Eerste Blad
Het Nut van een Patronaat
Weekblad voor Baarle-Nassau-Hertog en Omstreken
Uit Oude Tijden.
Zaterdag 20 Sept. 1913
Dit blad verschijnt Zaterdags
DE TROONREDE.
Achtste jaargang No. 38
voor
DRUKKERUITGEVER
moeten verdedigen; het zijn de jon
gens van onze dagen.
Wie zijn de toekomstige leden van
Kruisverbond, Boerenbond, enz.
Wie de bestuursleden Het is de te
genwoordige jeugd. En hoe beter de
5* centen per regel
S maal ter plaatsing aangeboden worden
slechts 2 maal in rekening gebracht.
Grootere letters worden naar plaats
ruimte berekend.
Daar alle instellingen van socialen,
maar ook van godsdienstigen aard
hun voor- maar ook hun tegenstan
ders hebben, zijn er ook altijd nog
velen, die het nut van een patronaat,
de beste instelling der laatste tijden,
niet willen inzien.
Men hoort soms van tegenstan
ders zeggen, dat de kinderen moes
ten thuis blijven, omdat de huiselij
ke kring de beste opvoedingsschool
is voor de jeugd. Doch bij het hoo-
ren van zulk een argument kan men
zijn lach moeilijk bedwingen. Im
mers, wat kan dit voor een school
zijn, waai' de vader in de herberg
zitde moeder op de kleine kinde
ren moet passen, of anders, ver
moeid van het werken in de week,
eene welverdiende rust neemt. Het
zijn knappe ouders, die hun jongens
van 12 tot 18 jaar in zulke omstan
digheden kunnen thuis houden.
Zeker, wanneer de ouders van
hun huis een school” maaktenin
hun familiekring de gelegenheid
lieten om iets te leeren, door voor
beeld, door gesprekken. Van leu-
terpraatjes over allerhande onbe
langrijke onderwerpen valt niets te
leeren. Maar wanneer door de ou
ders aan de kinderen inderdaad door
woord en voorbeeld ontwikkeling
wordt geschonken, dan ja, kan men
toegeven, dat de huiselijke haard de
ware leerschool voor de jeugd is.
Maar als vader en moeden, of een
van beiden niet kunnen, of niet
willen Wat dan
En toch, die ontwikkeling voor
onze jongens is zoo hard noodig.
Dit immers is het hoofddoel van
het patronaat meerdere ontwikke
ling op godsdienstig, zedelijk en
maatschappelijk gebied. En waar in
onze dagen de jeugd aan zooveel leden nu ontwikkeld zijn, hoe beter
gevaren bloot staat, mogen zij, die ZÜ voor hunne taak zijn berekend,
met de opvoeding belast zijn, niet des te meer ook zullen de vereeni-
dienstig leven daarbij in bloe? toe
nemen.
En nu moet
I «Vroeger waren
Dinsdag 16 September heeft onze
beminde Koningin wederom dit jaar
de zitting der Staten-Generaal ge
opend. In de bekende gouden koets
was zij vergezeld van haren gemaal
Prins Hendrik naar de Ridderzaal
gereden, toegejuicht door eene
enthousiaste menigte, in welke zaal
de leden der beide kamers meest
allen in ambtsgewaad, wachtten op
het gewichtige oogenblik het voor
lezen der Troonrede door Hare Ma
jesteit. Met eene heldere stem, door
allen goed verstaan, heeft zij zich
van hare taak gekweten.
De Troonrede, het arbeidspro-
gram van het nieuwe ministerie op
zichzelf beschouwd, is een voorbeeld
van duisterheid. De richting, welke
het kabinet zal volgen, wordt zelfs
niet aangegnVAT,b-.,vzoi. ,~;j grij
pen dat die natuurlijk liberaal zal
zijn. Aan de rechterzijde wordt
geen oorlogsverklaring gedaan
neen, men poogt haar zelfs in het
gevlei te komen door eenige regeltjes
over het bijzonder onderwijs.
