F
fl nd ré van flitst
I
3
179
79
44
UNION
RIJST
119
ZALM
SNIJWORST
©koppelmans
59 MARGARINE 3 95
60 j
Veel stenen, geen werk....
bokt) ara
HAMLAPPEN
POULET
109 VARKENSLEVER
5 no 89
I
J
De overlevenden
de 20e juli (4)
van
PIET HENSEN
i
I
X
I
I
510,-
I
F
SICO
mak RUNDERBRAADSTUK
KLEI-AARDAPPELEN
1
AVENA SOEPBALLETJES
AVEHA APPELMOES
JONGE VOLVETTE KAAS 500,165
COCOS
5
X
z
ui
B
I
I
i
I
DENISSEN
5
JOS w. SIMONS
BROMFIETSEN
1. PAS
s
I I
,NEERLANDIA'
JACQUARD
250gr |/9
K
Pagina 7
Vrijdag 4 september 1964
DE TILBURGSE KOERIER
Pagina 6
1946
Unica
FABIAN VON SCHLABRENDORFF
H.1U
st.-annaplein 8 - telefoon 20112
DR. EUGEN GERSTENMAIER
eesfolder bij:
LD 16-18
N 24775
HANNS LILJE
UE
Fabriekstraat 5-7
1 't stuk.
PRIJZEN
DIE SPREKEN
n en ceintuurs
EN TOCH„pEJ^M^HPQ9$Ii.KWALITEIT
ERIE"
.EFOON 25381
250 gram
of Runderlappen
of Creb-lapjes
ST.-ANNAPLEIN 16 - TILBURG - TEL 30617
met been
250 gram
250 gram
Vleesprijzen geldig tot 6 september ^1
100 gram
kilo
breuk
sengas
blik
hele moot
pink
pakjes
literblik
ANDRE VAN HILST - SUPERMARKT ANDRE VAN HILST - SUPERMARKT ANDRE VAN HILST - SUPERMARKT ANDRE VAN HILST - SUPERMARKT
ft
X
speciaalzaak in
oosterse tapijten
dgenoot
bestuur
eerste UNION-
dealer van Tilburg
volop parkeer
gelegenheid
Bernardusplein 24
't Zand Tilburg
Te bereiken met
bus-lijn 2
i plus verval,
abriek Puyen-
die alle staaltjes zijn
van technisch vernuftl
Vraag inlichtingen en
een proefrit bij de
»op
Prima kwaliteit
ROULET-O-MATIC
SPORT-O-MATIC
POLARIS
SUPER STRADA
LIJNSHEIKE 6
TILBURG-TEL. 25158
probleme
overtuiging
mgen.
-ohter
.eerde
edit
erd met
ïestein banden.
Z
3
5
s
c
X
-lijke
ite waar
wilt...
vuul
z
2
z
5
s
z
êV
5
X
5
z
R.-K.
Begrafenisonderneming
X
JRKEN
ipsalon
erdpleir
van zeve
lazi's hac
ie gro'
Gers
had.
PIANO'S
ORGELS
ELECTRONISCHE
ORGELS
PIANO- en ORGELHANDEL
Golrkestraat 180 - Tel. 25374
Zuid-
eerst
jaren
Daar-
zerzuim-
egeid f 15,-
AALSTRAAT 28
0 b.g.g. 24224
JAKOB KAISER
J De in 1888 geboren Jakob Kaiser maak
te reeds sinds 1912 deel uit van de chris-
Wart
van de con-
Car-
bestuurslid van de
tie en bestuurslid
id van Noord-Bra-
Genootschap, spe-
l Film.
georganiseerd door
male Smalfilmorga-
ond plaats in Am-
2 blikken
200 cm breed 19,60 p. mtr.
167 16,50
133 13,25
117 11,50
100 9,60
84 8,00
67 6,50
iTENTASSEN,
■tering vanaf 4,95
anaf 10,95. G. de
s, Molenstraat 128.
C 8872
in diverse prijsklassen vanaf
Zoals Wilhelm Leuschner en
die de socialistische
teerden, ma
-t van de i
tigste juli. Hij wist
door zich tien maander
rs opvolger
Schlabren-
TEL. 25985 t
>x-»e*>***»>*>
- a
I 5
CLEMENS AUGUST
GRAAF VON GALEN
Chemisch Reinigen
Korvelseweg 174 - Tel. 21697
„Voor het betere werk"
Wij halen en
bezorgen gratis
U beltwij komen!
