A i s I 1 g De kerstboom veroverde de wereld i! NACHTMIS IN DE DORPSKERK Het eerste geschenkpakket B stamt GEDACHTEN OP KERSTAVOND Kerstbrief aan Gottfried Keller WW WW PTT tijdens nieuw jaars periode Een kerstherinnering in zijn huidige vorm gx hij uit de Bovenrhijn kerst- en Pagina 8 ERK 24782 Vanuit Duitsland heelt zich de Kersl oud schijnt te zijn. Een man legt zijn leven op de waagschaal SB I 66 Te! 20431 HEINZ STEGUWEIT Tel. 22345 weg, als taxus of buksboom zabische land en naar de Palts, Kerstmis Charley", it de i van te i kleine i klein iden en F teler ver. tra richt voor in men en blinr gen zijn en te door zijn 1 die op hun ontvc De c ten en i dat rr, r de lucht hangen de engelen en de sterren. Op het koor heeft deze nacht het i Koning Georges j herinnering aan Ingeland. Na de Duitse officie- dat voor op de “'stagent- nog duivel erm^e. speelt, moet nu juist de blaasbalg het begeven. Ik heb mijn verder zijn naar het Zw< als hulst naar Zwitserland. Maar het duurt nog meer dan honderd jaar voor er spra. is van een echte kerstboom met lichtje De beroemde Lieselotte von der Pfalz, die Daar ben ik, beste vriend, om u zo goed dat over zo grote afstand gebeuren kan, ter gelgenheid van het voor mij altijd jonge kindsheidsfeest de hand te schud den. Beneden speelt mijn jongste allerlei mooie melodieën en het hele huis is door trokken van de kerstsfeer. Twee dagen lang niets dan kisten gepakt en pakjes gemaakt en kerstbrieven aan jong en oud waar dan ook gestuurd: ik heb ditmaal alleen maar mijn jongsten, Gertrud en Dodo, thuis, en morgen komt uit Varel nog mijn musicus, dat wil zeggen muziek leraar. Maar de twaalf voet hoge den met zijn brede takken staat al in de gro te kamer; gedurende de laatste avonden hebben we vlijtig huiswerk verricht: de gouden sprookjesdwerg, dito de druiven trossen van elzezaad ,en grote sparre- appels, waaraan ditmaal levensgrote kruisbekken van papier-maché geklemd zullen worden, waarbij twee roodborstjes van hetzelfde materiaal naast hun nest met de eieren in het dennegroen zitten; fijne witte netten, waarvan de inhoud zorgvuldig in gouden en andere om hun lichtgevende kleuren gekozen papier ge wikkeld is-, alles ligt paraat, en morgen help ik de boom versieren. Wanneer dan echter aan de kerstboom de lichten branden en de kinderen hun kerst lied inzetten, dan overvalt 't me toch waar zijn ze allemaal, die. zich eens met je verheugd hebben? Antwoord: Waar ook ik spoedig zal zjjn. En het lot van je geliefden? Eén eeuwige duisternis voor je. Beste vriend, ik word sentimenteel, en dat past eigenlijk niet voor oude men sen. Dus wil ik liever vertellen dat ik mij C. F. Meyers gedichten en, om hem op gepaste wijze te eren, ook zijn Jürg Jenatsch voor kerstmis geschonken heb. Het laatste heb ik nog niet, in het eerste echter al veel en met echte vreugde gelezen, ook herhaaldelijk al voorgelezen, waartoe zich deze dingen, zoals u me reeds schreei, voor een deel bijzonder goed eigenen. Mij verheugt het bezit van dit boek, men heeft toch weer wat in de hand, hetgeen bij een verzameling ge dichten lang niet meer het geval is ge weest Doch genoeg voor vandaag Mijn familie leden groeten u met rhij Moge ook over u i de sprookjesstilte van dit feest ko lk groet u harfelijk, uw Th. Storm inachtszeit! i, fijne witte netten, iet zorg in gouden gekozen papier ge- en morgen help Kerstboom wijd over de wereld verspreid, en in Duitsland is hij nu het schitterend middenpunt van het Kerstfeest. Romantiek van een grote stad op de Kurfürstendamm. Vanaf de oude torenruïne van de Gedachtnis- kirche klinkt ieder uur een caril- lonwijsje, dat de oudste kleinzoon van de laatste Duitse keizer