De rcgeering stelt voor onver
wijld met eene grondwetsherziening
te beginnen tot toekenning van het
algemeen kiesrechten als dan de
mannetjes van rechts hier braaf aan
mededoen, belooft zij hun in de vol
gende alinea, dat de subsidieeering
van het bijzonder onderwijs zal wor
den verwezen naar eene Staatscom
missie die zal moeten onderzoeken
in hoever eene alg’emeene bevredi
gende regelling mogelijk is.
Daar nu het verwijzen naar een
staatscommissie hetzelfde is als iets
op de lange baan schuiven, zijn de
rechtsche partijen hiermede geens-
a M TT j z™s tevreden en heeft het ministerie
te ^Maastncgtzie Habets, I blz. weinig steun van hen te verwachten.
gehuwd met P. Albert en aan Me
vrouw Van Vucht, geboren De
Bellefaoid. In 1741 kocht een dezer
eigenaars het servituut van logee-
ring der abdis van Thorn af. Later
is het gekomen aan den bouwman
Anthonie Marlil, die het verhuurde
als kazerne voor de brigade maré-
chaussée. Thans is het geheel ver
dwenen. Een toekening van het kas
teel in 1738 door J. yle Beyer, berust
in de verzameling van het Noord-
Brabantsch Genootschap te ’s Her-
togenbosch (3).
1) Habets De archieven van het ka-
pittel der hoogailellijke rijksabdij Thorn,
2) Zie De Nederl. Monumenten voer
Geschiedenis en kunstle deel. Baronie
v. Breda blz. 1718, blz. 14.
3) Nederlandsche, Monumenten
en kunst, deel I p. 14.
Wordt vervolgd.
men niet zeggen
er die vereenigin-
gen ook niet. Al die nieuwigheden
den weg worden geruimd.
Om al deze redenen en nog veel
andere heeft ook in een dorp het
Pa tronaat reden van bestaan, en wel
M te behouden, of wel
am net kwade te keeren. Het is ge
makkelijker het kwaad te voorko
men, dan het later uit te roeien.
Dat dan de ouders op de eerste
plaats het zich tot plicht rekenen de
groote toewijding te waardeeren,
van die priesters, die moeiten noch
kosten ontzien voor den bloei van
het patronaat, en dat zij hunne
waardeering toonen, door hetpatro-
i naat èn zedelijk èn stoffelijk te steu
nen, door hunne kinderen als leden
j ven en te zorgendat
i zij de bijeenkomsten ook trouw
I bezoeken.
Doch ook de anderen moeten
hunne waardeering toonen; immers
een patronaat, dat goed wordt be
stuurd, is een weldaad voor de gan
ache parochie. Deugd en godsdienst
zin worden er aangekweekt, die het
nageslacht ten goede zullen komen.
BAARLE-NASSAU.
In het gehucht Loveren, 1/4 uur
westelijk van Baarle gelegen, stond
vroeger het z.g. kasteel Bruheze.
Vermoedelijk is het hetzelfde als «de
hof te Looven”, die in het jaar 1333
(1) reeds voorkomt en in 1358 werd
verpacht aan Peter Sleypstoc, die
«op den berg” een huis, stal en keu
ken moest bouwen waar de abdis
van Torn of haar vertegenwoordiger
bij verblijf te Baarle intrek kon ne
men. Den 27 Maart 1358, wordt
door de Abdis Margareta van Huls
berg en het kapittel van Thorn ge
heven in erfpacht aan Peter Sleyp
stoc hunne hoeve teBaarle, genoemd
ten Loven, met al haar toebehooren
zooals die bezeten was door Hendrik
Snellairt, voor den jaarlijkschen
pachtprijs van «achte zester rogge
onverschillig blijven, maar alle mid- ffjnffen bloeien, en zal ook bet gods-
delen aangrijpen om de jeugd voor
die gevaren te behoeden.
