KOERIER
EL
Steek over noorderzon
’Woningbouw met meegroeiende
woonruimte heel goed mogelijk’
zegt Ir. A. J. Bedaux
O
IS
m!
IN
A. SPIJKERS EN ZN.
De Sint ’bedreigd’
II
Tilburger ontwikkelde revolutionair plan
5
durft zelfs kousen met gaten te verkopen
tn
eer.
WEEKBLAD VOOR HET HART VAN BRABANT
ST.-NICOLAAS AANBIEDINGEN
VAN BATAVUS
V
-1969 - pagina
ON 20922
OPLAGE 50.200
L
roto Jan Beerens.
ERD/G
Besterdplein 37
Tel. 23306
MBER
Iers
ïtsen
250-71267
AAK
'"lv'
V^n.
176
nj
<or
LEO XIII-STRAAT 60
TILBURG
TEL. 21767 (b.g.g. 31317)
aat
Perzische tapijten
H. de Zeeuw
UNION JACK||
Gerzon durft
tot
m
Van kwantiteit
naar kwaliteit
igt,
urs,
wordt
ise waari
WAARDEVOLLE
GESCHENKEN
Donderdag 20 november 1969
13e jaargang no. 641
DAMES- of HERENFIETSEN
VOUWFIETSEN
PASSAN-FIETSEN
SPORTFIETSEN met 5 versnellingen
in alle uitvoeringen leverbaar
JONGENS- of MEISJESFIETSEN
A.B.C.-FIETSEN
KINDERFIETSJES vanaf 3 jaar
KINDERRACEFIETSJES
DROGIST^
tiener twen mode
Surprise probleem??
Geef 'n KAPP-BON^
UITGAVE J. DE BEER LID VAN DE N.H.H.P.
REDACTIE EN ADMINISTRATIE: N.S.-PLEIN 14 - TILBURG
TELEFOON 04250 - 30783 POSTGIRO 1126745
VERSCHIJNT IN GEHEEL TILBURG-GOIRLE-DONGEN-LOON OP ZAND-BERKEL-ENSCHOT EN MOERGESTEL
leverde
)ben er
?en en
zig zijn
;“3 van
diteit
:den allai
pygmeeé
aaalwoni
grote wand-
tionaire plan
Ja
St.-
duize
kinderen i
tartje v
sntving
iveg) een i
niet dit j
jaar belaagd
eudo-bisschoj
welke onze i
Ir. J. A. Bedaux voor het g
tableau waarop zijn revoluti
in schema is weergegeven.
Fotc
Speciale aanbiedingen
HAMADAN KLEEDJES 60 x 40
70x48
92 x 58 58,-
85 x 54 65-
150x102 198,—
Komt kijken
en overtuigt u.
Tevens grote sortering
KOPER, TIN en
SCHEMERLAMPEN
want zij
nacht bij
die vaak
loen voor
plan
zijn.
Het toepassen van industriële woning
bouw maakt het bijvoorbeeld voor d
bewoner mog
van een voor
woond pa
gebouwd,
creëren. Men k
de woningindus
ten in de handel h<
andere pui aangei
een nieuwe badk
anders ingerichte kt
het ware zelfstal"1
woning, maakt dat
echt zelf verantwoordelijk kan
zich dat kan voelen voor
omgeving. Verantwoording
alleen dan werkelijk mog
iets kan doen met he
men verantwoording
jedheilig man
jaar zoveel
lëine en grote
g in een woonstructuur zelf-
kan zij zelfstandig worden
en en daardoor kan een stads-
:h woning voor woning blijven
wandering is
en het pro-
igen is hiermee
t de wereld ge-
4-0 <Zt^.
-2C H. f'/asn, ee^L.
>ning kan worden afge-
p een levensduur, die een
of korter bedraagt terwijl de
meerdere generaties
Zo ziet een detail van het saneringsplan
er in maquettevorm uit. In dit geval
betreft het terras- en patio-woningen.
Op de maquette ziet alles er effen en
grijs uit maar het ligt in de bedoeling
om veel met kleuren en reliëfs te gaan
werken. Foto Jan Beerens.
vvtnud- ‘vxlu/z. 3,$.
Vacbtge
Vadhtwanten
schoenen
faire jacks
laarzen ƒ2.
1 jaar garantie 76,50; 'Re<
14,95; Regenbroeken '10,75.
