In dienst der
en
Baarle's Nieuws
„ROTE KAPELLE”
Ad re - e tiaA
1
Of: de moraal
van
Moskou s antifascisme
een aantal Duitse relaties in kringen van^musici,
actrices, kunstenaars, welke allen voor Moskou
opereerden. Naar buiten camoufleerde het gezel
schap zich min of meer als eer muzikale vrien
denkring, vandaar de betiteling „Rote Kapelle”.
1
1
L
I
s
t
t
Baarle-Nassau-Hertog
O"—
Weekblad voor f
en Omstreken.
|43 et Jaargang
Zaterdag 3 JULI 1948
Nummer 2^
i
zekere Leopold Trep-
overge-
8
I
S
r
s
1
mand anders was dan
1
2
ikel
:dig
1
r
i
t
s
s
t
t
2
een lange keten
Gestapo werden dan zinnigheid blijkbaar, want toen de AST veel
ook snel geliquideerd. Daarbij beging de politie, later
EVANGELIE VAN DE ZOND’AC
Matth. 7, 15-21.
Indien tijd zeide Jezus tot zijn leerlingen: Wacht
u voor de valse profeten die tot u
komen in schaapskleederen, maar inwendig
roofzuchtige wolven zijn. Aan hun vruchten zult
gij ze kennen. Plukt men wel druiven van door-
nen of van distels vijgen? Zoo draagt iedere
goede boom goede vruchten; een slechte boom
echter draagt slechte vruchten. Een goede boom
kan geen slechte vruchten dragen en een slechte
boom geen goede vruchten voortbrengen, leder
boom, die geen goede vruchten voortbrengt, zal
omgehouwen en in het vuur geworpen worden.
Aan hun vruchten zult gij ze dus kennen. Niet
ieder die tot Mij zegt: Heer, Heer, zal binnen
gaan in het rijk der hemelen, maar wie den wil
van mijn Vader volbrengt, die in de hemelen Js,
Hij zal binnengaan in het rijk der hemelen.
De tweede daarentegen verklaarde zich ter
stond bereid om „door te slaan”. Ze bleek een
communistische koerierster te zijn, die wel eens
op het zendadres in de, Rue des .Atrébates
kwam... Namen wist ze niet, doch ze vertelde
dat twee regelmatige hoge gasten op genoemd
adres de schuilnamen Professor en Grand Chef
Führer-kliek droegen. Door een toeval had ze van deze laat-
ste een foto in haar tasje onvergeeflijke licht-
Verschijnt iedere Zaterdag, Prijs f2.50 per half jaar. Advertentie prijs 4 cent
Redacteur: J. C. Rovers Chaam
stamt, sedert 1936 voor Moskou werkt, en jaren
lang in de opsporingsregisters der Gestapo voor
komt. Inspecteur MatKieu verklaart, dat dit nu
„De Professor is... Doch de vangst brengt nog
meer aan het licht. In de vloer van de zolder
kamer, waar men de zender heeft gevonden,
blijken documenten te zitten, die van onschat
baar belang zijn voor Berlijn. Er zijn o.m. onge
codeerde telegrammen bij, gereed om
seind te worden, en deze telegrammen beschrij
ven de plannen het is zomer 1942! van de
aanval op Stalingrad, de opstelling enz. Ook is
er een telegram waarin de dispositie van Goe
ring’s voor de Kaulrasus bestemde luchtvloot
werd geanalyseerd, wederom met de zwakke
plekken erbij, zoals een gespecificeerd gebrek
aan geschikte benzine. Deze vondst wordt naar
Berlijn gebracht, waar men vaststelt dat slechts
enkele hoge officieren van het OKW van zulke
details op de hoogte geweest kunnen zijn, en
dat in hun milieu dus een lek zitten moet. Samen
met de gegevens uit de Rue des Atrébates, die
Graaf Boysen van Goering’s staf door de mand
hebben doen vallen, wordt nu de slag geslagen
tegen de Berlijnse „Rote Kapelle”. Zelfs bij de
arrestaties na de bomaanslag van Juli 1944 komen
nog vertakkingen aan het licht die op de Brus
selse telegrammen berusten.
Wenzel alias De Protessor biedt weinig tegen-'
stand aan de SD bij het helpen om het netwerk
der „Rote Kapelle” bloot te leggen, in tegendeel:
hij verklaart mede te willen helpen aan het ont
cijferen van codes, welke slechts aan hém bekend
zijn. Op die wijze komt Berlijn via Brussel in
het bezit van vrijwel geheel het verbindings-
apparaat der „Rote Kapelle”.