ter nagedachtenis aan zijn voorvade ren componeerde. Vanaf de nieu we toren straalt helder het teken van de vrede over de mensen in de verdeelde stad. aten, Op zaterdag »--- -- zich zal dienstuitr inbekende lezers die ver- zondag. en, die men eens in het Op vrijdag zoening schreef. Hoe de regeling als leuwe adres aan de weet bovendien ko Wij hebben er zelfs nu van de hulpkc ran en stellen ons tevre- vervallen. adens. Op zaterdag 1 uitgedaan, het huis aar de kerk gegaan, aarin van het oosten klokken luiden. I !r de aarde en irdels van diamant En toch zagen Goethe noch Schiller de boom met de vele lichtjes in hun ouderlijk hui\. Lieselotte von der Pfalz spreekt er in het jaar 170S voor het eerst over. Welke is dus •r als kerstboom iet begin van de scht. En zélfs 24 en 31 december ochtend van 27 de- i 3 januari zullen extra jelen worden genomen. Tot daar het sprookje dat op een poëtische manier het ontstaan van de Kerstboom verklaart. Niemand weet, wanneer hij in werkelijkheid op de wereld verscheen. Maar men kan toch zijn spoor volgen tot in de jaren 1500. Geiler von Kaysersberg en Sebastian Brant, beiden uit de Boven- den met dennetwijgen. En in een reke ning staat van de Elzasser stad Schlett- stadt staat op 21 december 1521 te lezen dat in het Kiensheimer bos kersttakken gekapt werden. Het staat vast dat reeds sinds 1539 in Straatsburg kerstbomen ver kocht werden. Zestig jaar later hoort men, opnieuw uit Schlettstadt, dat op Drieko ningen met appelen en ouwels versierde takken door de kinderen mochten geplun derd worden. Rond deze tijd is het gebruik uit de Boven- rhijn reeds in Franken doorgedrongen. igzaam verspreidt de gewoonte zich, estal door de Kerk bestreden omdat men meent erin een heropstanding van heidense voorstellingen te herkennen. Nochtans maakte de steeds groene boom «ar Een Duits sprookje vertelt hoe een kind, bevend van de koude, op een winteravond aan het raam van een armzalige houthakkershut aanklopt. Men laat het binnenkomen, geeft het te eten, vermits het honger heeft en legt het in het warme bed, terwijl de houthakkers zelf genoegen nemen met de harde bank naast de oven. Bij het ochtendgloren schrijdt het kind, nu in een gouden kleed, als een engel door de hut, breekt een twijg van een denneboom af en zegt: „Ik ben het Kind Jesus en schenk U, uit dank voor Uw gastvrij heid, deze twijg. Moge hij tot een boom groeien en U elk jaar vruchten brengen”. En zo geschiedde het ookDe dennetwijg schoot uit en werd de Kerstboom ,,die behangen was met gouden appelen en zilveren noten en elk jaar rond Kerstdag bloeide”. men zowel i vogel in de het vuur als e' zijn, die met vi ---r elementen men des te -* geest vers -al te rui iund wordt, groeit winder ik bezit, hoe meer de geschiedenis verbonden aan de Kerstboom die ons nu reeds zeer leningen voor - tot 5000,- OR graag, oordeelde roesten het eigen- zijn. Laten wij enken aan die ___i bij wijze van scheermesjes en -**s werd moeten rbardeerd idupeerd was, dags zonder stellen het r de ster- POSTDIENST Op vrijdag 24 december zullen de post- inrichtingen zijn opengesteld als op maandag t.m. donderdag, d.w.z. wat het geldverkeer betreft, hoofdkantoren, bijkantoren en postagent schappen na 15.00 uur uitsluitend nog spaarbank- en spoedzaken zullen kun nen worden afgedaan. r-u. 25 en zondag 26 december tvoering plaatsvinden als op TELEGRAAF- EN TELEFOONDIENST Op de beide Kerstdagen en op Nieuw jaarsdag wordt de dienst uitgevoerd als op zondag. Op vrijdag 31 december 1965 komt ondopenstelling van de hulpkantc PTT-statlons voor het aannemen legrammen en voor telefoonzaken srvallen. De telefoon- en telegramcen- zullen echter al het mogelijke ver- rten voor de aflevering van de daar- aanmerking komende telegram- telefoonoproepberichfen. lelijk En toch kenden w‘i dal vonkje hoop, daar dat weliswaar niet aan Deens spek en gen€ maar.ChHet ha^ hele- aepaald doel, maar het ver- i stukje blind en op de keper niet te vatten vertrouwen. 