CANADIAN STOCKS
den Bosch Eindhoven
(ARADJA
BELOUDSISTAN
HAMADAN
SHIRAZ
ngen van het hier
in is in hoge mate
invoeren van een
dat het de in
maken op grote
te leveren
vanaf 185,
vanaf 99,75
vanaf 120,
49,95
vanaf 139,50
Uw oude fiets is ALLEEN BIJ ONS datgene meer waard, dat
inruil voor u aantrekkelijk wordt.
Parfums
Weil-Dana-Espace
PIUSPLEIN 6
HOEK EMMASTRAAÏ S
van
grotere aang
complex aar
omstandi
een woning
standig is k
vervanger
wijk ziet
vernieuwen. Een totale ver
technisch niet meer nodig
bleem van stadssaneringen
voor een lange tijd uit u»
holpen.
De inbouwwor
stemd op
generatie o
woonstructuur
overspant.
Nu al te realiseren
Velen mag dit plan dat uitgaat van een
totale woonstructuur waarbij de indu
striële woningbouw zonder uniform te
worden ingeschakeld gaat worden als
verre toekomstmuziek in de oren klin
ken. In feite is een dergelijk plan op vrij
korte termijn te realiseren. Immers de
industrie is allang ingevoerd als pro
ducent van bouwmaterialen en onder
delen. Prefab woningen zijn allang inge-
jutoriteiteri, dat misschien door het
afdrukken van de betreffende brief de
schrijver beantwoord zou kunrien wor
den, hetgeen hierbij geschiedt.
of leefbaarheid hebben vooral met het
oog op de te verwachten ontwikke
lingen en veranderingen in onze maat
schappij. Ingenieur Bedaux heeft een
plan ontwikkeld waarbij een grote mate
van flexibiliteit ontstaat in de indeling
de individuele woning en een
ipasbaarheid van het woon-
in de zich steeds wijzigende
ligheden.
snieur Bedaux
uitvoering, zal
zijn plan is
at er beslis
genomen. Het
iroject wordt ingedeeld in
gekozen zijn en in schema
e mogelijkheid ontstaat
i omtrent de eindvorm
op te schuiven naar een
ng-
de
igelijk om bij het betrekken
orheen door een ander be
land dat volgens dit systeem is
een heel nieuw huis te
kan zich voorstellen dat
iistrie een aantal pakket-
leeft, waardoor een
ebracht kan worden af
Ikamer, of een totaal
ceuken enz. Dit als
indig maken van de
dat de bewoner weer
i zijn en
zijn eigen
Aiding is immers
mogelijk als men
letgeen waarvoor
draagt. Doordat
Jul. V. Stolberg straat 15
(centrum) Tilburg
SUÈDE HERENJASSEN
(colbertlengte) m. heerlijke warme
.Borg"-vachtvoermg, NU, als
speciale aanbieding ƒ195
NAPPA HEUP-JACKS
extra soepel, kleur: bruin 149,75
zich wijzigende omstandigheden allang.
Denk in dit verband aan de pygmeeën,
de puebloindianen of de paalwoning-
bewoners in Nieuw Guinea. Als dit
normstelsel van maten internationaal
erkend zou worden, dan worden de
mogelijkheden helemaal onuitputtelijk.
Ook economisch is hét uitvoeren van
een dergelijk plan een volledig verant
woorde zaak. Het wordt dan mogelijk
een massaproduct te leveren, waarbij
geen uniformiteit ontstaat.
jevoerde scooter jassen v.a. 69,75;
n v.a. 9,95; Motorhand-
16,75; Teddy gevoerde mili-
62,50; Vachtgevoerde rubber-
29,95; Nowa bromfietsjassen
-l ca .Regenjacks
vanaf ƒ139,95
vanaf ƒ181,75
vanaf 129,
Tot op de dag van vandaag hebben
regering en gemeentebestuurders zich
vooral bezig gehouden met het pro
bleem van het oplossen van de woning
nood.
Dit vergde het in hoog tempo bouwen
van enorme hoeveelheden woningen.
Het bouwen in serie van eengezins
woningen en flatgebouwen moest ge
schieden, terwijl men moest woekeren
met het budget. Dit had de opkomst
van de industrieële woningbouw tot
gevolg, een bouwwijze zoals die in
Tilburg op grote schaal is toegepast in
de Stokhasselt en de Heikant. Het
nagenoeg opgelost zijn van de woning
nood, samen met de steeds luider wor
dende kritiek op de leefbaarheid van
deze door de industrie afgek
produkten in de toekomst hebb
toegeleid dat stedebouwkundige
architecten zich steeds meer bezi_
gaan houden met de ontwikkeling
woningtypen, die een grotere kwali
bracht worden. Vooral voor op lange
termijn te realiseren plannen bestond
de mogelijkheid dat in verband met de
zich snel wijzigende leefgewoonten van
de mensen het plan verouderd moest
worden gezien tegen de tijd dat het
uigevoerd was. Ook nu nogal populaire
beginsel van de inspraak van een toe
komstige bewoner in zijn eigen woning
was nagenoeg niet te realiseren.