Rajchmann.
Surveillance van Rajchmann alias De Fabri
kant leverde voorlopig niets anders op dan een
aantal fotocopieën van door R. vervalste docu
menten, die inspecteur Mathieu in handen van
de AST speelde. Chef Bödiker van deze AST
zat op een goede dag deze fotocopieën te bestu
deren en werd toen getroffen door een portret
van iemand die hij wel eens zag wandelen: vol
gens het document moest deze figuur een Fin
zijn, Jernström genaamd. De man werd op goed
geluk gearresteerd, viel door de mand, en bleek
te zijn een Sowjet-spion Jefferomow, die in Brus
sel als reservemafconist in de plaats gesprongen
was van de eerste arrestant, Alamo alias Ma-
karow. Alsof het afspraak was; verklaarde ook
deze Jefferomow, met de AST mèe te willen
werken, en legde alles wat hij van het netwerk
afwist bloot waardoor de AST op Neder
lands spoor kwam, want Jefferomow stond in
verbinding met een zendgroep in Holland. Hij
organiseerde vrijwillig een rendez-vous met zijn
tegenspelers over de grens, waarbij de koeriers
Isbutsky en Pepper in handen van de AST vie
len, evenals de Nederlandse marconist Winte
rink: alle drie sloegen door en stelden zich ter
beschikking van de Duitsers!
Grossvogel.
Inspecteur Mathieu bewees door zijn jaren
lange vertrouwelijke relaties met de „Rote Ka
pelle” de ene kolossale dienst na de andere aan
de AST, en toen hij op een goede dag dan ook
berichten kon, dat hij via Rajchmann een foto
gezien had van de man, die eigenlijk achter de
schermen de Sowjetdienst voor het Westen
leidde Rajchmann moest voor deze geheim
zinnige figuur een nieuwe pas maken steeg
de spanning ten top. De Duitsers besloten dat
Mathieu zijn masker maar zou afwerpen ter ge
legenheid van de ontmoeting tussen Rajchmann
en diens superieur X., waarbij de nieuwe pas
overhandigd moest worden. Men zou dan beide
Sowjet-agenten tegelijk arresteren.
De operatie mislukte doordat op de bekende
wijze twee elkander beconcurrerende organen
elkaar probeerden te doorkruisen. De AST
bediende zich van GFP (Geheime Feldpolizei)
de SD zoals men weet van de Gestapo. Alleen
Rajchmann viel in handen van de AST. Zijn
chef, die Grossvogeljrieek te heten, wist te ont
komen. Men heeft hem nooit teruggevonden.
Rajchmann werd overgebracht naar ’t Vlaam-
berichten
één reserve),
deze zend-
groepen in Frankrijk te ontdekken, 7 in Berlijn,
2 in Hamburg, 5 in België en 2 in Nederland.
De Argentijn.
In het begin van 1939 vestigde zich te Os
tende een welgedane „Argentijn”, Alamo ge
naamd, als bezitter van de regenjassenzaak. Zijn
bedrijf ging zeer goed, en ook na Mei 1940, toen
zijn winkel bij een luchtaanval weggevaagd werd
en hij naar de Rue Royale in Brussel verhuisde,
kon hij niet over clientèle klagen, vooral niet
van de zijde der Duitse bezettingsautoriteiten.
In Alamo’s gezelschap bevonden zich vaak een
tweetal helpers, de „Argentijn” Carlos en een
halfbloed, Sierra genaamd.
Alamo nu had de liefhebberij, zich met een
kleine-clandestiene zender bezig te houden, en
geregeld nam hij ’s nachts tussen 0000 en 0500
uur proeven op een zolderkamer boven zijn wo
ning. Hij bleek niet voorzichtig genoeg geweest
te zijn in het telkens verplaatsen van zijn instru
ment, want op een goede nacht ontdekten de
radio-peilwagens van de Abwehr in Brussel, die
reeds lang de clandestiene vrijbuiter prof^^den
te localiseren, dat de zendingen plaatsvonden
vanuit een perceel in de Rue des Atrébates:
daarbij betrapten zij Alamo op heterdaad. Hij
werd gearresteerd en na enkele verhoren bleek,
dat hij, ondanks zijn „Argentijns" accent, nie-
een Sowjet-luitenant, Ma-
karow genaamd, die op een paspoort uit een
neutraal land leefde.
Met deze arrestatie begon
van verrasende ontdekkingen.
Carlos.
