Kerststemming in de tropen
Baarle's Nieuws- en Advertentieblad
RONDOM MIJN BOEK
Distributie Nieuws
is castrum of in het meervoud castra, en
de tweede naamval dus castri of castro-
rum.
Wat de 3 overheidspersonen Adriaan
Vereist betreft: de rentmeester van de
Baron van Breda woonde" niet ^^het
Goor, maar was daar (blz. 214),alle jaer
Verandering openstelling Distributie
agentschappen
In verband met de reorganisatie van de dis-
tributiedienst, zullen voor de agentschappen
Alphen en Riel, Baarle-Nassau en Chaam,van
af 5 Januari veranderde kantooruren inge
voerd worden.
Onderstaand volgt een overzicht voor deze
plaatsen. De bijzondere aandacht, van het pu
bliek wordt er nogmaals op gevestigd.dat men
nu beslist op de, in dit schema of op de op-
roepingskaarten, aangegeven tijden moet ver
schijnen, om distributiebescheiden af te halen
of in te leveren daar hefpersoneel op de an
dere dagen niet meer ter plaatse is.
Baarle-Nassau
Maandag 9-12 uu, inlevering consumenten
bonnen en of toewijzing door handelaren, bak
kers, slagers en winkeliers.
Donderdag 9-11 uur, uitreiking stambrt., bon-
krt. enz. bij geboorte, vestiging e d. uitreiking
rantsoenbonnen, formulieren enz,
Maandag 9-11 uur, inlevering consumenten
bonnen door slagers en bakkers.
2-4 uur, uitreiking stamkrt-, bonkrt- enz. bij
geboorte, vestiging e.d. uitreiking rantsoen
bonnen, formulieren enz.
Woensdag 10-12 uur, inlevering consumen
tenbonnen en of toewijzingen door handela
ren en winkeliers-
Inlevering consumentenbonnen.in de
week van 5 tot 10 Jan 1948
Bij de inlevering der bonnen in b.g. week
dienen de detaillisten rekening te houden met
de volgende bijzonderheden:
Kaas, hiervoor zal weer voorschotherziening
worden toegepast. Men mag nog een restant
van ten hoogste 9 rantsoen der oude bonnen
inleveren.
Boter, Margarine, Vet, voor deze artikelen
vindt geen voorschotherziening plaats. De
keuzebonnen voor boter dienen geheel afzon
derlijk van de bonnen voor margarine, vet te
worden ingeleverd. Voor beide artikelen die
nen de bonnen in veelvouden van 10 rantsoe
nen te worden ingeleverd. Van de bonnen,
welke nu in onbeperkte aantallen dienen te
worden ingeleverd, kan bij de volgende inle
vering in totaal een restant van ten hoogste 9
rantsoenen worden ingeleverd. De detaillis
ten kunnen desgewenst toewijzingen boter ont
vangen voor ten hoogste tweemaal het aantal
rantsoenen van de nu ingeleverde keuzebon-
neh voor boter
Veecentrale Breda
In verband met de te lage toewijzing, welke
door den Haag in deze afgelopen week is uit-'
'gegeveo, heeft de afname van vakens, in de
eerste week na Kerstmis, enige stagnatie on
dervonden.
Door Uwe orhanisatie „De Veecentrale"
is, in samenwerking met de andere Coop. Vee-
afzetverenigingen, er bij de bevoegde instan
ties in den Haag op aangedrongen, deze stag
natie, zonder twijfel, tot een week beperkt zal
blijven.
Hebt U zich wel eens afgevraagd hoe U als
eenling tegenover dergelijk vraagstuk zoudt
staan? Wij weten niet of u wel voldoende door
drongen bent van hetgeen uw Veecentrale in
tientallen andere gevallen voor U doet.
Versterk daarom uw invloed, uw medezeg-
gingschap, uwe zelfstandigheid en schenkt aan
haar uw vertrouwen door uwe koeien, kalve
ren en varkens over uw eigen organisatie te
leveren. In uw organisatie ligt uw kracht.
Het zesde en laatste art. van Kap. K.
begint met de voor de hand liggende op- i
merking, dat men bij het beoordelen van
moeilijkheden „steeds twee klokken moet
horen luiden". Toch meen ikdevooreen
geschiedschrijver absoluut noodzakelijke
onpartijdigheid voldoende te hebben be
waard. Want in za,ke de moeilijkheden
van Hoofdstuk 9 staan 3 feiten als palen
boven water: vooreerst het besluit van 15
April 1479 van de Heer van Breda (blz.