Als het plan van ingei
gehonoreerd wordt met t
dat allemaal veranderen. In 2
het namelijk niet nodig dat
singen vooraf worden
te realiseren pr~"
fasen, die zo gek,
gebracht dat de
om beslissingen
van het project
later tijdstip.
Plan met
uitgestelde beslissingen
Het wezenlijk verschil in het plan van
ingenieur Bedaux in vergelijking met de
tot nu toe ontwikkelde plannen ligt in
de planning zelf. Bij de traditionele
wijze van plannen was het gehele plan
klaar voordat men aan de uitvoering
ervan kon beginnen. Met andere woor
den, de eindvorm was bekend voordat
men aan de uitvoering begon. Bij het
bouwen van nieuwe stadswijken of het
saneren van oude stadswijken konden
er dan ook, terwijl men in het uit
voerende stadium was aangekomen,
niet of nauwelijks veranderingen aange-
inderdaad, oo k de goe
.-Nicolaas, welke elk
zenden en duizenden kle
rijkelijk bedeelt met alles wat
het hartje begeert en zelfs meer dan
dat, ontving op zijn secretariaat (via ’n
omweg) een dreigbrief dat hij misschien
wel niet dit jaar, maar misschien wel ’n
volgend jaar belaagd zou worden door
een pseudo-bisschop of-te-wel door
iemand welke onze 'zo geliefde Sinter
klaas kwaad wil doen, terwijl hij niets
liever heeft dan iedereen naar bestver-
mogen tevreden te stellen. Helaas is dat
niet altijd mogelijk en kan onmogelijk
overal rekening mee gehouden worden.
Er zijn zoveel plaatsen in Nederland
waar de Sint moet komen dat echt wel
eens stomtoevalligheden reden tot mis
verstand doen ontstaan. De Sint had dit
graag aan de schrijver zelf geschreven,
doch daar er geen naam en adres onder
stond meende het secretariaat van de
Sint in overleg met de hoge stedelijke
een dergelijke woning hem biedt. En
die mogelijkheden zijn talrijk. Iemand
die een volgens dit principe gebouwde
woning betrekt, betrekt eigenlijk alleen
een ombouw en zelfs die staat niet
volledig vast omdat het mogelijk blijft
om van twee woningen een te maken
do.or het verwijderen van scheidings
wanden. Deze elasticiteit in het wonen,
een elasticiteit die het voor de mens in
de toekomst mogelijk moet maken zijn
woonruimte mee te laten groeien met
zijn behoefte, is in feite niet nieuw.
Vele natuurvolken kennen deze vorm
van aanpassen van hun woonruimte aan
Fictief reconstructieplan
In het op de tentoonstelling geëxpo
seerde plan voor de reconstructie van
een stadswijk in een binnenstad, is op
duidelijke wijze te zien hoe zo’n
schema in elkaar zit. In de eerste fase
van het plan wordt vastgelegd hoeveel
en waar de aanvoerwegen naar de ver
schillende verkeersaders en de voor
zieningen als winkels en scholen zullen
komen. In de tweede fase worden de
percentages vastgelegd van het gebied
dat voor auto’s toegankelijk moet zijn
en het gebied dat voetgangersdomein
moet worden, terwijl tevens wordt be
paald hoeveel oppervlakte er voor
woningen gereserveerd dient te worden.
In de derde fase wordt het percentage
hoog- en laagbouw vastgesteld. Hierin
ligt uiteraard een concessie aan de
benodigde hoeveelheid woningen, die
ligt rond de 100 woningen per hectare.
burgerd en vooral Tilburg heeft enorme
ervaring op het gebied van industriële
woningbouw. De scheiding van ruw
bouw en afbouw maakt het mogelijk
dat de industrie complete inbouw-
pakketten gaat vervaardigen, die recht
streeks aan de gebruiker worden aange
boden. Ook deze relatie van producent
tot gebruiker is niet nieuw, want zij
wordt al jaren in praktijk gebracht bij
duurzame gebruiksgoederen,
wat prijs betreft niet onderdc
inbouwpakketten zoals die in het
van ingenieur Bedaux bedoeld
Denk hierbij aan diepvriezer, kleuren-
TV, vaatwasmachine en Amerikaanse
keukens.