Toevallig werden namelijk enige tijd later
twee vrouwen opgepakt, die de aandacht van
de Abwehrstelle Brussel (AST) getrokken had
den: het waren Poolsen, Josefa en Rita genaamd.
De eerste was ondanks de nodige folteringen
niet te „breken” en wist zich tenslotte te zelf
moorden in de bekende gevangenis Saint Gilles,
per m. m.
Uitgave: Wed. T. de Jong-Baumers, Baarie-Nassau.
van Boysen’s kring heel het orgaan onschade- per te zijn, die tussen 1933
lijk was gemaakt. Doch de Berlijnse „Rote Ka
pelle” was slechts een onderdeel van een gewel
dig net.
De regenjassenfirma.
Vóór de oorlog had een
per, die uit Turkije gekomen was en een valse
naam droeg, in Parijs een regenjasse^^fcni
geopend, die zo goed marcheerde dat hij ^roe<
filialen stichten kon in Brussel, Ostende,- Oslo
Hamburg, Marseille en andere havenplaatsen. In
zijn winkels kon men allerhande bekende merken
regenkleding kopen een eerzaam bedrijf zon
der twijfel. De Parijse zaak heette Simexco, de
Brusselse Simex etc., en de winsten werden door
Trepper in solide fondsen verzameld.
Dit fonds financierde het netwerk van een for
midabele inlichtingendienst van het Rode Leger
over geheel Europa, waarvan het curieuze- was
dat hij zich (pok vóór het pact Hitler-Stalin van
Aug. 1939) bijna uitsluitend bezig hield met
spionnage tegen de Westelijke geallieerden Enge
land en Frankrijk.
Pas in Juni 1941, na de Duitse inval in Rus-
land, veranderde zijn koers, hoewel naderhand
het inwinnen van gegevens tegen het Westen
weer hoofdtaak scheen geworden. Trepper hield
zich vrijwel niet met politieke informaties bezig,
en omzeilde zodoende contact met de bestaande
diplomatieke posten en contactpunten der USSR
(hetgeen overeenkomt met wat in het atoom
spionnage-proces van Canada door Gouzenko
is medegedeeld omtrent de complete scheiding
tussen militaire en politieke spionnage vanuit het
Kremlin
Onder Trepper’s leiding werd een net van ge
heime zenders opgebouwd, waarbij telkens van
groepen van drie gebruik werd gemaakt: een
dienstzender, een reservezender en een „zwij
gende" zender; de tweede moest in functie tre
den ingeval de eerste gepakt werd, en de derde
zou dan reserve worden. (Men heeft in Het
Parool van 22 Juni j.l.) het protocol kunnen
lezen van een verhoor van de SD-officier Munt,
die in de zomer van 1943 de affaire behandelde
van de bij de voormalige GPU-agent Daniel
Goulooze de huidige directeur der uitgeverij
Republiek der Letteren gevonden 5 zend
apparaten waarmee hij Moskou van
voorzag: vier actieve zenders en
In het geheel wisten de nazi’s 11 van
Feiten, harde waarneembare feiten zijn de
beste reactie op de intense pogingen der
rode propaganda om het wereldbeeld te
misvormen naar eigen bruikbaarheid.
In onderstaand artikel wordt beproefd,
èen aantal recente gegevens te rangschik
ken tot een overtuigend antwoord op de
bemoeiingen der stalinisten (ook de Ne
derlandse), om zichzelf het monopolie toe
te kennen in de verzetsstrijd tegen de na
zi’s. De lezer moge er een klein arsenaal
van feiten aantreffen, waarmee in het
dagelijkse gebruik de communistische
grootspraak te temperen valt.
Een der grootste journalisten dezer eeuw, Ma
ximilian Harden, heeft een dialoog geschreven
tussen Rockefeller en Toistoi, waarin hij de vol-
gende parabel gebruikt:
„Eens wandelde ik iri Moskou door de Bo-
rowitzkypoort. Onder de boog zat een oude, in
lompen gehulde bedelaar met een verband om
zijn hoofd. Ik tastte in mijn beurs om hem een
paar kopeken te geven. Op dat ogenblik zag ik
vanaf het Kremlin een grenadier op ons toeko
men, een krachtige jonge kerel die zijn uniform
met smaak droeg. Toen de bedelaar de soldaat
.zag naderen, sprong hij overeind en vluchtte
hinkend het Alexanderpark in. Hij had vergeten
dat men onder de poort niet zitten mag. De
grenadier echter liep hem na en schold luide. Ik
wachtte tot hij bij me was en vroeg hem toen,
of hij lezen kon. Natuurlijk, waarom vraagt
u dat? Hebt gij ooit het Evangelie gelezen?