11 hadden we geestelijk nog ve voteren. iet niet met het Godsvertrouwen manipuleren, maar ook niet spotten met het geloof dat alles zich volgens nauw- '"'urig bepaalde regels voegt. In de uuod van honger en verlatenheid kun nen kleine gebeurtenissen echter ook een klein wonder betekenen Daarom konden we onze ogen nauwelijks ge- 1 januari vindt een dienst- plaats. >er tot en met extra buslich- ed-uitstaande, Dit is de nacht wae-=. klinkt^ het in tot het westen de k.„, juichkreet schalt over lichten stralen als gon om de aardbal. laan. Op het koor heeft deze nacht het on- blaasbalg het begeven. Ik heb mijn isten heil toegeslagen De pastoor zet reeds hoofd in de handen genomen, maar het Een het kerstlied in. Ik zit achter het orgel liefste had ik het het raam uitgegooid. 1 de en terwille van de bijzondere feest- Tevergeefs huppelen mijn tien vingers nant vreugde trek ik alle zes registers open, over de toetseh heen en weer; doofstom maar daar springt plotseling de blaas- is de hele kraam en zo dood als een stwijg, Ook k“a°^teke^L he^1helde.r' als0f «Sft geenlnkrfe'f^tsSjke tooi mêeï Paul Holzer, zijn vrouw en Adelheid von nen. Iedereen heeft een stuk kaars of zelfs een hele wasrol meegebracht, want in de kerstnacht moet ieder zijn geloof ue muzle en zijn licht hebben. De mensen dringen feest uit zich naar het kribje, dat vandaag op de hele plaats van de biechtstoel werd opge- ten bouiwd. Ik heb een aantal jaren geleden ieder uit linde- en essehout de vele kleine eerst figuren gesneden en ze om de geboorte van Christus te verzinnebeelden gegroe peerd. Het kindje met Maria en Jozef, met os en ezel; de herders met de scha pen; de heilige koningen met de kame len en verder een stelletje grappige ge stalten en groepen, die vreugde, welwil lendheid en liefde voor het kerstkind volgens de opvattingen van de mensen tot uitdrukking moeten brengen. In de nood. Geef J. beide benen weg, ld, stom, hij zal i vinden om zdch i geheim binr™' te spreken. I mij zo rijk voel als vroeger! Hij heeft niets meer, zegt men! Neen, niets meer ‘e dragen. Welaan, dan ben ik ont- Nooit ben ik zo fris geweest, t zwom ik zo vrij met de stroom an- van mijn verbeelding mee.Wie zou St- mij evenwel in het voorbije jaar ge- loor zegd hebben, dat ik het zo welgezind slag opnemen zou! Heb ik niet steeds ge- uwe zworen, ik wil tot aan mijn dood heer de in huis blijven, heer van mij zelf, onaf- hankelijk en wil niemand dan mijzelf mijn onderdak, mijn brood en rekenschap over mijn dwaasheden schuldig zijn! De mens denkt. Uiteindeliijk verloopt alles heel anders dan men wil, en zo moet het ook gebeuren. Tenslotte is de -‘n het algemeen een braaf dier, komt voor hem ten besten uit. st zich aan, zowel aan het geluk In die dagen betekende kerst beproeving voor de Duitse 1 wil zeggen, wie de diepe zin van de zakenvriend aan de an kerstboodschap nog besefte en beaamde, A1Pen en waarom zoi hoewel hij behalve zijn „witte blazoen" regen hoPen’ te nauwelijks een hemd aan het lijf en ver- e? eg°Isn\e der niets had, verkreeg nog genade. Hij >andschap bepaalden? leefde niet in schamfe uiteindelijk wist hij dat hij nog nocht hopen, c waic-uraar waar anderen te vroeg vertwijfelden. Toegegeven, wie een kip in de pan had, wekte onze jaloezie op, maar in geen geval onze woede. Wij dachten; komt tijd, komt kip. Elk leven van ieder mens verloopt altijd in curven en volgens een wijsheid van Socrates bereikt noc-'* iemand de top, die ook het dal r kent. In 'die tijd had iedereen de mond vol keuri van Care-pakketten; velen niet olleen nood figuurlijk, maar ook letterlijk! Het waren liefdegaven, die uit gelukkiger, landen naar onze ellende gestuurd werden. Zij Het j veüH kap uit de I renheme de oogk ik hoor zwevend demachti dat het lijke berste i reld s< stemme weerl nieuw der hat Iternacu smelt. Ik ben érlleen lüfs mijn k idi-ien.