De huidige woning is berekend op
een levensduur van circa 75 jaar.
Een levensduur die meerdere
generaties overspant. Eigenlijk
een onhoudbare situatie, want dat
betekent dat men, terwijl men
weet dat de technische en maat
schappelijke veranderingen op de
dag van vandaag zich met grote
snelheid voltrekken, willens en
wetens een tweede generatie met
een onleefbare woning opscheept.
Uitgaande van die woonstructuur,
behoort dat tot het verleden. In
Science Fiction-verhalen kan men
lezen over rollende trottoirs,
monorail-voertuigen en over
dekte. verwarmde straten. In de
nabije toekomst levert het verkeer
steeds grotere problemen op en
over een eventueel gratis open
baar vervoer als oplossing voor
het verkeersprobleem wordt ge
dacht. Al fantaserend blijkt het
mogelijk om al deze dingen in een
dergelijke woonstructuur in te
passen. Men zou de auto, be
houdens grote doorgaande snel
wegen, kunnen verbannen naar de
rand van de stad. Van daaruit
zouden monorail-treinen de rei
ziger naar stations kunnen bren
gen, terwijl tenslotte rollende
trottoirs hem met verschillende
snelheden naar zijn uiteindelijke
plaats van bestemming kunnen
vervoeren. Misschien science
fiction, maar Jules Verne heeft
ook gelijk gekregen en heel wat
vlugger dan de meeste mensen
gedacht hebben. Er zijn onge
twijfeld nog meer redenen aan te
voeren, waarom het plan van
ingenieur Bedaux aanbeveling ver
dient om op korte termijn te wor
den uitgevoerd, maar hoofdzaak
is en blijft dat er nu een alterna
tief bestaat om op te houden met
het bouwen van woningen, waar
van wijAveten dat zij over 25 jaar
verouderd zullen zijn en over 50
jaar onleefbaar.
In een aparte hoek van de tentoonstelling Tilburg, 25 jaar Breken en
Bouwen is bijzondere aandacht besteed aan een revolutionaire wijze
van stadssanering. Het plan is afkomstig van de als stedebouwkundige
bij de afdeling Stadsontwikkeling van Publieke Werken werkzame
ingenieur A. J. Bedaux (30) in samenwerking met de Stichting Archi
tecten Research. De heer Bedaux was bereid zijn plan, dat met de
huidige technische en produktiemiddelen in staat is de stad van de
toekomst te realiseren, nader toe te lichten. Uitgangspunt voor zijn
plan is het creëren van een stad die zich woning voor woning kan
blijven vernieuwen en derhalve niet veroudert, omdat zij in staat is zich
aan te passen aan de zich snel veranderende woon- en leefgewoontes
van onze maatschappij. Een woonstructuur dus die veel lijkt op een
levend organisme dat zich cel voor cel vernieuwt.
In nieuwe stijl
Het ten uitvoer breng0’
boven geschetste plar
afhankelijk van het
normstelsel van maten,
dustrie mogelijk moet n
schaal de bouwelementen tt
waarmee de woningen ingedeeld en uit
gerust moeten worden.
Een vorm van industrieel bouwen, die
erop gericht is de mens van de toe
komst die geschetst wordt als de spelen
de mens, de ruimte te scheppen waarin
hij kan leven met de mogelijkheden die
- Z-O -izehzz- e&n.
Eveneens wordt in deze fase gekozen
voor het type woning dat gebezigd zal
worden bijvoorbeeld patiowoning, ter
raswoning, flatwoning, bungalow enz.
Nog steeds ligt echter de oppervlakte en
de indeling van de woning niet vast. Die
indeling wordt zelfs nog opengelaten in
de fase, waarin de oppervlakte van de te
bouwen woningen wordt vastgelegd
door het leggen van de fundering. De
gekozen ’ruwbouw’, laat in de toe
komst ruimte open voor andere in
delingen zoals grotere woningen. Het
meest spectaculair is de vijfde en de
laatste fase van de bouw. De fase waar
in de woning wordt ingedeeld en afge
bouwd. De fase waarin het individu alle
kansen krijgt om tot zijn recht te
komen.
de dag van vandas
en gemeentebestuu
zig I
het
ft’ jfl
ALTE8W!