127), verder de Ordonnatie van de Rege
ring in Den Haag, waardoor het besluit
van 1479 werd bekrachtigd, (blz. 132 en
146) en ten slotte art. 14 van het Trac-
taat van Den Haag van 5 Nov. 1842,
waardoor de status quo werd gehand
haafd: m.a.w. vrijdom van in- en door
voor wederzijds voor B -Nassau en de
Enclaves. Zie blz. 147 en noot 337. Deze
3 bepalingen zeggen feitelijk hetzelfde,
en bij het bekende proces van 1937 be
riep mr. E. Sassen zich dan ook op deze
bepalingen. Men kent het Salomonsoor-
deel van de Rechtbank, die deze bepalin
gen niet ontkende, dus stilzwijgend toe
gaf, dat ze bestonden; wat trouwens door
niemand ontkend wordt of kan worden,
maar zich beriep op een andere wet, n.l.
art. 12 van de Veewet. Nu kan men er
natuurlijk op een winteravond lustig over
debatteren, of een bepaling van 1479
(want 1754 en 1842 waren niets anders
dan de herhalingen) nog zin heeft in onze
tijd; maar dat is de kwestie hier niet. Ook
kan men van mening verschillen over de
toepassing van een dergelijke bepaling in
de loop der jaren, maar men zal tochtoe-
neven, dat de bepaling zelf bestond en
bestaat, en dat ze een vruchtbare bron
was voor moeilijkheden en processen.
Wat Hoofdstuk 10 betreft: ik heb hier
zo goed en zo duidelijk mogelijk en zo
onpartijdig mogeli'jk verslag uitgebracht
van de processen, gevoerd voor Neder
landse Rechtbanken, waarbij beide par
tijen werden verdedigd door Nederlandse
advocaten, en voor beide processen wer
den de archieven zowel van Hertog als
van Nassau geraadpleegd.
Piet van Gerth (blz. 177) overleed 19
Maart 1852. Misschien stellen sommige
lezers er nog belang in, dat volgens in
lichtingen van de kleinzoon van een van
de broers van Piet, de in noot 342 ge
noemde Eduard, die bezig is met een
stamboom, de grootvader van Piet van
Gerth, Johan geboren was te Ooster-
hout, 8 Jan. 1751 trouwde met Petronilla
Zeilmans, geb. te Raamsdonk, en
jaren na zijn huwelijk naar B.-Nassau
verhuisd is, en dat een zuster van Piet
van Gerth, Maria Catharina, geb. 4 April
1790, te B.-Nassau trouwde met Henri-
cus Jacobus de Moll.
Castelre. Ofschoon het voor mij nog
niet vaststaat, welke de beste lezing is:
Castelre of Casterle, moet ik toegeven,
dat de eerste het meest voorkomt. Verder
vind ik die verwisseling met Kasterlee
niet zo tragisch, aangezien naast Caem
en Chaem soms voorkomt Kaeme, naast
Caterstraet een enkele keer Katerstrate,
naast'Cleyn Bedaff soms Kleyn Bedaff,
verschillende keren Castel zonder meer,
een enkele keer met de bijvoeging „on
der Baerle" of zelfs „onder Minderhout"
Tegen de afleiding van „kasteel" heb ik
geen bezwaar, als men tenminste tevre
den mag zijn met een kasteel in de buurt,
maar omdat ik in Castelre zelf geen kas-
wist thuis te brengen, heb ik, om de
waarheid te zeggen, de voorkeur gege
ven aan Casterle, zoals blijkt uit mijn
uitwijding op blz. 193 over de loo-namen.
Als men Casterle of Kasterle leest, is de
afleiding niet van castrae, maar van cas
tri of castrorum, want de eerste naamval
Weekblad voor Baarle-Nassau-Hertog en Omstreken.
In mijn eentje zit ik op de Combel, de
hoogste heuvel van Semarang, en onder
mij ontrolt zich Indie's machtige land-
schap. De enige, die me gezelschap
hc^t, is Lorre de papegaai van het werk
plaatspeloton en Lorre zegt niets en zit
maar wat in de zon met zijn kraaloogjes
te kipperen, mummelend als een oud
mannetje.