«ijn mooi in de kerk; voor de eerste maal ga ik “eid niet meer. Ik blijf achter met mijn grijs katje Patapon en mijn hond Citron. We dromen en zien hoe het vuur aan de haard likt. Ik denk terug aan de door- 251 in- gebrachte avond. Zojuist nog was mijn yieT kroost bij mij; ik vertelde Glodie, die is m - grote ogen opzette, sprookjes van het want de ge lelijke eendje en van het gepluimde kui- oreeKt; de ken, van de knaap die zijn geluk ver- dun<i wordt overde door zijn haan te verkopen aan Miud®! ik b lieden, die op hun wagentje de dag zoch ten om hem te ontvoeren. We hebben ge- zellig gepraat. De anderen hoorden ook toe en lachten en iedereen luisterde naar het water dat daar kookte, luisterde naar het vuur, naar het vallen der witte vlokken op de ramen, naar de krekel onder de as. Ach, hoe mooi zijn deze winternachten, het zwijgen, de warmte der kleine aaneengedrukte kudde, de dromen van die avonden bij gemeen schappelijke arbeid, als de geest zijn eigen weg gaat. Nu sluit ik mijn jaar af en stel vast, dat ik op zes maanden tijd alles verlo ten heb: mijn vrouw, mijn huis, mijn geld en het gebruik van mijn benen. Maar het aangenaamste is dat ik, als ik nu op het einde de balans opmaak, 31 december geldt dezelfde s op vrijdag 24 december; komt de avondopenstelling -kantoren en PTT-stations te jaar draait op zijn goed gesmeerde aren. De poort sluit en opent op- iw. Zoals een lap stof die men sa- om te jvouwt, zinken de dagen diep in het last! ilig, week schrijn van de nacht. Aan nooit ene kant komen ze erin, aan de a- kant eruit en na het feest van S s zijn ze reeds wat gegroeid. Door spleet kan ik reeds een oogopslag arpen op de glans van het nieuwe ar. Ik zit in de Kerstnacht onder de p van de grote haard en bekijk, als l de bodem van een bron, de ster renhemel boven mij en zijn knipogt de oogleden, zijn bevend klein hart, >•- i-de kiosken, dichter en dlichi 1 op de gladde lucht, de M tmis luiden. Ik denk 7 het Goddelijk Kind op deze nacl jke stonde geboren wordt, op dit s< arste der uren, waarop het 1- schijnt ten einde te 1 letje zingt: „Oh dag, Gij komt ons nabij! Daai jaar!” En de hoop koestert on- haar warme vleugels de ijzige win- acht en ontroert zijn hart, zodat het later als Hertogin van Orléans van het Frans koningshof haar hoogst amusante, boosaardige en met scherpe pen geschre ven brieven stuurde, vertelde eens aan haar dochter over haar kerstherinne- ringen: „Men stelt tafels op waarop voor elk kind geschenken uitgestald liggen, zoals nieuwe klederen, zilverwerk, poppen en suikergoed. Op de tafel stonden buks bomen met op iedere tak een kaarsje - dat ziet er allerliefst uit en ik zou het graag ook vandaag nog zien De Duitse echtgenote van III nam hem als zoete 1 haar vaderland mee naar Er Vrijheidsoorlog brachten 1 ren- en ambtenarenfamiilies het gebruik van Zuid- naar Noord-Duitsland over. Uit Noord-Oost Duitsland verspreidde de Kerstboom zich over Zweden. Bij de opgesmukte boom kwam dus, eigenlijk wel laat, het licht; de gewoonte van de brandende kerstboom, die in de Duitse literatuur voor het eerst door Goethe gemeld wordt in zijn „Leiden des jungen Werther”, heeft zich verbonden met het versieren van de boom