
1979 zal in werking treden. Alleen
de warmte van de oceaan wordt ge
bruikt om elektrische stroom te
produceren.
Foxy - Get off - 5
\X Midnight Express - Chase 8
Third World - Now that we found
love - 10
Te Melbourne in Australië werd na elf jaar konstruktie de Melbourne
West Gate Bridge voor het verkeer opengesteld. Het is een indruk
wekkende konstruktie, welke ook het indrukwekkende bedrag van 200
miljoen dollar heeft gekost.
Eén van de twee Amerikaanse Pionier-ruimtesondes, die de
planeet Venus van nabij gaan observeren, bevond zich gisteren op
ruim 8 miljoen kilometer van zijn doel. Deze afstand is volgens de
begrippen in de sterrenkunde «klein». Enkele dagen geleden reeds
dropte de Pionier een eerste kleine sonde en maandag werden de
drie andere kleine sondes van 90 kg elk losgelaten.
Deze tuigen hebben alle andere metingen te verrichten vóór zij
op de planeet zullen te pletter slaan. Dat gebeurt ook met de Pionier
zelf. Óp bijgaande schets wordt aangeduid hoe dit geschiedt en
waar de tuigen op Venus zullen terechtkomen. De peilingen waar
van de resultaten naar de aarde worden overgeseind, worden ver
richt bij de tocht doorheen de atmosfeer van de planeet.
Al deze sondes bereiken de dampkring van Venus op 9 decem
ber. Een tweede Pionier-tuig komt al op 4 december in een baan
rond Venus en zal dagelijks gegevens over het weder aldaar door
seinen naar de aarde.
RAMPSPOEDIGE
UITWERKING
Maar uit onderzoekinge
Leid, John McAfee en Paul
zen blijkt dat de kosmische
ling wellicht langs ee
dezelfde uitwerkini
kunnen het
stralen de atmosfeer raken, geven
ze stikstofatomen af, die reageren
met zuurstof en stikstofoxide-
samenstellingen produceren.
Deze stoffen vernietigen de ozon
laag die op 16 tot 50 kilometer
hoogte een groot deel van de
schadelijke ultraviolette straling
van de zon tegenhoudt.
Met behulp van een wiskundig
- --B-iristendom
Hrus en Paulus (voorlopige titel) zou 25 weken opnamen vergen. De première is vooi
ZIEKTEN VROEGER EN NU
De paleopatologie die door dr.
Stenn en zijn team wordt toege
past, onderzoekt menselijke en
dierlijke resten om inlichtingen te
bekomen over in de oudheid be
staande ziekten. De inlichtingen
die men uit die onderzoeken
haalt, kunnen volgens dr. Stenn
huidige ziekten helpen bestrijden.
Prehistorische beenderen en
mummies worden onderzocht
met X-stralen, driedimensionele
scanners, sonars en andere, meer
konventionéle metodes.
Een aantrekkelijke
energiebron: men heeft eraan gedacht
gebruik te maken van het grote tem
peratuurverschil tussen de oppervlakte
en de diepere lagen van de zonbesche
nen tropische oceanen. De An
hebben dat procédé OTEC
Thermal Energy Conversion)
«Een Duits patoloog heeft ooit schapslui in staat v
ïzegd dat wij veel kunnen leren in ziekten vast te st
it de studie van de doden»aldus relatie te onderzoeker
«De autopsieën en het ziekte en de ontwi'
ïrzoek dat wij tot mens en maatschappij
verricht, hebben eeuwen heen. Dit kan ons nieuwe
gesteld de levenden te middelen ter hand stellen om
at wij hier nu aan het fatale ziekten van vandaag te bv-
ebben wij tot dusver
geen spoor van bv.
vinden, terwijl
ig ziekten zoals
veranderingen kan!
stellen en de Hod
en tussen een
/ikkeling van dat pol
ppij door de verantv
uwe Volgens dr. Stenn kan de pa- vo“rDe^la an"
de leopatologie ook aderverkalking fen^rijven
be. of arteriosclerose in een nieuw seistroomgen
daglicht plaatsen. Meestal wor
den stress en een overdreven rijke
voeding als oorzaak van de ziekte
aangewezen. Maar de vorsers
hebben ook bij de Egyptenaars uit
de oudheid arteriosclerose ont
dekt en hun voedsel was nu niet
bepaald te vergelijken met de
huidige voeding. Volgens dr.
Stenn zou dit wijzen op het erfe
lijk karakter van arteriosclerose.
Informatiedienst via gedemonstreerd voor Russische Hoewel paleopatologie reeds
tolofn.m on ooknnm regeringsvertegenwoordigers. zowat twee eeuwen oud is, wordt
leieioon en senerm net kan oog wericen jn het cyril- zij nog steeds beschouwd als
De Britse PTT gaat volgend Usche schrift. De demonstratie in randgebied van de klassieke ge-
jaar voor partikulieren en onder- Moskou is de eerste in Oost- neeskunde. «Het belang van ons
nemingen een informatiedienst Europa. onderzoek wordt meestal sterk
verzorgen waarvan gegevens per onderschat», aldus Stenn.