Het is warm, maar het zachte windje
langs de heuvel maakt het dragelijk hier
Voor mij, diep beneden, slingert zich de
rivier als de scheidingslijn van een enor
me legpuzze, ik zie de groenige heuvpls
rnet hier en daar donkere plekken van
klapperbomen, de huizen liggen verscho
len in kleine bossages, heel in de verte
glinsteren de Dakota's op het vliegveld
en nog verder is de zee, die aan de kim
verwaast.
Een prauwenzuil vlekt wit tegen de
n^el. Op de vooruitstekende heuvel,
liws van me, staan drie lange rechte tje-
mara's’ hun fijne takken steken als dof
groene pluizen af tegen de blauwe lucht,
waarin witte wolken, grillig van vorm,
drijven langs de eindeloze hemel.
Tjemara's... Indische Kerstbomen
En dan wentelen mijn gedachten snel
ler dan de aarde en ik ben thuis, in Nedei
land, waar de echte sparren en waar het
nu kerstmis is.
Kerstmis in Nederland. We denken er
aan terug als aan de kleurige prentbrief
kaarten, waarop een klein huisje, wit-
sneeuw-overpoederd, tegen een achter
grond van hoge dennen. Uit de schoor
steen kringelt een pluim van rook en je
wist: daar binnen in dat huis, is het warm
daar zitten mensen bij elkaar en buiten
gesloten is de wereld met al haar jagen
en jachten, daar binnen is het stilen goed
Ja, als kind vonden we dit mooie kaarten.
De tijd van het kind-zijn gaat voorbij,
het leven eist zijn rechten, niemand kan
zich afzonderen van de wereld, temidden
waarvan hij werkt en zo vervaagt de ge
dachte aan al dat mooie en vredige.
Maar soms neemt dit vage herinneren
weer vaste vorm aan en wordt jegedwon
gen even te rusten bij de mijlpalen van
het leven. Zo zit je dan nu in Indie, dat
uitgestrekte, eilandenrijk, waar zoveel
duizenden jongens uit Nederland hun
Kerstmis vieren.
.^Lunt U zich voorstellen hoe in deze
dagen onze gedachten gaan naar ons
land aan de zee? Naar zijn duinen, zijn
bossen, naar de hei, het strand, de meren
en rivieren? Hoe wij denken aan zijn ste
den en zijn dorpen? Wie ziet nu niet voor
zich het Hollandse landschap, misshien
niet van een grootsheid en woestheid als
dit Indische, maar toch zeker niet minder
schoon?
Wie voelt niet de koude wind om zijn
slapen, het tintelen van zijn oren,wie zou
niet willen optornen tegen de storm, die
over het lage land raast, die machtige
bomen doet buigen en die de golven van
de Noordzee tegen het vlakke strand doet
beuken, schuimende rollers, uiteenspat-
teu^cl in verwaaiende vlokken?
W, land van mist en nevel, van storm
en regen, van sneeuw en ijs» wat missen
we je in deze tijd, waarin onze gedachten
onweerstaanbaar naar huis en naar de
vertrouwde omgeving worden- getrokken
Duizenden harten kloppen nu warm voor
jullie en duizenden gedachten toeven nu
bij jullie en duizienden nemen,als onzicht
bare toeschouwers in deze dagen de
openstaande plaatsen in.
Wij weten dat jullie aan ons denken
zoals wij aan jullie denken en wij troos
ten ons met de gedachte, dat, geve God,
wij het volgend jaar bij jullie mogen zijn
en in de heldere ogen yap onze kinderen
Goor, maar was daar (blz. 214) „alle jaer
op den tweede van October sittdach hou
dende"; trouwens het ligt voor de hand,
dat de rentmeester van heel de Baronie,
met alle eerbied voor Loveren, „in corte
jaeren veel verfraeyt", toch de voorkeur
zal hebben gegeven aan een andere
plaats. Uit de „Annales" blijkt dan ook,
dat hij te Ginneken woonde. (40. r.) Pas
toor van' Herdegom verhaalt uitvoerig
zijn leven en zijn godvruchtig afsterven;
overeenkomstig zijn verlangen werd hij
in de parochiekerk van Baerle „in een-
gemetselde grafkelder midden in het
priesterkoor begraven". Op blz. 125. 10,
staat als sterfdag vermeld 18 Oct. 1660;
in de Annales schrijft van Herdegm^20
Oct. 1660.