rond Kerstmis. De den of spar krijgt echter slechts bij he negentiende eeuw burgerrec ontketenden veel vreugde en zegen zij versterkten het teer geworden plantje van het geloof dat het met de mense lijke goedheid toch nog niet afgelopen was; en met het gevoel voor recht en met de zeven werken van barmhartigheid. Door het dorp ploegde de gele postauto. Wij kenden toen het ritme van zijn wie len haarfijn. En als het vehikel 's mid dags kwam aantuffen, loerden we door het raam en vroegen ons af wie ve- daag weer zulk een sprookjesach pakket in zijn armen zou mogen Voor ons stond één ding vast: stayond een den nooit aan de beul? ko™en- - zielen Dat den geen ooln ln Amerika en 9een a„ zakenvriend aan de andere kant van de zouden wij dus op terwijl rondom ons het toenmalige POSTVERVOER De nachtposttreinen rijden niet in de nachten van 24-25 december 1965 en 31 december 1965-1 januari 1966. De laat- ook ten ste treinen zullen op 24 december en jiet Jje- 31 december 1965 op de eindpunten aan komen omstreeks 23.00 uur resp. 22.00 uur. In de avond van 1965 en de vroege cember 1965 en vervoersmaatregt Doorstane pijn heb ik c Wilhelm Busch en we mc lijk met zijn wijsheid eens z dus zonder woede terugder droeve tijd rond 1946 toen spreken de boter met het spek met aardappelmesjes afgesneden. Wie echter had 1 vluchten, uit zijn huis gebomt of op een andere wijze gedupc- die moest het al helemaal zonde en kon duimen draaien of naar ren staren. - Nooit tevoren heb ik in een moeilijker situatie verkeerd als op dit moment. Ik ben de schoolmeester, de koordirigent, ik moet muziek maken en de muziek maakt toch eigenlijk hét hele '”t en zonder muziek is er in de uvlemaal geen kerstnacht. De har- van alle mensen kloppen blij en ereen luistert met ongeduld naar de eerste tonen van het orgel en alsof de - -enen of neem zijn ‘veg, maak hem doof, j zal nog middel en we- zich aan te passen en in nnenste kijken, te horen Hij is als was, dat men samendrukt; de ziel «»ar vuur. Bh het is Sfelfs ■telen dat men (deze soepel- jees’t en lichaam bezit, dat een vis in het water, een e lucht, een salamander in een mens op aarde kan vrolijk gemoed tegen de strijdt. Op deze manier rijker dat men armer is; rschaft wat hem ont- uige boom, die uitge- t in de hoogte. Hoe -er ik ben. 1963 bij „Checkpoint de doorlaatpost voor buitenlanders naar de Ooslelijke sector. Over muur, slagbomen, prikkeldraad en grenswachten heen groeten kerstboom en kaars licht de buren aan de andere zijde. koor zitten, zien 1 ze schuifelen wt kuchen en schr»" te gaan Staan en zingen O du fröhliche, o du s Gnadenbringende Weihi Welt ging verloren, Christ ward geboren, Freue, freue dich, o Christenheit! Dat was, voor mij zalf op een zere wonde. Maar het lied zal spoedig uit zijn en daarna komt de hoogmis en daar moet muziek, koormuziek, bij zijn, koste wat het kost. Daar strompelt de oude Rüpel de trap naar boven op: „Schoolmeester! Geeft het orgel dan de geest, een viool is ook goed voor het feest!” „Mijn lieve hemel, Rüpel, die is bij Holdenschlag om te lijmen!" „En al ontbreekt ook de viool voor deze gelegenheid, dan had ik de liederen toch op de cither begeleid!" Voor deze vondst heb ik de oude man zo hartstochtelijk omhelsd dat hij ervan schrok. Ik snel weg en haal de cither en tijdens de hoogmis klinkt er op het koor een snarenspel, zoals" het in deze en waarschijnlijk ook in een andere kerk nog nooit gehoord werd. De mensen spitsen hun oren; de pastoor zelf draait zich een beetje om en werpt een korte blik naar me op. Zo werd midden in de winternacht te Winkelsteg het kerst feest gebierd. Zachtjes sidderen en wiegelen de tonen van de snaren; zij zingen