Ja. Ook de passage waarin gelast wordt,
de hongerigen te spijzen?
En ik herhaalde de woorden voor hem. Hij
kende hen, luisterde aandachtig, en scheen niet
op zijn gemak. Twee voorbijgangers bleven staan
en hoorden toe. De grenadier aarzelde. Hij had
gedaan wat zijn dienstbevel voorschreef en toch
verkeerd gehandeld. Deze tegenspraak kwelde
hem. Hij was getroffen en zocht onzeker naar
een antwoord. Plotseling klaarden zijn ogen op,
hij zag mij scherp aan en vroeg: Heb jij wel
ooit het legerreglement gelezen? Ik moest beken
nen van niet. Nah, dan hou je mond! riep
de soldaat, hief zijn hoofd omhoog en schreed
heen.”
Deze gelijkenis toont de moeilijkheid, de steeds
toenemende onmogelijkheid welhaast, om inzake
de grondbegrippen onzer samenleving en de ba
sis van elk maatschappelijk verkeer om te gaan
met lieden, wier moraalcodex samengevat kan
worden in de verbluffende levensregel: „Van
het standpunt der communistische moraal uit ge
zien is slechts datgene goed en zedelijk, wat die
nen kan tot vernietiging van de oude wereld”.
Dit is dus Stalin’s „legerreglement”.
Maarschalk Beria.
Het spionnage-apparaat van het Kremlin in
West-Europa is veelvormig: politiek, militair,
economisch, intern. Wat er openbaar van be
kend is, lijkt bitter jveinig in vergelijking met
de reusachtige taak en de taaie, zorgvuldig op
gebouwde apparatuur, door het Kremlin ver
zorgd. Men kan echter veilig aannemen, dat een
combinatie van geheime diensten als die waar
over maarschalk Lavrent-' Beria de hoogste
chef van de NKWD over heel de wereldbol
beschikt, machtiger is dan welke andere inlich
tingendienst ook, hetzij Gestapo, hetzij Intelli
gence Service of OSS. Wie immer kan zich iri
vrijwel elk land ter aarde bedienen van de gewe
tenloze toewijding ener fanatieke vijfde kolonne?
Beria, een welverzorgde, gecultiveerde officier
van Georgische herkomst, is de man die als op
volger van drie vermoorde voorgangers (Dzjer-
zinsky, Yagoda, Yeshov) niet alleen de staats
veiligheid der onmetelijke USSR controleert
hetgeen neerkomt op het terroriseren van bijna
200 millioen burgers maar ook het best geor
ganiseerde wereld-net van spionnen beheert. Zijn
carrière voerde hem langs proefondervindelijke
bezigheden in Spanje, de Balkan, Parijs en Ber
lijn naar de troon van Stalin, wiens beschermer
hij werd in 1938. Hij liet een netwerk achter,
dat zelfs de komende oorlog en bezetting van
bijna geheel Europa zou doorstaan.
De ,,Rote Kapelle”.
Uit de mémoires van enkele personen, betrok
ken bij de samenzwering *egen Hitler (we noe
men de boeken van Fabian von Schlabrendorff,
Allan Welch Dulles, Ullrich von Hassel, Hans
Gisevius, Gero von Schulze-Gaverenitz en Ru
dolf Pechel) weet men dat op een gegeven mo
ment door de Duitse contra-spionnagedienst
ontdekt werd dat in het hol van de leeuw zelf,
in Goering's ministerie van luchtvaart, een orga
nisatie werkte die voor het Rode Leger spion-
neerde. Zij werd geleid, althans aan de buiten
kant, door een Luftwaffe-officier, Graaf Haro
von Schulze-Boysen genaamd. Deze beschikte
over enkele assistenten binnen het ministerie, en
De ontdekking van dit complot in de onmid
dellijke omgeving van Goering veroorzaakte een
geweldige sensatie bij OKW en F“
(men zal verderop zien waarom). De meeste
slachtoffers van Abwehr en
ook snel geliquideerd. Daarbij beging de politie later een man arresteerde die op deze foto leek,
de vergissing te menen dat met het uitroeien bleek hij de regenjassenmagnaat Leopold Trep-
3 en 1939 voor Beria
uit Moskou het West-Europese netwerk opge
bouwd had. Ook bleek bij een grondige huis
zoeking op het zendadres in genoemde straat,
dat er een aantal code-telegrammen verstopt wa
ren die een jaar later zouden leiden tot volledige
ontmaskering van de Berlijnse „Rote Kapelle”
onder Boysen.