WIJ GEVEN
ZILVERZEGELS J
Depót Goirle:
STRIJP,
Tans werd gedu-
igres van de Union
mia d'Amateur, dat
werd gehouden, ge*
stuur van deze or-
EN PRUI-
Rinie Jans-
sin 29. Tel.
C 8840
200 cm breed 22,75 p. mtr.
167 19,50 J
133 14,90
117 12,75 I
100,, 10,30,,
84 8,75
67 6,95
Jn zijn tegenwoordige positie als voor
zitter van de Bondsdag spant dr. Ger-
stenmaier er zich voortdurend voor in
dat de ideeën van de toenmalige ver
zetsbeweging in het huidige Duitsland
in praktijk worden gebracht. In het par- Dte
lement van Bonn treedt hij regelmatig Clei
als woordvoerder van het gehele
huis, vooral wanneer het om de formule
ring van een standpunt in de buitenland
se politiek gaat. Tijdens zijn talrijke
buitenlandse reizen treedt hij op als een
gewaardeerde representant van de jonge
Bondsrepubliek. In de Christelijk Demo
cratische Unie neemt hij als prominente
icht- vertegenwoordiger van de protestantse
Een vleugel een vooraanstaande positie in,
- terwijl hij bovendien is van de hoogste
partij-organen. Zo is deze man uit het
voormalige verzet een van de belangrijk
ste figuren in het na-oorlogse Duitsland
geworden.
De enkele overlevt
helemaal niet op h_.
eens een keer te t?~
weliswaar meegewerkt
van het nieuwe Duit-1'
Wilhelminapark 127
Telefoon (04250) 25525
TILBURG
DAG EN NACHT BEREIKBAAR!
katholieke bisschop van Münster,
;mens August graaf von Galen, is “*n
van de eersten geweest wiens verzet
gen het onrecht en de dictatuur van de
nationaal-socialistische staat ook in het
buitenland bekend werd. Reeds voor de
oorlog verhief hij zijn stem tegen de
nazi-campagne, waarbij onder het mom
van euthanasie talrijke geesteszieken,
maar ook mensen die voor de staat als
„waardeloos" werden beschouwd, werden
vermoord. Op 3 augustus 1941 klaagde
hij de leiders van de Duitse staat in
het openbaar wegens de moorden in het
kader van het zogenaamde „euthanasie
programma" aan: .het gaat hier om
onze medemensen, onze broeders en zus
ters. Arme mensen, zieke mensen, onpro-
duktieve mensen voor mijn part! Maar
hebben zij hierdoor het recht om te le
ven verloren? Heeft u, heb ik alleen
maar zo lang het recht om te leven zo
lang wij produktief zijn?"
Von Schlabrendorff profiteerde echter
van die merkwaardige toevallen, die een
mensenleven kunnen bepalen. Toen zijn
proces zou plaats vinden werd de eerste
chter de man zitting uitgesteld en toen hij later in de
lazi’s angst te rechtszaal moest verschijnen vond er een
,t 'n oud adel- heftig bombardement plaats als gevolg
tfalen afkom- waarvan de beruchte en gevreesde pre-
uy 1S Cu u™ vut de twaalfde sident van de zogenaamde volksrecht-
euw aangetoond kan worden. In 1904 bank, Freisler, door neervallend gesteen,
lerd hij kapelaan en in 1933, het jaar te dodelijk werd getroffen. Ingewijden,
an de machtovername door Hitler, bis- <üe een blik in Freisers papieren hadden
kunnen werpen, waren er zeker van dat
Von Schlabrendorff door hem ter dood
veroordeeld zou worden, maar de neer
vallende steen redde zijn
Fabian von Schlabrendorff Is een telg
uit een oeroud adellijk geslacht van de
mark Brandenburg. Voor de tweede we-
een reldoorloq behaalde hij het doctoraat in
>t te- de rechten, waarna hij reserve-officier in
in de de rijksweer werd. In deze positie
kwam hij tijdens de oorlog in contact
met de verzetslieden in het leger als
gevolg waarvan hij na de twintigste ju
li 1944 voor de rechter werd gesleept.
n zijn boek „Officieren te- bermann, die de socialistische vakbond
it. Voor de eerste keer werd representeerden, maakte ook Jakob Kal-
litvoerig en samenvattend Ser deel uit van de mannen van de twin-
jeven van de rol, die het tigste juli. Hij wist zijn leven te redden
verzet tegen Hitler speelde, door zich tien maanden lang in een kel-
opinie werd hierin vooral der te Babelsberg bij Berlijn te verber-
■d met Von Schlabrendorffs gen. De vrienden, die hem schuil hieldlen,
:egen het toondertijd steeds verzwegen het voor hem dat de Gesta-
«fKrioron zev-en van 2jjn familieleden als gijze
laars had gevangen genomen.