telefoon kunnen worden opge- Zakontvangers Volgens dr. Aidan Cockburn
vraagd, die dan op een televi- Einde dit jaar wordt in Zweden een vorser uit Detroit die aan het
siescherm verschijnen. Naar een nationaal oproepsysteem in- hoofd staat van de vereniging
woensdag op een perskonferentie gevoerd waardoor de dragers van voor paleopatologie wint de we-
in Londen werd meegedeeld, gaat zakontvangers d.m.v. een spe- tenschap steeds meer aan popula
ted om het «Prestel»-systeem dat ciaal sein kunnen gewaarschuwd riteit en wordt steeds meer pa
drie jaar geleden werd ontwik- worden dat iemand hen telefo- leopatologisch onderzoek ver-
kel£ ni°ch wil bereiken <het zogeheten Hcht. De vereniging, die vijfjaar
De technische kennis en de «bip»-systeem). De oproepen geleden werd gesticht heeft mo-
computerprogramma’s zijn al voor abonnementen gebeuren via menteel 300 leden in 22 landen.
verkocht aan de PTT in Neder- een centrale installatie te Oer- Voor dr. Stenn is deze weten-
land en West-Duitsland, terwijl ebro (Midden-Zweden) en wor- schap uitermate boeiend'«Het is
nog wordt onderhandeld met den vervolgens op het radio-FM- een manier om het verleden te
Zwitserland en Hongkong. net overgenomen. Tussen het onderzoeken en in de toekomst te
draaien van een netnummer en projekteren»
het hoorbaar worden V"" L-i
luidsein verlopen maar mun-
- dienst. Naar in Londen werd ^en-
meegedeeld, zal de Britse PTT De verfijndste ontvanger be-
aan het einde van dit jaar onge- staat uit een scherm met toetsen
veer een miljoen pond hebben waarop na het geluidsein het
verdiend met de overeenkomsten telefoonnummer van de oproeper
met andere landen. Op 5 decem- verschijnt. Alle ontvangtoestellen
ber zal het Britse systeem worden werken op batterij.
Een wetenschappelijk onder
zoeksteam van de Amerikaanse
«North-Westem University»
der leiding van Dr. Freder
Stenn heeft een niet alledaagse
autopsie uitgevoerd: het lijk
werd onderzocht was 3.500 j
oud. Na scheikundige analyse
mikroskopisch kleine beent
deeltjes die met behulp
fijne naald uit het lichaai..
getrokken, kon de doodsoorzaak
een erfelijke ziekte die een grote
alternatieve diepte van 100 meter opgepompt
wordt. De testcentrale voedt zichzelf,
maar er wordt geen stroom naar het
vasteland gevoerd.
De centrale produceert maar 50 kW,
waarvan 40 dienen om de pompen aan
te drijven. Met de overige 10 kW wor
den de wetenschappelijke instru
menten voor de bestudering van het
systeem gevoed.
Er werd een voorlopige overeen
komst gesloten tussen de staat Ha-
waii, Lockheed Missiles and Space
opper- Co en Dillington Corp, met het oog op
tof, bij- de studie van een centrale van 100
omrunfl mAO-iumtt OAnnpo qjy) Stad
an de nodige
de kettingreaktie teweeg zou bren- tengroei, het voedsel v
gen een aanzienlijke daling van saurussen en talrijke ar
de temperaturen op het aardop- ren.
pervlak, een drastische vermin- Of
dering van het percentage water
damp in de atmosfeer en tenslotte
een wijd verspreide droogte. Bo
vendien, aldus de geleerden, zou
een vermindering van de
hoeveelheid licht, die de a
aag zou bereikt, leiden tot een ver
- - raviolette dering van de fotosyntese, 1
?en van straling het aardoppervlak proces waarmee groene planten
ulCrut- kunnen bereiken. De stik- hun voedsel halen uit koolstof-
x,oI...sche stra- stofdioxide zou een groot deel dioxide en water.
:en andere weg Van de blauwe en groene kom- Dit zou op zijn beurt dan weer
ritwerking gehad zou ponenten van het zichtbare licht leiden tot een drastische vermin-
ïbben. Als kosmische uitfilteren, hetgeen een verdere dering van de overvloedige plan-
Het uitsterven van de dinosaurus en enkele duizenden andere
diersoorten, ongeveer 65 miljoen jaar geleden, was wellicht het gevolg
van klimaatsveranderingen die teweeggebracht werden door de ont
ploffing van een ster, zo menen Amerikaanse geleerden.
De teorie is een nieuwe variant van een idee, dat in de jaren ’60
werd besproken en terzijde geschoven en dat inhield dat de aarde
wellicht is gegaan door de radioaktieve resten van eenSupernova een
grote ster die is ontploft en een zich uitbreidende wolk van wervelende model van de scheikui
gas; en heeft achtergelaten. stratosfeer hebben de
Astronomen menen dat Supernova-restanten de bronnen zijn van den berekend dat
galaktische kosmische stralen, die voortdurend de bovenlaag van de duizendvoudiging van
aardatmofeer bombarderen. mische straling de totale
heid ozon met 89 proct
verminderen en de hoev
stikstofoxiden met 130 procent
zou doen toenemen.
Door een dergelijke vermin
dering van de ozonlar~
tienmaal zoveel ultra
straling het
kunnen
stofdioxi
van de I
eeuv
mid<
fatale ziekten v~
kampen. Zo het
in de oudheid ge<
kanker kunnen
stelt weten- vandaag de dag
6
8
5
2