de assistent van de Argentijn, Carlos,
werd ingerekend en aan de tand gevoeld. De
AST deed daarbij de amusante ontdekking, dat
het een van haar eigen beste Belgische spion
nen was de Brusselse politie-inspecteur Mathieu,
die blijkbaar een driedubbele rol speelde: als oud
strijder uit de Eerste Wereldoorlog was hij een
gezien man in de Belgische verzetsbeweging, en
leverde tal van valse documenten, die in het
Sowjet-laboratorium der Rue des Atrébates ver
vaardigd werden, waar hij als helper van Alamo
alias Makarow optrad onder de naam Carlos.
Tevens was hij een verknocht dienaar van de
Duitse contraspionnage in België; hij werkte
daar onder leiding van twee nazi-officieren, Bö
diker en Sonderfiihrer Kohl, en poogde de
recordhouder van het verraad in België, de be
ruchte Prosper Dezitter, die bekend stond als
opspoorder van bijna alle clandestiene piloten
lijnen door België, naar de kroon te steken.
Vast staat, dat deze twee Belgische verraders,
Mathieu en Dezitter, tot de bekwaamste helpers
van de AST behoord hebben in geheel W.‘ Eu
ropa, en dat de dubbele speler Mathieu-Carlos
de doodgraver is geweest van een groot deel der
aanvankelijke „Rote Kapelle”. Hij is na de be-
vrijding ter dood veroordeeld.
De „Fabrikant”.
Toen Mathieu eenmaal door de AST ontmas
kerd was als Sowjet-agent, sloeg hij terstond
naar de zijde der Duitsers over en zorgde voor
nieuwe onthullingen.
In de Sowjet-organisatie, waarmee Mathieu
reeds jaren contact bleek te hebben, figureerde
een in Brussel wonende Pool, „De Fabrikant”
genaamd, die in werkelijkheid Abraham Rajch
mann heette. Deze man was een expert in het
vervalsen van papieren, en genoot vanwege zijn
bijzondere capaciteiten groot aanzien binnen het
netwerk. Hij bleek reeds jarenlang tal van Sow
jet-agenten voorzien te hebben van documenten,
stempels, paspoorten etc., waarbij de hulp van
een bekwaam politie-inspecteur als Mathieu hem
natuurlijk bijzonder welkom was. De organisatie
gina er trots op, dat nooit een valse pas of visum
vfl^Rachjmann „in het gebruik” tegenviel of
ontdekt werd.
In Mei 1942 nu verzocht Rajchmann aan zijn
oude vriend Carlos alias Mathieu, om een zen
der voor hem te willen verbergen. Mathieu
accepteerde natuurlijk, doch waarschuwde ter
stond de AST, waarvan de chef Bödiker per
soonlijk kwam kijken. Het apparaat bleek een
broertje te zijn van de zender die de AST enige
maanden vroeger bij de „Argentijn” in de Rue
des Atrébates ontdekt had. X
Men liet Mathieu het toestel natuurlijk be
waren, om Rajchmann niet argwanend te maken.
Deze laatste stond onder voortdurende surveil
lance, doch scheen zich met niets bijzonders
bezig te houden: blijkbaar wachtte hij op instruc
ties nadat de slag tegen Alamo alias Makarow
en de beide koeriersters Josefa en Rita gesla
gen was. Het wachten immers was op de twee
prominenten: de Professor en de Grand Chef.
I^fcProfessor.
’Doch enige weken later ontdekken de radio-
goniometrische peilwagens der AST 'n nieuwe
zender in de lucht die eveneens elke nacht ver
binding met Moskou zoekt. De uitzendingen
duren in tegenstelling tot de geallieerde me
thode, welke zich van zeer korte zendtijden
bedient bijna de hele nacht door, hetgeen de
ontdekking vergemakkelijkt hoewel het apparaat
geregeld schijnt te verhuizen. Na enkele nachten
wordt de zender gevonden in een woning der
Brusselse voorstad Laeken. Voor de omsinge
ling van het woonblok is een heel contingent van
de Wehrmacht nodig, en nog weet de marconist
bijna te ontsnappen. Zijn achtervolgers'worden
beschoten en met dakpannen bekogeld, doch
men weet de vluchteling te vatten. Bij het eerste
verhoor blijkt hij, Johann Wenzel te heten. Dat
is een bekende Duitse communist die uit Danzig