ANDRE VAN HILST - SUPERMARKT ANDRE VAN HILST - SUPERMARKT ANDRE VAN HILST - SUPERMARKT ANDRE VAN HILST - SUPERMARKT
I
s
z
X
5
De groep van verzetslieden, wier doel
het reeds voor de Tweede Wereldoorlog
was de nationaal-socialistische dictatuur
omver te werpen, omvat een groot aantal
persoonlijkheden' van alle politieke rich
tingen, die de methoden van Hitlers een
heidspartij van de hand wezen. Het al
gemeen erkende hoofd van deze wijd
vertakte beweging was de toenmalige
burgemeester van Leipzig, Carl Goerde-
ler- In het „schaduwkabinet", dat hij
gevormd had, waren leden van de adel
vertegenwoordigd naast de functionaris
sen van de gelijkgeschakelde socialis
tische en christelijke vakbonden en naast
protestanten, katholieken, economen en op
geleerden. Hun gemeenschappelijke doel huis,
bestond in het opheffen van de willekeur ring
en het herstel van de rechtsstaat. Tegen- s
woordig kan men zeggen dat de ideeën t
van de verzetsbeweging in onze tijd c
voortleven. f
Niet alle verzetsstrijders zijn het slacl
offer van Hitlers beulen gewórden E_.
aantal van hen heeft het leven kunnen
redden, maar hun lot is typerend voor
dat van vele anderen. Deze overlevenden
van Hitlers wraak was het vergund de
nalatenschap van de slachtoffers van de
twintigste juli 1944 in talrijke opzichten
uit te voeren, omdat zij leidende posities
in het nieuwe en op vrijheid gebaseerde
staatsbestel van de Bondsrepubliek kre
gen toegewezen. Hieronder laten wij de
levensloop van enkelen van deze man
nen volgen.
kele van hen heeft een poging onder
nomen de „Kreisauer Kreis” opnieuw op
te richten. Zonder Moltke, zonder Mieren-
dorff, zonder Yorck, zonder Leber, zon
der Haefden, zonder Trott, zonde* TI
bach, zonder Reichwein, zonder L_.r
was dat onmogelijk.
AN-MELIS, Molen-
3. Handtassen in
^kleuren, ook bij
kleuren hand-
voorradig., C 8875
voor heerlijke soep
ven. De betekenis van zijn persoon is
de laatste jaren nog groter geworden,
omdat hij tevens als Johannes II van
Loccum abt is van 't enige overgebleven
ider Hau- protestantse klooster. Van Loccum heeft
Delpneim hij namelijk een discussie-oord gema^^,,
waar de grote geestelijke problemen van
onze tijd met ware overtuiging wor
den besproken.
De voorzitter van de Duitse Bondsdag,
dr. Eugen Gerstenmaier, komt in de po
litieke rangorde na de staatspresident
op de eerste plaats. Hij heeft een uit
zonderlijk wordingsproces doorgemaakt
en wanneer men dit bestudeert wordt het
duidelijk hoezeer juist in zijn persoon
en door zijn energie de normale en on
verwachte gebeurtenissen in het leven
van een mens tot een zinvolle eenheid
zijn gegroeid.
Gerstenmaier is afkomstig uit het
duitse Württemberg. Hij doorliep
de H.B.S. en was in de twintiger
werkzaam op een handelskantoor.
na haalde hij echter nog het verz
de staatsexamen en studeerde filos
germanistiek en
Kort nadat hij docent aan de universi-
teit van Berlijn was geworden werd het
hem door de nationaal-socialisten verbo
den nog langer aan uniiversiteiten colle
ges te geven. Daarom nam dr. Gersten
maier een betrekking aan op het bui
tenlandse bureau van de protestantse
kerk. Tijdens zijn latere verblijf in
Berlijn sloot hij zich bij de verzetsbewe
ging aan en wel bij de zogenaam
de Kreisauer kring, waartoe mannen als
graaf Moltke, graaf Yorck von Warten-
burg als vertegenwoordigers
servatieve boeren en Julius L
lo Mierendorff als vert
van de vakbonden behoorden. Ook Gci-
stenmaier werd na de twintigste juli tot
een gevangenisstraf van zeven jaar ver-
oordöteld, maar de nazi's hadden kenne- grote oplage bereikte, hee
lijk geen idee van de grote betekenis, die onder de titel „In het duist»
het werk van dr. Gerstenmaier in de indrukken en ervaringen tjfc
„Kreisauer Kreis”, had. Gerstenmaier
heeft zichzelf de vraag gesteld of na de
twintigste juli nog eens met een verzets
beweging begonnen moest worden, maar
hij moest hierop een ontkennend ant
woord geven: Nee, want de „Kreisauer
Kreis" bestond' niet meer.