voor het pas geboren kindje Jezus het wiegelied en voor de mensen van vrede. En ze alar meren en wekken het slapende kind voordat de valse Herodes komt en zij neuriën een wandelliedje voor de vlucht naar Egypte. Ik speel de mis; speel lie deren zoals mijn moeder ze gezongen heeft en mijn pleegvader, de goede Schumacher. En uiteindelijk weet ik zelf niet meer wat ik, naïeve man, de parochie en het heilige kind heb voorgespeeld in deze kerstnacht. dan nog onder de meest speciale vormen. In vele gewesten hangt de boom als een luster aan de zoldering. Elders wordt hij met ringen van verschillende grootte uit gerust waarop de brandende kaarsen hun licht uitstralen. Maar het mooist is toch de versierde denneboom die met zijn naaldengeur en lichtglans de hele woning vult en het mythisch middenpunt van het huiselijk feest uitmaakt. „De breec twaalf voet hoge den", zo k een kerstbrief van de dichter Theodor Storm, „staat reeds in de grote kamer, de vorige avonden werd met vlijt gewerkt door de familie: de gouden sprookjest-”- de gouden duiventros van het elzen; en grote dennenappels, waarvan de inhoud me en ander lichtkleurig gekt wikkeld is, alles ligt klaar, ik mee de boom te versieren Deze versiering van de boom leidt nu reeds sinds meer dan honderd jaar op mooie en zinvolle wijze het feest in. En als mooiste en meest zinvoïle getuigenis der kerstboodschap is de kerstboom heden even goed in beide Amerika's bekend als in vele streken van Afrika en andere Kontinenten. Geen enkel Duits volksge bruik heeft een dergelijke zegetocht aoor de wereld gekend als dit! loven: op kerstavond kwam het eerste geschenkpakket uit de Verenigde State" een collectieve gift van mensen, die z( als tot nu toe onbekende lezers die halen herinnerder geloof aan verzea afzenders ons nieuwe adres waren gekomen? Wij hebbel nog geen idee van Wi» v.n den met vermoeder-- zaïeraag r januari vind wie van- Wat betekende indertijd een zakje kot- uitvoering als op zondag p ’Mesachtig fie? wat een potje honig, een pond ln de periode 24 decembei en sluiten. smout, een blikje sardientjes? Niet alleen 1 januari zullen zonodig e een -vermogen'maar veel meer een tingen worden uitgevoerd. 1. Wij had- macht, die ons weer eens leerde dat het om te vertwijfelen altijd te vroeg en om te hopen nooit te laat is. En dat het altijd weer loont wanneer men trouw blijft aan het menselijke. Hoezeer de tijd sindsdien zich goede keerde, nooit willen we reidwillige gebaar vergeten van die genen, die aan de andere kant van de hongergrens niet alleen maar een mense lijke plicht vervulden, maar er ook zorg voor droegen dat de eerbied voor het lot niet verloren ging in deze vaak zo onwaarachtige wereld. Want de ge schonken levensmiddelen waren zonder enige twijfel hartelijk welkom, maar wezenlijk belangrijker nog was de ver sterking die het geloof hierdoor onder ging. Op deze wijze werd namelijk de tastbare gift geheiligd en zo verkreeg deze de zin, die ook in de boodschap van de engelen verkondigd wordt. -.aziliaanse koffie vonkje gloeide zo maal geen bepaald warmde een beschouwd r ln elk geval wat te vertel *n?et Men raoet ni manipuler“" cje bl te naast me op 1 mijn ellende wel, maar zat heen en weer en en schrapen hun kelen om dan staan en met lichte stemmen te Sr gen- t, en chter Mid- ak zo graag, mens in deze nachte- Alles kc op dit som- Hij past zich aan, zowel aan het geluk t met de we- als aan het leed, de overvloed als de lopen. Zijn nood. Geef hem vier benen of neem zijn gij keert 1- - - ar zijt ge, estert jzige zodat z 4 uit trekt en weer •*v kneeflit het in haar

Kranten Regionaal Archief Tilburg

Weekblad De Tilburgse Koerier | 1965 | | pagina 9