Laat dan de jongens gerust naar
het patronaat gaan; daar zullen ze
een opvoedend element vinden, dat o
de huiselijke omgeving hun niet dienen nergens toeWant de tijden
schonk en dikwijls niet schenken veiandeid; nieuwe misstanden
kan. Daar zullen zij tevens orde en I doo^ieuwe middelen uit
tucht leerendaar wacht hun een
gezelligheid, waaraan zij behoefte
hebben, en die hun het verblijf in
het patronaat aangenaam maakt.
Maar wat komt er van de jongens
terecht als gij ze aan haar lot over
laat, vooral des Zondags Te groot
voor kinderspelen, en te jong, om i'
met de grooten mee te doen, wordt
de meesten tijd doorgebracht met
ledig rondslenteren en bengelstre-
ken uithalen. Zonder toezicht zwer
ven zij rond en loopen gevaar in
slecht gezelschap te komen. Maar
in het patronaat vinden zij gepaste
ontspanning en omgang met brave
kameraden; daar leeren zij spaar- j
zatheid, matigheid en aJdere I
maatschappelijke deugden. I
Het ongeloof steekt overal den kop
op; onverschilligheid, liberalisme en
socialisme dringen reeds door in de
dorpen. Doch in het patronaat zal
de jongeling, de toekomstige man,
op deze gevaren worden gewezen.
Want wie zullen later het geloof
(ongeveer 16 mud) mate van Breda”
te leveren allejaer op onssei’ vrou
wenminne Puuficatie.
De pachter belooft steeds te zor
gen voor het onderhoud der huizing
en zal «voert tymmeren op den
berch eyn buys ende eynen stal ende
koekene (keuken) in den hof, in
deser manyeren dat eyne vrouwe
van Thoren of hiemant van hue ren
capittel wegen, dat sy derre husinge
gebruken sullen als sy daer comen,
ende die sulre (zolder) haer koren
op te leggen, uitgenomen den sulre
(zolder) van den bouhuse (woon
huis). Ende om dit so heeft myn
vrouwe ende dat capittel voors(eght)
my ende minen nacomelingen ghe-
gonnen hout te houwene bynnen
den hove tot de tymmeringen voer-
noemt.”Deze brief werd bezegeld
door Jan Smeyers, als man en
momber van Sleypstok’s dochter
Elisabeth. (Cartularium der abdij
van Thorn, p. 180, in het Archief
252.)
Tot 1795 bestond hier ook een
laathof (een soort rechtbank) der
abdis van Thorn. Aan deze waren
alle dienstmannen, die op Cijns- of
thijnsgoed woonden onderworpen.
Aan dat van Baarle waren onder
worpen, de goederen te Chaam,
Alphen, Goorle, Weelde, Merx-
plas, Baarl e-Nassau-Hertog. Het
bestond uit een Meijer en 7 Schepe
nen of laten; 4 woonden er te Baarle,
1 te Weelde, 1 te Gooide, 1 te Merx-
plas 2 maal in ’t jaar hielden zij
zitting te Baarle Dinsdag na Belo
ken Paschen en daags na St. Denis-
dag. (v. d. Aa blz. 210 v.v.)
Later kwam het in erfpacht aan
de heeren van Bouheze, naar wie l7?/,
het verder genoemd werd (2). Daar
na kwam het in eigendom aan het
geslacht der Hasselaren, vervolgens
aan de Heeren van der Eist, Immega, j Geschiedenis
Pauwels, Mevrouw Verstolk, later
I
Voor Holland f. 1.50
Voor België fr. 3.00
Proefnummers worden óp aanvraag gratis
toegezonden.
BAARL’S
NIEUWS- ES ADVERTENTIEBLAD
t
(4
voor
■H
I
Prijs der Advertentiën
UJ—1
dikwijls niet schenken j zlï!1 ^veranderd; nieuwe misstanden
2. Het kasteel Bruheze.
j -* pay V-Z V vj U
mi taai Mihin> i iin hu i ■u»«jnz*WBarNtew-
Abonnementsprijs per jaar
■fel