Ten tweede Adriaan Vereist „den jon
gen, Scouteth van A B. C.“; in verband
met blz. 110 mag men m.i. niet besluiten
uit blz. 215, dat hij „woonde" op het her
stelde Bruheze: er wordt alleen gezegd,*
dat hij Loveren verfraaid heeft „met het
opbouwen van het vervallen slot van
Bruhese" en het lijkt ook erg onwaar
schijnlijk, dat hij zomaar „twelff weesen"
bij zich in huis zou hebben genomen. In
zijn Annales [48. r.] licht v. Herdegom
toe, hoe deze Vereist nadat hij had moe
ten bedanken als schout van B.-Nassau,
vanwege de verdraagzaamheid na de
vrede van Munster, door toedoen van de
Oranjes werd benoemd tot schout en*
rentmeester van Diest, maar weldra ziek
naar Baerle terugkeerde, daar stierf en
in het priesterkoor werd begraven. Over
de Oranjes schrijtt Rogier o.a., 1. 481:
„De Baronie van Breda dankt haar ka
tholieke kleur veel meer aau Maurits dan
aan Spinola; de Oranjes waren in de Ba
ronie, behalve Willem II (1650) zeer ver
draagzaam."
De derde Adriaan Vereist was „in sij-
nen Leven Secretaris van Baerle-Turn-
haut" (blz. 209); hij was blijkbaar de -op
blz. 42 genoemde „bloedverwant, die
meer dan 20 jaar secretaris van den Her
tog geweest was." Hier volgt ook uit, dat
de mededeling op blz. 183-184, dat in al
deze tijden een lid van de familie v^jlse
secretaris van Hertog was, met het nodi
ge „korreltje zout" moet worden opgevat.
Trouwens in het Familieboek zelf wordt
enige op een bepaald ogenblik de in 1637 ge
boren Henricus van Gilse" „gewesen se
cretaris" genoemd. Verder blijkt uit blz.
24 en 124. 6, dat ook Thorn te Baerle
een secretaris had.
De ligging van het huis van mr. Ever-
aert [blz 209], had ik me elders gedacht,
want er staat: „bevangen de gehele kerek
in de lengte van de Sonne sijde", m.a.w.
op de plaats, waar tegenwoordig de zaal
„St. Remi" en het huis van Ve’rhaeren
staan. Als het huis van schepen Beckers
[blz. 212] had ik me gedacht het hoek
huis tegenover het huis van Rijsb^ch,
in verband met „het buys van d®)rij
Coningen", zodat dan het eerste en het
laatste huis worden genoemd van de
Hertogse „kerekpad", die parallel loopt
met de weg naar Alphen.
Ook mij was iets bekend over die op
gravingen bij de S. Salvatorkapel, o.a.,
-dat een der aanwezigen zo onder de in
druk kwam, dat hij heel de volgende
nacht niet kon slapen! Aan het vererend
verzoek van Kap. K. om een afzonderlijk
opstel over de zuivelfabriek „De Hoop",
kan ik niet ingaan. „Oost is Oost en west
is west!": lezers van mijn leeftijd zullen
dit begrijpen en billijken.
het zachte schijnsel van de Icaarsvlam-
metjes zullen zien weerspiegelen.
Een Gezegend Kerstfeest voor U allen
En een gelukkig Nieuwjaar en moge het
een jaar van behouden terugkeer zijn
Naast me is Lorre zachtjesaan inslaap
gedommeld. Kleine, nietige vogel in die
grote wijde wereld. De wind woelt in zijn
witte veertjes en de kuif op zijn kop staat
parmantig overeind.
Als verlamd onder de brandende zon
ligt voor me het land van Semarang.
Kerstmis in Indie..,.
Zaterdag 3 Jan. 1948
Nummer 1
Chaam
V
43e Jaargang
Verschijnt iedere Zaterdag. Prijs f 2.50 per half jaar. Advertentie prijs 4 cent per m. m.
Redacteur: J. C. Rovers Chaam Uitgave: Wed. T. de Jong-Baumers, Baarle-Nassau.