ïvenden zijn kenne
het idee gekomen
beginnen. Zij hebben
-erkt aan de oprichting
■uitsland, maar geen en-
ENSTRAAT 57.
nylons, sokken,
jes slaagt u het
A. v. d. Heijden,
istraat 57. B 97
Deze en andere preken van de bisschop
van Münster, de „hoofdstad" van West
falen, gingen indertijd in de vorm van
op de machine getikte doorslagen van
hand tot hand, ondanks het feit dat de
genen, die zulk een exemplaar in hun
bezit hadden, streng gestraft werden.
Graaf von Galen was er echte J -
niet naar, om zich door de na
laten aanjagen. Hij stamt uit 'n oi
lijk geslacht dat uit Westfalen
stig is en dat minstens tot de twa
eeuw aangetoond kan worden. In
van Go ---,
schop van Münster.
regime van het begin af aan openlijk be
streden heeft. In maart 1946 reisde hij
naar Rome om de kardinaalshoed in
ontvangst te nemen. Het werd een ware
triomftocht, want zowel op de heen, als
op de terugreis werd hij overal door
een enthousiaste bevolking ontvangen
Het bezoek aan Rome heeft hij echt’
.xcvexi niet lianig overleefd. Op 16 maart keer
heeft bij in Münster terug, maar nog 'i
naakt, week later, op 22 maart, maakte
plotselinge ziekte een einde aan
voorbeeldige leven.
MANTILLA’S, ori-
port vanaf 3,25.
rek, magazijn TRI-
ieuwlandstraat 23.
C 8919
Dit is wel een zeer trieste foto. Hij
geeft een blik op de hopen stenen die
zijn opgeslagen onder de kap van het
station. Voor het station voor het
publiek zichtbaar wordt hard ge
werkt. Niet aan het station, doch aan
de wegen en rioleringen.
Binnen de houten afrastering hoort
men misschien wel een zaagmachine
doch dit werk dat wordt gemaakt is
voor de spoorwegovergang aan de
Heuvel. Nu bijna NEGEN weken ligt
de bouw van het station geheel stil
Onbegrijpelijk dat dit mogelijk is. Te
keningen zijn schijnbaar niet gereed
of moeten gewijzigd worden. Al het
werk heeft hierdoor stil gelegen. Wie
zijn toch die mensen die er schijnbaar
behagen in scheppen de bouw van het
Tilburgse station te vertragen. Eerst
heeft het een iaar langer geduurd dan
gepland was voor het dak er kwam.
Nu weer negen weken ligt de afbouw
stop. Weet men wel dat dit stil liggen
van het werk ook handen vol geld
kost. Dit is geld van de gemeenschap.
Het wordt tijd dat men eens verant
woording aflegt waarom die vertra
gingen alsmaar optreden.
De 'foto van Wim Besters toont vele
stenendoch geen werk.
von Schlabren- telijke vakbondsbeweglng. In de laatste
n hem de kei- katholieke Zentrum. Hier werkte hij hij tot minister voor al-Duitse zaken be-
x,-- ------ nauw samen met mannen als Adam Ste--J r - «-xx j.
rerd vnjge- gerwald en de voormalige Rijkskanselier
belette dat Heinrich Brüning, die tegenwoordig *-
de Ver' staten woont Toen de v;.--
vakbonden werden opgeheven, kwam
hij in conflict met het nationaal-socia
listische regime. Daarom ging hij in de
ondergrondse beweging, waar hij in tal
rijke bedrijven verzetsgroepen vormde.
Jakob Kaiser is een van de oprichters
van de Christelijk Democratische Unie
in ^rlijn geweest- In 1947. al kwam hij
in conflict met de Sowje^russische be
zettingsmacht, die hem verbood nog lan
ger als voorzitter van de CDU te funge
ren. Hetzelfde óverkwam Ernst Lemmer,
die tegenwoordig in Bonn minister voor
Hans Lllje, die in 1899 te Hannover als
zoon van een koster geboren werd en
na de oorlog aangesteld werd tot bis
schop van de Lutherse kerk van Hann
over, speelt tegenwoordig als president
van de Lutherse Wereldbond in de oecu
menische beweging een uitermate be
langrijke rol.
en studeerde filosofie,
protestantse theologie. In zijn diepste wezen is hij altijd als
ocent aan de universi- zielzorger de dominee gebleven, maar
reeds in 1927 koos de Duitse Christe
lijke Studentenbeweging hem tot secre-
taris-generaal. In hetzelfde jaar werd
hij tevens secretaris-generaal van het
Lutherse wereldconvent. In de „Beken
nende Kirche" de Bekennende Kerk
werkte hij samen met Martin Nie
möller om het verzet tegen de dictatuur
van Hitler en zijn partij aan te wakke
ren. De nazi’s legden hem regelmatig
een spreek- en schrijfverbod op totdat
3v,x v.» hij uiteindelijk eveneens in verband met
ius Leber en Car- de gebeurtenissen van de twintigste juli
rtegenwoordigers gearresteerd werd. Tot aan zijn bevrij-
orden. Ook Ger- ding door de geallieerden werd hij van
de ene Gestapo-gevangenis naar de an
dere gesleept. In een brochure, die een
oplage bereikte, heeft ds. Lilje
r de titel „In het duistere dal” zijn
ingen tijdens zijn ge
vangenschap neergelegd. Evenals talrij
ke andere documenten uit deze moeilij
ke tijd getuigt het verslag van de bis
schop van de standvaste en waardige
houding van zijn mede-gevangenen, die
met een zekere dood voor ogen toch
trouw bleven aan hun geloof in de uit-
eindelijke. oyerwiiwpg van het ..recht,
lelijk Liljes brpchure geqft echter tevgns de
i nog indruk van de intensieve vroomheid van
een man, die ondanks zijn grote intelli
gentie en hoog ontwikkelingspeil steeds
het toonbeeld van ware eenvoud is geble-
In 1936 zei hij in een preek: „Een ge
hoorzaamheid, die de zielen knecht, die
in het innerlijkste heiligdom van de men
selijke vrijheid, in het geweten, ingrijpt
is de ruwste vorm van slavernij". Velen
en vooral de nationaal-socialisten iix
Westfalen, waren er ten zeerste verbaasd
over dat men in Berlijn niets tegen mgr.
von Galen ondernam. Zijn vijanden zou
den niets liever gedaan hebben dan hem
op te hangen, maar Hitler en Goebbels
vreesden dat zij de mensen van het bis
dom Münster wel zouden kunnen af
schrijven als er iets tegen hem onder
nomen zou worden en zij hadden hun
steun voor de oorlog al te dringend pranj
nodig. Zo waagden de nazi’s het niet cesv(
hem iets aan te doen, hoewel hij het j
pt, Toen het proces onder Freislers
en' plaats vond, verklaarde von F
in dorff dat Frederik de Grote
- al 200 jaar geleden de f_’.
afgeschaft, maar dat men hem in de kel
ders van de Gestapo op de gruwelijkste
wijze had gefolterd. Hij werd vrijge
sproken, hetgeen echte
hij in een concentratie
sloten. Hij had het i
door de Amerikanen
rian von Schle
-’rankfort en late.
cesvol advocaat en
jaar van 1963 op de
reur-generaal van dé t
In 1950 kwam zijn boe
gen Hitler" uit. Voor de
hierin een ui'
overzicht gegeven
leger in het verzet t
De publieke opinie
geconfronteerd
argumenten tegen--
weer getuite verwijt dat de officieren
„hun eed gebroken" hadden. Von Schla-
brendorff had voor de oorlog al moeite
gedaan tussen zijn geestverwanten en be
paalde kringen in Engeland contacten te
leggen, maar hij oogstte hiermee geen
resultaat.
reesde
volksr
id ges
Inge wij-
-ren hadde
zeker van
hem ter dc
maar <x
jn leven.
op de gruwt
Hij we*J
iter niet 1
.tiekamp ri,_
geluk de bevrijding
i te overleven.
.labrendorff werd eerst in
ter in Wiesbaden een suc-
stond in het voor-
nominatie als procu-
bondsfederatie.
de vluchtelingen is. Jakob Kaiser had
reeds in de eerste bondsdag, die in 1949
...j tot minister voor al-Duitse zaken L_
noernd. Daarenboven bekleedde hij in de
CDU een groot aantal belangrijke pos-
ig in ten. Om gezondheidsredenen legde hij
vrije in 1958 zijn functie neer en korte tijd
later stierf hij. In zijn persoon verloor
de christelijke vakbondsbeweging een
van zijn voornaamste kopstukken, die
echter ook een grote voorstander was
van een hechte samenwerking met de
socialistische vleugel van de arbeiders
beweging.